Danıştay 8. Daire Başkanlığı 2023/920 E. , 2023/742 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2023/920
Karar No : 2023/742
Temyiz İsteminde Bulunan (Davacı) : …
Vekili : Av. …
Karşı Taraf (Davalı) : … Belediye Başkanlığı
Vekili : Av. …
İstemin Özeti : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.
Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : İstemin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava, Kdz. Ereğli ilçesi, … Mahallesi, … Caddesi No:… adresinde … Öğrenci Kız Yurdu ünvanlı ruhsatsız olarak faaliyet gösteren işyerinin mühürlenmek suretiyle kapatılmasına ilişkin … tarih ve … sayılı Karadeniz Ereğli Belediye Başkanlığı Zabıta Müdürlüğü işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince; dava konusu işlemin tesis edildiği tarih itibariyle davacıya ait binanın öğrenci yurdu olarak kullanılmasına rağmen işyeri açma ve çalışma ruhsatının olmadığı ve ruhsatsız faaliyette bulunduğunun sabit olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
2577 sayılı İdarî Yargılama Usulü Kanunu’nun “İdarî Dava Türleri ve İdarî Yargı Yetkisinin Sınırı” başlıklı 2. maddesinin 1. fıkrasında, idarî dava türlerinin a) İdarî işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan iptal davaları, b) İdarî eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları, c) Tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar hariç, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan her türlü idarî sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davalar (…) olarak sayılmıştır.
Bilindiği üzere; İdare Hukuku’nda ‘yetki’, idareye Anayasa ve yasalarla tanınmış olan karar alma gücünü ifade eder ve idari işlemlerin en temel öğesini oluşturur. Bir kamu düzeni sorunu olan yetki, yasa koyucu tarafından hangi makam veya merciye verilmiş ise, ancak o makam veya merci tarafından kullanılabilir. Bu bakımdan, yasanın açık izni olmadıkça yetkili makam veya mercinin yetkisini devretmesi olanaklı değildir. Aktarılan nitelikleri gereği, idare hukukunda yetkisizlik kural, yetkili olmak istisnadır. Bu itibarla, yetki hükümlerinin sınır ve çerçevesinin yasayla açıkça çizilmesi gerekir ve genişletici yoruma tabi tutulamaz.
Anayasa, yürütme görev ve yetkisinin, yasalar çerçevesinde yerine getirileceğini açıklamakla yetinmeyip; idare kuruluşunun her bir öğesinin de yasayla düzenlenmesini emretmektedir. İdare teşkilatı ile görev ve yetkilerinin yasayla düzenlenmesi öngörüldüğü gibi; ajanlara, vergilere ve mallara ilişkin statülerin de yasal nitelikte olması gerekmektedir. Bu bakımdan, idare onu yetkili kılan ‘Yasa’ya dayanarak hizmette bulunabilir. Bu nedenledir ki, idare hukukunda yetkisizlik kural, yetkili olmak istisnadır. Dolayısıyla, yetki devri de istisnai niteliktedir. (A.Y.M. 08/11/2012 tarih ve E:2012/27, K:2012/173)
Öte yandan; yetki kurallarının kamu düzeninden sayılmasının, bu çerçevede istisnai nitelik taşıyıp genişletici yoruma tabi tutulamamasının en pratik sonucu da; idari işlemin yetki unsuru üzerinde idarenin takdir yetkisine sahip olmamasında görülmektedir. Bu sebepledir ki; Kanun hükmü ile bir işi yapmaya yetkili kılınan idarenin kanunda açıkça öngörülmediği sürece bu yetkisinin başka bir idareye devredilmesi söz konusu olamaz.
03/12/2004 tarih ve 25659 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 03/11/2004 tarih ve 2004/8106 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kabul edilen Mülga Özel Öğrenci Yurtları Yönetmeliği’nin “İşlem ve izin süresi” başlıklı 9. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde; “Yurt açma müracaatları, sonuç raporuna göre valilikçe en geç bir ay içinde sonuçlandırılır. Yurt açma izin belgesini alan yurt sahipleri, en geç üç ay içinde yurdu faaliyete geçirir. Bu süre içinde faaliyete geçirilmeyen yurtların açılma izin süreleri, üç aylık süre bitmeden başvurulması halinde, üç ay daha uzatılabilir.
(Değişik 2. fıkra: 14/02/2011 – 2011/1418 S. Yön./2. md.) Yurt açma izin belgesi olmadan yurda öğrenci kaydı yapılmaz. İzinsiz açılan yurtlar, 14/7/2005 tarihli ve 2005/9207 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsallarına İlişkin Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen yetkili idareden otel, motel, pansiyon ve benzeri konaklama tesisi ruhsatı aldığı halde sadece öğrenci barındıran ve öğrenci yurdu gibi çalıştırılan yerler ile öğrenci evi, öğrenci pansiyonu, öğrenci apartı gibi isimlerle tabela bulunduran ve faaliyetlerini bu şekilde sürdüren yerler hakkında, il veya ilçe milli eğitim müdürlüklerince yapılacak tespitten sonra düzenlenecek rapor esas alınarak valilikçe kapatma işlemi yapılır.” hükmü yer almaktadır.
10/08/2005 tarih ve 25902 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve 14/07/2005 tarih ve 2005/9207 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe konulan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin 6. maddesinde; “Yetkili idarelerden usulüne uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyeri açılamaz ve çalıştırılamaz. İşyerlerine bu Yönetmelikte belirtilen yetkili idareler dışında diğer kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili meslek kuruluşları tarafından özel mevzuatına göre verilen izinler ile tescil ve benzeri işlemler bu Yönetmelik hükümlerine göre ruhsat alma mükellefiyetini ortadan kaldırmaz. İşyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan açılan işyerleri yetkili idareler tarafından kapatılır.” hükmüne yer verilmiş olup; “Umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin açılması” başlıklı 32. maddesinde de; umuma açık istirahat ve eğlence yeri açmak ve işletmek isteyen gerçek ve tüzel kişilerin Örnek-1’de yer alan başvuru ve beyan formu ile yetkili idareye başvuracağı belirtilerek başvuru şartlarına ayrıntılı bir şekilde yer verilmiştir.
Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinden anlaşıldığı üzere; -işlem tarihi itibariyle- öğrencilere yönelik barınma hizmeti veren kurumlara kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatı verilmesi ve bu kurumların denetimi görev ve yetkisi Milli Eğitim Bakanlığı’na ait olup; öğrencilere yönelik izinsiz ve ruhsatsız barınma hizmeti sunduğu tespit edilen kurumların kapatılmasında, Mülga Özel Öğrenci Yurtları Yönetmeliği uyarınca valilik; umuma açık olarak barınma hizmetleri sunumuna yönelik yürütülen faaliyetler için; işyeri açma ve çalışma ruhsatlarının verilmesi ve bu yerlerin denetimi, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik uyarınca, Belediye sınırları ve mücavir alanlar dışı ile kanunlarda münhasıran il özel idaresine yetki verilen hususlarda il özel idaresİ, büyükşehir belediyesi sınırları içinde büyükşehir belediyesinin yetkili olduğu konularda büyükşehir belediyesi, bunların dışında kalan hususlarda büyükşehir ilçe belediyesi, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde belediye, organize sanayi bölgesi sınırları içinde organize sanayi bölgesi tüzel kişiliğin endüstri bölgesi sınırları içinde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığını ve teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketi ile bölgede yer alan AR-GE ve tasarım faaliyetinde bulunan firmalar için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı il müdürlükleri yetkilidir.
Dava dosyasının incelenmesinden; davacının, Kdz. Ereğli ilçesi, … Mahallesi, … Caddesi No:… adresinde bulunan binasını … Öğrenci Kız Yurdu ismiyle ruhsatsız olarak işlettiği yolundaki ihbar üzerine, yapılan soruşturmada davacı tarafından Milli Eğitim Bakanlığı’ndan izin belgesi alınmadığı ve işyeri açma ve çalıştırma ruhsatı alınmadan taşınmazın öğrenci yurdu olarak işletildiğinin tespiti üzerine; 10/08/2005 tarih ve 25902 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve 14/07/2005 tarih ve 2005/9207 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe konulan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin 32. maddesi gerekçe gösterilerek davacıya ait binanın mühürlenmesine ilişkin 05/02/2015 tarihli işlemin tesis edildiği görülmektedir.
Öte yandan; uyuşmazlığa konu adreste, izinsiz ve ruhsatsız öğrenci barınma hizmeti sunulmasına ilişkin faaliyet nedeniyle anılan adresin kapatılmasına ilişkin olarak; yetkili idarenin belirlenmesi yolunda Krd. Ereğli İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü ile Krd. Ereğli Belediye Başkanlığı arasında iç yazışmaların yapılarak 14/07/2005 tarih ve 2005/9207 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe konulan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin 32. maddesi uyarınca Krd. Ereğli Belediye Başkanlığı Zabıta Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işleminin tesis edildiği anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlığa konu olayda; izinsiz ve ruhsatsız barınma hizmeti sunulan yerlerin kapatılmasına ilişkin olarak; 03/12/2004 tarih ve 25659 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 03/11/2004 tarih ve 2004/8106 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kabul edilen Mülga Özel Öğrenci Yurtları Yönetmeliği’nin” İşlem ve izin süresi” başlıklı 9. maddesinde yer alan; “il veya ilçe milli eğitim müdürlüklerince yapılacak tespitten sonra düzenlenecek rapor esas alınarak valilikçe kapatma işlemi yapılacağı” kuralı karşısında; 14/07/2005 tarih ve 2005/9207 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe konulan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin 32. maddesi uyarınca Krd. Ereğli Belediye Başkanlığı Zabıta Müdürlüğü’nce tesis edilen işlemde yetki yönünden hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Bu itibarla; yetki yönünden hukuka aykırı olan işlemin esası yönünden değerlendirme yapmak suretiyle verilen Mahkeme kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle; … İdare Mahkemesinin temyize konu kararının bozulmasına, dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere anılan Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 22/02/2023 tarihinde oybirliği ile karar verildi.