Danıştay 8. Daire Başkanlığı         2020/5620 E.  ,  2023/1634 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2020/5620
Karar No : 2023/1634

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Ünüversitesi
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Eskişehir Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü … Anabilim Dalı … doktora programında Öğretim Üyesi Yetiştirme Programı (ÖYP) kapsamında doktora öğrencisi (araştırma görevlisi) olan davacı tarafından; 28/05/2019 tarihinde katıldığı doktora yeterlilik sınavı sözlü aşamasından başarısız sayılmasına ilişkin işlem ile Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmenliği doktora programından kaydının silinmesine ilişkin Eğitim Bilimleri Entitüsü Yönetim Kurulu’nca tesis edilen … tarih ve … sayılı işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; davacı hakkında takdir edilen puanla ilgili olarak tutanak düzenlenmiş olmakla birlikte, davacıya yöneltilen sorular, soruların doğru cevapları ve davacının bu sorulara verdiği cevaplara ilişkin herhangi bir tutanak düzenlenmediği, davacının her bir soruya verdiği cevaba her bir komisyon üyesince ayrı ayrı not takdir edilmeksizin ve takdir edilen notun gerekçeleri ortaya konulmaksızın toplu olarak başarısız olduğu yönünde karar verildiği görüldüğünden, tüm bu hususların, hukuk devletinin en önemli ilkelerinden olan idarenin her türlü işleminin yargı denetiminin yapılabilmesi ilkesini olanaksız hale getirdiği, doktora öğrencisi (araştırma görevlisi) olan davacının, 28/05/2019 tarihli doktora yeterlilik sınavının sözlü aşamasından başarısız sayılmasına ilişkin işlemde ve bu işlem dayanak alınarak tesis edilen doktora programından kaydının silinmesine ilişkin … tarih ve … sayılı kararda hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılarak dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: davalı idarece 28/05/2019 tarihinde gerçekleştirilen doktora yeterlik sözlü sınavının, gerek Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği’nin 19. maddesi ve gerekse de Anadolu Üniversitesi Lisansüstü Eğitim-Öğretim ve Sınav Yönetmeliği’nin 34. maddesinin 4. fıkrasına aykırı yapıldığı yolunda herhangi bir iddia ileri sürülmediği gibi söz konusu sınavda hizmet gereklerine aykırı davranıldığı ve açık takdir hatası ve/veya ölçülülük ilkesine aykırılık olarak kabul edilebilecek bir duruma da rastlanılmadığı, doktora yeterlik sınavının yöntemi ve değerlendirmenin nasıl yapılacağı hususunun 2547 sayılı Kanunda yer alan hükümlerle YÖK ve davalı idare tarafından çıkarılacak Yönetmeliklere bırakıldığı ve anılan yönetmeliklerde de hususun ayrıntılı olarak düzenlendiği, bu kapsamda, davacının 28.05.2019 tarihinde girdiği doktora yeterlik sözlü sınavıyla ilgili olarak; sınav jürisi en az ikisi başka bir yükseköğretim kurumundan olmak üzere (bu sınavda biri yedek olmak üzere 3 jüri üyesinin başka bir yükseköğretim kurumundan olduğu), danışman dâhil 5 asıl ve 2 yedek öğretim üyesinden oluştuğu, sınav jüri üyelerince davacının başarı durumu ve sözlü sınav notunu (55 puan olarak) belirten yeterlik sınav tutanağının düzenlendiği, bunun dışında sözlü sınavda davacıya yöneltilen sorular, soruların doğru cevapları, bu sorulara davacının verdiği cevaplar, bu cevaplara her bir sınav komisyonu üyesince takdir edilen notlar ile takdir edilen notların gerekçelerinin yer aldığı bir sözlü sınav tutanağı düzenleneceğine ilişkin yukarıda yer alan yönetmelik hükümlerinde bir düzenlemeye yer verilmediği, yargı kararıyla da yürürlükte olan mevzuatta öngörülmeyen usuller ihdas edilemeyeceği göz önünde bulundurulduğunda, mevzuat hükümlerinde belirtilen kurallara göre gerçekleştirilen doktora yeterlik sözlü sınavında; davacının 55 puan alarak, asgari 70 puan alma şartını sağlayamaması sebebiyle başarısız olması ve bu sınav sonucunda doktora programından ilişiğinin kesilmesi yönünde tesis tesis edilen dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı kanaatine varılmakla, aksi yöndeki idare mahkemesi kararında hukuki isabet görülmediği sonucuna varılarak, davalı idare vekilinin istinaf başvurusunun kabulüne, başvuruya konu mahkeme kararının kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, davalı idarenin sadece puanlama ile ilgili tutanak düzenlediği, soruları belirlemediği, cevaplarla ilgili ayrıntılı tutanak tutmadığı, keyfi davrandığı, Danıştay içtihatlarına aykırı istinaf kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, sözlü sınavlarda özellikle uygulamalı alanlarda adayların sınav esnasında göstereceği performansa puan verildiği, hangi soruların sorulacağı, hangi durumlarda kaç puanın verileceği ve adayın yeterli perfomansı gösterip gösteremediği hususlarının bütün yönleriyle önceden düzenlenmesinin mümkün olmadığı ileri sürülerek, temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Eskişehir Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü … Anabilim Dalı … doktora programına ÖYP kapsamında 25/09/2017 tarihinde kayıt yaptıran davacının, doktora programının teorik ders aşamasını tamamladıktan sonra, doktora yeterlik sınavının yazılı ve sözlü aşamalarını gerçekleştirmek üzere 12/12/2018 tarihinde Enstitü Yönetim Kurulu kararıyla Doktora Yeterlik Sınav Jüri Üyeleri atanmış, 11/01/2019 tarihinde girdiği doktora yeterlik sınavının yazılı aşamasından 70 puan alarak başarılı olmuş, aynı gün saat:14.00’te girdiği doktora yeterlik sınavının sözlü aşamasından ise 60 puan alarak başarısız olması üzerine, Anadolu Üniversitesi Lisansüstü Eğitim-Öğretim ve Sınav Yönetmeliği’nin 34/5.maddesi uyarınca davacıya ikinci defa sözlü sınava girme hakkı tanınmıştır. 17/04/2019 tarihli Enstitü Yönetim Kurulu kararıyla yeniden Doktora Yeterlik Sınav Jüri Üyeleri atanarak 28/05/2019 tarihinde ikinci defa doktora yeterlik sınavının sözlü aşamasına giren davacının, 55 puan alarak yeniden başarısız olması üzerine … tarih ve … sayılı Enstitü Yönetim Kurulu kararıyla davacının programla ilişiği kesilmştir.
Bunun üzerine davalı idare işleminin hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği’nin ”Yeterlilik Sınavı” başlığını taşıyan 19. maddesinin 4. bendinde; Yeterlik sınavı yazılı ve sözlü olarak iki bölüm halinde yapılacağı, yazılı sınavda başarılı olan öğrencinin sözlü sınava alınacağı, sınavların ağırlıkları ile notlarının hesaplanmasında yükseköğretim kurumunun yönetmeliklerine göre işlem yapılacağı, sınav jürilerinin öğrencinin yazılı ve sözlü sınavlardaki başarı durumunu değerlendirerek öğrencinin başarılı veya başarısız olduğuna salt çoğunlukla karar verecekleri, bu kararın,enstitü anabilim/anasanat dalı başkanlığınca yeterlik sınavını izleyen üç gün içinde enstitüye tutanakla bildirileceği kurala bağlanmıştır.
Anadolu Üniversitesi Lisansüstü Eğitim -Öğretim ve Sınav Yönetmeliği’nin “Doktora yeterlik sınavı” başlıklı 34. maddesinde; “(1) Doktora yeterlik sınavı, akademik takvimde belirtilen dönem sonu sınavlarının yapıldığı tarihler arasında yapılır. Öğrenci bir yarıyılda 1 kez olmak üzere yılda en fazla 2 kez doktora yeterlik sınavına girer. (2) Yüksek lisans derecesiyle kabul edilmiş olan öğrenci derslerini başarıyla tamamladığı andan itibaren ve en geç 5 inci yarıyılın; lisans derecesiyle kabul edilmiş olan öğrenci ise en geç 7 nci yarıyılın sonuna kadar doktora yeterlik sınavına girmek zorundadır. (3) Doktora yeterlik sınavı; ilgili enstitü anabilim dalı başkanlığı tarafından önerilen, enstitü yönetim kurulu tarafından onaylanan ve 3 yıl süreyle görev yapan 5 kişilik Doktora Yeterlik Komitesi tarafından düzenlenir ve yürütülür. Doktora Yeterlik Komitesi; farklı alanlar için sınavları hazırlamak, uygulamak ve değerlendirmek amacıyla sınav jürileri oluşturur. Sınav jürisi en az ikisi başka bir yükseköğretim kurumundan olmak üzere, danışman dâhil 5 asıl ve 2 yedek öğretim üyesinden oluşur. Yedek jüri üyelerinden biri, kurum dışından olmak zorundadır. Asıl jüri üyesi görev yapamayacağını yazılı ve gerekçeli olarak enstitüye beyan ettiğinde veya beyan etmeksizin sınava katılamadığında bu eksiklik yedeklerden tamamlanır. (4) Doktora yeterlik sınavı, yazılı ve sözlü olarak iki bölüm hâlinde yapılır. Sınav, yazılı sınavın katkısı %50 ve sözlü sınavın katkısı %50 olacak şekilde yeterlik sınav jürisi tarafından değerlendirilir. Öğrencinin başarılı olması için yazılı sınavdan da sözlü sınavdan da 100 puan üzerinden en az 70 puan alması gerekir. Yazılı sınavda başarısız olan öğrenci için sözlü sınav yapılmaz. Yeterlik sınavının sözlü bölümü; öğretim elemanları, lisansüstü öğrenciler ve alanın uzmanı dinleyicilerin katılımına açık gerçekleştirilir. Jüri, öğrencinin yazılı ve sözlü sınavlardaki başarı durumunu değerlendirerek başarılı veya başarısız olduğuna salt çoğunlukla karar verir. Bu karar, enstitü anabilim dalı başkanlığı tarafından, yeterlik sınavını izleyen 3 gün içinde ilgili enstitüye tutanakla bildirilir. (5) Doktora yeterlik sınavında başarısız olan öğrenci, başarısız olduğu yazılı ve/veya sözlü sınavdan bir sonraki yarıyılda tekrar sınava alınır. Bu sınavda da başarısız olan öğrencinin doktora programıyla ilişiği kesilir. (6) Doktora yeterlik sınavı jürisi; doktora yeterlik sınavını başaran bir öğrencinin, ders yükünü tamamlamış olsa bile toplam kredi miktarının üçte birini geçmemek koşuluyla fazladan ders/dersler almasını isteyebilir. Bu durumdaki öğrenci, ilgili enstitü yönetim kurulu kararıyla belirlenecek dersleri almak ve başarmak zorundadır. (7) Lisans derecesiyle doktora programına kabul edilmiş ve en az 7 dersini başarıyla tamamlamış öğrenci, ilgili anabilim dalı başkanlığının önerisi ve enstitü yönetim kurulunun onayıyla tezli/tezsiz yüksek lisans programına geçebilir. Bu durumdaki öğrencinin doktora programında başarmış olduğu dersler, geçiş yaptığı yüksek lisans programında sayılabilir. Gerektiğinde öğrencinin ek ders/dersler alması da istenebilir. Öğrencinin önceki programında geçirdiği süre; geçtiği programın, program süresinden sayılır.” düzenlemesi yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
28/05/2019 tarihinde, ikinci defa doktora yeterlilik sınavının sözlü aşamasına giren davacının, 55 puan alarak yeniden başarısız olduğu, sözlü sınavın Jüri üyeleri tarafından ortak imzalı tutanakla kayıt altına alındığı, her iki sözlü sınavda da soru cevap ve takdir edilen sonucun gerekçelerinin belirtilmediği, Jüri üyeleri tarafından ayrı ayrı not takdiri yapılmadığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, doktora yeterlilik sözlü sınavına ilişkin mevzuat bir bütün olarak incelendiğinde; hukuk devleti ilkesinin gereği olarak sözlü sınavın hukukilik denetiminin yapılabilmesi ve ilgilinin sözlü sınav sırasındaki performansının sonradan değerlendirilebilmesi için soru, cevap ve takdir edilen sonucun gerekçelerini ortaya koyacak şekilde tutanakların tutulması ve Jüri üyelerinin adaya ayrı ayrı not vermesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Bu itibarla; hukuka uygunluk denetiminin yapılmasına elverişli olmayan sözlü sınav ile davacının doktora programından ilişiğinin kesilmesine dair dava konusu işlemlerde hukuka uygunluk, davalı idarenin istinaf başvurusunun kabulü ile davanın reddine yönelik Bölge istinaf Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun’un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin, … gün ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın yukarıda belirtilen Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine,
4. Kesin olarak 05/04/2023 tarihinde oybirliği ile karar verildi.