Danıştay 8. Daire Başkanlığı         2020/5725 E.  ,  2023/1379 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2020/5725
Karar No : 2023/1379

DAVACI : … Soğan Patates Kara Hava Deniz Yolcu Taşımacılığı İnşaat Yemek Turizm Petrol Ürünleri Gıda Nakliye İmalat İth. İhr. Tic. ve San. Ltd. Şti.
DAVALI : … Bakanlığı
VEKİLİ : …

DAVANIN KONUSU :
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından çıkarılan 20.08.2020 tarihli 2020/12 sayılı Genelgenin “Yerleşim Yerleri Arasında Uçak + Otobüs ile Yapılan Tarifeli Kombine Yolcu Taşımaları” başlıklı bölümünün (a) bendinin 1. 2. ve 3. maddelerinin ve “Geçici ve Son Hükümler” başlıklı bölümünün (b) bendinin iptali istemiyle açılmıştır.

DAVACININ İDDİALARI :
Dava konusu Genelgede iptali istenilen bölümlerin, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununa aykırı olduğu, normlar hiyerarşisine riayet edilmeksizin çıkarıldığı, iptali istenilen hükümlerin uygulanması halinde Büyükşehir içerisinde Kanundan kaynaklı olarak ulaşımda yetkili olan Samsun Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan ihaleyi kazanan davacının doğrudan mülkiyet hakkının ihlal edileceği, ihale ile faaliyet gösterip yüklü miktar yatırım yapan davacının menfaatini etkileyeceği, davacı şirketin Samsun Çarşamba Havalimanı yolcu taşıma işini eksiksiz ve kusursuz olarak devam ettirdiği, ulaşım koordinasyon merkezi tarafından toplu taşıma ile ilgili alınan kararlar, belediyeler ve bütün kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilgililer için bağlayıcı olduğu, ancak Genelgenin iptali istenilen hükümlerinin kanunla Büyükşehir Belediyelerine verilen bu yetkiyi yok saydığı, bu konuda düzenleme yapmakta tek yetkilinin Büyükşehir Belediyesi olduğu, Genelge ile kanunun koymuş olduğu çerçeveyi aşan düzenleme yapmanın kamu yararına aykırı olduğu, rekabet ilkelerine aykırı olarak, A grubu çalışma ruhsatına sahip taşımacılara, ihale ile bedel ödeyip yükümlülük altına giren davacı ve davacı gibi çalışan şirketler aleyhine hüküm tesis ettiği, bu durumun hukuk devleti ilkesi ile bağdaşmaz ve hakkaniyete aykırı olduğu iddia edilmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI :
Usule ilişkin olarak, davanın süresinde açılmadığı süreaşımından reddi gerektiği, ayrıca dava konusu işlemde davacının ihlal edilmiş bir menfaati bulunmadığından davanın usulden reddi gerektiği belirtilmektedir.
Esasa ilişkin olarak, 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu ile 1 Nolu Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çerçevesinde, Bakanlığın karayolu taşımacılık faaliyetlerine ilişkin olarak rekabetin korunmasını, tekelleşme ve haksız gelir sağlanmasını önlemek amacıyla her tür idari metinle düzenleme yapma yetkisinin bulunduğu, Bakanlıkça düzenlenen Genelgeyle Havayolu+Karayolu şeklindeki kombine yolcu taşıma faaliyetlerinin kolaylaştırılması ve serbest rekabet ortamında daha seri, hızlı, güvenli, ekonomik ve kuralları önceden belirlenmiş bir sistem içerisinde gerçekleştirilmesi, gerek havayolunu kullanan yolcular, gerekse karayolu ile taşımacılık yapmak üzere yetkilendirilmiş taşımacılar tarafından yapılmasının amaçlandığı, 5216 sayılı Kanunla, Belediye sınırları içinde gerçekleştirilecek olan toplu taşımalar için Belediyelere bir takım yetkiler vermiş olsa da yine aynı Kanunun 7 nci maddesi ile Havaalanları ve bunlara ilişkin tesislerin bu kanun kapsamı dışında bırakıldığı, davaya konu düzenlemede, Genelgede bahsi geçen yetki belgesi sahibi tüm firmaların serbest rekabet ortamında bahse konu taşıma faaliyetini gerçekleştirebilmelerinin mümkün olduğu, bu itibarla, anılan Genelge hükümlerinin rekabetin korunması ilkesine aykırı olduğu ve kamu zararına sebebiyet verdiği iddiasının gerçeği yansıtmamakta olduğu, mesnetsiz ve dayanaktan yoksun olduğu, dava konusu Genelgenin 29.12.2020 tarihli 2020/14 sayılı Genelge ile yürürlükten kaldırıldığı ve her ne kadar dava konusu Genelge yürürlükten kaldırılmış olsa da dava konusu Genelge ve iptali istenilen kısımların mevzuata ve hukuka uygun olduğundan yargılama giderlerinin davacı üzerine bırakılması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Dava konusu düzenlemenin yürürlükten kaldırılmış olması nedeniyle karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava; Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından çıkarılan 20.08.2020 tarihli 2020/12 sayılı Genelgenin “Yerleşim Yerleri Arasında Uçak + Otobüs ile Yapılan Tarifeli Kombine Yolcu Taşımaları” başlıklı bölümünün (a) bendinin 1. 2. ve 3. maddelerinin ve “Geçici ve Son Hükümler” başlıklı bölümünün (b) bendinin iptali istemiyle açılmıştır.
Dava konusu Genelge, aynı idare tarafından 29.12.2020 tarihli 2020/14 sayılı Genelge ile yürürlükten kaldırılmış, 24.11.2021 tarih ve 2021/5 sayılı Genelge ile de bir önceki tarihli Genelge yürürlükten kaldırılmıştır.
Bu durumda, dava konusu Genelgenin yürürlükten kaldırılması, bu Genelgeye dayalı olarak herhangi bir bireysel işlemin de dava konusu edilmemiş olması karşısında iptal istemi hakkında karar verilmesine hukuken olanak bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesinin uygun olacağı, düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, duruşma için taraflara önceden bildirilen 22/03/2023 tarihinde, davacının gelmediği, davalı Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı vekili Av. …’in geldiği, Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Gelen tarafa usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra gelen tarafa son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

USUL YÖNÜNDEN
Davalı idarenin usule ilişkin iddiaları kabul edilmemiştir.

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından çıkarılan 20.08.2020 tarihli 2020/12 sayılı Genelgenin “Yerleşim Yerleri Arasında Uçak + Otobüs ile Yapılan Tarifeli Kombine Yolcu Taşımaları” başlıklı bölümünün (a) bendinin 1. 2. ve 3. maddelerinin ve “Geçici ve Son Hükümler” başlıklı bölümünün (b) bendinin iptali istenilmiştir.
İptali istenen dava konusu düzenlemede;
“a)Büyükşehir Belediyeleri sınırları içerisinde havalimanı kara tarafı, şehir merkezi, havalimanı kara tarafı arasında başlayıp biten karayolu kısmı;
Bu taşımalar;
“1) Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin 41 inci maddesinin onaltıncı fıkrasıyla belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde, adlarına aynı fıkrayla türü belirlenen yetki belgesi düzenlenen gerçek veya tüzel kişiler tarafından,
2) Bu Genelge kapsamında diğer şartları sağlamaları kaydı ile Havalimanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği (SHY-22) uyarınca A Grubu Çalışma Ruhsatı alan özel hukuk tüzel kişileri tarafından,
3) Havalimanı ulaşım kolaylıkları ve yolcu taşıma kapasitesi kapsamında taşıma yapılacak Havalimanında, Bakanlıkça işletmeci görüşü alınarak yapılacak değerlendirme neticesinde, yine Bakanlıkça izin verilenler tarafından, yapılır.” hükmü ile,
“Geçici ve Son Hükümler” başlıklı 5. maddesinin (b) bendinde,
“İlgi (a) Genelgenin (1) inci maddesinin (a) bendi kapsamında bulunanlar, 31/12/2020 tarihine kadar bu Genelge hükümlerini sağlamak zorundadırlar.” hükmü yer almaktadır.

İNCELEME VE GEREKÇE :
Davalı idare vekili tarafından da dosyaya sunulan 08.02.2021 tarihli dilekçede, dava konusu Genelgenin 29.12.2020 tarih ve 2021/14 sayılı Genelge ile yürürlükten kaldırıldığı ve davanın konusuz kaldığı belirtilmiştir.
Bu itibarla; dava konusu Genelge yürürlükten kaldırıldığından karar tarihinde yürürlükte bulunmayan anılan düzenleme hakkında karar verilmesine hukuken olanak bulunmadığından, konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. KONUSU KALMAYAN DAVA HAKKINDA KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …-TL yargılama giderinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
3. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
4. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere,
22/03/2023 tarihinde oy çokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY
(X-) Dava konusu düzenleme ile Büyükşehir Belediye sınırları içerisinde havalimanı kara tarafı, şehir merkezi havalimanı kara tarafı arasında başlayıp biten karayolu kısmına yönelik taşımalarda tek yetkili makamın Bakanlık olacak şekilde düzenlediği ve havalimanının belediye sınırları içinde olması koşulu ile havalimanı-terminal arasında yapılacak yolcu taşımacılığında Büyükşehir Belediyesini yetkisiz kılacak şekilde tesis edildiğinin anlaşıldığı, ayrıca düzenlemenin atıfta bulunduğu ve davanın açıldığı tarihteki haliyle Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin 41. maddesine eklenen 16. fıkrasında “Havalimanından şehir merkezine, başka bir şehir veya tersi yöne taşıma yapacak B1 ve D1 yetki belgesi sahibi olan ve havalimanı işleticisi ile yer tahsis sözleşmesi imzalamış olanlar için, yapılacak taşımanın gerçekleşeceği taşıma hattındaki kalkış yeri/noktası, ara durak, indirme/bindirme cepleri ve varış yeri/noktaları, faaliyet yapılacak il/illerin mülki idare amirlerinin izni ile belirlenir ve bu nokta/yerler için, bu maddenin onikinci fıkrasında belirtilen zorunluluk ve 58 inci maddenin birinci fıkrasının (a) bendindeki zorunluluk ile ayakta yolcu taşınmaması şartıyla 36 ncı maddenin birinci ve ikinci fıkraları hariç diğer fıkralarında belirlenmiş yükümlülükler aranmaz” hükmünün yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle Dairemizde açılan davalara ilişkin olarak E:2020/4592 ve E:2020/3967 sayılı dosyalarda; “…yapılacak taşımanın gerçekleşeceği taşıma hattındaki kalkış yeri/noktası, ara durak, indirme/bindirme cepleri ve varış yeri/noktaları, faaliyet yapılacak il/illerin mülki idare amirlerinin izni ile belirlenir ve bu nokta/yerler için, bu maddenin on ikinci fikrasında belirtilen zorunluluk ve 58 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendindeki zorunluluk ile…” ifadeleri yönünden “…belediye sınırları içerisinde bile olsa, söz konusu yer, durak ve noktaların belirlenmesinin faaliyet yapılacak il/illerin mülki idare amirlerinin iznine bağlandığı, diğer bir deyişle bu hususta Kanunla belediyelere verilen yetkinin belediyenin yetkili karar merciilerinden alınarak doğrudan mülki idare amiri yetkisine bırakıldığı…” gerekçesiyle yürütmenin durdurulması isteminin kısmen kabulüne karar verildiğinin görüldüğü gerekçesiyle dava konusu 20/08/2020 tarih ve 2020/12 sayılı “Havayolu + Karayolu Kombine Yolcu Taşımaları” başlıklı Genelge’nin “Yerleşim Yerleri Arasında Uçak + Otobüs ile Yapılan Tarifeli Kombine Yolcu Taşımaları” bölümünün (a) bendinin 1. alt bendi ve “Geçici ve Son Hükümler” başlığının (b) bendi yönünden iptali gerektiği düşüncesiyle çoğunluk kararına katılmıyorum.