Danıştay 8. Daire Başkanlığı         2020/4466 E.  ,  2023/1582 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2020/4466
Karar No : 2023/1582

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:… K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul ili, Maltepe ilçesi, … Mahallesi, … Caddesi, No:… adresinde … unvanlı iş yerine ait iş yeri açma ve çalışma ruhsatına sahip olan davacı tarafından, … hakkında düzenlenen özel okul işletme ruhsatının iptali istemiyle İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne yapılan … tarih ve … sayılı başvurunun zımnen reddine ilişkin işlemin iptaline karar verilmesi istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında; dava konusu özel okul işletme ruhsatını vermeye yetkili idarece düzenlenen … tarih ve … sayılı inceleme raporunda davacı tarafından işletilen … isimli işyerinin, 4250 sayılı İspirto ve İspirtolu İçkiler İnhisarı Kanunu’nun 9/2. maddesinde zorunlu kılınan mesafe şartını sağladığı, idarece yapılan tespitin idareyi bağlayacağının kabul edilmesi gerektiği, davacının kazanılmış haklarından ayrı olarak iş yerinin başkasına devri halinde dahi söz konusu eğitim kurumu ile iş yeri arasındaki mesafenin iş yeri bakımından faaliyette bulunmayı engelleyici bir hususun bulunmadığı, davacı tarafından iptali talep edilen özel okul işletme ruhsatında mesafe şartı bağlamında hukuka aykırı bir unsurun yer almadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu kararın hukuka ve usule uygun olduğu ve ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurularının reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, 4250 sayılı Kanun’da tekel bayileri için mesafe şartının arandığı, keşif yapılmadığı, tesis edilen işlemin hukuka aykırı olduğu, Kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : İstemin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : İstemin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
Dava, İstanbul ili, Maltepe ilçesi, … Mahallesi, … Caddesi, No:… adresinde … unvanlı iş yerine ait iş yeri açma ve çalışma ruhsatına sahip olan davacı tarafından, aynı cadde üzerinde faaliyette bulunmak üzere özel okul işletme ruhsatı verilen … ile işlettiği tekel bayisi arasında kapıdan kapıya yaklaşık 30 metre mesafe bulunduğu, bu nedenle ilgili düzenlemeler uyarınca alkollü içki satışı yapılan yerler ile eğitim kurumları arasında en az 100 metre mesafe bulunması gerektiği kuralına aykırı olarak … Okulları hakkında düzenlenen özel okul işletme ruhsatının iptali istemiyle İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne yapılan … tarih ve … sayılı başvurunun zımnen reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu’nun ‘Kurum açma izni’ başlıklı 3. maddesinde; “Bir kurumda öğretime başlayabilmek için kurum açma izni alınması zorunludur. İzin başvuruları ilgili millî eğitim müdürlüğüne yapılır. Valilikçe yapılan inceleme sonucunda açılması uygun görülen okullar dışındaki kurumlara kurum açma izni verilir. Valilikçe açılması uygun görülen okullara ilişkin başvurular ise kurum açma izni verilmek üzere Bakanlığa gönderilir…Kurum açma izni verilmesi, binanın kullanılış amaçlarına ve Bakanlıkça belirlenen standartlara uygun ve yeterli bulunmasıyla birlikte aşağıdaki şartların yerine getirilmesine bağlıdır…” hükmü, ‘Kurucu/kurucu temsilcisinin nitelikleri ve kurum binaları’ başlıklı 4. maddesinde; “…Kurum binalarının nitelikleri, bu binalarda açılabilecek kurumlar ile her tür tesis ve donanıma ilişkin standartlar Bakanlıkça belirlenir. Meyhane, kahvehane, kıraathane, bar, elektronik oyun merkezleri gibi umuma açık yerler ile açık alkollü içki satılan yerlerin, okul binalarından kapıdan kapıya en az yüz metre uzaklıkta bulunması zorunludur. Özel eğitime muhtaç bireylerin devam ettikleri öğretim kurumları ile okullar dışındaki diğer özel öğretim kurumlarında bu zorunluluk aranmaz. Ancak, söz konusu özel öğretim kurumlarıyla yukarıda belirtilen türdeki iş yerleri aynı binada bulunamaz…” hükmü yer almıştır.
20/03/2012 tarih ve 28239 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği’nin ‘Bakanlıkça ve valilikçe yapılacak işlemler’ başlıklı 6. maddesinde (dava konusu işlem tarihi itibarıyla); “Yapılan müracaatın; bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinin ikinci fıkrasında, sosyal etkinlik merkezlerinde ise bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinin beşinci fıkrasında belirtilen şartlara, kurum açılacak binanın ve bölümlerinin kurumun türüne ve gruplarına göre Genel Müdürlükçe belirlenerek internet sayfasında yayınlanan standartlara, 3/4/2004 tarihli ve 25422 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Umuma Açık Yerler ve İçkili Yerler ile Resmi veya Özel Öğretim Kurumları Arasındaki Uzaklıkların Belirlenmesine Dair Yönetmelik hükümlerine uygun olup olmadığını incelemek üzere il milli eğitim müdürlüğünce en az iki maarif müfettişi/şube müdürü veya uygun görülen başka personel görevlendirilir. İl milli eğitim müdürlüğünce maarif müfettişi/şube müdürü veya uygun görülen başka personelin görevlendirme onay tarihinden itibaren en geç on beş iş günü içinde düzenlenen inceleme raporunda ve valilikçe kurumun açılmasında bir sakınca bulunmadığının belirtilmesi halinde, dosya beş iş günü içinde Bakanlığa gönderilir. Bakanlıkça iş yeri açma ve çalışma ruhsatı verilmesi uygun görülen okullar ve sosyal etkinlik merkezleri dışındaki kurumlara valilikçe beş iş günü içinde kurum açma izni (EK-2) düzenlenir. Valilikçe kurum açma izni düzenlenen kurumlara Bakanlıkça on beş iş günü içinde iş yeri açma ve çalışma ruhsatı (EK-2/A) düzenlenir. Bakanlıkça uygun görülen okullara on beş iş günü içinde kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatı (EK-3) ve (EK-3/A), sosyal etkinlik merkezlerine (EK-2/B) düzenlenir…” hükmüne yer verilmiştir.
03/04/2004 tarih ve 25422 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Umuma Açık Yerler ve İçkili Yerler ile Resmî veya Özel Öğretim Kurumları Arasındaki Uzaklıkların Belirlenmesine Dair Yönetmeliğin ‘Tanımlar’ başlıklı 4. maddesinin (f) fıkrasında içkili yer; kadehle ve açık olarak içki satılan, içilen ve içki servisi yapılan meyhane ve bar gibi umuma açık yerler olarak tanımlanmış olup, ‘Zorunlu Uzaklık’ başlıklı 5. maddesinde; “Umuma açık yerler ve içkili yerler ile okul binaları arasında kapıdan kapıya en az 100 metre uzaklığın bulunması zorunludur. Umuma açık yerler ve içkili yerler ile özel eğitime muhtaç bireylerin devam ettikleri öğretim kurumları ve okullar dışındaki diğer özel öğretim kurumlarının aynı binada bulunmaması zorunludur.” düzenlemesine yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlıkta; … unvanlı iş yeri için 14/01/2003 tarihinde tütün mamulü alkol ve alkollü içki perakende satış belgesinin düzenlendiği görülmekle birlikte, davacı tarafından iptali istenilen … Okulları olarak isimlendirilen Özel … İlkokulu ve Ortaokulunun açılması ile ilgili olarak yapılan inceleme sonucunda düzenlenen raporlarda da mesafe şartının sağladığının belirtildiği anlaşılmaktadır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca açık alkollü içki satılan yerlerin, okul binalarından kapıdan kapıya en az 100 metre uzaklıkta bulunması zorunluluğu getirildiği, davacının tekel ve market olarak işlettiği iş yeri ile … Okulları arasında mesafe yönünden hukuka aykırı bir unsurun yer almadığı anlaşılmaktadır.
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Temyiz isteminin reddine,
2…. Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:… K:… sayılı kararının yukarıda belirtilen gerekçeyle ONANMASINA,
3.Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına, posta gideri avansından varsa artan tutarın Mahkeme tarafından taraflara iadesine,
4.2577 sayılı Kanunun 50. maddesi uyarınca onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de belirtilen Bölge İdare Mahkemesine gönderilmesini teminen dosyanın İdare Mahkemesine gönderilmesine,
5.Kesin olarak, 30/03/2023 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY :
(X)- Dava; İstanbul ili, Maltepe ilçesi, … Mahallesi, … Caddesi, No:… adresinde … unvanlı iş yerine ait iş yeri açma ve çalışma ruhsatına sahip olan davacı tarafından, aynı cadde üzerinde faaliyette bulunmak üzere özel okul işletme ruhsatı verilen … Okulları ile işlettiği tekel bayisi arasında kapıdan kapıya yaklaşık 30 metre mesafe bulunduğu, bu nedenle ilgili düzenlemeler uyarınca alkollü içki satışı yapılan yerler ile eğitim kurumları arasında en az 100 metre mesafe bulunması gerektiği kuralına aykırı olarak … Okulları hakkında düzenlenen özel okul işletme ruhsatının iptali istemiyle İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne yapılan … tarih ve … sayılı başvurunun zımnen reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu’nun ‘Kurucu/kurucu temsilcisinin nitelikleri ve kurum binaları’ başlıklı 4. maddesinde; “…Kurum binalarının nitelikleri, bu binalarda açılabilecek kurumlar ile her tür tesis ve donanıma ilişkin standartlar Bakanlıkça belirlenir. Meyhane, kahvehane, kıraathane, bar, elektronik oyun merkezleri gibi umuma açık yerler ile açık alkollü içki satılan yerlerin, okul binalarından kapıdan kapıya en az yüz metre uzaklıkta bulunması zorunludur. Özel eğitime muhtaç bireylerin devam ettikleri öğretim kurumları ile okullar dışındaki diğer özel öğretim kurumlarında bu zorunluluk aranmaz. Ancak, söz konusu özel öğretim kurumlarıyla yukarıda belirtilen türdeki iş yerleri aynı binada bulunamaz…” hükmü yer almıştır.
20/03/2012 tarih ve 28239 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği’nin ‘Bakanlıkça ve valilikçe yapılacak işlemler’ başlıklı 6. maddesinde (dava konusu işlem tarihi itibarıyla); “Yapılan müracaatın; bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinin ikinci fıkrasında, sosyal etkinlik merkezlerinde ise bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinin beşinci fıkrasında belirtilen şartlara, kurum açılacak binanın ve bölümlerinin kurumun türüne ve gruplarına göre Genel Müdürlükçe belirlenerek internet sayfasında yayınlanan standartlara, 3/4/2004 tarihli ve 25422 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Umuma Açık Yerler ve İçkili Yerler ile Resmi veya Özel Öğretim Kurumları Arasındaki Uzaklıkların Belirlenmesine Dair Yönetmelik hükümlerine uygun olup olmadığını incelemek üzere il milli eğitim müdürlüğünce en az iki maarif müfettişi/şube müdürü veya uygun görülen başka personel görevlendirilir. İl milli eğitim müdürlüğünce maarif müfettişi/şube müdürü veya uygun görülen başka personelin görevlendirme onay tarihinden itibaren en geç on beş iş günü içinde düzenlenen inceleme raporunda ve valilikçe kurumun açılmasında bir sakınca bulunmadığının belirtilmesi halinde, dosya beş iş günü içinde Bakanlığa gönderilir. Bakanlıkça iş yeri açma ve çalışma ruhsatı verilmesi uygun görülen okullar ve sosyal etkinlik merkezleri dışındaki kurumlara valilikçe beş iş günü içinde kurum açma izni (EK-2) düzenlenir. Valilikçe kurum açma izni düzenlenen kurumlara Bakanlıkça on beş iş günü içinde iş yeri açma ve çalışma ruhsatı (EK-2/A) düzenlenir. Bakanlıkça uygun görülen okullara on beş iş günü içinde kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatı (EK-3) ve (EK-3/A), sosyal etkinlik merkezlerine (EK-2/B) düzenlenir…” hükmüne yer verilmiştir.
03/04/2004 tarih ve 25422 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Umuma Açık Yerler ve İçkili Yerler ile Resmî veya Özel Öğretim Kurumları Arasındaki Uzaklıkların Belirlenmesine Dair Yönetmeliğin ‘Tanımlar’ başlıklı 4. maddesinin (f) fıkrasında içkili yer; kadehle ve açık olarak içki satılan, içilen ve içki servisi yapılan meyhane ve bar gibi umuma açık yerler olarak tanımlanmış olup, ‘Zorunlu Uzaklık’ başlıklı 5. maddesinde; “Umuma açık yerler ve içkili yerler ile okul binaları arasında kapıdan kapıya en az 100 metre uzaklığın bulunması zorunludur. Umuma açık yerler ve içkili yerler ile özel eğitime muhtaç bireylerin devam ettikleri öğretim kurumları ve okullar dışındaki diğer özel öğretim kurumlarının aynı binada bulunmaması zorunludur.” düzenlemesine yer verilmiştir.
4250 sayılı İspirto ve İspirtolu İçkiler İnhisarı Kanunu’nun 9. maddesinde yapılan 24/05/2013 tarih ve 6487 sayılı Kanun değişikliği ile, bu Kanun kapsamına giren ürünlerin perakende veya açık olarak satışının yapıldığı yerler ile örgün eğitim kurumları ve dershaneler, öğrenci yurtları ve ibadethaneler arasında kapıdan kapıya en az 100 metre mesafenin bulunması zorunluluğu getirilmiş; mesafe şartının, satış belgesinin verildiği tarih itibarıyla aranacağı hükme bağlanmış olup, geçici 1. maddesinde ise; “9 uncu maddenin ikinci fıkrası, bu maddenin yayımı tarihinden önce iş yeri açma ruhsatı ve satış belgesi almış işletmeler için uygulanmaz. Bu işletme sahipleri işletmelerini birinci ve ikinci derece kan hısımlarına devredebilir.” hükmüne yer verilmiştir.
Dava dosyasının incelenmesinden, … unvanlı iş yeri için 14/01/2003 tarihinde tütün mamulü alkol ve alkollü içki perakende satış belgesinin düzenlendiği, davacı tarafından iptali istenilen … Okulları olarak isimlendirilen Özel … İlkokulu için düzenlenen … tarih ve … sayılı inceleme raporunda ve Özel … Ortaokulu için düzenlenen … tarih ve … sayılı inceleme raporunda özetle; “kurum binası ve çevresinde yapılan incelemelerde, kurum binasının bulunduğu geliş gidişli çift yönlü trafik akışı bulunan Şehit … Caddesinin diğer tarafında 10 numaralı binanın dükkan katında … Şarküteri adıyla faaliyetini sürdüren ve kapalı ambalajında içki satışı yapan bir iş yeri bulunduğunun görülmesi üzerine, Umuma Açık Yerler ve İçkili Yerler ile Resmî veya Özel Öğretim Kurumları Arasındaki Uzaklıkların Belirlenmesine Dair Yönetmeliğin 6. maddesi hükümlerine uygun olarak okul binası ile söz konusu iş yeri arasındaki 100 m uzaklığın ölçümü; okulun bahçe kapısı, bir tane olan iş yerinin kapısı esas alınarak mevcut cadde ve sokaklar üzerinden yaya yolu kullanılarak, yaya kurallarına göre gidilebilecek en kısa mesafe dikkate alınarak Maltepe Belediyesinin birimlerinin teknik tespitlerinde yararlanılarak yapıldığı, kurumun faaliyet göstereceği binada ve binanın bahçe giriş kapısına 100 metreye kadar olan mesafede; 5580 sayılı Kanun’un 4. maddesi uyarınca, umuma açık yerler açık alkollü içki servisi yapılan/satılan yerlerin olmadığı, 4250 sayılı Kanun’un 9/2 maddesi uyarınca perakende veya açık alkollü içki satılan yerlerin olmadığı, Umuma Açık Yerler ve İçkili Yerler ile Resmî veya Özel Öğretim Kurumları Arasındaki Uzaklıkların Belirlenmesine Dair Yönetmeliğin 5. maddesi uyarınca umuma açık yerler açık alkollü içki servisi yapılan/satılan yerlerin olmadığı” şeklinde tespitlere yer verildiği görülmektedir.
5580 sayılı Kanun ve ilgili yönetmeliklerde, açık alkollü içki satılan yerler ile okul binaları arasında kapıdan kapıya en az 100 metre uzaklık bulunması zorunluluğu getirildiği görülmekle birlikte; 4250 sayılı Kanun’un kendi alanında özel kanun olduğu ve 5580 sayılı Kanun’da, bu Kanun’un açıkça veya zımnen ilga edildiğine dair bir hüküm olmadığı, kaldı ki Özel Adatepe Derece İlkokulu ve Özel Adatepe Derece Ortaokulu için düzenlenen inceleme raporlarında da 4250 sayılı Kanun uyarınca değerlendirme yapıldığı anlaşıldığından; 4250 sayılı Kanun hükümleri de dikkate alınarak, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 61. maddesi uyarınca, ruhsat iptali istenilen Özel … İlkokulu ve Özel … Ortaokulu kurucu/temsilcisine dava ihbar edilerek, mahallinde yapılacak keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda bir karar verilmesi gerekirken, eksik incelemeye dayalı olarak verilen kararda hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle, temyize konu kararın bozulması gerektiği görüşüyle aksi yöndeki çoğunluk kararına katılmıyorum.