Danıştay 8. Daire Başkanlığı         2021/733 E.  ,  2023/645 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/733
Karar No : 2023/645

DAVACI : …

DAVALI : … Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :
1. Kosova Iliria Kraliyet Üniversitesi (Iliria Royal University) mezunu olan davacının denklik başvurusunun reddine ilişkin Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tanıma ve Denklik Hizmetleri Daire Başkanlığı’nın … tarihli ve … sayılı işlemi ile;
2. Bu işlemin dayanağı olan ve 05/12/2017 tarihli ve 30261 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği’nin 7. maddesinin 6. fıkrasının (d) bendinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI:
Dava konusu düzenleyici işlemde yer alan öğrenime devam süresinin tespitinde Türkiye’deki ilgili yükseköğretim mevzuatının esas alınacağına ilişkin kuralın idarenin kanuniliği, idari işlemin belirliliği, hukuki güvenlik ve düzenli idare ilkelerine aykırı olduğu, dava konusu işlemin davacının kazanılmış haklarını ihlal ettiği, davacı hakkında üniversiteye kayıt tarihinde yürürlükte olan mevzuatın uygulanması gerektiği, davalı idarece yurt dışı eğitimde alınan derslerin yeterli olup olmadığı, derslerin gerçek anlamda alınıp alınmadığı hususlarında araştırma yapılması ve gerekiyorsa seviye tespit sınavı veya fark dersi çıkarılması gerekirken sadece yurt dışında kalış süresinin yeterli olup olmadığı yönünden araştırma yapılarak işlem tesis edilmesinin hukuka aykırı olduğu, benzer nitelikte açılan bir davada Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 23/03/2014 tarihli ve K:2014/1050 sayılı kararı ile devam zorunluluğunun yerine getirilmediğinden bahisle denklik verilmemesine yönelik işlemin hukuka aykırı olduğuna karar verildiği ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI:
Usule ilişkin olarak; davacının 02/04/2019 tarihli denklik başvurusunun reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle … İdare Mahkemesinde açılan davada verilen iptal kararının … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince kaldırılarak davanın reddine kesin olarak karar verilmesi nedeniyle işbu davanın kesin hüküm nedeniyle reddi gerektiği, davanın süresinde açılmadığının tespiti halinde ise süre aşımı nedeniyle reddi gerektiği; esasa ilişkin olarak ise, davacının yurt dışında kalış süresinin 20 gün olduğu ve Kosova Iliria Kraliyet Üniversitesi’nde 240 AKTS kredisi ile (üç yıl/altı dönem) eğitim aldığı, bu durumun alınan eğitimin gerçekliği konusunda ciddi bir şüphe oluşturduğu, bu şartlar altında alınan eğitimde Türk yükseköğretimindeki hukuk eğitimine nazaran Avrupa Bölgesinde Yükseköğretim ile İlgili Belgelerin Tanınmasına İlişkin Sözleşme’nin VI. Bölümü’nün 1. maddesinde belirtildiği şekliyle “önemli bir faklılığının” bulunduğu; kişinin öğrenim gördüğü ülkede aldığını iddia ettiği eğitim için yeterli süre kaldığı tespiti yapıldıktan sonra, denkliği talep edilen diplomaya esas yüksek öğretim programının asgari süre, kredi ve kazanımlar açısından Türk yükseköğretim sisteminde yer alan programa ve derecelere eşdeğer olup olmadığının araştırıldığı, yürürlükten kaldırılan mevzuat uyarınca başvuruları reddedilen ilgililer tarafından dönem bazlı yapılan kalış süresi tespitlerine, söz konusu dönemlerde vize işlemlerinin yapılamaması, pasaport sorunları vs. nedenlerle ilgili ülkeye gidilemediği, söz konusu dönemde alınması gereken derslerin diğer dönemlerde ya da yaz okulu gibi uygulamalarda telafi edildiğine ilişkin gerekçelerle itiraz edildiği gibi başvurusu reddedilen ilgililerin söz konusu ret işlemlerine karşı açtıkları davalarda da Ankara Bölge İdare Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesince verilen kesin kararlarda Denklik Yönetmeliği hükümleri uyarınca denklik başvurularında Yükseköğretim Kurulu tarafından lisans eğitiminin düzeyi ve içeriğine yönelik olarak yapılacak inceleme ve değerlendirmeler kapsamında mezun olunan programın Türk yükseköğretim programlarına eşdeğer olup olmadığı hususuna ek olarak başvuru sahiplerinin eğitime devam edip etmediklerine karine teşkil edecek şekilde objektif bir kriter olarak yurt dışında kaldığı sürenin lisans eğitimi için yeterli olup olmadığı hususunun da dikkate alınması gerektiği, ilgililerin öğrenim gördükleri ülkede eğitim süresi boyunca kaldıkları toplam sürenin eğitim için yeterli olup olmadığına bakılması gerektiğinin ifade edildiği; bu çerçevede, başvuruda sunulan giriş-çıkış belgeleri ışığında hesaplama yapılarak eğitim-öğretim süresinin %70’inden az olan sürelerin eksik sayıldığı, dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ: Dava; Kosova İliria Royal Üniversity Hukuk Fakültesinden mezun olan davacının 08/04/2019 tarihli denklik başvurusunun reddine ilişkin işlem ile bu işlemin dayanağı 05/12/2017 tarihli ve 30261 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği’nin 7. maddesinin 6. fıkrasının (d) bendinin iptali istemiyle YÖK Başkanlığı’na karşı açılmıştır.
2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 7. maddesinin (p) bendinde, yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarından alınmış ön lisans ve lisans üstü diplomaların denkliğini tespit etmek Yükseköğretim Kurulu’nun görevleri arasında sayılmıştır.
23/02/2006 tarihli ve 5463 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan 11/4/1997 tarihli Avrupa Bölgesinde Yükseköğretimle İlgili Belgelerin Tanınmasına İlişkin Sözleşme’nin “Yükseköğretim Belgelerinin tanınması” başlıklı VI. Bölümü’nün 1. maddesinde, “Bir tanıma kararı, yükseköğretim belgesi tarafından belgelenen bilgi ve beceri esasına dayanıyorsa, her Taraf, tanımanın istendiği belge ile tanımanın istendiği Tarafça bu belgeye karşılık gelen diploma arasında önemli bir farklılık görülmediği durumda, diğer Tarafta verilmiş yükseköğretim belgelerini tanıyacaktır.” kuralı bulunmaktadır.
Yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarından alınan ön lisans, lisans, yüksek lisans diplomalarının tanıma ve denklik işlemlerinde uyulacak usul ve esasları belirlemek amacıyla, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 7. maddesi, Avrupa Bölgesinde Yükseköğretimle İlgili Belgelerin Tanınmasına İlişkin Sözleşme hükümlerine dayanılarak, Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği hazırlanarak yürürlüğe konulmuş olup; Yönetmelik’te “denklik”: “Yükseköğretim Kurulunca tanınan bir yurtdışı yükseköğretim kurumundan alınan ön lisans, lisans ve yüksek lisans diplomalarının, ilgili eğitim düzeyindeki kazanımlar bakımından Türkiye’deki yükseköğretim kurumlarınca verilen önlisans, lisans ve yüksek lisans diplomalarının eşdeğerliğinin tespit edilmesi” olarak tanımlanmıştır.
05/12/2017 tarihli ve 30261 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği’nin 7. maddesinin 6. fıkrasının (d) bendinde (davacının başvuru yaptığı tarihte yürürlükte olduğu haliyle); “Öğrenim süresince kullanılan pasaportun/pasaportların ve il emniyet müdürlüğünden alınan giriş-çıkış dökümünün incelenmesi sonucunda her bir eğitim-öğretim dönemi için öğrenim görülen ülkedeki bulunma süresinde eksiklik tespit edilenlerin başvuruları reddedilir. Öğrenime devam süresinin tespitinde Türkiye’deki ilgili yükseköğretim mevzuatı esas alınır.” hükmüne yer verilmiştir.
Uyuşmazlığın esasını, yurt dışında hukuk eğitimi alan davacının aldığı bu eğitimin, niteliği itibariyle yurt içinde alınan hukuk eğitimine eşdeğer olup olmadığı oluşturmaktadır. Alınan eğitimin niteliğini ölçmede kullanılan bir kriterde öğrencinin görmüş olduğu eğitimde elde etmesi gereken kazanımlar için öngörülen eğitim süresine katılmasıdır. Bu itibarla; alınan eğitime katılma yönünde düzenleme getiren yönetmelik hükmünde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Davacının 08/04/2019 tarihli denklik başvurusunun reddine ilişkin 28/10/2020 tarihli Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı işlemine gelince;
Dava dilekçesinde; … tarihli ve … sayılı işlem, dava konusu olarak belirtilmiş ise de; anılan işlem 28/10/2020 tarihli YÖK Yürütme Kurulu kararının tebliğine ilişkin olduğundan 28/10/2020 tarihli işlemi esas almak gerekmektedir.
Dosyanın ve UYAP kayıtlarının incelenmesinden; davacının, bahsi geçen başvurunun zımnen reddedildiğinden bahisle 05/09/2019 tarihinde zımni ret işleminin iptali istemiyle açmış olduğu davada … İdare Mahkemesince “davacının başvurusu üzerine gerekli belgeler temin edilip bir inceleme yapılarak talebi hakkında bir karar verilmesi gerekirken, gerekli bilgiler Priştine Büyükelçiliğinden temin edilmesine karşın makul bir gerekçe olmaksızın incelemenin sonuçlandırılmayarak başvurunun zımnen reddi işleminde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.” gerekçesiyle … tarihli ve E:…, K:… sayılı “iptal” kararının verildiği anlaşılmıştır.
Anılan kararın, istinaf başvurusu nedeniyle incelemesini yapan … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; “…gerek İdare Mahkemesi aşamasında ve gerekse istinaf aşamasında davalı idare tarafından davacının denklik başvuru işlemleri tamamlanarak, davacının başvurusu hakkında nihai işlem tesis edilmesi halinde, uyuşmazlığın, tesis edilen işlem esas alınarak çözümlenmesi gerekmektedir. Bu kapsamda, her ne kadar dava zımnen ret işlemine karşı açılmış ve İdare Mahkemesince bu işlemin iptaline karar verilmiş ise de, istinaf başvurusuna konu iptal kararı üzerine başvuru davacının dosyasının yeniden incelenerek, davacının eğitim gördüğü ülkede kalış süresinin yetersiz (20 gün) olduğu tespit edildiğinden, … tarihli ve … sayılı Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Yürütme Kurulu kararı ile denklik başvurusunun reddine karar verildiği ve bu kararın davacıya 19/11/2020 tarihli yazı ile tebliğ edildiği, davacı tarafından ise ara kararına cevap verilmemiş olduğu görüldüğünden, uyuşmazlık, davacının denklik başvurusunun eğitim alınan ülkede kalış süresinin yetersizliğinden bahisle reddi kapsamında değerlendirilmiştir. Davacının 2015-2018 yılları arasındaki (altı yarıyıl) eğitim süresi boyunca toplam 20 gün Kosova’da bulunarak okula devam ettiği ve ülkemiz üniversitelerindeki her dönem için ortalama 70 iş günü eğitim süresi yönündeki genel uygulama dikkate alındığında, davacının, toplam 20 gün yurt dışı kalış süresinin makul sayılabilecek bir süre olmadığı kanaatine varılmakla, yurt dışındaki kalış süresi dikkate alınarak hukuk alanındaki eğitim kazanımlarını elde edebilmesi için eğitime devam süresinin yetersiz olduğundan bahisle, diplomasına denklik belgesi verilmesine ilişkin başvurusunun reddedilmesi yönünde tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık, aksi yöndeki İdare Mahkemesi kararında ise hukuki isabet bulunmadığı” gerekçeli … tarihli ve E:…, K:… sayılı karar ile kaldırılarak kesin olmak üzere davanın reddine karar verildiği anlaşılmıştır.
Dava şartları, mahkemenin davanın esası hakkında yargılamada bulunabilmesi için gerekli olan şartlardır. Diğer bir anlatımla; dava açılabilmesi için değil, mahkemenin davanın esasına girebilmesi için aranan kamu düzeni ile ilgili zorunlu koşullardır.
Dava konusu uyuşmazlığın daha önce bir kesin hüküm ile çözümlenmemiş olması da (olumsuz) dava şartıdır. Birinci dava ile ikinci davanın konusunun, dava sebeplerinin ve taraflarının aynı olması maddi anlamda kesin hüküm oluşturur. Kesin hüküm, hem bireyler için hem de devlet için hukuki durumda bir kararlılık ortaya koyar. Bununla, hukuki güvenlilik ve yargı erkine güven sağlandığından kamu yararı ile doğrudan ilgilidir. Mahkeme, hem davanın açıldığı günde, hem de yargılamanın her aşamasında dava şartlarını kendiliğinden araştırıp inceler ve bu konuda tarafların istem ve beyanları ile bağlı değildir. Dava şartları dava açılmasından hüküm verilmesine kadar var olmalıdır.
Hukuk düzeninde istikrarı ve hukuk güvenliğini sağlama amacı taşıyan kesin hüküm, doktrinde, şekli ve maddi anlamda kesin hüküm olmak üzere iki başlıkta ele alınmaktadır. Şekli anlamda kesin hüküm, yargı yerince verilen karara karşı olağan kanun yollarına başvurulamayacağını dolayısıyla kesin hükümle görülmekte olan davanın şeklen sona ermesi kastedilmektedir. Dava şartı yokluğu (ilk inceleme sorunları) nedeniyle davanın usul yönünden reddine ilişkin kararlar, uyuşmazlığın esası hakkında inceleme yapılmaksızın verildiğinden, yalnızca şekli anlamda kesin hüküm teşkil etmektedir. Maddi anlamda kesin hüküm ise; uyuşmazlığın esasını çözen nihai yargı kararlarının, kimse tarafından değiştirilememesini ve daha sonra açılan dava bakımından bağlayıcı olmasını; başka bir anlatımla taraflar arasındaki uyuşmazlığın bir daha dava konusu yapılamamasını ifade etmektedir.

Uyuşmazlığın çözümü için, idari yargı yerlerince verilen kararların maddi anlamda kesin hüküm niteliği taşıyıp taşımadığının irdelenmesi gerekmektedir. Buna göre, gerek yargısal içtihatlarda, gerekse doktrinde, davanın esastan reddine ilişkin kararların mutlak anlamda kesin hüküm niteliği taşımadığı, ancak tarafların ve davanın dayandığı sebeplerin aynı olması halinde nispi anlamda kesin hükümden bahsedilebileceği kabul edilmiştir. İptal kararları ise, işlemin hukuka aykırı olduğunu ortaya koymak suretiyle işlemi hukuken ortadan kaldırdığından; daha önce verilen iptal kararı, işlemle ilişkisi bulunan kişilerin, aynı işlemin iptali istemiyle açacakları davalarda kesin hüküm etkisini göstermektedir.
Bakılan davada da; her ne kadar idare mahkemesinde zımni ret işleminin iptali istemiyle dava açılmış ise de; dava derdest iken davacının başvurusunun reddine dair bir işlem tesis edilmiş ve idare mahkemesine yapılan istinaf başvurusunu inceleyen Ankara Bölge İdare Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesince uyuşmazlık; davacının denklik başvurusunun eğitim alınan ülkede kalış süresinin yetersizliğinden bahisle reddi kapsamında değerlendirilmek suretiyle; … tarihli ve … sayılı Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Yürütme Kurulu kararının hukuki incelemesi yapılarak, bahsi geçen “iptal” kararı kaldırılarak kesin olmak üzere “davanın reddine” karar verilmiş olduğundan; bireysel işlem yönünden işin esasını inceleme imkanı kalmamıştır.
Açıklanan nedenlerle; davanın Yönetmelik hükmü açısından esastan reddine; birel işlem yönünden ise kesin hüküm nedeniyle incelenmeksizin reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ SÜREÇ :
Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği, 04/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 7. maddesi ile 23/02/2006 tarihli ve 5463 sayılı Kanun’la onaylanması uygun bulunan 11/04/1997 tarihli Avrupa Bölgesinde Yükseköğretimle İlgili Belgelerin Tanınmasına İlişkin Sözleşme ve 23/02/2011 tarihli ve 6165 sayılı Kanun’la onaylanması uygun bulunan 16/01/2009 tarihli Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hukukuna Göre Kurulmuş Olan Üniversitelerin Karşılıklı Tanınmasına Dair Milletlerarası Anlaşma hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 303. maddesinin 1. fıkrasında, “Bir davaya ait şeklî anlamda kesinleşmiş olan hükmün, diğer bir davada maddi anlamda kesin hüküm oluşturabilmesi için, her iki davanın taraflarının, dava sebeplerinin ve ilk davanın hüküm fıkrası ile ikinci davaya ait talep sonucunun aynı olması gerekir.” kuralına yer verilmiş olup … İdare Mahkemesinin … esasına kayıtlı davanın konusunu davacının denklik başvurusunun zımnen reddine ilişkin işlem oluşturmakta iken, bakılmakta olan davanın, yargı kararının uygulanmasına yönelik işlem niteliğinde olduğu, davacının denklik başvurusunun idarece incelenmesi üzerine tesis edildiği, işbu davanın ayrı bir işlem niteliğinde olan bireysel işlemle birlikte dayanağı düzenleyici işlemin iptali istemiyle de açıldığı dikkate alındığında, davalara konu işlemler yönünden ilk davanın hüküm fıkrası ile ikinci davaya ait talep sonucunun aynı olmadığı, bu itibarla söz konusu yargı kararının bu davada maddi anlamda kesin hüküm teşkil etmediği anlaşıldığından davalı idarenin kesin hüküm itirazı kabul edilmeyerek ve süre itirazı yerinde görülmeyerek işin esası incelenmiştir.

ESAS YÖNÜNDEN:
İlgili Mevzuat:
23/02/2006 tarihli ve 5463 sayılı Kanun’la onaylanması uygun bulunan 11/04/1997 tarihli Avrupa Bölgesinde Yükseköğretimle İlgili Belgelerin Tanınmasına İlişkin Sözleşme’nin “Yükseköğretim belgelerinin tanınması” başlıklı VI. Bölümü’nün 1. maddesinde, “Bir tanıma kararı, yükseköğretim belgesi tarafından belgelenen bilgi ve beceri esasına dayanıyorsa, her Taraf, tanımanın istendiği belge ile tanımanın istendiği Tarafça bu belgeye karşılık gelen diploma arasında önemli bir farklılık görülmediği durumda, diğer tarafta verilmiş yükseköğretim belgelerini tanıyacaktır.” kuralı bulunmaktadır.
2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 3. maddesinde, “… u) Yükseköğretim Eğitim Türleri: Yükseköğretimde eğitim – öğretim türleri örgün, açık, dışarıdan (ekstern) ve yaygın eğitimdir. (1) Örgün Eğitim: Öğrencilerin, eğitim – öğretim süresince ders ve uygulamalara devam etme zorunluluğunda oldukları bir eğitim – öğretim türüdür…”, “Yükseköğretim Kurulunun görevleri” başlıklı 7. maddesinde, “Yükseköğretim Kurulunun görevleri; …p) Yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarından alınmış ön lisans, lisans ve lisans üstü diplomaların denkliğini tespit etmek,…” hükmüne yer verilmiştir.
06/11/2010 tarihli ve 27751 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Denklik Yönetmeliği’nin “Başvuru usulü ve aranacak belgeler” başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasında, “(1) Denklik başvurusu aşağıdaki belgelerle şahsen ya da posta yolu ile Yükseköğretim Kurulu Başkanlığına yapılır. … g) Denkliği talep edilen yükseköğrenim süresince kullanılan pasaportların asılları veya giriş-çıkış tarihlerini ve işlem gören sayfaları havi okunaklı Türk Dış Temsilcilikleri ya da noter tarafından onaylanmış sureti,…”, “İnceleme ve değerlendirme usul ve esasları” başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasında, “Başvurular aşağıda belirlenen ilkeler çerçevesinde incelenir: … c) Diplomayı veren yükseköğretim kurumunun ve eğitimin yapıldığı programın öncelikle faaliyet gösterdiği ülke yetkili makamlarınca diploma vermeye yetkili bir kurum olarak tanınması, akreditasyon ya da kalite güvencesi kuruluşları tarafından akredite edilmiş olması ve Kurul tarafından tanınması halinde; denkliği talep edilen yükseköğretim programının eğitim düzeyi, mezuniyet için gereken ulusal kredi ve/veya AKTS toplamı, kazanılması gereken bilgi, beceri ve yetkinlik açısından Türk yükseköğretim programına eşdeğer olup olmadığı, Türk yükseköğretiminde aynı veya benzer bir program bulunmuyor ise bu bentte sayılan diğer şartların sağlanması halinde eğitim düzeyi açısından Türk yükseköğretimine eşdeğer olup olmadığı incelenir, unvan kullanılması gerektiği durumlarda Yükseköğretim Kanununun 43 üncü maddesi gereğince inceleme yapılır.” hükümleri yer almıştır.
06/11/2010 tarihli ve 27751 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Denklik Yönetmeliği’ni yürürlükten kaldıran 20/02/2016 tarihli ve 29630 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği’nin “Başvuru usulü ve aranacak belgeler” 4. maddesinin 1. fırkasında, “Tanıma veya denklik başvurusu, şahsen ya da yetkili makamlarca düzenlenmiş vekaletnameye sahip kişi tarafından Yükseköğretim Kurulunun belirleyeceği yöntem, usul ve esaslar çerçevesinde aşağıda belirtilen belgelerle yapılır:…h) Yükseköğrenim süresince kullanılan pasaportların asılları veya giriş-çıkış tarihlerini gösteren ve işlem gören sayfalarının noter ya da Türkiye Cumhuriyeti Dış Temsilcilikleri tarafından onaylanmış okunaklı sureti ile il emniyet müdürlüğünden alınmış giriş-çıkış belgesi; çift uyruklu başvuru sahiplerinin öğrenim süresince öğrenim gördüğü ülkede yaşıyor olduğunu gösterir belge…”, “Tanıma başvurusunun incelenmesi ve sonuçlandırılması” başlıklı 5. maddesinin 2. fıkrasında, “Birinci fıkradaki koşullardan birinin sağlandığı ve belgelerin asıl ve gerçeğe uygun olup olmadığı, üzerinde kazıntı, silinti ve benzeri tahrifatın bulunup bulunmadığı, belgelerin başvuran kişiye ait olup olmadığı, öğrenim süresince kullanılan pasaport/pasaportlar ile il emniyet müdürlüklerinden alınan giriş-çıkış belgeleri, öğrenim için gereken asgari süre ve kredinin tamamlanmış olup olmadığı tespit edilerek Denklik Birimi tarafından hazırlanan ön inceleme raporu Komisyona sunulur. Komisyon tarafından hazırlanan nihai rapor Yükseköğretim Yürütme Kurulunda görüşülerek ilgiliye tanıma belgesi verilip verilmeyeceği karara bağlanır.”, “Denklik başvurusunun incelenmesi sonucu yapılacak işlemler” başlıklı 7. maddesinin 5. fıkrasında, “Yapılan inceleme sonucunda, aşağıda belirtilen hallerde denklik başvuruları reddedilir:…d) Öğrenim süresince kullanılan pasaportun/pasaportların ve il emniyet müdürlüğünden alınan giriş-çıkış dökümünün incelenmesi sonucunda her bir eğitim-öğretim dönemi için öğrenim görülen ülkedeki bulunma süresinde eksiklik tespit edilenlerin başvuruları reddedilir. Öğrenime devam süresinin tespitinde Türkiye’deki eğitim-öğretimle ilgili yükseköğretim mevzuatı esas alınır.” hükümlerine yer verilmiştir.
20/02/2016 tarihli ve 29630 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği’ni yürürlükten kaldıran 05/12/2017 tarihli ve 30261 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği’nin “Başvuru usulü ve aranacak belgeler” başlıklı 4. maddesinin 1. fırkasında, “Tanıma veya denklik başvurusu, şahsen ya da yetkili makamlarca düzenlenmiş vekâletnameye sahip kişi tarafından, Yükseköğretim Kurulunun belirleyeceği yöntem, usul ve esaslar çerçevesinde aşağıda belirtilen belgelerle yapılır: … f) Türkiye Cumhuriyeti uyruklu başvuru sahiplerinden yükseköğrenim süresince kullanılan pasaportların asılları veya giriş-çıkış tarihlerini gösteren ve işlem gören sayfalarının Türkiye Cumhuriyeti noterleri ya da Türkiye Cumhuriyeti Dış Temsilcilikleri tarafından onaylanmış okunaklı sureti ile il emniyet müdürlüğünden alınmış giriş-çıkış belgesi; çift uyruklu başvuru sahiplerinin öğrenim süresince öğrenim gördüğü ülkede yaşıyor olduğunu gösterir belge…”, “Mezuniyet tanıma belgesi ve diploma denklik belgesi başvurularının incelenmesi” başlıklı 6. maddesinin 1. fıkrasında, “5 inci maddeye göre tanınan bir yükseköğretim kurumu ve programından mezun olup başvuruya esas belgeleri tam olanların başvuruları, aşağıdaki hususlar yönüyle incelenir: … a) Belgelerin asıllığı, gerçeğe uygunluğu, üzerinde kazıntı, silinti ve benzeri tahrifatın bulunup bulunmadığı, belgelerin başvuran kişiye ait olup olmadığı, kişinin ilgili ülkede kalıp kalmadığı, pasaport bilgileri ve ülkeye giriş-çıkış dökümlerinin uygunluğu,…”, “Mezuniyet tanıma belgesi ve diploma denklik belgesi başvurularının incelenmesi sonucu yapılacak işlemler” başlıklı 7. maddesinin 6. fıkrasının (d) bendinde, “Öğrenim süresince kullanılan pasaportun/pasaportların ve il emniyet müdürlüğünden alınan giriş-çıkış dökümünün incelenmesi sonucunda her bir eğitim-öğretim dönemi için öğrenim görülen ülkedeki bulunma süresinde eksiklik tespit edilenlerin başvuruları reddedilir. Öğrenime devam süresinin tespitinde Türkiye’deki ilgili yükseköğretim mevzuatı esas alınır.”, “Geçiş hükmü” başlıklı geçici 1. maddesinde, “Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce yapılan denklik başvurularında, usul hükümleri dışında başvurunun yapıldığı tarihteki ilgili mevzuat hükümleri uygulanır. Ancak kişi lehine olan durumlarda bu Yönetmelik hükümleri uygulanır.” hükümlerine yer verilmiştir.
05/12/2017 tarihli ve 30261 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği’nin 7. maddesinin 6. fıkrasının (d) bendinin incelenmesi:
05/12/2017 tarihli ve 30261 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği’nin 7. maddesinin 6. fıkrasının (d) bendinde; “d) Öğrenim süresince kullanılan pasaportun/pasaportların ve il emniyet müdürlüğünden alınan giriş-çıkış dökümünün incelenmesi sonucunda her bir eğitim-öğretim dönemi için öğrenim görülen ülkedeki bulunma süresinde eksiklik tespit edilenlerin başvuruları reddedilir. Öğrenime devam süresinin tespitinde Türkiye’deki ilgili yükseköğretim mevzuatı esas alınır.” hükmüne yer verilmiştir.
14/4/2020 tarihli ve 31099 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan değişiklik ile maddede yer alan “her bir eğitim-öğretim dönemi için” ibaresi yürürlükten kaldırılmış ve maddeye “Bir eğitim-öğretim dönemi için eğitim-öğretim süresinin %70’inden az olan süreler eksik sayılır. Ön lisans eğitiminde en fazla bir, lisans eğitiminde ise en fazla üç eğitim-öğretim döneminde, eğitim-öğretime devam etmiş olmakla birlikte o dönemler için aranan sürelerde eksiklik bulunanlarda, öğrenim görülen ülkedeki bulunma süresi aranan toplam süreyi sağlıyorsa ilgili dönemlerdeki eksiklik dikkate alınmaz.” şeklindeki cümleler eklenmiştir.
Her ne kadar, dava konusu bireysel işlem ve dava tarihi itibariyle Yönetmeliğin 7. maddesinin 6. fıkrasının (d) bendinin 14/04/2020 tarihli Yönetmelik’le değişiklik hali yürürlükte ise de; dava dilekçesinde, dava konusu düzenleyici işlemin içeriği (başvuru tarihindeki haliyle) “Öğrenim süresince kullanılan pasaportun/pasaportların ve il emniyet müdürlüğünden alınan giriş-çıkış dökümünün incelenmesi sonucunda her bir eğitim-öğretim dönemi için öğrenim görülen ülkedeki bulunma süresinde eksiklik tespit edilenlerin başvuruları reddedilir. Öğrenime devam süresinin tespitinde Türkiye’deki ilgili yükseköğretim mevzuatı esas alınır.” şeklinde belirtildiğinden; inceleme davacının istemi ile sınırlı şekilde yapılmıştır.

05/12/2017 tarihli ve 30261 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği’nin 7. maddesinin 6. fıkrasının (d) bendinde yer alan “her bir eğitim-öğretim dönemi için” ibaresi yönünden;
05/12/2017 tarihli ve 30261 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği’nin 7. maddesinin 6. fıkrasının (d) bendinin içeriğinde yer alan “her bir eğitim-öğretim dönemi için” ibaresi davanın açıldığı 22/01/2021 tarihinden önce, 14/04/2020 tarihli ve 31099 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile yürürlükten kaldırıldığından, davanın açıldığı tarihte yürürlükte bulunmayan, yukarıda belirtilen düzenlemede yer alan “her bir eğitim-öğretim dönemi için” ibaresinin iptali isteminin incelenebilmesi hukuken olanaklı değildir.

05/12/2017 tarihli ve 30261 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği’nin 7. maddesinin 6. fıkrasının (d) bendinin “her bir eğitim-öğretim dönemi için” ibaresi dışında kalan kısmı yönünden ise;
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarından alınmış ön lisans ve lisans üstü diplomaların denkliğini tespit etmenin Yükseköğretim Kurulu’nun görevleri arasında sayıldığı, Avrupa Bölgesinde Yükseköğretimle İlgili Belgelerin Tanınmasına İlişkin Sözleşme’nin “Yükseköğretim Belgelerinin Tanınması” başlıklı VI. Bölümü’nün 1. maddesi uyarınca sözleşmeye taraf olanların tanımanın istendiği belge ile tanımanın istendiği tarafça bu belgeye karşılık gelen diploma arasında önemli bir farklılık görülmediği durumda, diğer tarafta verilmiş yükseköğretim belgelerinin tanınacağı belirtilmiştir.
Yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarından alınan ön lisans, lisans, yüksek lisans diplomalarının tanıma ve denklik işlemlerinde uyulacak usul ve esasları belirlemek amacıyla 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 7. maddesi, Avrupa Bölgesinde Yükseköğretimle İlgili Belgelerin Tanınmasına İlişkin Sözleşme ve Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hukukuna Göre Kurulmuş Olan Üniversitelerin Karşılıklı Tanınmasına Dair Milletlerarası Anlaşma hükümlerine dayanılarak, Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği hazırlanmıştır.
Avrupa Bölgesinde Yükseköğretimle İlgili Belgelerin Tanınmasına İlişkin Sözleşme’ye taraf olan Ülkemizde denklik vermeye yetkili kurum olan Yükseköğretim Kurulunca anılan Sözleşme’ye taraf olan ülkelerden alınan diplomalara ilişkin denklik taleplerinin hukuk devleti ve ahde vefa ilkeleri gereğince bu Sözleşme tarafından çizilen çerçeve içerisinde değerlendirilmesi ve objektif kriterlerin ortaya konulması gerektiği açık olmakla birlikte; dava konusu Yönetmelik hükmü uyarınca denklik başvurularında, Yükseköğretim Kurulu tarafından lisans eğitiminin düzeyi ve içeriğine yönelik olarak yapılacak inceleme ve değerlendirmeler kapsamında mezun olunan programın Türk yükseköğretim programlarına eşdeğer olup olmadığı hususuna ek olarak, başvuru sahiplerinin eğitime devam edip etmedikleri ve yurt dışında kalınan sürenin lisans eğitimi için yeterli olup olmadığı hususlarına karine teşkil edecek şekilde objektif bir kriter olarak getirilen dava konusu düzenlemede hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tanıma ve Denklik Hizmetleri Daire Başkanlığı’nın … tarihli ve … sayılı işleminin incelenmesi;
Uyuşmazlık konusu olayda Kosova Iliria Kraliyet Üniversitesi (Iliria Royal University) hukuk bölümüne 2015 yılında başlayıp 2018 yılında mezun olan davacının pasaport verileri üzerinden yapılan incelemede ilgili ülkede toplam 20 gün kaldığı görülmektedir.
Yükseköğretim Kurulunun yapmış olduğu savunmada, ülkemizde bir eğitim – öğretim süresinin (yarıyıl) 14 haftaya denk geldiği, bu süre içinde hafta sonları çıkarılarak kalan günler hesaplandığında ortalama 70 güne denk geldiği ve örgün eğitimde %70 oranında (49 gün) devam zorunluluğunun bulunduğu belirtilmekte olup, davacının eğitim aldığı ülkede 20 gün kaldığı görüldüğünden, tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Diğer taraftan davacı tarafından dava dilekçesinde okula kayıt yaptırdığı dönem olan 2010 yılında yürürlükte olan Yönetmelik hükümlerinin bulunduğu ve anılan Yönetmelik’te devam zorunluluğuna ilişkin herhangi bir düzenlemenin bulunmadığı ileri sürülmekte ise de; anılan Yönetmeliğin “Başvuru usulü ve aranacak belgeler” başlıklı 4. maddesinde, denkliği talep edilen yükseköğrenim süresince kullanılan pasaportların asılları veya giriş-çıkış tarihlerini ve işlem gören sayfaları havi okunaklı Türk Dış Temsilcilikleri ya da noter tarafından onaylanmış suretinin istenileceğinin görüldüğü, ilgili Yönetmelik’te ülkedeki bulunma süresinde eksiklik tespit edilenlerin açık bir şekilde başvuruların reddedileceği ifade edilmemekte ise de, 06/11/2010 tarihli ve 27751 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Denklik Yönetmeliği’ni yürürlükten kaldıran 20/02/2016 tarihli ve 29630 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği’nin “Denklik başvurusunun incelenmesi sonucu yapılacak işlemler” başlıklı 7. maddesinin 5. fırkasında, “Öğrenim süresince kullanılan pasaportun/pasaportların ve il emniyet müdürlüğünden alınan giriş-çıkış dökümünün incelenmesi sonucunda her bir eğitim-öğretim dönemi için öğrenim görülen ülkedeki bulunma süresinde eksiklik tespit edilenlerin başvuruları reddedilir.” düzenlemesinin bulunduğu, davacının bu düzenlemenin yürürlükte olduğu dönemde de eğitim gördüğü ülkede toplam 20 gün kaldığı görüldüğünden, davacının bu iddiasının tesis edilen işlemi kusurlandırıcı nitelikte olmadığı açıktır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 05/12/2017 tarihli ve 30261 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği’nin 7. maddesinin 6. fıkrasının (d) bendinde yer alan “her bir eğitim-öğretim dönemi için” ibaresi yönünden DAVANIN İNCELENMEKSİZİN REDDİNE,
2. 05/12/2017 tarihli ve 30261 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği’nin 7. maddesinin 6. fıkrasının (d) bendinin “her bir eğitim-öğretim dönemi için” ibaresi dışında kalan kısmı ile Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tanıma ve Denklik Hizmetleri Daire Başkanlığı’nın … tarihli ve … sayılı işlemi yönünden DAVANIN REDDİNE,
3. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
4. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
5. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere,
16/02/2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.