Danıştay 8. Daire Başkanlığı         2022/6258 E.  ,  2023/2076 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2022/6258
Karar No : 2023/2076

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Valiliği
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Dil Akademi Eğitim ve Danışmanlık Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından, 03.07.2021 tarihinde kurum açma izni ve işyeri açma ve çalışma ruhsatının iptal edilerek kurumun kapatılacağına ilişkin Edirne Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğünün …tarih …sayılı işlemi ile 17.889,50 TL idari para cezası uygulanmasına ilişkin …tarih …sayılı işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …İdare Mahkemesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararıyla; kurum açma izninin amacı dışında kullanımının ancak genel amaç olarak kabul edilmesi gereken eğitimin dışına çıkılıp başka bir alanda faaliyet gösterilmesi halinde mümkün olabileceği, Özel …Çocuk Akademisi Yabancı Dil Kursu kurum açma izninin, Çocuklar için İngilizce Erken Dil Öğretimi, Almanca, Fransızca, Etkin Hızlı Okuma, 07-09 Yaş Grupları Yaratıcı Drama, 10-12 Yaş Grupları Yaratıcı Drama, 13-14 Yaş Grupları Yaratıcı Drama, Resim, Seramik, Ankara Özel … Satranç Kursları programlarını kapsadığı, davacı kurumun almış olduğu izin doğrultusunda 07-09 Yaş Grupları ve 10-12 Yaş Gruplarına Yaratıcı Drama kursu verildiği, bu kursa ilişkin saat çizelgelerinin değişmesinin alınan iznin Kurumca amacı dışında kullanıldığı anlamına gelmeyeceği, iznin iptaline konu olan aykırılığın, idare tarafından tam olarak ortaya konulamadığı gerekçesiyle dava konusu İl Milli Eğitim Müdürlüğünün …tarih …sayılı işleminde hukuka uyarlık bulunmadığı ;17.889,50 TL idari para cezası uygulanmasına ilişkin …tarih …sayılı işlem yönünden ise, Özel …Çocuk Akademisi Yabancı Dil Kursu ile Kurucu Temsilcisi ve Kurum Müdürü ….’nün, yukarıda ayrıntısına yer verilen reklam afişlerini astıklarını kabul ettikleri, sosyal medya hesaplarından da paylaşım yaptıklarını ve davalı idarece yapılan denetimle de gerçeğe aykırı reklam ve ilan verdiklerinin sabit olduğu, davacıya para cezası verilmesi işleminde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle kısmen dava konusu işlemin iptaline kısmen davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu kararın hukuka ve usule uygun olduğu ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, kararın dava konusu işlemin iptaline ilişkin kısmının hukuka aykırı olduğu ve bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İLGİLİ MEVZUAT:
5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu’nun 1. maddesinde “Bu Kanunun amacı, Türkiye Cumhuriyeti uyruklu gerçek kişiler, özel hukuk tüzel kişileri veya özel hukuk hükümlerine göre yönetilen tüzel kişiler tarafından açılacak özel öğretim kurumlarına kurum açma izni verilmesi, kurumun nakli, devri, personel çalıştırılması, kurumlara yapılacak malî destek ve bu kurumların eğitim-öğretim, yönetim, denetim ve gözetimi ile yabancılar tarafından açılmış bulunan özel öğretim kurumlarının; eğitim-öğretim, yönetim, denetim, gözetim ve personel çalıştırılmasına ilişkin usûl ve esasları düzenlemektir.Bu Kanun, Türkiye Cumhuriyeti uyruklu gerçek kişiler, özel hukuk tüzel kişileri veya özel hukuk hükümlerine göre yönetilen tüzel kişilerce açılan özel Öğretim kurumları ile yabancılar tarafından açılmış bulunan özel öğretim kurumlarını kapsar.” hükmü yer almakta olup; ”Kurum açma izni” başlıklı 3. maddesinde ise; bir kurumda öğretime başlayabilmek için kurum açma izni alınmasının zorunlu olduğu, izin başvurularının ilgili millî eğitim müdürlüğüne yapılacağı, Valilikçe yapılan inceleme sonucunda açılması uygun görülen okullar dışındaki kurumlara kurum açma izni verileceği, Valilikçe açılması uygun görülen okullara ilişkin başvuruların ise kurum açma izni verilmek üzere Bakanlığa gönderileceği, kurum açma izni talebinin valilikçe reddedilmesi hâlinde, kurucu veya kurucu temsilcisi tarafından taleplerinin reddine ilişkin işlemin tebliğinden itibaren onbeş iş günü içinde Bakanlığa itirazda bulunulabileceği, itirazın, Bakanlıkça onbeş iş günü içinde karara bağlanacağı, kurum açma izni alınmadıkça, kuruma öğrenci kaydı yapılamayacağı hükme bağlanmıştır.
Yine anılan Kanun’un “Tanımlar” başlıklı 2. maddesinde; “Bu Kanunda geçen;
…
b) Kurum: Okul öncesi eğitim, ilköğretim, ortaöğretim, özel eğitim okulları ile çeşitli kursları, uzaktan öğretim yapan kuruluşları, (…) motorlu taşıt sürücüleri kursları, hizmet içi eğitim merkezleri, öğrenci etüt eğitim merkezleri, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri ile benzeri özel öğretim kurumlarını,
…
ö) (Ek bend: 03/10/2016 – 676 S.KHK/Madde 77) (676 S. KHK Kabul: 01/02/2018
7070 S.K/Madde 63) Özel öğretim kursu: Kişilerin, Bakanlıkça belirlenmiş bilim gruplarına uygun eğitim ortamlarında, öğrenim seviyelerine, ilgi ve isteklerine uygun öğretim programları doğrultusunda, bilgi, beceri, yetenek ve deneyimlerini geliştirdiği, serbest zamanlarını değerlendirdiği bir bilim grubunda eğitim veren kurumları
…
g) (Değişik bent: 01/03/2014-6528 S.K./9. md) Çeşitli kurslar: Ortaöğretime veya yükseköğretime giriş sınavlarına hazırlık niteliğinde olmamak kaydıyla, kişilerin sosyal, sanatsal, sportif, kültürel ve mesleki alanlarda bilgi, beceri, dil, yetenek ve deneyimlerini geliştirmek, isteklerine göre serbest zamanlarını değerlendirmek amacıyla faaliyet gösteren özel öğretim kurumlarını,… ifade eder.”; hükmü yer almakta olup; aynı maddenin (j) bendinde yer alan ; ” Öğrenci etüt eğitim merkezi: (…) öğrencilerin, derslerine çalışmalarına, ödev ve projelerini yapmalarına yardımcı olmak; ilgi, istek ve yetenekleri doğrultusunda sosyal, sanatsal, sportif ve kültürel faaliyetler yürütmek üzere kurulan özel öğretim kurumlarını ifade eder.” tanımı 09/02/2017 tarih ve 29974 sayılı R.G.de yayımlanan 687 sayılı KHK.nin 5. maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır.
Yine anılan Kanun’un “Kurum açma izninin iptali, kurumun kapatılması, devri ve nakli” başlıklı 7. maddesinde ise; “Kurum açma izni verilen kurumlardan iki yıl içerisinde faaliyete başlamayan, faaliyete başladıktan sonra yönetmelikte belirtilen süreden daha fazla izinsiz ara veren veya söz konusu izni amacı dışında kullandığı tespit edilen kurumların kurum açma izni ve iş yeri açma ve çalışma ruhsatı iptal edilir.
Özel öğretim kurumunun;
a) Bakanlıkça onaylı yerleşim planında izinsiz değişiklik yapması,
b) Gerçeğe aykırı reklam ve ilan vermesi veya reklam ve ilanlarda öğrenci resim ve bilgilerini kullanması,
c) Haftalık ders çizelgesi ve programları Bakanlık izni olmadan kurumda uygulaması,
d) Bu Kanun ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan yönetmelik ve yönergelerde belirtilen hükümlere aykırı fiillerde bulunması,
e) Mevzuatta belirtilen sayıda personel çalıştırmaması veya mevzuata aykırı personel çalıştırması,
f) 14/6/1973 tarihli ve 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanununun genel ve özel amaçları ile temel ilkelerine uymaması,
g) Kurum açma şartlarından herhangi birini kaybetmesi,
h) Mevzuata uygun olarak kapatılmaması,
hâllerinde; (a), (b), (c) ve (d) bentlerindeki fiiller için brüt asgari ücretin beş katı; (e) ve (f) bentlerindeki fiiller için brüt asgari ücretin on katı ve (g) bendindeki fiil için brüt asgari ücretin yirmi katı idari para cezası uygulanır. Bu fıkranın (a), (b), (c), (d), (e), (f) ve (g) bentlerindeki fiillerin tekrarı hâlinde idari para cezası miktarı beş kat artırılarak uygulanır ve bu bentlerdeki fiillerin üçüncü kez tekrarlanması hâlinde ise kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatı iptal edilir, (h) bendindeki fiilin işlenmesi hâlinde brüt asgari ücretin yirmi katı idari para cezası verilir ve kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatı iptal edilir. İdari para cezası, kurum açma iznini vermeye yetkili makam tarafından verilir. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir…..” hükmüne yer verilmiştir.
20/03/2012 Tarih ve 28239 Sayılı Resmî Gazete’de Yayımlanarak yürürlüğe giren Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği’nin “Bakanlıkça ve valilikçe yapılacak işlemler” başlıklı 6. maddesinin 2. fıkrasının dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan halinde; “İl milli eğitim müdürlüğünce maarif müfettişi/şube müdürü veya uygun görülen başka personelin görevlendirme onay tarihinden itibaren en geç on beş iş günü içinde düzenlenen inceleme raporunda ve valilikçe kurumun açılmasında bir sakınca bulunmadığının belirtilmesi halinde, dosya beş iş günü içinde Bakanlığa gönderilir. Bakanlıkça iş yeri açma ve çalışma ruhsatı verilmesi uygun görülen okullar ve sosyal etkinlik merkezleri dışındaki kurumlara valilikçe beş iş günü içinde kurum açma izni (EK-2) düzenlenir. Valilikçe kurum açma izni düzenlenen kurumlara Bakanlıkça on beş iş günü içinde iş yeri açma ve çalışma ruhsatı (EK-2/A) düzenlenir.” aynı maddenin 3. Fıkrasının işlem tarihinde yürürlükte olan halinde; “Bakanlıkça uygun görülen okullara on beş iş günü içinde kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatı (EK-3) ve (EK-3/A), sosyal etkinlik merkezlerine (EK-2/B) düzenlenir.”; “Kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatının iptali ve geçici olarak kapatma” başlıklı 9. maddesinin 1. fıkrasında; “Kanunun 7 nci maddesi hükümlerinde belirtilen durumların gerçekleşmesi hâlinde işlenen fiile göre kuruma idari para cezası uygulanır veya kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatı iptal edilir.” düzenlemelerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer alan hükümlerden anlaşıldığı üzere; 5580 sayılı Kanun’un “Tanımlar” başlıklı 2. maddesi ile Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 2. maddesinde; “çeşitli kurslar” ile “özel öğretim kursu” kavramı ayrı ayrı tanımlanmak suretiyle anılan kurumların açılış amaçları birbirinden farklıdır. Bu çerçevede; anılan Kanun’a tabi olarak açılacak özel öğretim kurumlarına kurum açma izni valilikçe verilecektir. Yine bütün kurum türlerini iş yeri açma çalışma ruhsatı Bakanlıkça verilecektir.
5580 sayılı Kanun’un “Kurum açma izninin iptali, kurumun kapatılması, devri ve nakli” başlıklı 7. maddesinde, kurumların denetimi neticesinde uygulanacak olan yaptırımlar bağlamında ikili bir ayrıma gidildiği; buna göre; eğer kurum açma izni verilen kurum, iki yıl içerisinde faaliyete başlamadıysa veya faaliyete başladıktan sonra yönetmelikte belirtilen süreden daha fazla izinsiz ara verdiyse veyahut da kurum açma iznini amacı dışında kullanırsa, bu kurumların doğrudan kurum açma izni ile iş yeri açma çalışma ruhsatlarının iptal edileceği; ancak; özel öğretim kurumunun; Bakanlıkça onaylı yerleşim planında izinsiz değişiklik yapması, gerçeğe aykırı reklam ve ilan vermesi veya reklam ve ilanlarda öğrenci resim ve bilgilerini kullanması, haftalık ders çizelgesi ve programları Bakanlık izni olmadan kurumda uygulaması, bu Kanun ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan yönetmelik ve yönergelerde belirtilen hükümlere aykırı fiillerde bulunması, mevzuatta belirtilen sayıda personel çalıştırmaması veya mevzuata aykırı personel çalıştırması, 14/6/1973 tarihli ve 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanununun genel ve özel amaçları ile temel ilkelerine uymaması, kurum açma şartlarından herhangi birini kaybetmesi ve mevzuata uygun olarak kapatılmamasının ilgili idarece tespiti halinde; anılan fiilin ilk kez gerçekleşmesi durumunda idari para cezası; tekrarı halinde katlı (artırılmış ) idari para cezası yaptırımı ile karşı karşıya kalacağı; üçüncü kez tekrarı halinde ise; kurumun kapatılacağı kurala bağlanmıştır.

Söz konusu düzenlemede amaçsal ve sistematik bir yorumla; Kanun koyucunun, mevzuata aykırı işlemleri aykırılığın ağırlık dercesine göre sınıflandırdığı ve yaptırıma bağladığı; aykırılığın sınıflandırılmasında ise; fiilin ağırlığı, eğitim öğretim hizmetinin niteliği, bu fiillerin eğitim öğretim hizmetinin işleyişine olan etkisi ile etki alanı gibi faktörler önem arz etmektedir.
Dolayısıyla; “kurum açma izninin amacı dışında kullanılması” fiili irdelenirken; anılan “amaç dışı kullanımın” eğitim hizmet alanının dışına çıkarak başkaca bir alanda faaliyet göstermek olduğu yolundaki yorum ve değerlendirmelerin, Kanun’un ilgili hükmünün amacı ile örtüşmediği açıktır.
Zira; kurum açma izninde yer alan onaylı program(lar) çerçevesinde kurumun denetim ve gözetimi gerçekleşeceğinden, onaylanan programa uygun olarak eğitim öğretim faaliyetlerinin yürütülmemesinin “kurum açma izninin amacı dışında kullanımı” olarak kabulü gerekmektedir.
Uyuşmazlıkta; Özel …Çocuk Akademisi Yabancı Dil Kursu …tarih ve …sayılı kurum açma izninin Çocuklar için İngilizce Erken Dil Öğretimi, Almanca, Fransızca, Etkin Hızlı Okuma, 07-09 Yaş Grupları Yaratıcı Drama, 10-12 Yaş Grupları Yaratıcı Drama, 13-14 Yaş Grupları Yaratıcı Drama, Resim, Seramik, Ankara Özel …Satranç Kursları programlarını kapsadığı görülmektedir.
Özel …Çocuk Akademisi Yabancı Dil Kursu ile Kurucu Temsilcisi ve Kurum Müdürü …’nün ifadesinde; 2019 yılında bu kurumu açtıklarını, çevrede ödev yaptıran yemek veren kurumlar olduğu için bu işi yapmayı planladıkları, ancak sonrasında bunun yasal olmadığını öğrenince vazgeçtikleri, ilk kurum açılışında bu işlerin yasal olduğunu sandıkları, sonradan yasal olmadığını öğrenince yapamadıkları yolundaki beyanları dikkate alındığında; Özel …Çocuk Akademisi Yabancı Dil Kursu dış cephe ve sosyal medya hesaplarında yer alan fotoğraflarda; Ödev Çalışması, Yemek+Servis imkanı, Okula Paralel Konu Anlatımları, Periyodik Genel Deneme Sınavları, Liselere Hazırlık, Okul Destek Programı” şeklinde ilanlarda yer aldığı üzere, soruşturma tarihi itibariyle anılan faaliyetlerde bulunulup bulunulmadığı yolunda yeterli bilgi belgenin bulunmadığı, bu haliyle, davacının kurum açma izninde yer alan onaylı programların dışına çıkmak suretiyle “öğrenci etüt eğitim merkezi” gibi faaliyet göstererek kurum açma izninin amacı dışında kullanıldığının hiçbir tereddüte yer vermeyecek şekilde somut, kesin ve açık delillerle ortaya konulamadığı görüldüğünden, dava konusu işlemde hukuka uyarlık görülmemektedir.
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Bu durumda; hüküm fıkrası usul ve yasaya uygun olan Mahkeme kararına karşı yapılan istinaf kanun yolu başvurusunun reddi yolundaki Bölge İdare Mahkemesi kararının açıklanan gerekçe ile onanması gerekmektedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle,
1. Temyiz isteminin reddine,
2. … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının yukarıda yer alan gerekçe ile ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına, posta gideri avansından artan tutarın Mahkeme tarafından iadesine,
4. 2577 sayılı Kanunun 50. maddesi uyarınca onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de belirtilen Bölge İdare Mahkemesine gönderilmesini teminen dosyanın İdare Mahkemesine gönderilmesine,
5. Kesin olarak, 14/04/2023 tarihinde oybirliği ile karar verildi.