Danıştay 8. Daire Başkanlığı 2021/839 E. , 2023/1378 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/839
Karar No : 2023/1378
DAVACI : … Soğan Patates Kara Hava Deniz Yolcu Taşımacılığı İnşaat Yemek Turizm Petrol Ürünleri Gıda Nakliye İmalat İth. İhr. Tic. ve San. Ltd. Şti.
DAVALI : … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …
DAVANIN KONUSU :
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın 29.12.2020 tarih ve 2020/14 sayılı “Havayolu + Karayolu Kombine Yolcu Taşımaları” başlıklı Genelgesi’nin
1) 1 numaralı “Yerleşim Yerleri Arasında Uçak + Otobüs ile Yapılan Tarifeli Kombine Yolcu Taşımaları” başlığının (a) bendinin tamamı ile
2) 5 numaralı “Geçici ve Son Hükümler” başlığının (b) bendinin iptali istemidir.
DAVACININ İDDİALARI :
Genelge ile yapılan düzenlemelerin üst hukuk normlarına aykırı olduğu, UKOME’nin kanunen sahip olduğu yetkinin dava konusu işlemle ortadan kaldırıldığı, D1 yetki belgesine sahip bir aracın gerek şehir içi noktalar arasında gerekse bir havalimanı ile bir terminal arasında yolcu taşımacılığı yapamayacağı, A Grubu çalışma ruhsatına sahip firmaların sayısının zaten çok az olduğu ve bu firmaların yalnızca havalimanı sınırları içerisinde çalışma yetkisinin bulunduğu, dolayısıyla havalimanına dışarıdan yolcu taşıması yapılamayacağı, düzenlemelerin eşitliğe, hukuk devleti ilkesine, kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırı olduğu ve şehir içi taşımalarda çok başlılığa yol açacağı ileri sürülmektedir.
DAVALININ SAVUNMASI :
Usul yönünden, davacının iptal davası açmakta hukuki menfaatinin olmadığı; bu nedenle davanın reddi gerektiği belirtilmektedir.
Esas yönünden, havalimanının çevresindeki iller ve ilçeler, şehir terminali ve/veya terminalleri ile havalimanının kara tarafı arasındaki gidiş ve geliş taşıma işletmeciliğinin istisnai bir hizmet olduğu ve buna ilişkin düzenleme yapma yetkisinin davalı Bakanlık’ta olduğu, belediye sınırları içerisinde bulunan yerleşim yerleri ile şehir merkezi arasında yapılan toplu taşımaların, 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu hükümlerine göre ilgili belediyeye ait taşıtlarla veya belediye tarafından yetkilendirilen özel halk otobüsleriyle yapılabildiği; ancak, havalimanlarından yerleşim merkezlerine veya tersi yönde yapılacak yolcu taşımalarının Bakanlıkça düzenlenmesi gerektiği, zira bu taşımaların “toplu taşıma” niteliğinde olmadığı “özel taşıma” işi olduğu, ayrıca Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin 41. maddesinin 16. fıkrasında 11.05.2021 tarih ve 31481 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelik ile değişiklik yapıldığı ve yürürlükteki haliyle 5393 ve 5216 sayılı Kanunlara uygun olduğu, havalimanı + karayolu kombine yolcu taşımacılığı faaliyetlerinin, 2020/14 (UHDGM) numaralı Genelge ile düzenlendiği, anılan genelge’de B1 ve D1 yetki belgesi dışında, diğer yetki belgelerine (A1, B2, D2 veya D4) sahip firmaların bu faaliyetleri nasıl gerçekleştirebileceklerinin de ayrıca hükme bağlandığı, dava konusu Genelgenin 24/11/2021 tarih ve 2021/5 sayılı Genelge ile yürürlükten kaldırıldığı ve her ne kadar dava konusu Genelge yürürlükten kaldırılmış olsa da dava konusu Genelge ve iptali istenilen kısımların mevzuata ve hukuka uygun olduğundan yargılama giderlerinin davacı üzerine bırakılması gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Dava konusu düzenlemenin yürürlükten kaldırılmış olması nedeniyle karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava; Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın 29.12.2020 tarih ve 2020/14 sayılı “Havayolu + Karayolu Kombine Yolcu Taşımaları” başlıklı Genelgesi’nin 1 numaralı “Yerleşim Yerleri Arasında Uçak + Otobüs ile Yapılan Tarifeli Kombine Yolcu Taşımaları” başlığının (a) bendinin tamamı ile 5 numaralı “Geçici ve Son Hükümler” başlığının (b) bendinin iptali istemiyle açılmıştır.
Dava konusu, 29.12.2020 tarih ve 2020/14 sayılı “Havayolu + Karayolu Kombine Yolcu Taşımaları” başlıklı Genelgesi’nin yine anılan Bakanlığın 24.11.2021 tarih ve 76567 sayılı “Havayolu + Karayolu Kombine Yolcu Taşımaları” konulu Genelgesinin 5. maddesi ile yürürlükten kaldırıldığı anlaşılmaktadır.
Davalı idare vekili tarafından da dosyaya sunulan 08.12.2021 tarihli dilekçede, dava konusu Genelgenin 24.11.2021 tarih ve 2021/5 sayılı Genelge ile yürürlükten kaldırıldığı ve bu manada açılan davanın konusuz kaldığı belirtilmiştir.
Bu durumda, dava konusu Genelgenin yürürlükten kaldırılması, bu Genelgeye dayalı olarak herhangi bir bireysel işlemin de dava konusu edilmemiş olması karşısında iptal istemi hakkında karar verilmesine hukuken olanak bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesinin uygun olacağı, düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, duruşma için taraflara önceden bildirilen 22/03/2023 tarihinde, davacının gelmediği, davalı Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı vekili Av. … ‘in geldiği, Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Gelen tarafa usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra gelen tarafa son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
USUL YÖNÜNDEN
Davalı idarenin usule ilişkin iddiaları kabul edilmemiştir.
MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın 29.12.2020 tarih ve 2020/14 sayılı “Havayolu + Karayolu Kombine Yolcu Taşımaları” başlıklı Genelgesi’nin
1) 1 numaralı “Yerleşim Yerleri Arasında Uçak + Otobüs ile Yapılan Tarifeli Kombine Yolcu Taşımaları” başlığının (a) bendinin tamamı ile
2) 5 numaralı “Geçici ve Son Hükümler” başlığının (b) bendinin iptali istenilmiştir.
İptali istenen dava konusu düzenlemede;
“a)Büyükşehir Belediyeleri sınırları içerisinde havalimanı kara tarafı, şehir merkezi, havalimanı kara tarafı arasında başlayıp biten karayolu kısmı;
Bu taşımalar;
1) Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin 41 inci maddesinin onaltıncı fıkrasıyla belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde, adlarına aynı fıkrayla türü belirlenen yetki belgesi düzenlenen gerçek veya tüzel kişiler tarafından,
2) Bu Genelge kapsamında diğer şartları sağlamaları kaydı ile Havalimanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği (SHY-22) uyarınca A Grubu Çalışma Ruhsatı alan özel hukuk tüzel kişileri tarafından,
yapılır” hükmü ile;
(5) Geçici ve Son Hükümler başlıklı bölümün (b) bendindeki,
“İlgi (a) Genelgenin (1) inci maddesinin (a) bendinin (1) numaralı alt bendi kapsamında bulunanlar, 31/12/2021 tarihine kadar bu Genelge hükümlerini sağlamak zorundadır.” hükmü yer almaktadır.
İNCELEME VE GEREKÇE :
Davalı idare vekili tarafından da dosyaya sunulan 09.02.2023 tarihli dilekçede, dava konusu Genelgenin 24.11.2021 tarih ve 2021/5 sayılı Genelge ile yürürlükten kaldırıldığı ve bu manada açılan davanın konusuz kaldığı belirtilmiştir.
Bu itibarla; dava konusu Genelge yürürlükten kalktığında karar tarihinde yürürlükte bulunmayan anılan düzenleme hakkında karar verilmesine hukuken olanak bulunmadığından, konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerekmektedir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. KONUSU KALMAYAN DAVA HAKKINDA KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …-TL yargılama giderinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
3. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
4. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere,
22/03/2023 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.
KARŞI OY :
(X-) Dava konusu düzenleme ile Büyükşehir Belediye sınırları içerisinde havalimanı kara tarafı, şehir merkezi havalimanı kara tarafı arasında başlayıp biten karayolu kısmına yönelik taşımalarda tek yetkili makamın Bakanlık olacak şekilde düzenlediği ve havalimanının belediye sınırları içinde olması koşulu ile havalimanı-terminal arasında yapılacak yolcu taşımacılığında Büyükşehir Belediyesini yetkisiz kılacak şekilde tesis edildiğinin anlaşıldığı, ayrıca düzenlemenin atıfta bulunduğu ve davanın açıldığı tarihteki haliyle Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin 41. maddesine eklenen 16. fıkrasında “Havalimanından şehir merkezine, başka bir şehir veya tersi yöne taşıma yapacak B1 ve D1 yetki belgesi sahibi olan ve havalimanı işleticisi ile yer tahsis sözleşmesi imzalamış olanlar için, yapılacak taşımanın gerçekleşeceği taşıma hattındaki kalkış yeri/noktası, ara durak, indirme/bindirme cepleri ve varış yeri/noktaları, faaliyet yapılacak il/illerin mülki idare amirlerinin izni ile belirlenir ve bu nokta/yerler için, bu maddenin onikinci fıkrasında belirtilen zorunluluk ve 58 inci maddenin birinci fıkrasının (a) bendindeki zorunluluk ile ayakta yolcu taşınmaması şartıyla 36 ncı maddenin birinci ve ikinci fıkraları hariç diğer fıkralarında belirlenmiş yükümlülükler aranmaz” hükmünün yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle Dairemizde açılan davalara ilişkin olarak E:2020/4592 ve E:2020/3967 sayılı dosyalarda; “…yapılacak taşımanın gerçekleşeceği taşıma hattındaki kalkış yeri/noktası, ara durak, indirme/bindirme cepleri ve varış yeri/noktaları, faaliyet yapılacak il/illerin mülki idare amirlerinin izni ile belirlenir ve bu nokta/yerler için, bu maddenin on ikinci fikrasında belirtilen zorunluluk ve 58 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendindeki zorunluluk ile…” ifadeleri yönünden “…belediye sınırları içerisinde bile olsa, söz konusu yer, durak ve noktaların belirlenmesinin faaliyet yapılacak il/illerin mülki idare amirlerinin iznine bağlandığı, diğer bir deyişle bu hususta Kanunla belediyelere verilen yetkinin belediyenin yetkili karar merciilerinden alınarak doğrudan mülki idare amiri yetkisine bırakıldığı…” gerekçesiyle yürütmenin durdurulması isteminin kısmen kabulüne karar verildiğinin görüldüğü gerekçesiyle dava konusu genelgenin “Havayolu + Karayolu Kombine Yolcu Taşımaları” başlıklı Genelge’nin “Yerleşim Yerleri Arasında Uçak + Otobüs ile Yapılan Tarifeli Kombine Yolcu Taşımaları” bölümünün (a) bendinin 1. alt bendi ve “Geçici ve Son Hükümler” başlığının (b) bendi yönünden iptali gerektiği düşüncesiyle çoğunluk kararına katılmıyorum.