Danıştay 8. Daire Başkanlığı         2021/6365 E.  ,  2022/7773 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/6365
Karar No : 2022/7773

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Demir Çelik San. ve Turizm Tic. A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …

İSTEMİN KONUSU : …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin …gün ve E:… K:…sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Antalya İli Serik İlçesi …Mahallesi …ada …parsel nolu 64.959,99 m2 yüzölçümlü ve tapuda orman vasfıyla Hazine adına tescilli taşınmazın turizm yatırımı kapsamında davacı lehine tahsisin uzatılması sürecinde kapasite artışından kaynaklanan ek orman köylüleri kalkınma gelirine bağlı olarak 07.12.2018 tarihinde ödenen 289.475,36-TL ve 186.482,74-TL olmak üzere toplam 475.958,10-TL gecikme faizinin haksız tahsil edildiğinden bahisle söz konusu ödemenin iadesi için davalı idareye yapılan 20.03.2019 tarihli başvurunun reddine dair Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü’nün …tarih ve E.…sayılı işleminin iptali ile gecikme faizi olarak ödenmiş olan 475.958,10 TL’nin ödeme tarihinden itibaren işletilecek yasal faizi ile birlikte tazminine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:…sayılı kararda; olayda kapasite artışı nedeniyle ödenen ek orman köylüleri kalkınma gelirine bağlı olarak 07.12.2018 tarihinde gecikme faizine yönelik ödeme yapıldığı, 07.12.2018 tarihinden itibaren 60 günlük süre içerisinde dava açılması ya da bu süre içerisinde idareye başvurulması gerekirken bu süre geçirildikten sonra, 20.03.2019 tarihli başvuru üzerine tesis edilen …tarih ve E.…sayılı işlemin iptali ve gecikme faizi olarak ödenmiş olan 475.958,10 TL’nin ödeme tarihinden itibaren işletilecek yasal faizi ile birlikte tazminine karar verilmesi istemiyle açılan davanın esasının incelenme olanağının bulunmadığı gerekçesiyle davanın süre aşımı nedeniyle reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; gecikme faizinin davacı tarafından 07.12.2018 tarihinde ödendiği, davacının bu ödemeyi izleyen günden itibaren 60 gün içerisinde doğrudan dava açmak yerine, dava açma süresi içerisinde idareye (Kültür ve Turizm Bakanlığı’na) müracaat etmesinin de mümkün olduğu ve davacının doğrudan dava açmak yerine idareye (Kültür ve Turizm Bakanlığı’na) müracaat etme yolunu tercih ettiği, ancak idareye (Kültür ve Turizm Bakanlığı’na) müracaatın 07.12.2018 tarihinden itibaren 60 gün içerisinde yapılması gerekirken, bu süreden sonra 20.03.2019 tarihinde idareye (Kültür ve Turizm Bakanlığı’na) yapılan müracaatın dava açma süresini ihya etmeyeceği, bu nedenle 28.05.2019 tarihinde açılan davanın süresinde açılmadığı sonucuna varıldığından, istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararında sonucu itibariyle isabetsizlik görülmediği ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte olmadığı belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun belirtilen gerekçe ile reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, Kültür ve Turizm Bakanlığının …tarih ve E.…sayılı yazısında sadece Orman Köylüleri Kalkındırma Gelirleri hesaplandığı ve ödenmesi gerektiği bildirilmiş iken bilahare şifahi olarak gecikme faizinin talep edilmesinin haksız ve dayanaksız olduğu, bu sebeple davacı tarafından öncelikle Antalya Orman Bölge Müdürlüğüne …tarihli ve …sayılı dilekçe ile başvuru yapıldığı, bu başvuru ile dava açmak için işlemeye başlayan sürelerin durduğu, Orman Genel Müdürlüğü tarafından gecikme faizi talebinin muhatabının Kültür ve Turizm Bakanlığı olduğu ve ilgili Bakanlık nezdinde değerlendirilmesinin uygun olacağının belirtilmesi üzerine Bakanlığa 20.03.2019 tarihli dilekçe ile başvuruda bulunulduğu, yine bu başvuru ile dava açmak için tanınan sürenin 20.03.2019 tarihi itibariyle durduğunun kabulü gerektiği, Bölge İdare Mahkemesince, ihtirazi kayıtla yapılan ödeme sonrası Bakanlığa başvuru yapılıncaya dek davacı tarafından herhangi bir başvuru yapılmamış gibi değerlendirilerek hüküm verilmiş ise de; bu süre zarfında Antalya Orman Bölge Müdürlüğüne başvuru yapıldığı ve bu başvurunun sonucunun beklendiği, öte yandan her iki idarece verilen cevaplar kesin cevap niteliğinde olmadığından ve kesin bir cevap alınamadığından 6 aylık yasal süresi içinde açılan işbu davanın süresinde olduğu belirtilerek temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmüştür.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, dava süresinde açılmadığından temyize konu kararda hukuka aykırılık bulunmadığı, diğer taraftan Orman Köylüleri Kalkındırma Gelirinin ödenmesi konusunda Bakanlıklarınca tesis edilen işlemin 4706 sayılı Kanunun geçici 23. maddesi ile Kamu Taşınmazları Üzerindeki Turizm Yatırımlarının Sürelerinin Uzatılması ile Satışına İlişkin Yönetmeliğin 5. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi gereği görüşleri sorulan Tarım ve Orman Bakanlığının (Orman Genel Müdürlüğü), …tarih ve …sayılı yazısı doğrultusunda gerçekleştirildiği, tahsisli alana ilişkin orman köylüleri kalkındırma gelirinin 550 yataklı ve 5 yıldızlık otal tesisi üzerinden tahsil edildiği, oysa yatak kapasitesinin 750 ye çıkarılması üzerine 200 yataklık kapasite artışı için oluşan bedelin ödenmesi gerektiğinin Orman Genel Müdürlüğünce bildirilmesi nedeniyle davacı şirketin kesin tahsis süresinin 49 yıla uzatılmasına ilişkin işlemlere devam edilemeyeceğinden kapasite artışının yapıldığı 2004 ve 2008 yılları birim maliyetleri dikkate alınarak şirkete bu bedellerin ödenmesi hususunda bildirimde bulunulduğu, bu bildirimde gecikme faizine yönelik herhangi bir ifadenin yer almadığı, gecikme faizinin ilgili orman idaresince talep edildiği, ayrıca gecikme faizinin takip ve tahsilinin de Bakanlıklarınca yapılmadığı dikkate alındığında davaya konusu Bakanlık işleminin de hukuka uygun olduğu savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY ve HUKUKİ SÜREÇ:
Davacı şirket tarafından 13.09.2018 tarihli dilekçesi ile Kamu Taşınmazları Üzerindeki Turizm Yatırımlarının Sürelerinin Uzatılması ile Satışına İlişkin Yönetmelik kapsamında tahsis süresinin 49 yıla uzatılması talebinde bulunulması ve Kültür ve Turizm Bakanlığının …tarih ve E.…sayılı yazısı ile Orman Genel Müdürlüğünden görüş sorulması üzerine, Orman Genel Müdürlüğünün …tarih ve E.…sayılı yazısı ile 64.945,89 m²’lik ormanlık alanda davacı şirket adına 750 yataklı 5 yıldızlı otel yapımı maksadıyla Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yapılan kesin tahsis ile ilgili olarak; “550 yataklı 5 yıldızlı” otele ilişkin orman köylüleri kalkındırma bedelinin ödendiği, ancak tesisin son kapasitesinin bahsi geçen görüş yazısında “750 yataklı 5 yıldızlı otel” olarak bildirilmesine karşın kapasite değişikliği yapıldığına dair herhangi bir belgeye kayıtlarda rastlanılmadığı, bu nedenle 200 ek kapasite artışına ilişkin orman köylüleri kalkındırma bedelinin tahsil edilmediği tespit edildiğinden, konunun Kültür ve Turizm Bakanlığınca tetkiki ile kapasite artışından kaynaklı orman köylüleri kalkındırma bedelinin İdarelerinin hesaplarına ivedi olarak yatırılmasının sağlanması, bu bedelin ödenmesi kaydıyla izin süresinin uzatılmasında Genel Müdürlüklerince herhangi bir sakınca görülmediğinin bildirildiği, bu yazı üzerine Kültür ve Turizm Bakanlığının …tarih ve E.…sayılı yazısı ile kapasite artışlarının yapıldığı 2004 ve 2008 yıllarına ait 5 yıldızlı otel birim maliyetlerine göre hesaplanan toplam 348.498,39 TL orman köylüleri kalkındırma gelirinin bu yazının tebliğinden itibaren 1 ay içinde ödenmesi gerektiğinin bildirilmesi üzerine 06.12.2018 tarihinde bu bedelin davacı şirket tarafından ödendiği, bu bedellere ait toplam 475.958,10 TL gecikme zammı bedelinin de 07.12.2018 tarihinde ihtirazi kayıt ile ödenmesi ve bu hususta Orman Genel Müdürlüğünün … tarihli ve E.…sayılı borcun bulunmadığına dair yazının alınması üzerine davacı şirket tarafından 17.01.2019 tarihli dilekçe ile Orman Genel Müdürlüğüne yapılan başvuru ile yasal dayanağı olmadan talep edilen gecikme zammı tutarının iadesinin talep edildiği, bu başvurunun 01.03.2019 tarihli yazı ile konunun muhatabının Kültür ve Turizm Bakanlığı olduğundan bahisle reddedildiği, bunun üzerine Orman Genel Müdürlüğünün yazısı ilgi tutularak Kültür ve Turizm Bakanlığına aynı taleple yapılan 20.03.2019 tarihli başvurunun …tarih ve E.…sayılı yazı ile Bakanlıklarınca davacıya yapılan bildirimde gecikme faizine yönelik herhangi bir kayda yer verilmediği, Bakanlıklarınca hesaplanan bu bedellere ilişkin takip ve tahsilatın ilgili Orman İdaresince yürütüldüğü, bu nedenle taleple ilgili bir işlem yapılmasına imkan bulunmadığının bildirilmesi üzerine her iki idari işleme karşı 28.05.2019 tarihinde dava açıldığı, …İdare Mahkemesinin …tarih ve E:…K:…sayılı kararı ile davacı tarafından davalı idarelerin her ikisinden de aynı talepte bulunmuş olmakla birlikte, idarelerce konunun kendi görev sahaları kapsamında farklı mevzuat hükümlerine göre değerlendirilerek işlem tesis edilmiş olduğu görüldüğünden, dava konusu işlemlerin ve tazmin yükümlülüğünün mahiyeti itibariyle aralarında maddi veya hukuki yönden bağlılık ya da sebep-sonuç ilişkisinin bulunmadığı, her bir işlem için ayrı dilekçe ile dava açılması gerekirken tek dilekçe ile açılan işbu davaya ait dilekçenin 2577 sayılı Kanunun 5/1. maddesi hükmüne uygun olmadığı gerekçesiyle dilekçe ret kararı verilmesi üzerine, yenilenen davada Kültür ve Turizm Bakanlığının …tarih ve E.…sayılı işleminin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun “Dava açma süresi” başlıklı 7. maddesinde, “Dava açma süresi, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştayda ve idare mahkemelerinde altmış ve vergi mahkemelerinde otuz gündür. Bu süreler; a) İdari uyuşmazlıklarda; yazılı bildirimin yapıldığı, (…) tarihi izleyen günden başlar.”; “Sürelerle ilgili genel esaslar” başlıklı 8. maddesinde, ” Süreler, tebliğ, yayın veya ilan tarihini izleyen günden itibaren işlemeye başlar. Tatil günleri sürelere dahildir. Şu kadarki, sürenin son günü tatil gününe rastlarsa, süre tatil gününü izleyen çalışma gününün bitimine kadar uzar. Bu Kanunda yazılı sürelerin bitmesi çalışmaya ara verme zamanına rastlarsa bu süreler, ara vermenin sona erdiği günü izleyen tarihten itibaren yedi gün uzamış sayılır.”; “İdari makamların sükutu” başlıklı 10. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte bulunan halinde, “İlgililer, haklarında idari davaya konu olabilecek bir işlem veya eylemin yapılması için idari makamlara başvurabilirler. Altmış gün içinde bir cevap verilmezse istek reddedilmiş sayılır. İlgililer altmış günün bittiği tarihten itibaren dava açma süresi içinde, konusuna göre Danıştaya, idare ve vergi mahkemelerine dava açabilirler. Altmış günlük süre içinde idarece verilen cevap kesin değilse ilgili bu cevabı, isteminin reddi sayarak dava açabileceği gibi, kesin cevabı da bekleyebilir. Bu takdirde dava açma süresi işlemez. Ancak, bekleme süresi başvuru tarihinden itibaren altı ayı geçemez. Dava açılmaması veya davanın süreden reddi hallerinde, altmış günlük sürenin bitmesinden sonra yetkili idari makamlarca cevap verilirse, cevabın tebliğinden itibaren altmış gün içinde dava açabilirler.”; “Üst makamlara başvurma” başlıklı 11. maddesinde, “İlgililer tarafından idari dava açılmadan önce, idari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, idari dava açma süresi içinde istenebilir. Bu başvurma, işlemeye başlamış olan idari dava açma süresini durdurur. Altmış gün içinde bir cevap verilmezse istek reddedilmiş sayılır. İsteğin reddedilmesi veya reddedilmiş sayılması halinde dava açma süresi yeniden işlemeye başlar ve başvurma tarihine kadar geçmiş süre de hesaba katılır.”; “İptal ve tam yargı davaları” başlıklı 12. maddesinde, “İlgililer haklarını ihlal eden bir idari işlem dolayısıyla Danıştaya ve idare ve vergi mahkemelerine doğrudan doğruya tam yargı davası veya iptal ve tam yargı davalarını birlikte açabilecekleri gibi ilk önce iptal davası açarak bu davanın karara bağlanması üzerine, bu husustaki kararın veya kanun yollarına başvurulması halinde verilecek kararın tebliği veya bir işlemin icrası sebebiyle doğan zararlardan dolayı icra tarihinden itibaren dava süresi içinde tam yargı davası açabilirler. Bu halde de ilgililerin 11 nci madde uyarınca idareye başvurma hakları saklıdır.” hükümleri yer almıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Olayda, davacı şirket tarafından Orman Genel Müdürlüğü (Antalya Orman Bölge Müdürlüğü)’ne yapılan başvuru üzerine Orman Genel Müdürlüğünün …tarih ve E.…sayılı işleminde, “Kültür ve Turizm Bakanlığınca yatırımcılara yapılan tahsis işlemi neticesinde 3. kişiler ile Bakanlığımız muhatap olmamaktadır. Tahsislerde ve lehtar tarafından yerine getirilmeyen yükümlülüklerde, ödenmeyen diğer bedellerde, ilgili şirketlerin temerrüde düşürülmesinde ve %3 Orköy bedellerinde muhatap Kültür ve Turizm Bakanlığıdır. Söz konusu bedel, Kültür ve Turizm Bakanlığınca hesaplanarak Bakanlığımıza (Genel Müdürlüğümüze) bildirilmesi halinde tahsil edilmektedir. Bu bağlamda, firmalar tarafından yapılacak bu tür taleplerin muhatabının Genel Müdürlüğümüz olmadığı, herhangi bir iade işleminin yapılamayacağı, konunun Kültür ve Turizm Bakanlığı nezdinde değerlendirilmesinin uygun olacağının bildirilmesi hususunda gereğini rica ederim.” şeklinde cevaplandırıldığı, Orman Genel Müdürlüğünün gecikme zammı bedelinin iadesi için başvurulacak makam konusunda yol göstermesi üzerine aynı taleple Kültür ve Turizm Bakanlığına 20.03.2019 tarihinde başvuru yapıldığı ve bu başvurunun da Bakanlıklarınca davacıya yapılan bildirimde gecikme faizine yönelik herhangi bir kayda yer verilmediği, Bakanlıklarınca hesaplanan bu bedellere ilişkin takip ve tahsilatın ilgili Orman İdaresince yürütüldüğü, bu nedenle taleple ilgili bir işlem yapılmasına imkan bulunmadığının …tarih ve E.…sayılı yazı ile bildirildiği anlaşılmaktadır.
İdari bir makama yapılan başvurunun, 2577 sayılı Kanunun 11. maddesi uyarınca yapılmış bir başvuru olarak kabul edilebilmesi için, idarece daha önce tesis edilmiş ve hukuk aleminde varlık kazanmış bir idari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması talebinin üst makamdan veya üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan idari dava açma süresi içinde istenmesi gerektiği, bu anlamda, üst makam veya işlemi tesis eden makama yapılmayan başvuruların bu madde kapsamında değerlendirilebilmesine hukuken olanak bulunmadığı, somut olayda da Kültür ve Turizm Bakanlığına yapılan başvurunun (gecikme bedelinin tahsili konusunda işlem tesis eden makam olmadığından) 2577 sayılı Kanunun 10. maddesi kapsamında yapılmış bir başvuru olarak kabulü gerektiği, belirtilen başvuru üzerine tesis edilen …tarih ve E.…sayılı Kültür ve Turizm Bakanlığı işlemine karşı 28.05.2019 tarihinde açılan davada süre aşımı bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
Bu itibarla, gecikme zammı bedelinin ödendiği tarihten itibaren 60 günlük süre içinde Kültür ve Turizm Bakanlığına başvuru yapılması gerekirken belirtilen süre geçirildikten sonra yapılan başvuru üzerine tesis edilen işleme karşı açılan davada süre aşımı bulunduğu gerekçesiyle istinaf başvurusunu reddeden Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun’un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin …gün ve E:…K:…sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 16/12/2022 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.