Danıştay 8. Daire Başkanlığı         2020/3600 E.  ,  2023/603 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2020/3600
Karar No : 2023/603

DAVACI : …
VEKİLİ : Av. …

DAVALILAR : 1- … Bakanlığı
VEKİLİ : I. Hukuk Müşaviri Yrd. V. …
2- … Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :
1) Davacı tarafından Başpolis Memuru ve Kıdemli Başpolis Memurlarının İlk Derece Amirlik Eğitimi için açılacak olan sınava katılmak için yaptığı 06/05/2019 tarihli başvurusunun reddedilmesine ilişkin işlem ile,
2) Bu işlemin dayanağı olan 10/01/2019 tarihli Bakan Olur’u ile yürürlüğe giren Başpolis Memuru ve Kıdemli Başpolis Memurlarının İlk Derece Amirlik Eğitimine Giriş Şartları, Sınav ve Eğitimine İlişkin Usul Esaslar’ın “Adaylarda aranacak nitelikler” başlıklı 7. maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde yer alan “son iki yıl içinde kısa süreli durdurma cezası ve tüm meslek süresi içerisinde uzun süreli durdurma cezası almamış olmak” şeklindeki düzenlemenin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
İdare tarafından yürürlüğe konulan Usul ve Esasların 7. maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde yer alan “son iki yıl içinde kısa süreli durdurma cezası ve tüm meslek süresi içerisinde uzun süreli durdurma cezası almamış olmak” şeklindeki düzenlemenin 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu’nun 82. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan; “Kısa veya uzun süreli durdurma cezaları, ceza süresi içinde derece yükselmesi için açılan kurslara, yarışma sınavı veya seçmelerine girmeyi de önler.” hükmüne aykırı olduğu, idarelerin yönetmelik ve daha alt düzenleyici işlemler ile yaptıkları düzenlemelerin Anayasa ve kanunlara aykırı olamayacağı, üst mevzuata aykırı olan Yönetmelik hükmüne dayanılarak tesis edilen işlemin de hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

DAVALI İDARELERİN SAVUNMALARI :
Davalı … Bakanlığı’nın Savunması: Emniyet teşkilatının hiyerarşik yapısı gereği komiser yardımcısı rütbesine terfide adaylar yönünden disiplin zafiyeti oluşmasını engellemek amacıyla dava konusu şartın arandığı ve söz konusu şartın 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu’nun 82. maddesine aykırı olmadığı, gerekli şartları sağlamayan davacının başvurusuna yönelik ret işlemi ve dayanak maddenin üst normlara uygun olduğu savunulmaktadır.
Davalı … Genel Müdürlüğü’nün Savunması: Kanuni düzenlemelerin kamu yararı ve Emniyet teşkilatının iş ve işlemlerinin daha verimli ve yerinde yürütülmesi için gereken personel ihtiyaçları dikkate alınarak yapıldığı, Emniyet teşkilatının hiyerarşik yapısı gereği komiser yardımcısı rütbesine terfide adaylar yönünden disiplin zafiyeti oluşmasını engellemek amacıyla söz konusu şartın arandığı ve 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu’nun 82. maddesinin Devlet Memurları Kanunu’ndan kaynaklı emekliye esas meslek derecelerini kapsadığı, rütbe terfi işlemlerini içeren ikincil düzenlemeleri kapsamadığı, 3201 sayılı Kanun’un 55. maddesinin onaltıncı fıkrasındaki hükmün, aynı maddenin birinci fırkasında yer alan (komiser yardımcısı ve üstü) personeli kapsadığı ve iptali istenen hükmün 55. maddedeki hükme aykırı olmadığı, düzenlemenin ve yapılan işlemin mevzuata uygun olduğu savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Dava konusu Başpolis Memuru ve Kıdemli Başpolis Memurlarının İlk Derece Amirlik Eğitimine Giriş Şartları, Sınav ve Eğitimine İlişkin Usul Esaslar’ın “Adaylarda aranacak nitelikler” başlıklı 7. maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendi ile bireysel işlemin iptali gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava, … İl Emniyet Müdürlüğü’nde başpolis memuru olarak görev yapan davacı tarafından, Başpolis Memuru ve Kıdemli Başpolis Memurlarının İlk Derece Amirlik Eğitimine ilişkin sınava katılmak amacıyla yaptığı başvurunun, son iki yıl içinde kısa süreli ve meslek yaşantısı boyunca uzun süreli durdurma cezası almış olmamak şartını sağlamadığından bahisle reddine ilişkin işlem ile bu işlemin dayanağı olan, Başpolis Memuru ve Kıdemli Başpolis Memurlarının İlk Derece Amirlik Eğitimine Giriş Şartları, Sınav ve Eğitimine İlişkin Usul ve Esaslar’ın “Adaylarda aranacak nitelikler” başlıklı 7. maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde yer alan “son iki yıl içinde kısa süreli durdurma cezası ve tüm meslek içerisinde uzun süreli durdurma cezası almamış olmak” şartının iptali istemiyle açılmıştır.
3201 sayılı Emniyet Teşkilat Kanun’un 82. maddesinin ikinci fıkrasında; ” Kısa veya uzun süreli durdurma cezaları, ceza süresi içinde derece yükselmesi için açılan kurslara, yarışma sınavı veya seçmelerine girmeyi de önler.” hükmü yer almakta, geçici 29. maddesinde ise; “Başpolis memurları ve kıdemli başpolis memurları arasında yapılacak yazılı/sözlü sınavlarda başarılı olanlardan, Polis Akademisi Başkanlığınca düzenlenecek ilk derece amirlik eğitimini başarıyla bitirenler Komiser Yardımcılığı rütbesine atanır. Adaylarda aranacak diğer nitelikler, sınavlara ve ilk derece amirlik eğitimine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça düzenlenir.” kuralına yer verilmiş bulunmaktadır.
10/01/2019 tarihli Bakan Olur’u ile yürürlüğe giren, ”Başpolis Memuru ve Kıdemli Başpolis Memurlarının İlk Derece Amirlik Eğitimine Giriş Şartları, Sınav ve Eğitimine İlişkin Usul ve Esaslar”ın Adaylarda aranacak nitelikler’ başlıklı 7. maddesinin birinci fıkrasının (ç), (Değişiklik öncesi 7. maddesinin birinci fıkrasının c ) bendinde yer alan, ‘Son iki yıl içinde kısa süreli durdurma cezası ve tüm meslek içerisinde uzun süreli durdurma cezası almamış olmak’ kuralına yer verilmiştir.
Normlar hiyerarşisi gereği, alt düzenleyici metinlerin, kendisinden daha üst konumda bulunan ve dayanağını oluşturan norma aykırı veya bunu değiştirici nitelikte bir hüküm getirmesi mümkün değildir.
İdarelerin yönetmelik ve daha alt düzenleyici işlemler ile düzenleme yapma yetkisi, yasama organının çizdiği sınırlar içinde, başta Anayasa olmak üzere üst hukuk normlarına aykırı olmamak ve bu hükümleri kısıtlayacak bir şekilde kullanılmamak kaydıyla gerçekleşebilir.
3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu’nun 82. maddesinin ikinci fıkrasında ‘Kısa veya uzun süreli durdurma cezaları, ceza süresi içinde derece yükselmesi için açılan kurslara, yarışma sınavı veya seçmelerine girmeyi de önler.’ hükmü yer almakta ve söz konusu hüküm uyarınca kısa veya uzun süreli durdurma cezalarının ceza süresi içinde derece yükselmesi için açılan kurslara, yarışma sınavı veya seçmelerine girmeyi engelleyeceği düzenlenmişken bir iç düzenleyici metin olan dava konusu, ”Başpolis Memuru ve Kıdemli Başpolis Memurlarının İlk Derece Amirlik Eğitimine Giriş Şartları, Sınav ve Eğitimine İlişkin Usul ve Esaslar’ın” 7. maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde yer alan hükümde, uzun süreli durdurma cezası için herhangi bir süre sınırı konulmadan meslek yaşamının tamamını kapsayacak şekilde bir şarta yer verildiği görülmüştür. Buna göre, anılan alt düzenleyici metin hükmü ile Kanun hükmünü aşan kural getirildiği görüldüğünden dava konusu düzenlemede hukuka uyarlılık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Davacının, Başpolis Memuru ve Kıdemli Başpolis Memurlarının İlk Derece Amirlik Eğitimine ilişkin sınava katılmak amacıyla yaptığı başvurunun reddine ilişikin bireysel işlem yönünden ise: Dava konusu işlemin dayanağı olan ”Usul ve Esaslara” ilişkin alt düzenleyici metin hükmünde hukuka uyarlık bulunmadığından, bu hükme dayanılarak tesis edilen dava konusu bireysel işlemde de hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu, ”Başpolis Memuru ve Kıdemli Başpolis Memurlarının İlk Derece Amirlik Eğitimine Giriş Şartları, Sınav ve Eğitimine İlişkin Usul ve Esaslar’ın” 7. maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendi ile dava konusu bireysel işlemin iptaline karar verilmesi gerektiği, düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ SÜREÇ :
Dava konusu Başpolis Memuru ve Kıdemli Başpolis Memurlarının İlk Derece Amirlik Eğitimine Giriş Şartları, Sınav ve Eğitimine İlişkin Usul Esaslar 3201 sayılı Emniyet Teşkilat Kanunu’nun Geçici 29. maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
Dava, … İl Emniyet Müdürlüğü’nde başpolis memuru olarak görev yapan davacı tarafından, Başpolis Memuru ve Kıdemli Başpolis Memurlarının İlk Derece Amirlik Eğitimine ilişkin sınava katılmak amacıyla yaptığı başvurunun, son iki yıl içinde kısa süreli ve meslek yaşantısı boyunca uzun süreli durdurma cezası almış olmamak şartını sağlamadığından bahisle reddine ilişkin işlem ile bu işlemin dayanağı olan, Başpolis Memuru ve Kıdemli Başpolis Memurlarının İlk Derece Amirlik Eğitimine Giriş Şartları, Sınav ve Eğitimine İlişkin Usul ve Esaslar’ın “Adaylarda aranacak nitelikler” başlıklı 7. maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde yer alan “son iki yıl içinde kısa süreli durdurma cezası ve tüm meslek içerisinde uzun süreli durdurma cezası almamış olmak” şartının iptali istemiyle açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 124. maddesinde; Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkartabileceği hüküm altına alınmıştır.
3201 sayılı Emniyet Teşkilat Kanun’un 82. maddesinin ikinci fıkrasında; ” Kısa veya uzun süreli durdurma cezaları, ceza süresi içinde derece yükselmesi için açılan kurslara, yarışma sınavı veya seçmelerine girmeyi de önler.” hükmü, geçici 29. maddesinde; “Başpolis memurları ve kıdemli başpolis memurları arasında yapılacak yazılı/sözlü sınavlarda başarılı olanlardan, Polis Akademisi Başkanlığınca düzenlenecek ilk derece amirlik eğitimini başarıyla bitirenler Komiser Yardımcılığı rütbesine atanır. Adaylarda aranacak diğer nitelikler, sınavlara ve ilk derece amirlik eğitimine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça düzenlenir.” hükmü yer almıştır.
10/01/2019 tarihli Bakan oluruyla yürürlüğe giren Başpolis Memuru ve Kıdemli Başpolis Memurlarının İlk Derece Amirlik Eğitimine Giriş Şartları, Sınav ve Eğitimine İlişkin Usul ve Esaslar’ın 7. maddesinde; “1) İlk derece amirlik eğitimine başvuru yapacak adaylarda;
a) En az dört yıllık lisans seviyesindeki bir yükseköğretim programından veya bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulu tarafından kabul edilen yurtdışındaki yükseköğretim kurumlarından mezun olmak,
b) Kanunun Geçici 29 uncu maddesinin yürürlüğe girdiği 26/10/2018 tarihi itibariyle kırk beş yaşından gün almamış olmak,
c) Son iki performans değerlendirme puanı iyi veya çok iyi olmak,
ç) Son iki yıl içinde kısa süreli durdurma cezası ve tüm meslek süresi içerisinde uzun süreli durdurma cezası almamış olmak,
d) Meslekten veya memuriyetten çıkarma cezasını gerektirecek suçlardan dolayı haklarında devam eden adli veya idari soruşturma olmamak şartları aranır.” hükümlerine yer verilmiştir.
Dava konusu Usul ve Esaslarda 16/06/2020 tarihinde Bakan oluruyla bazı değişiklik yapılmış, bu kapsamda 7. madde; ” “1) İlk derece amirlik eğitimine başvuru yapacak adaylarda son müracat tarihi itibariyle;
a) En az dört yıllık lisans seviyesindeki bir yükseköğretim programından veya bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulu tarafından kabul edilen yurtdışındaki yükseköğretim kurumlarından mezun olmak,
b) Son iki performans değerlendirme puanı iyi veya çok iyi olmak,
c) Son iki yıl içinde kısa süreli durdurma cezası ve tüm meslek süresi içerisinde uzun süreli durdurma cezası almamış olmak,
ç) Meslekten veya memuriyetten çıkarma cezasını gerektirecek suçlardan dolayı haklarında devam eden adli veya idari soruşturma olmamak şartları aranır…” şeklinde yeniden düzenlenmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Başpolis Memuru ve Kıdemli Başpolis Memurlarının İlk Derece Amirlik Eğitimine Giriş Şartları, Sınav ve Eğitimine İlişkin Usul ve Esasların 7. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinde, “son iki yıl içinde kısa süreli durdurma cezası ve tüm meslek içerisinde uzun süreli durdurma cezası almamış olmak” ibaresine yer verildiği, davacı tarafından bu ibare ve buna dayalı olarak tesis edilen bireysel işlemin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı, dava açıldıktan sonra 16/06/2020 tarihli Bakan onayı ile söz konusu 7. maddenin yeniden düzenlenerek 1. fıkranın (ç) bendinde yer alan ibarenin, bu defa aynı fıkranın (c) bendinde yer aldığı görüldüğünden düzenleyici işleme yönelik inceleme bu değişiklik göz önüne alınarak yapılacaktır.
a) Başpolis Memuru ve Kıdemli Başpolis Memurlarının İlk Derece Amirlik Eğitimine Giriş Şartları, Sınav ve Eğitimine İlişkin Usul ve Esaslar’ın “Adaylarda aranacak nitelikler” başlıklı 7. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendi yönünden;

Bir hiyerarşik normlar sistemi olan hukuk düzeninde, alt düzeydeki normların, yürürlüklerini üst düzeydeki normlardan aldığı kuşkusuzdur. Normlar hiyerarşisinin en üstünde evrensel hukuk ilkeleri ve Anayasa bulunmakta, daha sonra gelen kanunlar ve Cumhurbaşkanlığı kararnameleri düzenleme yetkisini Anayasa’dan, yönetmelikler ise kanun ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinden almaktadır. Dolayısıyla; bir normun, kendisinden daha üst konumda bulunan ve dayanağını oluşturan bir norma aykırı veya bunu değiştirici nitelikte bir hüküm getirmesi mümkün bulunmamaktadır.
İdarelerin yönetmelik ve daha alt düzenleyici işlemler ile düzenleme yetkisi, yasama organının çizdiği sınırlar içinde, başta Anayasa olmak üzere üst hukuk normlarına aykırı olmamak kayıt ve şartına bağlı olarak gerçekleşebilir. Öğretide de türevsel bir yetki olarak kabul edilen idarelerin düzenleme yetkisinin, üst normlarla getirilen hükümleri kısıtlayacak bir şekilde kullanılamayacağı idare hukukunun en temel prensiplerindendir.
Mevzuat yapma tekniği açısından da, idarenin kanunla kendisine verilmiş olan görevleri idari metinlerle düzenlerken, bu görevlerin gerektirdiği teknik detayların belirlenmesi noktasında da takdir hakkına sahip olduğu, bu takdir hakkının kamu yararı ve kamu düzenine uygun olarak kullanılması gerektiği tartışmasızdır. İdarelerin yönetmelik ve daha alt düzenleyici işlemler ile düzenleme yetkisi, yasama organının çizdiği sınırlar içinde, başta Anayasa olmak üzere, kanuna üst hukuk normlarına aykırı olmamak kayıt ve şartına bağlı olarak gerçekleşebilir.
3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu’nun 82. maddesinin ikinci fıkrasında “Kısa veya uzun süreli durdurma cezaları, ceza süresi içinde derece yükselmesi için açılan kurslara, yarışma sınavı veya seçmelerine girmeyi de önler.” hükmü yer almakta ve söz konusu hüküm uyarınca kısa veya uzun süreli durdurma cezalarının ceza süresi içinde derece yükselmesi için açılan kurslara, yarışma sınavı veya seçmelerine girmeyi engelleyeceği düzenlenmişken dava konusu Usul ve Esaslar hükmünde ise uzun süreli durdurma cezası için herhangi bir süre sınırı konulmadan meslek yaşamının tamamını kapsayacak şekilde bir şarta yer verildiği görülmüş olup, anılan Usul ve Esaslar hükmü ile Kanun hükmünü aşan kural getirildiği görüldüğünden dava konusu Usul ve Esaslar hükmünde hukuka uyarlılık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
b) Davacının başvurusunun reddine ilişikin bireysel işlem yönünden;
Polisin; toplumun asayişini, kişilerin, tasarruf emniyetini ve konut dokunulmazlığını korumak, halkın ırz, can ve malını muhafaza ve halkın istirahatini sağlamakla görevli ve genel bir emniyet görevlisi olması nedeniyle bu mesleğe girecek ve sürdürecek olanların da hiçbir kuşkuya yer vermeyecek şekilde güvenilir, onurlu, iyi ahlaklı ve disiplinli kişiler arasından seçilmeleri gerekmektedir. Bu nedenle polislik mesleğinin yukarıda aktarılan özelliği gereği, bu mesleğe alınacaklarda diğer memurlardan farklı olarak bazı özel niteliklerin aranması gerektiği açıktır. Ancak aranılacak bu niteliklerin hukuka uygun olması da hukuk devletinin bir gereğidir.
Dava konusu bireysel işlemin dayanağı olan Usul ve Esaslar hükmünde hukuka uyarlık bulunmadığından, bu Usul ve Esas hükmüne dayanılarak tesis edilen dava konusu bireysel işlemde de hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Öte yandan idarece işlem tesis edilirken 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu’nun 82. maddesinin ikinci fıkrası gereği davacının almış olduğu durdurma cezasının süresinin bitip bitmediği hususu dikkate alınarak işlem tesis edileceği açıktır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Başpolis Memuru ve Kıdemli Başpolis Memurlarının İlk Derece Amirlik Eğitimine Giriş Şartları, Sınav ve Eğitimine İlişkin Usul ve Esaslar’ın “Adaylarda aranacak nitelikler” başlıklı 7. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan “son iki yıl içinde kısa süreli durdurma cezası ve tüm meslek içerisinde uzun süreli durdurma cezası almamış olmak” düzenlemesinin, İPTALİNE,
2. Davacının başvurusunun reddine ilişikin bireysel işleminin İPTALİNE,
3. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine,
4. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … TL vekâlet ücretinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine,
5. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere,
16/02/2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.