Danıştay 8. Daire Başkanlığı         2020/6457 E.  ,  2023/111 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2020/6457
Karar No : 2023/111

Temyiz İsteminde Bulunan (Davalı) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
Vekili : Av. …

Karşı Taraf (Davacı): …Kooperatifi Başkanlığı

İstemin Özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının iptale dair kısmının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.

Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi: Mahkeme kararının temyiz edilen kısmının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava, Diyarbakır İli’nde yolcu taşımacılığı faaliyetinde bulunan davacı kooperatif tarafından, güzergah ihlali halinde araçların belirli sürelerle taşımacılıktan men edilmesine ve yediemin otoparkına çekilmesine yönelik yaptırımların sıralandığı Uyulacak Kurallar ve Yaptırım Cetveli’ne yer verilen … Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Koordinasyon Merkezi’nin … tarih ve … sayılı kararının iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince; Uyulacak Kurallar ve Yaptırım Cetveli’nin “UKOME tarafından belirlenen güzergahlara uymak ve (Yollarda yapılacak Alt Yapı ve diğer çalışmalar ile doğal afet ve kazalar nedeniyle oluşacak değişiklikler dışında) 1. ve 2. kez güzergah ihlali halinde uygulanacak para cezası ve 3., 4. ,5, 6, 7, ve 8. kez güzergah ihlallerinde uygulanacak süreli taşımacılıktan men’e ilişkin” yaptırımların sıralandığı 1. maddesinin iptali istemi yönünden, 1608 sayılı Kanun’un 1/1. maddesi bağlamında, belediyelerin idari para cezasına karar verebileceği, bu bağlamda 1. ve 2. kez yapılan güzergah ihlali halinde uygulanacak para cezasında hukuka ve mevzuata aykırılık bulunmadığı, yine 1608 sayılı Kanun’un 1/1. maddesi bağlamında belediyelerin yasaklanan faaliyetin men’ine karar verebileceği görülmekte olup, 3. kez ve devamında öngörülen süreli şekilde taşımacılıktan men’e ilişkin olarak belirlenen yaptırımlarında bu kapsamda değerlendirilmesi gerektiği, öngörülen süreli şekilde taşımacılıktan men’e ilişkin yaptırımlarda fiil ile orantılı olmayan bir yaptırım öngörülmediği ve fiil ile yaptırım arasındaki dengenin bozulmadığı ve yaptırımın süresi net bir şekilde belirlendiğinden hukuki belirlilik ilkesine de aykırı olmadığı anlaşıldığından, dava konusu düzenleyici işlemin bu kısmı yönünden davanın reddine; Uyulacak Kurallar ve Yaptırım Cetveli’nin ‘Yukarıda yaptırım sırasına göre güzergahını ihlal eden toplu taşıma aracının taşımacılıktan men edildiği süre zarfında çalışma ruhsatı geçici olarak iptal edilir” şeklindeki 2. maddesinin iptali istemi yönünden, dava konusu düzenlemede, 1608 sayılı Kanun’un 1/1. maddesi bağlamında, belediyelere kanunda belirtilen yetkinin sadece para cezası veya yasak faaliyetin men’ine ilişkin olduğu anlaşılmış olup, cezası verilen işleticiye ait çalışma ruhsatının geçici olarak iptaline ilişkin yetki verilmediğinden dava konusu düzenleyici işlemin bu kısmında hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle bu kısım yönünden işlemin iptaline; Uyulacak Kurallar ve Yaptırım Cetveli’nin “Taşımacılıktan men ve çalışma ruhsatı geçici olarak iptal edilen toplu taşıma araçları, Büyükşehir Belediyesi tarafından yazıyla Emniyet Trafik Denetleme Şube Müdürlüğüne bildirilerek araç Emniyet Trafik Denetleme Şube Müdürlüğü tarafından trafikten men edilerek bu süre zarfı içerisinde Yeddi Emin Otopark’ına çekilir.” şeklindeki 3. maddesinin iptali istemi yönünden, dava konusu düzenlemede, süreli şekilde faaliyetten men edilen toplu taşıma araçlarının bu süre zarfı içerisinde yeddi emin otopark’ına çekilmesinin, faaliyetten men’e ilişkin yaptırımın etkili bir şekilde uygulanması maksadıyla hizmetten yararlananlara ve hizmeti sunanlara yansıyacak aykırılıkların giderilerek süreli şekilde öngörülen hizmetin olumsuz etkilenmesinin önüne geçilmesinine yönelik genel ilke ve kurallar belirlenerek trafik emniyetinin sağlanmasının amaçlandığı ve kamu yararı, kamu güvenliği ve hizmet gereklerine aykırılık bulunmadığı, hukuki belirlilik ve ölçülük ilkesine aykırı olmadığı anlaşıldığından bu kısım yönünden davanın reddine karar verilmiştir.
Davalı idarece mahkeme kararının iptale dair kısmının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek bozulması istenmektedir.
Mahkeme kararının, temyize konu edilen Uyulacak Kurallar ve Yaptırım Cetveli’nin 2. maddesi hakkında verilen maddenin iptaline ilişkin kısmının incelenmesinden;
Dava konusu … tarih ve … sayılı UKOME kararının ekinde kabul edilen uygulanacak kurallar ve yaptırım cetveli’nin 2. maddesi, “Yukarıda yaptırım sırasına göre güzergahını ihlal eden toplu taşıma aracının taşımacılıktan men edildiği süre zarfında çalışma ruhsatı geçici olarak iptal edilir. ” şeklindedir.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun büyükşehir belediyesinin görev ve yetkilerinin düzenlendiği 7/f maddesinde, “Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek”; “Ulaşım Hizmetleri” başlıklı 9. maddesinde, “Büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla, büyükşehir belediye başkanı ya da görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluş temsilcilerinin katılacağı ulaşım koordinasyon merkezi kurulur… Bu Kanun ile büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirlemesi ile taksi, dolmuş ve servis araçlarının durak ve araç park yerleri ile sayısının tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir sınırları dahilinde il trafik komisyonunun yetkileri ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılır. Ulaşım koordinasyon merkezi tarafından toplu taşıma ile ilgili alınan kararlar, belediyeler ve bütün kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilgililer için bağlayıcıdır.” hükümleri yer almıştır.
Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği’nin “görev ve yetkileri” başlıklı 18/d. maddesinde, “Karayolu taşımacılığına ait mevzuat hükümleri saklı kalmak üzere, trafik düzeni ve güvenliği yönünden belediye sınırları içinde ticari amaçla çalıştırılacak yolcu ve yük taşıtları ile motorsuz taşıtların çalışma şekil ve şartları ile bu taşıtların teknik özelliklerini tespit etmek, çalıştırılabileceği yerler ile güzergâhlarını tespit etmek ve sayılarını belirlemek, bunlara izin ve çalışma ruhsatı vermek” UKOME’nin görevleri arasında sayılmıştır.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15/b maddesinde, kanunların belediyeye verdiği yetkiler çerçevesinde yönetmelik çıkarmak, belediye yasakları koymak ve uygulamak; “p” bendinde de, kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taşıt sayılarının bilet ve ücret tarifelerini, zaman ve güzergahlarını belirlemek, durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek, kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yapmak belediyelerin yetki ve imtiyazları arasında sayılmıştır.
Öte yandan, 1608 sayılı Umuru Belediyeye Müteallik Ahkami Cezaiye Hakkında Kanunun Bazı Maddelerini Muaddil Kanun’un uyuşmazlık tarihinde yürürlükte bulunan 1. maddesinde, belediye meclis ve encümenlerinin kendilerine kanun, nizam ve talimatnamelerin verdiği vazife ve salahiyet dairesinde ittihaz ettikleri kararlara muhalif hareket edenlerle belediye kanun ve nizam ve talimatnamelerinin men veya emrettiği fiilleri işleyenlere veya yapmayanlara belediye encümenince Kabahatler Kanunu uyarınca idari para cezası ve yasaklanan faaliyetin menine karar verileceği kuralı yer almıştır.
Yukarıda yer verilen yasal düzenlemeler birlikte değerlendirildiğinde, belediye sınırları içerisinde toplu taşıma ile ilgili (toplu taşıma araçlarına izin ve çalışma ruhsatı vermek, çalışacakları güzergahı belirlemek gibi) hususlarda belediyelerin düzenleme yapma, ceza verme görev ve yetkisinin bulunduğu sonucuna ulaşılmaktadır.
Dava konusu işlemde güzergahını ihlal eden toplu taşıma aracının sürekli değil taşımacılıktan men edildiği süre zarfında çalışma ruhsatının geçici olarak iptal edileceğinin düzenlendiği, bu durumun 1608 sayılı Kanun’un 1. maddesi ile belediyelere yetki verilen yasaklanan faaliyetin menni sonucunu doğurduğu, sürekli değil taşımacılıktan men edildiği süre zarfında geçici olarak çalışma ruhsatının iptaline ilişkin düzenlemede hukuka aykırılık görülmemiştir. Bu itibarla; mahkeme kararının bu düzenlemenin iptaline ilişkin kısmının bozulması gerekmiştir.
Açıklanan nedenlerle; … İdare Mahkemesinin temyize konu kararının bozulmasına, dosyanın bozulan kısmı yönünden yeniden bir karar verilmek üzere anılan Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 24/01/2023 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY

(X) İdare ve Vergi Mahkemeleri ile Bölge İdare Mahkemeleri tarafından verilen kararların temyiz yolu ile incelenip bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Yasasının 49. maddesinin 1. fıkrasında yazılı nedenlerin bulunmasına bağlıdır.
Dava konusu işlemin iptali yolundaki Mahkeme kararının dayandığı gerekçe ve usul yasaya uygun olup, bozulmasını gerektiren bir neden bulunmadığından, temyiz isteminin reddi ile anılan kararın onanması gerektiği oyuyla çoğunluk kararına katılmıyoruz.