Danıştay 8. Daire Başkanlığı 2021/3044 E. , 2023/2063 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/3044
Karar No : 2023/2063
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Genel Komutanlığı
VEKİLİ : Av. …
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Başkanlığında astsubay öğrenci adayı olarak eğitim görmekte olan davacı tarafından, hakkında yapılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda Eğitim Merkezi Komutanlığından çıkarılmasına ilişkin Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Başkanlığının 27/06/2019 tarihli işleminin iptali ile işlem nedeniyle mahrum kaldığı aylıklarının yasal faizi ile ödenmesine karar verilmesi istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …İdare Mahkemesince verilen …tarih ve E:…, K:…sayılı kararda; davacının güvenlik soruşturmasının olumsuz olarak değerlendirilmesine ilişkin …Asliye Ceza Mahkemesi’nin …tarihli ek kararı ile davacı hakkında geri bırakılan E:…, K:…sayılı hükmün kaldırıldığı ve açılan davanın 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 231/10 maddesi uyarınca düşürülmesine karar verildiği, bu durumda, …Asliye Ceza Mahkemesi’nin 06/01/2020 tarihli düşme kararı ile birlikte yeni oluşan hukuki durum ve ilgili mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; dava konusu işlemin hukuki dayanağının ortadan kalktığı, dolayısıyla davacının astsubay olmasına engel teşkil edecek ve bu suretle güvenlik soruşturmasının olumsuz değerlendirilmesi sonucunu doğuracak kesinleşmiş bir mahkumiyet hükmünden söz edilemeyeceği anlaşıldığından, davacının öğrencilikten çıkarılması yönünde tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline, dava konusu işlem nedeniyle davacının yoksun kaldığı aylıklarının dava tarihinden (05/07/2019) itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalı idarece davacıya ödenmesine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu kararın hukuka ve usule uygun olduğu, ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Eğitim Merkezi Komutanlığı Temin Yönetmeliği’nin 29. maddesinde adaylarda aranılacak şartların düzenlendiği, davacı hakkında yaptırılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında …Asliye Ceza Mahkemesi’nin …tarihli E:…, K:…sayılı kararı ile “görevi yaptırmamak için direnme” suçundan 12 ay 15 gün hapis cezası ile cezalandırılmasına ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildiğinin tespit edildiği, bu tespit üzerine Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Eğitim Merkezi Komutanlığı Temin Yönetmeliği’nin 29. maddesinin 2. fıkrasının (f/1) ve (k) bentleri ve 3. fıkrası uyarınca ilişiğinin kesildiği, yapılan işlemin mevzuata uygun olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Başkanlığında astsubay öğrenci adayı olan davacının, hakkında yaptırılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması neticesinde; …Asliye Ceza Mahkemesinin …tarihli ve E:…, K:…sayılı kararı ile “görevi yaptırmamak için direnme” suçundan 12 ay 15 gün hapis cezası verilerek hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına (HAGB) ve 5 yıl denetimli serbestlik tedbirine tâbi tutulmasına karar verildiğinin tespit edildiği, bunun üzerine Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Başkanlığının 27/06/2019 tarihli işlemi ile Eğitim Merkezi Komutanlığından çıkarılmasına karar verildiği, anılan işlemin iptali istemiyle de bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun “hükmün açıklanması ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması” başlıklı 231. maddesinin 5. fıkrasında; ”Sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl veya daha az süreli hapis veya adli para cezası ise; mahkemece, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir. Uzlaşmaya ilişkin hükümler saklıdır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, kurulan hükmün sanık hakkında bir hukuki sonuç doğurmamasını ifade eder.” 8. fıkrasında; “Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilmesi halinde sanık,” beş yıl süreyle denetim süresine tâbi tutulur.”, 10. fıkrasında Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlenmediği ve denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere uygun davranıldığı takdirde, açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kaldırılarak, davanın düşmesi kararı verilir.”, 11. fıkrasında; ”Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlemesi veya denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere aykırı davranması halinde, mahkeme hükmü açıklar. Ancak mahkeme, kendisine yüklenen yükümlülükleri yerine getiremeyen sanığın durumunu değerlendirerek; cezanın yarısına kadar belirleyeceği bir kısmının infaz edilmemesine ya da koşullarının varlığı halinde hükümdeki hapis cezasının ertelenmesine veya seçenek yaptırımlara çevrilmesine karar vererek yeni bir mahkûmiyet hükmü kurabilir.” hükümlerine yer verilmiştir.
2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu’nun “Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi” başlıklı 13/A maddesinde; “(Ek: 25/7/2016-KHK-669/113 md.; Değiştirilerek kabul: 9/11/2016-6756/112 md.) Jandarma ve Sahil Güvenlik Teşkilatlarının subay ve astsubay ve diğer personel ihtiyacını karşılamak, önlisans, lisans ve lisansüstü eğitim-öğretim, bilimsel araştırma, yayın yapmak üzere bünyesinde fakülte, enstitü, astsubay meslek yüksekokulları, eğitim ve araştırma merkezleri ve kurslar bulunan bir yükseköğretim kurumu olarak İçişleri Bakanlığına bağlı Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi kurulmuştur. Akademinin ihtiyaçları Jandarma Genel Komutanlığı bütçesinden karşılanır.
Akademinin kuruluş, görev ve çalışma usulleri 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu hükümleri saklı olmak kaydıyla Yükseköğretim Kurulunun da görüşü alınarak İçişleri Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle belirlenir. …
Akademide öğrenim gören öğrencilerin aşağıdaki hallerde öğrenimlerine son verilir:… f) Giriş ile ilgili nitelikleri taşımadıkları öğrenim sırasında anlaşılanlar…” hükmü yer almaktadır.
2803 sayılı Kanun’un 13/A maddesi uyarınca hazırlanan ve 08/11/2016 tarih ve 29882 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Başkanlığı Eğitim Merkezi Komutanlığı Temin Yönetmeliği’nin “Amaç” başlıklı 1. maddesinde; ” (1) Bu Yönetmeliğin amacı, Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisince temin edilerek eğitime alınacak öğrencilerde aranacak şartlar ile giriş sınavlarına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.”, dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan “Adaylarda aranacak nitelikler” başlıklı 29. maddesinde; “…(2) ASEM’e başvuru yapacak sivil kaynaklı adaylarda ise aşağıdaki şartlar aranır: …f) 5237 sayılı Kanunun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile, adayın kendisinin ve evli ise eşinin; 1) Kasten işlenen bir suçtan dolayı hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmiş olsa dahi bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına mahkum olmamak,… k) Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması olumlu olmak. (3) ASEM’e başvuran adayların birinci ve ikinci fıkralarda belirtilen şartlardan herhangi birini taşımadıkları anlaşılması halinde, sınav sonuçlarına bakılmaksızın adaylıkları, öğrenime başlamışlarsa öğrencilikleri sona erdirilir…”, “İntibak eğitimi döneminde ASEM’den çıkma veya çıkarılma” başlıklı 43. maddesinde”…(2) (Değişik:RG-8/11/2019- 30942) Sağlık hükümleri hariç, ASEM’den ayrılan veya çıkarılan adaylar bir daha ASEM giriş sınavlarına başvuruda bulunamazlar. Bu durum, çıkarılan adaylara yazılı olarak tebliğ edilir. (3) 29 uncu maddede sayılan nitelikleri taşımadıkları anlaşılan adayların ilişikleri, ASEM Komutanının teklifi ve Başkanın onayıyla kesilir ve durum Jandarma Genel Komutanlığı veya Sahil Güvenlik Komutanlığına bildirilir…” düzenlemesi yer almaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Başkanlığında astsubay öğrenci adayı olarak davacının eğitim gördüğü, hakkında yaptırılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması neticesinde; … Asliye Ceza Mahkemesinin …tarihli ve E:…, K:…sayılı kararı ile “görevi yaptırmamak için direnme” suçundan 12 ay 15 gün hapis cezası verilerek hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına (HAGB) ve 5 yıl denetimli serbestlik tedbirine tâbi tutulmasına karar verildiği, …Asliye Ceza Mahkemesinin 06/01/2020 tarihli ek kararı ile 5 yıllık denetim süresi içerisinde davacının herhangi bir kasıtlı suç işlemediğinin anlaşıldığı gerekçesiyle davanın düşürülmesine hükmedildiği anlaşılmaktadır.
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 231. maddesi çerçevesinde sanık hakkında kurulan mahkûmiyet hükmünün hukuki bir sonuç doğurmamasını ifade eden ve doğurduğu sonuçlar itibariyle karma bir özelliğe sahip bulunan hükmün açıklanmasının geri bırakılması, esas itibariyle bünyesinde iki karar barındırmakta olup, ilk karar teknik anlamda hüküm sayılan, ancak açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmesi nedeniyle hukuken varlık kazanamayan bu nedenle hüküm ifade etmeyen, koşullara uyulması halinde düşme hükmüne dönüşecek, koşullara uyulmaması halinde ise varlık kazanacak olan mahkûmiyet hükmü, ikinci karar ise, bu ön hükmün üzerine inşa edilen ve önceki hükmün varlık kazanmasını engelleyen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararıdır.
Öte yandan söz konusu karar hukuken varlık kazanamadığından hüküm ifade etmese de bu karar beraat anlamına gelmemekte, belirtilen süre içerisinde sanık denenmektedir. Denetim süresi sonunda beklenilen gibi davranması halinde, beraat kararının hüküm ve sonuçları doğacaktır.
Diğer taraftan kamu görevlilerinin sadakat, tarafsızlık ve devlete bağlılık yükümlülüğü çerçevesinde devleti temsil eden ve millî güvenlik bakımından hassasiyet içeren bazı kamu görevlerine atanacak kişiler bakımından daha sıkı nitelikler aranması ve birtakım sınırlamaların getirilmesi doğaldır. Bu şekilde aranan nitelikler ve kanunlarda öngörülen kısıtlamalar, kamu hizmetinin etkin ve sağlıklı bir biçimde yürütülmesi amacına yöneliktir. Silahlı kuvvetler, emniyet gibi millî güvenlik açısından önem arz eden kurumlara personel alımında ilgili kamu hizmeti niteliği gereği bazı özel koşulların aranması gerekmektedir.
Bu durumda, millî güvenlik açısından önem arz eden Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Başkanlığına alınacak personelde diğer memurlardan farklı olarak bazı özel niteliklerin aranması gerektiği açık olup, her ne kadar dava konusu işlem tarihinden sonra davacı hakkında herhangi bir kasıtlı suç işlemediğinin anlaşıldığı gerekçesiyle davanın düşürülmesine kararı verilmişse de, …Asliye Ceza Mahkemesince verilen kararın 05/01/2015 tarihinde kesinleştiği ve beş yıllık denetim süresinin 04/01/2020 tarihinde dolduğu ve Jandarma astsubay adaylığı için başvuru yaptığı tarihte Yönetmelikte yer alan “kasten işlenen bir suçtan dolayı hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmiş olsa dahi bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına mahkûm olmamak” şartını sağlamadığı anlaşılan davacı hakkında tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun’un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın yukarıda belirtilen Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine,
4. Kesin olarak 14/04/2023 tarihinde oybirliği ile karar verildi.