Danıştay 8. Daire Başkanlığı         2021/5183 E.  ,  2023/1864 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/5183
Karar No : 2023/1864

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Tur Turizm Nakliyat Otomotiv Gıda İnşaat Sanayi Ticaret Limited Şirketi
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından, … plakalı aracın süresiz olarak ticari faaliyetten men edilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Encümen kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında; davacı şirkete Yönetmeliğin 7.1.4 maddesine istinaden ilk kalkış yeri kuralına uymamak fiilini işlediğinin tespiti üzerine öncelikle A tipi ceza verilerek bu cezanın davacıya tebliğ edilip uygulanması sonrasında, A tipi ceza ile cezalandırılmış olmasına rağmen daha sonraki bir tarihte aynı fiili işlemesi halinde bir üst kademe olan B tipi ceza uygulanması ve bu şekilde ceza verilmesine rağmen tekrar aynı fiilin işlenmesi halinde kademeli olarak diğer cezaların uygulanması, ayrıca B tipi ve C tipi cezaların karşılığı olarak sırasıyla 7 gün ve 15 gün süreyle aracın ticari faaliyetten men edilmesine ilişkin cezaların fiilen uygulanmak suretiyle tekerrür hükümlerinin caydırıcılık etkisinin sağlanması gerekirken, bu süreç izlenmeksizin, salt ihlale yönelik tespit sayısı esas alınarak tesis edilen encümen kararları esas alınmak suretiyle davacıya ait aracın süresiz olarak ticari faaliyetten men edilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu kararın hukuka ve usule uygun olduğu, ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, Tekirdağ İl Trafik Komisyon kararının 2003/02 sayılı kararı ile personel servis taşımacığı için S Plaka, öğrenci servis taşımacığı için J Plaka kullanılması zorunluluğu getirildiği ve bu kararda plakalar ilçe ilçe sayılarla ayrıştırıldığı yani bölgesellik nitelendirilmesinin karar bağlandığı, bölgesellik düzenlemesinin yasaklayan mevzuat hükmü olmadığı gibi bu düzenlemenin kamu yararı amacı taşıdığı, davacı tarafından yönetmelik hükümlerine aykırı olarak sürekli bölgesi dışında faaliyet yürüttüğü, ulaşım hizmetlerinde düzensizliğe ve aksamaya neden olduğu, işlemin hukuka uygun olduğu, kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacı şirkete ait … plakalı aracın Yönetmeliğin 7.1.4 maddesi uyarınca ilk kalkış yeri Süleymanpaşa ilçesi olması gerekirken Çorlu ilçesinden kalkış yaptığının 20/11/2019, 19/11/2019, 31/10/2019 ve 29/07/2019 tarihli tutanaklarla tespit edildiği, 20/11/2019 tarihli tespite istinaden … günlü, … sayılı Encümen kararıyla davacının A tipi ceza ile idari para cezası ile cezalandırılmasına karar verildiği, 19/11/2019 tarihli tespite istinaden … günlü, … sayılı Encümen kararıyla davacının B tipi ceza ile idari para cezası ile cezalandırılmasına ve aracın yedi (7) gün ticari faaliyetten men edilmesine karar verildiği, 31/10/2019 tarihli tespite istinaden … günlü, … sayılı Encümen kararıyla davacının C tipi ceza ile idari para cezası ile cezalandırılmasına ve aracın onbeş (15) gün ticari faaliyetten men edilmesine karar verildiği, 29/07/2019 tarihli tespite istinaden de … günlü, … sayılı Encümen kararıyla davacının D tipi ceza olan aracın süresiz olarak ticari faaliyetten men edilmesine karar verildiği, D tipi cezaya ilişkin Encümen kararının iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları” başlıklı 7. maddesi’nin birinci fıkrasının (f) bendinde, büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek büyükşehir belediyesinin görevleri arasında sayılmış, “Ulaşım hizmetleri” başlıklı 9. maddesinde “Büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve demiryolu üzerindeki her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla büyükşehir belediye başkanı ya da görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluşları ile, Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonunun görevlendireceği ilgili odanın temsilcisinin katılacağı Ulaşım Koordinasyon Merkezi kurulur. İlçe belediye başkanları kendi belediyesini ilgilendiren konuların görüşülmesinde koordinasyon merkezlerine üye olarak katılırlar. Ulaşım Koordinasyon Merkezi toplantılarına ayrıca gündemdeki konularla ilgili üye olarak belirlenmeyen ulaşım sektörü ile ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından ihtisas meslek odalarının temsilcileri de davet edilerek görüşleri alınır.
Bu kanun ile büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirlemesi ile taksi, dolmuş ve servis araçlarının durak ve araç park yerleri ile sayısının tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir sınırları dahilinde il trafik komisyonunun yetkileri ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılır…” hükümlerine yer verilmiştir.
Dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olduğu haliyle Tekirdağ Büyükşehir Belediye Başkanlığı Personel Servis Araçları (S Plaka) Hizmet Yönetmeliğinin “Amaç” başlıklı 1. maddesinde; “Bu Yönetmelik Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde UKOME tarafından belirlenen güzergâhlarda yolcu taşıma izni verilen (S plaka) servis araçlarının çalışma koşul ve esaslarını, bunların işleticileri ile verilen hizmetten yararlanan kuruluşlar arasındaki ilişkileri, uygulamayı yürütecek ve denetleyecek olan kuruluş ve organların yetki ve sorumluluk alanlarını belirlemek amacıyla hazırlanmıştır.” hükmü; 7.1.4 maddesinde; “S Plakalı personel servis taşımacılığı aracının ilk kalkış yeri; EK-2 de belirtilen ilçelerin plaka tasnif tablosuna istinaden bulunduğu ilçe sınırları içerisinde olmak zorundadır” hükmü, “Cezalar” başlıklı 26. maddesinde de, “Yönetmeliğe aykırı hareket edenler hakkında; 5216 ve 5393 sayılı kanunlar, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununu, 4925 sayılı Karayolları Taşıma Kanunu, 1608 (151) sayılı Umuru Belediyeye Müteallik Ahkâmı Cezaiye Hakkındaki Kanun, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu, Karayolları Trafik Yönetmeliği, 15/06/2006 günlü, 26199 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan “Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği”, hükümleri gereğince (EK-1) tabloda belirtilen maddeler halinde verilen cezai işlemler uygulanır,
26.1-A Tipi Ceza: 5326 Sayılı Kanunun 32.maddesine göre işlem yapılır.
26.2-B Tipi Ceza: 5326 Sayılı Kanun’un 32.maddesine göre işlem yapılır ve araç 7 (yedi) gün ticari faaliyetten men edilir. Eksiklerini bu süre içinde tamamlaması istenir. Eksiklerini tamamlamadığı süre boyunca ticari faaliyetine başlamasına izin verilmez.
26.3-C Tipi Ceza: 5326 Sayılı Kanun’un 32.maddesine göre işlem yapılır ve araç 15 (on beş) gün ticari faaliyetten men edilir. Eksiklerini bu süre içinde tamamlaması istenir. Eksiklerini tamamlamadığı süre boyunca ticari faaliyete başlamasına izin verilmez.
26.4-D Tipi Ceza: Encümen tarafından süresiz olarak ticari faaliyetinden men kararı alınır. Bu kararın UKOME tarafından onaylanmasından sonra ilgili Trafik Tescil Şube Müdürlüğüne bildirilerek plaka boşa çıkartılır. Durum ilgili meslek odasına bildirilir.” hükümleri yer almaktadır.
Anılan Yönetmelik eki Servis Taşımacılığı Yönergesi Yaptırım Cetvelinin 16. maddesinde ise, Yönetmeliğin 7.1.4 maddesine istinaden ilk kalkış yeri kuralına uymamak fiilini işleyenlere kademeli olarak sırasıyla A tipi, B tipi, C tipi ve D tipi cezaların uygulanacağı belirtilmiştir.
1608 sayılı Umuru Belediyeye Müteallik Ahkamı Cezaiye Hakkında Kanunun Bazı Maddelerini Muaddil Kanun’un 1. maddesinde de, “Belediye meclis ve encümenlerinin kendilerine kanun, nizam ve talimatnamelerin verdiği vazife ve sahaliyet dairesinde ittihaz ettikleri kararlara muhalif hareket edenlerle belediye kanun ve nizam ve talimatnamelerinin men veya emrettiği fiilleri işleyenlere veya yapmayanlara belediye encümenince Kabahatlar Kanununun 32 nci maddesi hükmüne göre idari para cezası ve yasaklanan faaliyetin menine karar verilir. Bu kararda ilgili kişiye bir süre de verilebilir.
Belediye encümeni kararında belli bir fiilin muayyen bir süre zarfında yapılmasını da emredebilir. Emredilen fiilin ilgili kişi tarafından yapılmaması halinde, masrafları yüzde yirmi zammı ile birlikte tahsil edilmek üzere belediye tarafından yerine getirilir.” hükmü yer almaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 2. maddesinde tanımlanan iptal davalarına, idarenin tek yanlı irade beyanıyla, kişilerin hukuksal durumlarında değişiklik meydana getiren etkili ve yürütülmesi zorunlu idari işlemler konu edilir.
Kesin ve yürütülmesi zorunlu olan ve idari davaya konu edilebilecek işlemler; idarenin kamu gücüne dayanarak, tek yanlı irade beyanıyla tesis ettikleri, hukuk düzeninde değişiklik yapan, başka bir ifadeyle ilgililerin hukukunu etkileyen işlemlerdir.
Uyuşmazlık konusu olayda, davacı şirkete ait … plakalı aracın Tekirdağ Büyükşehir Belediye Başkanlığı Personel Servis Araçları (S Plaka) Hizmet Yönetmeliği Ek-2’de yer alan İlçelerin Plaka Tasnif Tablosu’na göre ilk kalkış yerinin Süleymanpaşa ilçesi olması gerekirken Çorlu ilçesinden kalkış yaptığından bahisle 29/07/2019 tarihinde yapılan tespite istinaden anılan Yönetmeliğin 7.1.4, 26.4 ve Yönetmelik eki Servis Taşımacılığı Yönergesi Yaptırım Cetvelinin 16. maddesi kapsamında dava konusu Encümen kararıyla davacının D tipi ceza olan aracın süresiz olarak ticari faaliyetten men edilmesine karar verildiği, yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden, dava konusu Encümen Kararının ilgilisi adına tek başına hukuki sonuç doğuracak nitelikte olmadığı, anılan kararın UKOME kararıyla onaylanmasından sonra icrailik kazanacağı dikkate alındığında bu haliyle idari davaya konu olabilecek kesin ve icrai bir nitelik taşımadığı görülmekte olup davanın incelenmeksizin reddine karar verilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptaline yönelik istinaf isteminin reddine ilişkin temyize konu Bölge Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun’un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın yukarıda belirtilen Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine,
4. Kesin olarak 10/04/2023 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY :
(X-) Davacı şirketin … tarih ve … sayılı dilekçesi ile … plakalı aracını çekme belgeli yaparak yerine başka bir araç ile faaliyet göstermek için araç uygunluk yazısı hazırlanması talebiyle yaptığı başvurusu üzerine, davalı idarenin 05.08.2020 tarih ve 19817 cevabi yazısında … tarih ve … sayılı Encümen Kararına istinaden plaka ile ilgili süresiz faaliyetten men kararı alındığı ve işlemin gerçekleştirilemediği belirtilmiştir.
Her ne kadar Tekirdağ Büyükşehir Belediye Başkanlığı Personel Servis Araçları (S Plaka) Hizmet Yönetmeliğinin 26.4 maddesinde; D Tipi Ceza yönünden Encümen tarafından süresiz olarak ticari faaliyetinden men kararının, UKOME tarafından onaylanmasından sonra ilgili Trafik Tescil Şube Müdürlüğüne bildirilerek plaka boşa çıkartılacağı düzenlenmekte ise de davacının model değişikliği talebinin davalı idare tarafından reddedildiği ve buna dayanak olarak da dava konusu Encümen kararı gösterildiğinden, dava konusu işlemin bu haliyle davacının menfaatini etkiler nitelikte, icrai sonuçlar doğuran, kesin ve yürütülmesi zorunlu idari davaya konu edilebilecek nitelikte bir işlem olduğu, dolayısıyla temyize konu kararın esasının incelenerek karar verilmesi gerektiği görüşüyle aksi yöndeki çoğunluk kararına katılmıyorum.