Danıştay 8. Daire Başkanlığı         2022/3516 E.  ,  2023/1476 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2022/3516
Karar No : 2023/1476

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Valiliği
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF(DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Özel Dinamik Eğitim Kurumu kurucusu olan davacı tarafından, kurum açma iznini amacı dışında kullandığından bahisle dönem sonu olan 01/07/2021 tarihinde kurum açma izni ve iş yeri açma ve çalışma ruhsatının iptal edilerek kurumun kapatılmasına ilişkin davalı idarece tesis edilen … tarihli ve … sayılı işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:…sayılı kararıyla; kurum açma izninin amacı dışında kullanımının, ancak genel amaç olarak kabul edilmesi gereken eğitimin dışına çıkılıp başka bir alanda faaliyet gösterilmesi halinde mümkün olabileceği, genel olarak eğitim amacının dışına çıkılmadan, dershanecilik faaliyetinde bulunulma fiilinin, 5580 sayılı Kanunun 7. maddesinin 2/d (Bu Kanun ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan yönetmelik ve yönergelerde belirtilen hükümlere aykırı fiillerde bulunması) fıkrası kapsamında olduğu, anılan özel kursta dershanecilik (KPSS, İngilizce ve hızlı okuma) faaliyetinde bulunulduğu sabit olmakla birlikte, bu fiilin karşılığı olarak 5580 sayılı Kanunun 7/2. maddesi kapsamında para cezası şeklinde yaptırım uygulanması gerekirken, iznin amacı dışında kullanıldığından dolayı kurumun re’sen kapatılmasına ilişkin işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu kararın hukuka ve usule uygun olduğu ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, 5580 sayılı Kanuna uygun olarak işlemin tesis edildiğini temyize konu kararın hukuka aykırı olduğunu bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ,,,’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
İLGİLİ MEVZUAT:
5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu’nun 1. maddesinde ” Bu Kanunun amacı, Türkiye Cumhuriyeti uyruklu gerçek kişiler, özel hukuk tüzel kişileri veya özel hukuk hükümlerine göre yönetilen tüzel kişiler tarafından açılacak özel öğretim kurumlarına kurum açma izni verilmesi, kurumun nakli, devri, personel çalıştırılması, kurumlara yapılacak malî destek ve bu kurumların eğitim-öğretim, yönetim, denetim ve gözetimi ile yabancılar tarafından açılmış bulunan özel öğretim kurumlarının; eğitim-öğretim, yönetim, denetim, gözetim ve personel çalıştırılmasına ilişkin usûl ve esasları düzenlemektir.Bu Kanun, Türkiye Cumhuriyeti uyruklu gerçek kişiler, özel hukuk tüzel kişileri veya özel hukuk hükümlerine göre yönetilen tüzel kişilerce açılan özel Öğretim kurumları ile yabancılar tarafından açılmış bulunan özel öğretim kurumlarını kapsar.” hükmü yer almakta olup; ”Kurum açma izni” başlıklı 3. maddesinde ise; bir kurumda öğretime başlayabilmek için kurum açma izni alınmasının zorunlu olduğu, izin başvurularının ilgili millî eğitim müdürlüğüne yapılacağı, Valilikçe yapılan inceleme sonucunda açılması uygun görülen okullar dışındaki kurumlara kurum açma izni verileceği, Valilikçe açılması uygun görülen okullara ilişkin başvuruların ise kurum açma izni verilmek üzere Bakanlığa gönderileceği, kurum açma izni talebinin valilikçe reddedilmesi hâlinde, kurucu veya kurucu temsilcisi tarafından taleplerinin reddine ilişkin işlemin tebliğinden itibaren onbeş iş günü içinde Bakanlığa itirazda bulunulabileceği, itirazın, Bakanlıkça onbeş iş günü içinde karara bağlanacağı, kurum açma izni alınmadıkça, kuruma öğrenci kaydı yapılamayacağı hükme bağlanmıştır.
Yine anılan Kanun’un “Tanımlar” başlıklı 2. maddesinde; “Bu Kanunda geçen;
…
B) Kurum: Okul öncesi eğitim, ilköğretim, ortaöğretim, özel eğitim okulları ile çeşitli kursları, uzaktan öğretim yapan kuruluşları, (…) motorlu taşıt sürücüleri kursları, hizmet içi eğitim merkezleri, öğrenci etüt eğitim merkezleri, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri ile benzeri özel öğretim kurumlarını,
…
G) (Değişik bent: 01/03/2014-6528 S.K./9. md) Çeşitli kurslar: Ortaöğretime veya yükseköğretime giriş sınavlarına hazırlık niteliğinde olmamak kaydıyla, kişilerin sosyal, sanatsal, sportif, kültürel ve mesleki alanlarda bilgi, beceri, dil, yetenek ve deneyimlerini geliştirmek, isteklerine göre serbest zamanlarını değerlendirmek amacıyla faaliyet gösteren özel öğretim kurumlarını; Ö) (Ek bend: 03.10.2016 – 676 S.KHK/Madde 77) (676 S. KHK Kabul: 01.02.2018 – 7070 S.K/Madde 63) Özel öğretim kursu: Kişilerin, Bakanlıkça belirlenmiş bilim gruplarına uygun eğitim ortamlarında, öğrenim seviyelerine, ilgi ve isteklerine uygun öğretim programları doğrultusunda, bilgi, beceri, yetenek ve deneyimlerini geliştirdiği, serbest zamanlarını değerlendirdiği bir bilim grubunda eğitim veren kurumlarını, ifade eder.”; “Kurum açma izninin iptali, kurumun kapatılması, devri ve nakli” başlıklı 7. maddesinde ise; “Kurum açma izni verilen kurumlardan iki yıl içerisinde faaliyete başlamayan, faaliyete başladıktan sonra yönetmelikte belirtilen süreden daha fazla izinsiz ara veren veya söz konusu izni amacı dışında kullandığı tespit edilen kurumların kurum açma izni ve iş yeri açma ve çalışma ruhsatı iptal edilir.
Özel öğretim kurumunun;
a) Bakanlıkça onaylı yerleşim planında izinsiz değişiklik yapması,
b) Gerçeğe aykırı reklam ve ilan vermesi veya reklam ve ilanlarda öğrenci resim ve bilgilerini kullanması,
c) Haftalık ders çizelgesi ve programları Bakanlık izni olmadan kurumda uygulaması,
d) Bu Kanun ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan yönetmelik ve yönergelerde belirtilen hükümlere aykırı fiillerde bulunması,
e) Mevzuatta belirtilen sayıda personel çalıştırmaması veya mevzuata aykırı personel çalıştırması,
f) 14/6/1973 tarihli ve 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanununun genel ve özel amaçları ile temel ilkelerine uymaması,
g) Kurum açma şartlarından herhangi birini kaybetmesi,
h) Mevzuata uygun olarak kapatılmaması,
hâllerinde; (a), (b), (c) ve (d) bentlerindeki fiiller için brüt asgari ücretin beş katı; (e) ve (f) bentlerindeki fiiller için brüt asgari ücretin on katı ve (g) bendindeki fiil için brüt asgari ücretin yirmi katı idari para cezası uygulanır. Bu fıkranın (a), (b), (c), (d), (e), (f) ve (g) bentlerindeki fiillerin tekrarı hâlinde idari para cezası miktarı beş kat artırılarak uygulanır ve bu bentlerdeki fiillerin üçüncü kez tekrarlanması hâlinde ise kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatı iptal edilir, (h) bendindeki fiilin işlenmesi hâlinde brüt asgari ücretin yirmi katı idari para cezası verilir ve kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatı iptal edilir. İdari para cezası, kurum açma iznini vermeye yetkili makam tarafından verilir. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir…..” hükmüne yer verilmiştir.
20/03/2012 Tarih ve 28239 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği’nin “Tanımlar başlıklı ikinci maddesinin (ö) bendinde; ” (Değişik bend: 13.01.2017 – 29947 s. R.G. Yön./1. md.) Bilim grubu: Bakanlıkça lise ve dengi okul öğrencileri ile mezunlarına yönelik onaylanan çerçeve programı doğrultusunda (Ek-15)’te belirlenen grupları,”; aynı maddenin (p) bendinde ise; ” (Ek bend: 08.08.2015 – 29439 s. R.G. Yön./1. md.) Özel öğretim kursu: Kişilerin, Bakanlıkça belirlenmiş bilim gruplarına uygun eğitim ortamlarında, ortaöğretim seviyesinde ilgi ve isteklerine uygun öğretim programları doğrultusunda, bilgi, beceri, yetenek ve deneyimlerini geliştirdiği, serbest zamanlarını değerlendirdiği (…) bir bilim grubunda eğitim veren özel öğretim kurumlarını,” tanımladığı ifade edilmiş olup; “Bakanlıkça ve valilikçe yapılacak işlemler” başlıklı 6. maddesinin 2. fıkrasının dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan halinde; “İl milli eğitim müdürlüğünce maarif müfettişi/şube müdürü veya uygun görülen başka personelin görevlendirme onay tarihinden itibaren en geç on beş iş günü içinde düzenlenen inceleme raporunda ve valilikçe kurumun açılmasında bir sakınca bulunmadığının belirtilmesi halinde, dosya beş iş günü içinde Bakanlığa gönderilir. Bakanlıkça iş yeri açma ve çalışma ruhsatı verilmesi uygun görülen okullar ve sosyal etkinlik merkezleri dışındaki kurumlara valilikçe beş iş günü içinde kurum açma izni (EK-2) düzenlenir. Valilikçe kurum açma izni düzenlenen kurumlara Bakanlıkça on beş iş günü içinde iş yeri açma ve çalışma ruhsatı (EK-2/A) düzenlenir.” aynı maddenin 3. fıkrasının işlem tarihinde yürürlükte olan halinde; “Bakanlıkça uygun görülen okullara on beş iş günü içinde kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatı (EK-3) ve (EK-3/A), sosyal etkinlik merkezlerine (EK-2/B) düzenlenir.”; “Kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatının iptali ve geçici olarak kapatma” başlıklı 9. maddesinin 1. fıkrasında; “Kanunun 7 nci maddesi hükümlerinde belirtilen durumların gerçekleşmesi hâlinde işlenen fiile göre kuruma idari para cezası uygulanır veya kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatı iptal edilir.” düzenlemelerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer alan hükümlerden anlaşıldığı üzere; 5580 sayılı Kanun’un “Tanımlar” başlıklı 2. maddesi ile Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 2. maddesinde; “kişisel gelişim kursu” ile “özel öğretim kursu” kavramı ayrı ayrı tanımlanmak suretiyle anılan kurumların açılış amaçları birbirinden farklılığı vurgulanmıştır. Bu çerçevede; anılan Kanun’a tabi olarak açılacak özel öğretim kurumlarına kurum açma izni valilikçe verilecektir. Yine bütün kurum türlerini iş yeri açma çalışma ruhsatı Bakanlıkça verilecektir.
5580 sayılı Kanun’un “Kurum açma izninin iptali, kurumun kapatılması, devri ve nakli” başlıklı 7. maddesinde, kurumların denetimi neticesinde uygulanacak olan yaptırımlar bağlamında ikili bir ayrıma gidildiği; buna göre; eğer kurum açma izni verilen kurum, iki yıl içerisinde faaliyete başlamadıysa veya faaliyete başladıktan sonra Yönetmelikte belirtilen süreden daha fazla izinsiz ara verdiyse veyahut da kurum açma iznini amacı dışında kullanırsa, bu kurumların doğrudan kurum açma izni ile iş yeri açma çalışma ruhsatlarının iptal edileceği; ancak; özel öğretim kurumunun; Bakanlıkça onaylı yerleşim planında izinsiz değişiklik yapması, gerçeğe aykırı reklam ve ilan vermesi veya reklam ve ilanlarda öğrenci resim ve bilgilerini kullanması, haftalık ders çizelgesi ve programları Bakanlık izni olmadan kurumda uygulaması, bu Kanun ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan yönetmelik ve yönergelerde belirtilen hükümlere aykırı fiillerde bulunması, mevzuatta belirtilen sayıda personel çalıştırmaması veya mevzuata aykırı personel çalıştırması, 14/6/1973 tarihli ve 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanununun genel ve özel amaçları ile temel ilkelerine uymaması, kurum açma şartlarından herhangi birini kaybetmesi ve mevzuata uygun olarak kapatılmamasının ilgili idarece tespiti halinde; anılan fiilin ilk kez gerçekleşmesi durumunda idari para cezası; tekrarı halinde katlı (artırılmış ) idari para cezası yaptırımı ile karşı karşıya kalacağı; üçüncü kez tekrarı halinde ise; kurumun kapatılacağı kurala bağlanmıştır.
Söz konusu düzenlemede amaçsal ve sistematik bir yorumla; Kanun koyucunun mevzuata aykırı işlemleri, aykırılığın ağırlık dercesine göre sınıflandırdığı ve yaptırıma bağladığı; aykırılığın sınıflandırılmasında ise; fiilin ağırlığı, eğitim öğretim hizmetinin niteliği, bu fiillerin eğitim öğretim hizmetinin işleyişine olan etkisi ile etki alanı gibi faktörler önem arz etmektedir.
Öte yandan; özel öğretim kurumlarının denetimi ve gözetimi için belirli bir standart belirlenmesi ve her kurum türü düzeyinde belirlenen standartlara uyulup uyulmadığının kontrolünün saptanabilmesi için; “kurum açma izninde onaylanan program onayları” kapsamında Talim Terbiye Kurulunca onaylanan müfredat dikkate alınarak denetiminin yapılacağı açık olup; kurum açma izninin amacı dışında kullanma yasağı da anılan denetimin sağlanması kapsamda öngörülen bir tedbirdir.
Mevzuatta ifade edilen “kurum açma izninin amacı dışında kullanılması” durumunun, eğitim öğretim faaliyetinin dışına çıkılarak başka bir sektörde faaliyet gösterilmesi niteliğinde gerçekleşebileceği yolunda yapılacak yorumun, çalışma hayatının olağan akışına uygun olduğunu söylemek güçtür.
Dava dosyasının incelenmesinden; Özel Dinamik Eğitim Kurumu kurucusu olan davacı tarafından, kurum açma iznini amacı dışında kullandığından bahisle dönem sonu olan 01/07/2021 tarihinde kurum açma izni ve iş yeri açma ve çalışma ruhsatının iptal edilerek kurumun kapatılmasına ilişkin davalı idarece tesis edilen … tarihli ve … sayılı işleminin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmıştır.
Dava dosyasında mevcut olan … tarih ve … sayılı rapor incelendiğinde; kuruma devam eden ilköğretim öğrencilerine kurumda, kurumun çalışma izni bulunmayan Türkçe, Sosyal Bilgiler, Fen Bilimleri, İlköğretim Matematik derslerinin verildiğinin bizzat derslere giren öğretmenler tarafından öğrenci ismi, sınıfı, telefonu verilerek doğrulandığı, 16/11/2018 tarihli izin ile Özel Dinamik Kişisel Gelişim Kursu’nun KPSS Genel Kültür Genel Yetenek Hazırlık Kursu ve İngilizce Dil Öğretim Kursu olarak öğretim yapma iznine sahip olan kursta, konu ile ilgili ifadesine başvurulan Biyoloji, Tarih, Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenlerinin derse girmekte olduklarını beyan ettikleri görülmektedir.
Dava konusu işlemle kapatılan kurumda (Kişisel Gelişim Kursu) matematik, biyoloji, coğrafya, kimya gibi dersler verilerek kurum açma izninin amacını-KPSS Genel Kültür Genel Yetenek Hazırlık ve İngilizce Dil Öğretim- aşar şekilde 5580 sayılı Kanun’a tabi kurum türleri arasında yer alan “özel öğretim kursu” türünde faaliyet gösterildiği, bu haliyle 5580 sayılı Kanun’un 7. maddesinin 1. fıkrasında hüküm altına alınan; kurum açma iznini amacı dışında kullanma fiilinin sübuta erdiği sonuç ve kanaatine ulaşılmıştır.
Öte yandan; yine davacının kurucusu olduğu Özel Dinamik Özel Öğretim Kursu için de 10/10/2018 tarihinde kurum açma izni alınmış ise de; her iki kurum için alınan kurum açma izinlerinde onaylanan programlarda faaliyet gösterilmesi zorunlu olduğu dikkate alındığında, ”Özel Dinamik Kişisel Gelişim Kursu” adı altında yukarıda ifade edilen derslerin verilmesi mümkün değildir.
Bu durumda, Özel Dinamik Eğitim Kurumu’nun, kurum açma iznini amacı dışında kullandığının somut olarak ortaya konulduğu anlaşıldığından, dönem sonu olan 01/07/2021 tarihinde kurum açma izni ve iş yeri açma ve çalışma ruhsatının iptal edilerek kurumun kapatılmasına ilişkin davalı idarece tesis edilen … tarihli ve … sayılı işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

Bu itibarla; dava konusu işlemde hukuka aykırılık; dava konusu işlemin iptali yolundaki Mahkeme kararına karşı yapılan istinaf başvurusu üzerine başvurunun reddine ilişkin Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.
Nitekim; Dairemizin 15/09/2022 tarih ve E:2019/1113, K:2022/4789 sayılı kararı da benzer yöndendir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun’un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın yukarıda belirtilen Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine,
4. Kesin olarak 28/03/2023 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY :
(X)- Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Bu nedenle, temyiz isteminin reddi ile Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği görüşüyle aksi yöndeki çoğunluk kararına katılmıyoruz.