9. Daire 1993/2784 E. , 1994/3728 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 1993/2784
Karar No: 1994/3728
Temyiz İsteminde Bulunan: Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı – ANKARA
Vekili: …
Karşı Taraf : …
İstemin Özeti : … Anonim Şirketi tarafından, … Toplu Konut alanında bulunan ve yükümlü kooperatif adına tahsis edilen imarın …, … parsel numaralarında kayıtlı arsalar için bina inşaat ruhsatının alınması esasında tahsil edilen …- lira tutarındaki bedelin iadesi istemiyle açılan davayı; dosya içindeki belgelerle, savunma ekinde ibraz edilen belediye meclisi kararlarının incelenmesinden, 1580 sayılı Kanunun 70 ve 71. maddelerine dayanılarak imarla ilgili olarak hazırlanan ücret tarifesinin, aslında İmar Kanununa göre bina inşaat ruhsatının verilmesi esnasında davalı idarece inşaat projesi üzerinde yapılması gereken denetim ve hesaplama hizmetinin karşılığını teşkil ettiğinin anlaşıldığı, 2464 sayılı Kanuna 2589 sayılı Kanunla eklenen ek 1. ile ek 6. maddelerinde ise, bina inşaat harcıyla ilgili hükümlere yer verilmesi sebebiyle Kanunda belirtilen tarifenin dışına çıkılarak yeni bir ücret tarifesi düzenlenmesinde isabet bulunmadığı,uyuşmazlığa konu miktarın bina inşaat harcı olduğu ve bu harçtan da yükümlü kooperatifin 2982 sayılı Kanunda belirtilen şartları haiz olma nedeniyle muaf olacakları gerekçesiyle kabul ederek tahsil edilen …- liranın iadesine karar veren … Vergi Mahkemesinin … gün ve … sayılı kararının; uyuşmazlık konusu bedelin harç olmayıp, ücret olduğu, bu nedenle olaya 2982 sayılı Kanunun uygulanamayacağı, 2464 sayılı Kanunda hangi hizmetlerden harç alınacağının tek tek sayıldığı, bunların dışında istenecek paranın ücret mahiyetinde bulunduğu ileri sürülerek bozulması isteminden ibarettir.
Savunmanın Özeti: Yasal dayanaktan yoksun olan temyiz isteminin reddi gerekeceği yolundadır.
Savcı …’in Düşüncesi: Uyuşmazlık, … A.Ş. tarafından … Toplu konut alanında tahsis alınan arsalarda konut yapımı için davacı kooperatiften bina inşaat harç tahsil edilmesinden doğmuş olup tarhiyatın kaldırılması istemi ile açılan davanın kabulüne ilişkin vergi mahkemesi kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
2982 sayılı Konut İnşaatında ve Kalkınmada Öncelikli Yörelerde Yapılacak Yatırımlarda Vergi, Resim ve Harç İstisna ve Muaflıkları Tanınması Hakkında Kanunun 1 nci maddesi ile vergi, resim ve harç istisna ve muaflıklar, yoluyla aynı Kanunun 2 nci maddesinde de bu kanun hükümlerine göre uygulanacak istisna ve muaflıkların emlak vergisi harçlar ile Belediye Gelirleri Kanunu gereğince alınan vergi, resim ve harçları kapsadığı, 4 ncü maddesinde ise 150 M2 yi geçmeyen konut olarak kullanılarak ilgili işlemlerin ikinci maddede vergi, resim ve harçlardan müstesna olduğu hükme bağlanmıştır.
Dosyanın incelenmesinden uyuşmazlık konusu meblağın bina inşaat harcına ilişkin olduğu, Konutları 100 M2 den küçük olup davacı kooperatifin 2982 sayılı yasada öngörülen muafiyet koşullarını taşıdığı anlaşıldığından söz konusu yasa ile tanınan muafiyet hükümlerinden yararlandırılması gerekirken aksine tesis edilen işlemde yasa hükümlerine uyarlık bulunmamaktadır.
Temyiz dilekçesinde davalı idare tarafından ileri sürülen söz konusu meblağın harç niteliğinde olmayıp hizmet karşılığı alınan bir ücret olduğu iddiası da gerçeğe uymamaktadır.
Açıklanan nedenle temyiz isteminin reddi ile temyiz konusu kararın onanması gerekeceği düşünülmektedir.
Tetkik Hakimi …’nın Düşüncesi: Tahsil edilen meblağ, belediye tarafından yapılan hizmetleri karşılayacak şekilde alınan bina inşaat harcı olduğundan ve bu harçta 2982 sayılı Kanun kapsamında bulunduğundan, yükümlü kooperatifin anılan Kanundan yararlandırılmamasında isabet bulunmayıp, temyiz isteminin reddi gerekeceği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince işin gereği görüşüldü:
Uyuşmazlık; … toplu konut alanında bulunan ve yükümlü kooperatif adına tahsis edilen imarın …, … parsel numaralarında kayıtlı arsalar üzerine yapılacak konutlar için inşaat ruhsatının alınması esnasında tahsil edilen bedelin ücret mi yoksa harç mı olduğu, dolayısıyla olaya 2982 sayılı Kanunun uygulanıp, uygulanamayacağı hususuna ilişkin bulunmaktadır.
2464 sayılı Kanuna 2589 sayılı Kanunla eklenen ek 1. maddenin 1. fıkrasında; belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inşaatının (ilave ve tadiler dahil) inşaat veya tadilat ruhsatının alınmasında ek madde 6’da yer alan tarifede gösterilen nisbet ve hadlerde bina inşaat harcına tabi olacağı, ek 5. maddesinin 1. fıkrasında ise; bina inşaat harcının,inşaat ruhsatının alınmasından önce makbuz karşılığında ilgili belediyeye ödeneceği hükme bağlanmak suretiyle 2589 sayılı Kanunla, bina inşaat vergisi ile yapı izin ve denetleme harcı kaldırılarak bina inşaat harcı getirilmiştir.
Diğer taraftan 3194 sayılı İmar Kanununun 22. maddesinin 1. fıkrasında; yapı ruhsatiyesi almak için belediyeye, valiliklere (veya yeminli serbest mimarlık ve mühendislik bürolarına) yapı sahipleri veya kanuni vekillerince dilekçe ile müracaat edileceği, dilekçeye sadece tapu, (istisnai hallerde tapu senedi yerine geçecek belge) mimari proje, statik proje, elektrik ve tesisat projeleri, resim ve hesapları, röperli veya yoksa ebatlı kroki eklenmesi gerektiği, 2. fıkrasında da; belediye veya valiliklerce veya yeminli serbest mimarlık ve mühendislik bürolarınca ruhsat ve ekleri incelenerek eksik ve yanlış bulunmuyorsa müracaat tarihinden itibaren en geç otuz gün içinde yapı ruhsatiyesi verileceği açıklanmış olup, 2982 sayılı Konut İnşaatında ve Kalkınmada Öncelikli Yörelerde Yapılacak Yatırımlarda Vergi, Resim ve Harç İstisna ve Muaflıkları Tanınması Hakkında Kanunun 2. maddesinde ise; bu Kanun hükümlerine göre uygulanacak istisna ve muaflıklarının, veraset ve intikal vergisi, damga vergisi, banka ve sigorta muameleleri vergisi, emlak vergisi, harçlar ve resimler ile Belediye Gelirleri Kanunu gereğince alınan vergi, resim ve harçları kapsayacağı belirtilmiştir.
Yukarıda açıklanan yasa hükümlerinden, ruhsat alabilmek için ilgili yerlere İmar Kanununun 22. maddesinde sayılan belgelerle birlikte müracaat edileceği, eklenmesi zorunlu olan bu belgelerin inceleneceği ve uygun görüldüğü takdirde 2464 sayılı Kanunun ek 5. maddesine göre harç yatırıldıktan sonra ruhsat verilebileceği anlaşılmaktadır.
Bu gibi olaylarda hemen ruhsat alınamamakta, ruhsat verilmeden önce belediye ve ilgili merciler tarafından bazı işlemler yapılmakta, bu işlemler tamamlandıktan sonra ruhsat alınması sözkonusu olmaktadır.
2464 sayılı Kanuna eklenen ve mükerrer 7. bölümde yer alan bina inşaat harcı ile, ruhsat alımından önce yapılacak işlemler nedeniyle verilen hizmetlerin karşılığı harca dönüştürülmüş, diğer bir değişle kanun koyucu tarafından, bu gibi işlemlerin ücretle, vergiyle değil harçla karşılanması amacı güdülmüştür.
Anılan Kanunda yer alan ve bina inşaat harcından önce yürürlüğe giren “imarla ilgili harçlar” başlıklı 80. maddenin görüşülmesi sırasında ücret adı altında alınan bedellerin en aza indirilmesi ve bunların harç adı altında toplanması önerilmiş, bu görüşler doğrultusunda da 2464 sayılı Kanunun 80. maddesi yasalaştırılarak, yürürlüğe konulmuştur.
Bu hükümlere göre inşaata başlanılmadan önce imarla ilgili işlemlerden dolayı, sözü edilen Kanunun 80. maddesinin (a) ila (d) bentlerinde sayılan işlemler için harç alınacak, inşaata başlamak için ruhsat alımı sırasında yapılan işlemlerden dolayı da, ayni Kanunun ek 6. maddesinde açıkca ve ayrıca belirtilen bina inşaat harcı ödenecektir.
Olayda inşaat ruhsatı almak amacıyla belediyeye başvurulduğu, yükümlü kooperatifçe 2982 sayılı Kanun uyarınca herhangi bir bedelin alınmaması gerektiği ileri sürülmesine rağmen belediyece, yapmış oldukları idari hizmetler karşılığı olan …- lira ücretin yatırılmasından sonra ruhsat verileceğinin belirtilmesi üzerine bu miktarın yatırıldığı, tahsilat makbuzunun ruhsat harcı olarak düzenlendiği, yükümlü, kooperatifçe, yatırılan bu miktarın iadesi istemiyle vergi mahkemesine dava açıldığı görülmektedir.
Buna göre belediye tarafından alınan bedel, yapılan hizmetleri kapsayacak şekilde alınan inşaat ruhsat harcı olup, ücret değildir. Kaldı ki tahsilat makbuzunda da alınan bedelin “ruhsat harcı” olduğu belirtilmiştir. Bunun aksinin düşünülmesi durumunda, ruhsat alınmadan önce hizmet karşılığı hem ücret, hem de bina inşaat harcı alınacak ve mükerrer bir bedel tahsil edilmiş olunacaktır.
Bu itibarla tahsil edilen meblağ harç olduğundan ve bu harç da 2982 sayılı Kanun kapsamında bulunduğundan, idarece ödevli kooperatifin, bina inşaat harcından müstesna tutulması gerekirken, ücret adı altında bir bedel tahsil edilmesinde isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin reddine, … Vergi Mahkmesinin … gün ve … sayılı kararının onanmasına, … lira ilam harcının temyiz isteminde bulunandan alınmasına 5.10.1994 gününde oyçokluğu ile karar verildi.
AYRIŞIK OY: Dairemizce verilecek ara kararı ile idareden, yükümlü kooperatifin, inşaat ruhsatı almak için yaptığı müracaatı da içeren işlem dosyasının istenmesi ve gelecek belgelerin incelenmesinden sonra işin esası hakkında bir karar verilmesi gerektiği görüşüyle çoğunluk kararına karşıyım.