Danıştay 8. Daire Başkanlığı         2021/1562 E.  ,  2023/1191 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/1562
Karar No : 2023/1191

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Valiliği
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: davacı tarafından İzmir ili, Buca ilçesi, … Mahallesi, … Sokak, No:… adresinde bulunan davacıya ait … adlı kurumun ruhsat almadan öğrenci barınma hizmeti verdiği gerekçesiyle 5661 sayılı Kanun uyarınca kapatılmasına ilişkin … Valiliğinin … tarihli … sayılı Olur’u ile tesis edilen işlem ile anılan işlem gereğinin … Kaymakamlığı’ndan istenilmesine dair … Valiliği İl Milli Egitim Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E: …, K:… sayılı kararıyla; dava dosyasında yer alan bilgi ve belgeler ile … isimli kurumda barınan kiracıların büyük çoğunluğunun öğrencilerden oluştuğu, öğrencilere yönelik kahvaltı ve okula ulaşım için servis hizmeti verildiğine yönelik soruşturma raporunda yer alan tespitler birlikte değerlendirildiğinde davacının kurum açma izni ve işyeri açma ve çalışma ruhsatı bulunmaksızın öğrencilere barınma hizmeti verdiğinin anlaşıldığından dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararıyla; kahvaltı ve servis hizmeti verilmesine ilişkin tespitlerin başlı başına öğrenci barınma hizmeti verildiğinin kabulünü sağlayacak ağırlık ve nitelikte olmadığı, zira bu hizmetlerin başlıbaşına öğrenci barınma hizmetine matuf bir hizmet olmadığı, dolayısıyla, anılan işletmede öğrenci barınma hizmeti verildiğinin somut bir şekilde ortaya konulamadığının ve davacının taşınmazları kiraladığı kişilerle olan hukuki ilişkisinde kiracı-kiralayan sınırları içinde kalındığı, anılan taşınmazda, ruhsatsız olarak öğrenci barındırma faaliyetinde bulunulduğundan hareketle tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun kabulüne, … İdare Mahkemesi’nin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının kaldırılmasına, dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından soruşturma raporundaki tespitler uyarınca tesis edilen işlemde mevzuata aykırılık bulunmadığından temyize konu Mahkeme kararının hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Dava; davacı tarafından, İzmir İli, Buca İlçesi, … Mahallesi, … Sokak, No:… adresinde bulunan taşınmazda yer alan dairelerde, “…” unvalı işyeri ile davacının ruhsatsız olarak öğrenci barındırma faaliyetinde bulunduğundan bahisle, 5661 sayılı Yüksek Öğretim Öğrenci Yurtları ve Aşevleri Hakkındaki Kanuna Ek Kanunun 1. maddesi uyarınca, kapatma cezası verilmesine ilişkin … tarihli … sayılı İzmir Valiliği işleminin iptali istemiyle açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
5661 sayılı Yüksek Öğretim Öğrenci Yurtları ve Aşevleri Hakkındaki Kanuna Ek Kanun’un 1. maddesi’nde; gerçek ve tüzelkişiler tarafından yemekli ve yemeksiz öğrenci yurtları ve buna benzer kurumlar açılması ve işletilmesinin Milli Eğitim Bakanlığının iznine bağlı olduğu, Milli Eğitim Bakanlığı’nın bu gibi yurt ve kurumları tespit edeceği esaslara göre denetleyeceği düzenlendikten sonra anılan maddeye 694 sayılı KHK ile eklenen (h) bendinin Ek fıkrasında; ”Yurt ve benzeri kurumlar, ortaokul, ortaöğrenim ve yükseköğrenim öğrencilerine barınma hizmeti vermek amacıyla açılır ve bu Kanun ile 25/8/2011 tarihli ve 652 sayılı Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 13 üncü maddesine göre işyeri açma ve çalışma ruhsatı alırlar. Öğrenim düzeyine göre barınma hizmeti verilecek öğrenciler ile bu hizmetin verilebileceği kurumlar ve bu hizmeti sunacak gerçek ve tüzel kişilerin nitelikleri yönetmelikle belirlenir. Her ne ad altında olursa olsun, öğrenci barınma hizmetlerine ilişkin faaliyetlerin ruhsatsız yürütülmesi halinde brüt asgari ücretin yirmi katı idari para cezası uygulanır ve bu yerler valilikçe kapatılır.” hükmüne yer verilmiştir.
20.02.2017 tarih ve 2017/10090 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kabul edilen ve 06.05.2017 tarih ve 30058 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve işlem tarihinde yürürlükte olan Özel Öğrenci Barınma Hizmetleri Yönetmeliği’nin 1. maddesinde; bu Yönetmeliğin amacının; ortaokul, imam-hatip ortaokulu ve ortaöğretim kurumları ile yükseköğretim kurumlarında öğrenim gören öğrencilere öğrenim dönemlerinde barınma hizmetleri sunmak amacıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından öğrenci yurdu, öğrenci pansiyonu, öğrenci apartları ve öğrenci stüdyo daireleri açılmasına, işletilmesine ve bunların denetimine ilişkin usul ve esasları düzenlemek olduğu belirtildikten sonra, “Tanımlar” başlıklı 3. maddesinde; “Bu Yönetmeliğin uygulanmasında; (…) b) Barınma hizmeti: Öğrencilerin öğrenim dönemi boyunca konaklaması, beslenme ve sosyal ihtiyaçlarının karşılanması ve eğitim hazırlıklarını yapmasını sağlayıcı hizmetleri, g) Kurum: Bu Yönetmelik kapsamında faaliyet gösteren öğrenci yurdu, öğrenci pansiyonu, öğrenci apartları ve öğrenci stüdyo dairelerini, ı) Öğrenci apartları: Yükseköğrenim öğrencilerine barınma hizmeti vermek amacıyla açılmış, bağımsız girişi bulunan bir veya etrafı ihata duvarıyla çevrili ortak bir taşınmazın üzerinde tamamı kuruma ait birden fazla binadan oluşan ve bağımsız her dairesinde birden fazla odası bulunan kurumu, i) Öğrenci pansiyonu: Ortaöğretim kurumları ve yükseköğrenim öğrencileri için bağımsız bir bina veya etrafı ihata duvarıyla çevrili ortak bir taşınmazın üzerinde tamamı kuruma ait birden fazla binadan oluşan en az bir ay olmak üzere barınma hizmetlerinin sunulduğu kurumu, j) Öğrenci stüdyo daireleri: Yükseköğrenim öğrencilerine barınma hizmeti vermek amacıyla bir ana taşınmazın 23/6/1965 tarihli ve 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununa göre bağımsız bölümlerinde öğrencilerin barındığı ve bazı hizmetlerin ortak sunulabildiği kurumu, k) Öğrenci yurdu: Bir binadan veya etrafı ihata duvarıyla çevrili ortak bir taşınmazın üzerinde tamamı kuruma ait birden fazla binadan oluşan, yatakhaneleri, ortak kullanım alanları bulunan ve toplu hizmetlerin sunulduğu kurumu (…) ifade eder.” hükmüne yer verilmiştir.
Anılan Yönetmeliğin 4. maddesinin 1. fıkrasında; kurumların, kurum açma izni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatlarının Bakanlık tarafından verileceği düzenlenmiş ve “Bakanlıkça ve valilikçe yapılacak işlemler” başlıklı 5. maddesinin 6. fıkrasında; “Kurum açma izni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenmeden her ne ad altında olursa olsun öğrenci barınma hizmeti veren yerler ile öğrenci ibaresi kullanılarak faaliyet gösteren barınma yerleri açılamaz ve işletilemez. 14/7/2005 tarihli ve 2005/9207 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik uyarınca yetkili idareden otel, motel, pansiyon ve benzeri konaklama tesisi ruhsatı alarak bu Yönetmelik kapsamında öğrenci barınma hizmeti veren veya öğrenci yurdu, öğrenci pansiyonu, öğrenci apartları, öğrenci stüdyo daireleri gibi işletilen ya da tabelasında öğrenci ibaresi bulunduran yerlerin işyeri açma ve çalışma ruhsatları yetkili idare tarafından iptal edilir. Bu yerler, ruhsatı veren yetkili idarece işlem yapılmaması veya ruhsatlarının bulunmaması halinde 10/6/1949 tarihli ve 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu hükümleri uyarınca valilikçe kapatılır.” hükmüne; “Kurum açma izni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatının iptali ve idari para cezaları” başlıklı 42. maddesinin 4. fıkrasında; “Her ne ad altında olursa olsun öğrenci barınma hizmetlerine ilişkin faaliyetlerin, Kanunun 1 inci maddesinin dördüncü fıkrasında belirtilen ruhsat alınmadan yürütülmesi halinde aynı fıkrada belirtilen idari para cezası verilir ve bu yerler valilikçe kapatılır.” hükmüne; aynı maddenin 8. fıkrasında “İdari para cezaları, kurum açma iznini vermeye yetkili makam tarafından uygun görülmesi halinde verilir. Verilen idari para cezası gerçek kişi ise kurucuya; tüzel kişilik ise kurucu temsilcisine 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre valilikçe tebliğ edilir. Kanunda belirtilen idari para cezaları, yetkili makam tarafından cezanın verildiği günde yürürlükte bulunan brüt asgari ücret üzerinden belirlenir. Verilen idari para cezaları e-Barınma modülüne işlenir ve aynı fiillerin tekrarının olup olmadığı bu modül üzerinden kontrol edilir.” hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinden anlaşıldığı üzere; dava konusu işlem tarihi itibarıyla öğrencilere yönelik barınma hizmeti sunulmasına yönelik olarak; öğrenci apartı öğrenci pansiyonu, öğrenci stüdyo dairesi ya da öğrenci yurdu şeklinde sunulan bütün barınma hizmetlerinin Milli Eğitim Bakanlığı’nın denetim ve gözetimi altında yapılması gerektiği açık olup; bu çerçevede anılan barınma hizmeti sunum şekilleriyle izinsiz ve ruhsatsız olarak hizmet sunumunun tespiti halinde ilgili yerlerin Valiliklerce kapatılması gerekmektedir.
Uyuşmazlıkta; İzmir İli, Buca İlçesi, … Mahallesi, … Sokak, No:… adresinde bulunan …” unvanlı işyerinde İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü İzinsiz Eğitim ve Öğrenci Barınma Faaliyeti Gösteren Yerlerin Tespit Komisyonu tarafından 23/08/2019 tarihinde yerinde yapılan incelemede, binada toplam 113 daire bulunduğu, 39 dairenin davacıya ait olduğu, aynı binada bulunan 50 dairenin ise yine davacı tarafından kiraya verildiği, diğer kalan dairelerde ise daire sahipleri ve kiracıların ikamet ettiği, kahvaltı ve servis ücretinin ayrıca alındığı, bina girişinde veya içinde yurt yada öğrenci evi olduğuna dair afiş tabela olmadığı tespitlerine yer verilerek sonrasında İzmir Valiliği’nin … tarih ve … sayılı inceleme ve soruşturma Oluru doğrultusunda maarif müfettişlerince … tarih ve …,… sayılı soruşturma raporunun düzenlendiği, anılan raporda işyeri çalışma ruhsatı bulunmayan ve öğrenci barındıran Buca ilçesi, … Mahallesi, … Sokak, No:… adresinde bulunan …’nın Valilikçe kapatılarak, brüt asgari ücretin yirmi katı idari para cezasının uygulanması yönünde teklif getirildiği, kurumun getirilen teklif doğrultusunda kapatılmasına karar verilmesi sonrasında İzmir Valiliğinin … tarihli … sayılı Olur’u ile tesis edilen işlemiyle anılan işlem gereğinin Buca Kaymakamlığı’ndan istenilmesine dair İzmir Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işlemiyle, anılan işyerinin 5661 sayılı Kanun hükümleri uyarınca kapatıldığı görülmektedir.
03/11/2004 tarihli ve 2004/8106 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Mülga Özel Öğrenci Yurtları Yönetmeliği’nde, öğrencilere sunulan barınma hizmeti, faaliyet türü itibariyle sadece “öğrenci yurdu” şeklinde tanımlanmakta iken; işlem tarihinde yürürlükte olan Mülga 20/02/2017 tarih ve 2017/10090 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kabul edilen ve 06/05/2017 tarih ve 30058 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Özel Öğrenci Barınma Hizmetleri Yönetmeliği’nde hizmet sunum şekilleri güncellenerek; “apart”, “pansiyon” ve “stüdyo daire” kiralamak suretiyle de barınma hizmeti sunulmasının mümkün olduğu belirtilmiştir.
Dolayısıyla; yukarıda belirtilen hizmet sunum şekillerinde, adında “öğrenci” ibaresinin bulunup bulunmadığına bakılmaksızın, fiiliyatta öğrencilere yurt, pansiyon, apart veya stüdyo daire şeklinde bir taşınmazın veya bir taşınmazın bir bölümünün kiralanması suretiyle barınma hizmeti sunulması; işlem tarihi itibariyle Milli Eğitim Bakanlığı’nın, karar tarihi itibariyle; ortaokul ve ortaöğrenim kurumları öğrencilerine barınma hizmeti sunan kurumlar açısından Milli Eğitim Bakanlığı; yükseköğrenim öğrencilerine barınma hizmeti sunan kurumlar açısından Gençlik ve Spor Bakanlığı’na bağlıdır.
Öte yandan; uyuşmazlığa konu, “izinsiz ve ruhsatsız öğrenci barınma hizmeti sunulmasına ilişkin faaliyet”, niteliği itibariyle, kayıt altına alınmadan, gerekli ruhsat ve izinler alınmadan yapıldığı için, bu çerçevede; izinsiz ve ruhsatsız barınma hizmeti sunan kurumların, tabelalarında; “öğrenci yurdu, öğrenci apartı, öğrenci evi, öğrenci pansiyonu” gibi ibarelerin bulunması veyahut da bu ibarelerin aranması, hayatın olağan akışına aykırılık teşkil eder.
Ayrıca; anılan yerlerde verilen hizmetin karşılığı alınan ücretin miktarı veyahut da hiç ücret alınmaması hususu, sunulan hizmetin niteliğini değiştirmemekte olup; asıl olanın, öğrencilere yönelik bir hizmetin ifası dolayısıyla -söz konusu ise işlem tarihinde Milli Eğitim Bakanlığı’na başvurularak- gerekli izin ve ruhsatların alınıp alınmadığının tespitidir.
Mülga 20/02/2017 tarih ve 2017/10090 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kabul edilen ve 06/05/2017 tarih ve 30058 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Özel Öğrenci Barınma Hizmetleri Yönetmeliği’nde yer alan tanımlarda; “ortak ve/veya toplu şekilde hizmet sunumuna” imkan sağlayan tanımlamanın, bütün kurum türlerinde yer almadığı; bu haliyle “ortak ve/veya toplu şekilde hizmet sunumunun” varlığının aranmasının zorunluluk olmadığı açıktır.
Bir başka deyişle; toplu hizmet sunumu veya ortak kullanım alanı bulunmaksızın da öğrenci barınma hizmeti sunulması mümkündür.
Dosyada yer alan bilgi ve belgelerden; dava konusu işlem ile kapatılan adreste faaliyet gösteren “…” isimli işletmeye ait web sayfasında; “… Kız Öğrenci Yurdu”; “850 TL- Kahvaltı, Okul Servisi, Wİ- Fi, İnternet ve Spor Salonu Ücrete Dahildir. ….”; “Huzur ve konforu bir araya getirerek sizleri evinizde hissettirmek tek hedefimiz.” “Yaşam merkezi, etüt odaları” “kampüse 8 dk yürüyerek”, “eğitim fakültesi’ne 12 dk yürüyerek” açıklamalarına yer verildiği, yine aynı web sitesinde; verilen hizmetler arasında 24 saat kamera kontrol, okul servisi, özel güvenlik, kahvaltının bulunduğu belirtilmiştir.
21/08/2019 tarihli … tarafından verilen dilekçede Milli Eğitim Bakanlığı’nın ruhsatlı kurumlar listesinde adı geçmediği ancak Dokuz Eylül Üniversitesi Öğrencilerine yönelik yurt adı altında internet ilanı ve el broşürü dağıtıldığı yolunda ifadelere yer verilerek işletme şikayete konu olmuştur.
… tarih ve … sayılı soruşturma raporunda; şikayetçinin, davacının, davacı vekilinin ve kurumda barınan bir öğrencinin ifadelerine yer verildiği, ifadelerde kurumda kahvaltı ve servis hizmeti bulunduğu ve yurtta öğrencilerin kaldığı hususları belirtilmiştir.
Öte yandan; davacı şirkete ait vergi levhasında; ana faaliyet ve kodu olarak; “412002-ikamet amaçlı binaların inşaatı (müstakil konutlar, birden çok ailenin oturduğu binalar, gökdelenler vb.nin inşaatı) (ahşap binaların inşaatı hariç)” ibaresi yer almaktadır.
Dosyaya sunulan kira sözleşmesinde; kira bedelinin iki kişilik kiralamalarda tek kişilik kiralama bedeli olduğu, bu bedelin her bir kiracı tarafından ayrı ayrı kiralayan hesabına yatırılacağı, kiracıların bu bedel karşılığı kiralayan tarafından belirlenen dairede ve daireye yerleştirilen ikinci bir kiracı ile kalmayı kayıtsız ve şartsız kabul ve taahhüt edeceğini, kiracınının daireyi paylaştığı diğer arkadaşıyla iyi geçinmek zorunda olduğu, daire arkadaşının izni olmadan kiracının misafir çağıramayacağı, misafirin en fazla iki gün barınabileceği, yalnızca akrabalarının misafir olabileceğini, yönetimden izinsiz misafir barınamayacağı, bina içerisinde alkollü içki tüketmenin yasak olduğu, kedi, köpek, benzeri hayvanların barındırılamayacağı, okul servisinin sadece Buca Eğitim, Tınaztepe ve Dokuzçeşmeler yerleşkesine gittiğini, ara tatil ve yaz tatili döneminde servis hizmeti verilemeyeceği gibi şartlara yer verildiği, verilen bu şartların davacının taşınmazı kiraladığı kişilerle olan hukuki ilişkisinde kiracı- kiralayan ilişkisi sınırlarının dışına çıkıldığına işaret ettiği anlaşılmaktadır.
Yönetmelik hükümleri uyarınca, barınma hizmetinin “öğrenci apartı öğrenci pansiyonu, öğrenci stüdyo dairesi ya da öğrenci yurdu” şeklinde sunulmasının mümkün olduğu, her bir hizmet sunum şekline ilişkin izin ve ruhsat alımı, hizmetin sunumu, sonlandırılması, bu çerçevede hak ve yükümlülüklerin Yönetmelikte ayrı ayrı hükme bağlandığı dikkate alındığında; davacı tarafından işletilen “…” isimli işletmede kurumda barınan kiracılardan öğrencilerin bulunduğu, kahvaltı ve okul servisi hizmeti verildiğine yönelik soruşturma raporunda yer alan davacının ifadesi, yurtta kalan öğrencinin ifadesi ve diğer bilgi ve belgeler değerlendirildiğinde izinsiz ve ruhsatsız barınma hizmeti sunulduğu kanaati oluşmuştur.
Bu itibarla dava konusu işlemde hukuka aykırılık; aksi yöndeki Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
Yukarıda yer alan açıklamalar ışığında; davanın reddi yolundaki karara karşı yapılan istinaf kanun yolu başvurusunun kabulü ile kararının kaldırılmasına ve dava konusu işlemin iptaline karar verilmesine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerekmektedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun’un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın yukarıda belirtilen Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine,
4. Kesin olarak 14/03/2023 tarihinde oybirliği ile karar verildi.