Danıştay 8. Daire Başkanlığı         2019/9736 E.  ,  2022/7870 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/9736
Karar No : 2022/7870

DAVACI : … Federasyonu
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :
Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin 6, 14, 24, 41 ve geçici 3. maddelerinde değişiklikler yapan ve 15/11/2019 tarih ve 30949 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren, Karayolları Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına dair Yönetmeliğin 2, 4 (d), 8 (a) maddesinde yer alan “1.900 cm3 silindir hacminden az ve asgari kapasiteyi sağlayacak otomobillerin ilk başvuru ve faaliyet süresince” ibaresi, 8 (b), 14. maddesindeki “Aynı Yönetmeliğin 41. maddesinin 5. fıkrası yürürlükten kaldırılmış.” ibaresi ve 26. maddelerinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Davacı federasyonun, kamu kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşu olup tüm üyelerinin ülke genelinde karayolunda yük ve yolcu taşımacılığı yapan taksici, minibüsçü, otobüsçü, servis aracı işletmecisi, kamyoncu gibi esnaflardan oluştuğu, taşımacı esnafının haklarını korumak ve menfaatlerini gözetmek amacıyla taşımacılık alanındaki düzenlemelere ve gelişmelere müdahil olmanın görevleri arasında bulunduğu, dava konusu düzenlemeler ile otomobil türü taşıtlarla belediye sınırları içinde taşımacılığın yaygınlaşmasına sebep olunacağı, kendileri ile haksız rekabete yol açılıp belediyenin yetkilerine tecavüz edildiği, otomobil cinsi araçların taksi taşımacılığına ilişkin daha önce tanınan imtiyazlı kazanılmış hakkının ihlal edildiği, davalı idarenin şehir içi taşımacılık alanında düzenleme yetkisi bulunmadığı, otobüs ile yolcu taşımacılığı yetki belgesine sahip araçlara otomobil ile taşımacılık yapma yetkisinin verilmesinin hukuka aykırı olduğu, şehir içi trafik yoğunluğunun artacağı ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI :
Belediyelerin sadece belediye sınırları içinde yapılan taksi (sarı taksi), dolmuş (toplu taşımalar) ve servis araçlarına yönelik düzenleme yetkisinin bulunduğu, 5216 sayılı ve 5393 sayılı Kanunlar kapsamında yetkileri belirlenenen ticari taksiler ile belediye sınırlarını aşmamak kaydıyla plansız bir taşıma yapılması mümkün iken Bakanlıkça yurtiçi tarifesiz yolcu taşımacılığı yapmak üzere düzenlemiş olan yetki belgeleri kapsamında, önceden planlanmış iş, gezi, toplantı, tören ve benzeri amaçla bir araya gelen ve bu amaçla gerçekleşecek seyahatin başlangıcından bitimine kadar birlikte hareket eden, yolcu topluluğunun taşınmasının mümkün bulunduğu; Bakanlıkça düzenlenen yetki belgelerinin faaliyet alanları ile ticari taksilerin faaliyet alanlarının tamamen farklılık arz ettiği, A1 yetki belgesinin ilk defa tanımlandığı 25/02/2004 tarihli mülga Yönetmelik kapsamında adlarına otomobille yurtiçi tarifeli taşımacılık yapmak üzere A1 yetki belgesi düzenlenen firmaların mağduriyetlerinin giderilmesi ve yetki belgesi veriliş amacı tarifesiz olmasına rağmen tarifeli gibi faaliyette bulunan firmaların kayıt altına alınabilmesi ve gerekli düzenin sağlanabilmesini teminen 15/11/2019 tarihinde yapılan değişikliğin 2. maddesi ile A1 yetki belgeleri kapsamında tarifeli yolcu taşımacılığı faaliyeti yapılabilmesinin önünün açıldığı ve yine aynı değişikliğin 4. maddesiyle tarifeli taşımacılık yapılabilmesinin şartı olarak terminallerde acentecilik faaliyeti yürüten F1 ve F2 yetki belgeleri acente listesine A1 yetki belgelerinin de ilave edilmesi imkanı getirildiği, ayırca Geçici 3. maddenin 4. fıkrasında yapılan değişiklikle A1 yetki belgesinin ilk defa tanımlandığı 25/02/2004 tarihli mülga Yönetmelik kapsamında adlarına otomobille yurtiçi tarifeli taşımacılık yapmak üzere A1 yetki belgesi düzenlenen firmaların mağduriyetlerinin giderilmesinin amaçlandığı ve taksici esnafının bir mağduriyetinin olmadığı savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Dava konusu düzenlemenin 8. maddesinin (a) bendindeki “Birinci fıkrasının (a) bendinin (4) numaralı alt bendinde yer alan 2.900 cm³ silindir hacminden az” ibaresi ile “1900 cm³ silindir hacminden az ve asgari kapasiteyi sağlayacak otomobillerin ilk başvuru ve faaliyet süresince” ibaresi ile 8. maddesinin (b) bendinin 2 numaralı alt bendinde yer alan ”1.900 cm³” ibaresi ve 3 numaralı alt bendinde yer alan ”6” yaş ibaresi hakkında karar verilmesine yer olmadığına; 2. maddesi, 4. maddesinin (d) bendi, 14. maddesindeki “Aynı Yönetmeliğin 41. maddesinin beşinci fıkrası yürürlükten kaldırılmış” ibaresi ve 26. maddesi hakkında davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava, 08/01/2018 tarih ve 30295 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin 6, 14, 24, 41 ve geçici 3. maddelerinde değişiklikler yapan; 15/11/2019 tarih ve 30949 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren, Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına dair Yönetmeliğin 2. maddesinin, 4. maddesinin (d) bendinin, 8. maddesinin (a) bendindeki “Birinci fıkrasının (a) bendinin (4) numaralı alt bendinde yer alan 2.900 cm³ silindir hacminden az” ibaresi ile “1900 cm³ silindir hacminden az ve asgari kapasiteyi sağlayacak otomobillerin ilk başvuru ve faaliyet süresince” ibaresinin, 8. maddesinin (b) bendinin, 14. maddesindeki “Aynı Yönetmeliğin 41. maddesinin beşinci fıkrası yürürlükten kaldırılmış” ibaresinin ve 26. maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’nun 1. maddesinde; Kanunun, karayolu taşımalarının ülke ekonomisinin gerektirdiği şekilde düzenlenmesi, taşımada düzen ve güvenliğin sağlanması, taşımacı, acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarının belirlenmesi, taşıma işlerinde istihdam edilenlerin niteliklerinin, haklarının ve sorumluluklarının saptanması, karayolu taşımalarının diğer taşıma sistemleri ile birlikte ve birbirini tamamlayıcı olarak hizmet vermesi ve mevcut imkânların daha yararlı bir şekilde kullanılmasının sağlanması amacıyla çıkarıldığı, 2. maddesinde; Kanunun, kamuya açık karayolunda motorlu taşıtlarla yapılan yolcu ve eşya taşımalarını, taşımacıları, taşıma acentelerini, taşıma işleri komisyoncularını, nakliyat ambarı ve kargo işletmecilerini taşıma işlerinde çalışanlar ile taşımalarda yararlanılan her türlü taşıt, araç, gereç, yapıları ve benzerlerini kapsadığı, 4. maddesinde; taşımaların; ekonomik, seri, elverişli, güvenli, çevreye kötü etkisi en az ve kamu yararını gözetecek tarzda serbest rekabet ortamında gerçekleştirileceği, 5. maddesinin birinci fıkrasında; taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapılabilmesi için Bakanlıktan yetki belgesi alınmasının zorunlu olduğu, ikinci fıkrasında; taşımacılık yetki belgesi alınabilmesi için taşıma işleri işletmecilerinin mesleki saygınlık, mali ve mesleki yeterliliğe sahip olması gerektiği; üçüncü fıkrasında; taşımacılara, yetki belgesinden ayrı olarak taşımalarda kullanılacak taşıtların niteliğini ve sayısını gösteren taşıt belgesi ile taşımacının taşıt belgesinde kayıtlı her taşıt için düzenlenen ve taşıtta bulunması gereken taşıt kartı verileceği, dördüncü fıkrasında; taşıma işleri işletmecilerinin sayısı, yolcu ve eşya kapasitesi, taşıtların durumu, güvenlik veya benzeri nedenlerle Bakanlığın yetki belgelerinin verilmesinde sınırlamalar ve yeni düzenlemeler getirebileceği; 26. maddesinde; bu Kanunun 5. maddesine göre yetki belgesi olmadan veya yetki belgesi aldığı halde yetki belgesi kapsamına uygun olmayan faaliyetlerde bulunanlara idari para cezası verileceği; 27. maddesinde; bu kanunda yazılı idari para cezalarını uygulamaya Ulaştırma Bakanının yetkilendirdiği bakanlık personeli, trafik polisi ve zabıtası, trafik polisinin görev alanı dışında kalan yerlerde rütbeli jandarma personeli, sınır kapılarında görev yapan gümrük muhafaza ve gümrük muayene memurları ile bunların amirleri, terminallerde görevli belediye zabıtası yetkili olup; bu kanun kapsamında faaliyet gösterenlere hangi hallerde uyarma, geçici durdurma ve iptal şeklinde idari müeyyideler uygulanacağına ilişkin hususların yönetmelikle düzenleneceği; bu kanuna göre verilen idari para cezalarının, yönetmelikte düzenlenen uyarma, geçici durdurma ve iptal şeklindeki idari müeyyidelerin uygulanmasına engel teşkil etmeyeceği, 34. maddesinde; bu Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren altı ay içinde taşımacılık, acente ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapmak isteyen gerçek ve tüzel kişilerde aranacak şartlar, verilecek yetki belgeleri ve taşıt belgeleri, her belge türü için gerekli olan taşıt kapasiteleri, taşıtların yaşı, nitelikleri, istiap hadleri ve terminal hizmetlerinde öngörülecek hususları düzenleyen yönetmeliklerin Bakanlıkça hazırlanarak Resmî Gazete’de yayımlanacağı belirtilmiştir.
Anılan Kanun hükümleri uyarınca yürürlüğe konulan Karayolları Taşıma Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 4. maddesinde otobüsün; yapısı itibariyle insan taşımak için imal edilmiş ve şoförü dahil 9 kişiden fazla yolcu taşımaya uygun taşıt olduğu; otomobilin; yapısı itibariyle şoförü dahil en fazla 9 oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş olan motorlu taşıt olduğu; tarifeli yolcu taşımanın; önceden bir taşıma hattı ve taşıma gözergahı ile bir zaman ve ücret tarifesi belirlenerek ve bunlara uyularak yapılan düzenli yolcu taşımalarını ifade ettiği; tarifesiz yolcu taşımanın; önceden bir taşıma hattı ve güzergahı ile bir zaman ve ücret tarifesi belirlenmeksizin; grup yolcu durumuna göre arızi ve mekik sefer düzenlenerek yapılan düzensiz ve grup yolcu taşımalarını ifade ettiği belirtilmiş; 5. maddesinde; Yönetmelik kapsamında faaliyette bulunacak gerçek ve tüzel kişilerin, Yönetmelikte sayılan faaliyetleri yapabilmeleri için Bakanlıktan yetki belgesi alınması zorunluluğu getirilmiş; yetki belgesi türlerinin belirlendiği 6. maddesinde; A türü yetki belgesinin, ticari amaçla otomobille yurtiçi veya uluslararası yolcu taşımacılığı yapacak gerçek ve tüzel kişilere verileceği; yetki belgesinin yurtiçinde tarifeli ve tarifesiz yolcu taşımacılığı yapacaklara verilecek A1 yetki belgesi ve uluslararası tarifesiz yolcu taşımacılığı yapacaklara verilecek A2 yetki belgesi olarak taşıma şekline göre ikiye ayrılacağı; (B) türü yetki belgesinin; otobüs ile yurtiçi veya uluslararası yolcu veya hususi taşımacılık yapacaklara, (D) türü yetki belgesinin ise; otobüs ile tarifeli veya tarifesiz yurtiçi yolcu taşımacılığı veya hususi taşımacılık yapacaklara verileceği, 14. maddesinde ise; A1 yetki belgesi için başvuranların ticari olarak tescil edilmiş en az 4 adet özmal otomobil ile 20.000 tl sermaye veya işletme sermayesine sahip olmalarının şart olduğu düzenlenmiştir.
Öte yandan 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin başlığı ile birlikte değişik 474. maddesinde, diğer görevler yanında; Ulaştırma, denizcilik, haberleşme ve posta iş ve hizmetleri ile Karadeniz ile Marmara denizini birleştiren ve gemilerin seyrüseferine imkan veren Kanal İstanbul ve benzeri su yolu projelerinin geliştirilmesi, kurulması, kurdurulması, işletilmesi ve işlettirilmesi hususlarında, ilgili kurum ve kuruluşlarla koordinasyon içerisinde, milli politika, strateji ve hedeflerin belirlenmesi amacıyla çalışmalar yapmak ve belirlenen hedefleri uygulamak, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının görev ve yetkileri arasında sayılmış;
477. maddesinde, (1) Ulaştırma Hizmetleri Düzenleme Genel Müdürlüğünün görev ve yetkileri;
a) Karayolu ve demiryolu ulaştırması faaliyetlerinin ticari, ekonomik, sosyal ihtiyaçlara ve teknik gelişmelere bağlı olarak ekonomik, seri, elverişli, güvenli, kaliteli, çevreye olumsuz etkilerini önleyecek, giderecek ve kamu yararını gözetecek tarzda serbest, adil ve sürdürülebilir bir rekabet ortamında yapılmasını ve bu faaliyetlerin müstakilen veya ulaştırma türleriyle birlikte ve birbirlerini tamamlayıcı olarak hizmet vermesini sağlamak,
b) Karayolu, demiryolu, havayolu ve denizyoluyla yapılacak tehlikeli mal taşımacılığı faaliyetlerinin uluslararası sözleşmeler, standartlar ve mevzuata uygun olarak ekonomik, seri, elverişli, güvenli, kaliteli, çevreye kötü etkisi en az ve kamu yararını gözetecek tarzda serbest, adil ve sürdürülebilir bir rekabet ortamında yapılmasını ve bu faaliyetlerin diğer taşımacılık faaliyetleriyle uyumlu olarak hizmet vermesini sağlamak,
ç) Demiryolu altyapı işletmecileri, demiryolu tren işletmecileri, karayolu ve demiryolu taşımacılığı alanlarında taşımacı, organizatör, acente, komisyoncu, lojistik işletmecisi, terminal işletmecisi, gar veya istasyon işletmecisi ve benzeri faaliyette bulunanların hizmet esasları, mali yeterlik ve mesleki saygınlık şartlarını belirlemek, bunları yetkilendirmek ve denetlemek,
f) Demiryolu altyapı işletmecileri, demiryolu tren işletmecileri, karayolu ve demiryolu taşımacılığı alanlarında taşımacı, organizatör, acente, komisyoncu, lojistik işletmecisi, terminal işletmecisi, gar veya istasyon işletmecisi ve benzeri faaliyette bulunanlar ile şoförler, makinistler başta olmak üzere bu işlerde çalışanların mesleki yeterlik şartlarını belirlemek, bununla ilgili eğitim vermek veya verdirmek, sınav yapmak veya yaptırmak ve bunları yetkilendirmek ve denetlemek,
ğ) Karayolu ve demiryolu taşımacılık faaliyetleri ile tehlikeli mal taşımacılığı alanında kullanılan yük ve yolcu terminalleri, garları veya istasyonları ile depolama tesisi ve benzeri yapıların asgari niteliklerini belirlemek ve bunları denetlemek,
h) Karayolu taşımacılık faaliyetlerinde kullanılan her türlü taşıtın cins, kapasite, sahiplik, yaş ve benzeri yönden asgari niteliklerini belirlemek,
o) Karayolu ve demiryolu ulaşımını geliştirmek ve serbest, adil, sürdürülebilir bir rekabet ortamı sağlamak amacıyla sınırlı olmak üzere; kullanımı ücrete tabi olan her çeşit karayolu, köprü ve tünel ücretleri, terminal kullanım ücretleri, demiryolu altyapı kullanım ücretleri ile taşımacılık faaliyetlerine ilişkin gerektiğinde taban ve tavan ücret tespit etmek ve uygulamasını denetlemek, olarak sayılmıştır.
508. madde de, Bakanlığın görev, yetki ve sorumluluk alanına giren konularda idari düzenlemeler yapabileceği kurala bağlanmıştır.
Yukarıda yer verilen mevzuat gereği Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının, karayolu taşımalarının ülke ekonomisinin gerektirdiği şekilde yürütülmesi, taşımada düzen ve güvenliğin sağlanması, taşımacı, acente ve taşıma işleri ile uğraşanların hizmet şartlarının belirlenmesi, taşıma işlerinde istihdam edilenlerin nitelikleri, hakları ve sorumluluklarının saptanması, rekabetin korunarak tekelleşme ve haksız rekabetin önlenmesi konusunda düzenleme yapma ve işlem tesis etme yetkisinin bulunduğu konusunda herhangi bir duraksama bulunmamaktadır.
Mevzuatımızda, merkezi idarenin karayolu taşımacılığındaki anılan bu görev ve yetkileri yanında yerel yönetimlere de, belediye sınırları içinde trafik hizmetlerini planlama, güzergah, durak ve araç park yerlerini belirleme, servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını tespit etme konularında görevler verilmiş, imtiyazlar tanınmış bulunmaktadır.
Nitekim 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15. maddesinin (f) bendinde, toplu taşıma yapmak; bu amaçla otobüs, deniz ve su ulaşım araçları, tünel, raylı sistem dâhil her türlü toplu taşıma sistemlerini kurmak, kurdurmak, işletmek ve işlettirmek; (p) bendinde; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek, belediyenin yetkileri ve imtiyazları arasında sayılmıştır.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 9. maddesinde de, büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve demiryolu üzerindeki her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla büyükşehir belediye başkanı ya da görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluşları ile, Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonunun görevlendireceği ilgili odanın temsilcisinin katılacağı Ulaşım Koordinasyon Merkezi kurulacağı, ilçe belediye başkanlarının kendi belediyesini ilgilendiren konuların görüşülmesinde koordinasyon merkezlerine üye olarak katılacakları, Ulaşım Koordinasyon Merkezi toplantılarına ayrıca gündemdeki konularla ilgili üye olarak belirlenmeyen ulaşım sektörü ile ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından ihtisas meslek odalarının temsilcilerinin de davet edilerek görüşlerinin alınacağı, bu Kanun ile büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirleme ile taksi, dolmuş ve servis araçlarının durak ve araç park yerleri ile sayısının tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir sınırları dahilinde il trafik komisyonunun yetkilerinin ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılacağı kurala bağlanmıştır.
Bu bağlamda, 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu ve dava konusu Taşıma Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde Bakanlıkça düzenlenecek her türlü yetki belgesinin faaliyet alanıyla; belediyelerce, münhasıran belediye sınırları içerisinde olmak üzere yapılan taksi, dolmuş ve servis araçlarının faaliyet alanlarının farklılık arz ettiği hususu da göz önünde bulundurulmak suretiyle dava konusu yönetmelik hükümlerinin incelenmesi gerektiği düşünülmektedir.
Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına dair Yönetmeliğin 2. maddesi hakkında:
08/01/2018 tarih ve 30295 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan, Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin 6. maddesinin 1. fıkrasında yer alan, ”(1) A türü yetki belgesi: Otomobille ticari ve tarifesiz olarak, kamu kurum ve kuruluşlarının yurtiçi taşıma hizmeti veya uluslararası yolcu taşımacılığı yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir. Taşımanın şekline göre aşağıdaki türlere ayrılır: a) A1 Yetki Belgesi: Yurtiçi tarifesiz yapacaklara,
b) A2 Yetki Belgesi: Uluslararası tarifesiz yapacaklara, verilir.” kuralı;
Önce, 31/12/2018 günlü ve 30642 (4. Mükerrer) sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 4. maddesi ile; ”Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin birinci fıkrasında yer alan “kamu kurum ve kuruluşlarının yurtiçi taşıma hizmeti” ibaresinin “yurt içi” olarak değiştirildiği;
Bilahare, 15/11/2019 günlü ve 30949 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan dava konusu değişikliğin 2. maddesi ile de, ”Aynı Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin birinci fıkrasında yer alan “ticari ve” ibaresi “ticari tarifeli veya” olarak değiştirilmiş, aynı fıkranın (a) bendinde yer alan “Yurtiçi” ibaresinden sonra gelmek üzere “tarifeli veya” ibaresi eklenmiş, ikinci ve dördüncü fıkralarında yer alan “gerçek ve tüzel kişilere verilir.” ibarelerinden sonra gelmek üzere “Bu belgelere 24 üncü maddenin ikinci fıkrasının (m) bendindeki şartları haiz otomobiller de kaydedilebilir.” ibaresinin eklendiği görülmektedir.
Davaya konu düzenlemelerin dayanağı olan 4925 sayılı Kanun’un 5. maddesinde yetki belgesi sahiplerinde aranacak özelliklerin belirtildiği; bu özellikler arasında mesleki ve mali yeterlilik koşulunun yer aldığı fakat yetki belgesi sahiplerine belge verilmesini sınırlayıcı koşullar arasında, farklı tür bir aracın belgeye kaydedilmesini engelleyici bir hüküm bulunmadığı gibi aracın niteliğini belirten taşıt kartının yetki belgesi sahiplerine verileceği de öngörülmüş bulunmaktadır.
Öte yandan, anılan düzenlemenin, önceden planlanmış iş, gezi, toplantı ve benzeri amaçla bir araya gelen ve bu amaçla gerçekleşecek seyahatin başlangıcından bitimine kadar birlikte hareket edecek yolcu topluluğunun taşımacılığını yapmaya imkan tanıyan A türü Yetki Belgesine ilişkin olduğu, başka bir anlatımla, söz konusu taşıma yetki belgesi ile ilgili yapılan dava konusu değişikliklerin, belediye sınırları içerisinde plansız taşımacılık faaliyetini yapmaya tek yetkili olan ticari taksilerin faaliyet alanına müdahale niteliği taşımadığı da görülmektedir.
Kanunun 34. maddesi uyarınca taşımacılarda aranacak şartları, yetki belgeleri ile taşıt belgelerinin niteliklerini belirlemenin davalı Bakanlığın yetkisinde olduğu, bu bağlamda, A1 yetki belgeleri kapsamında tarifeli yolcu taşımacılığı faaliyetine imkan tanınması yolunda tesis edilen işlemin de Bakanlığın düzenleme yapma ve işlem tesis etme yetkisi kapsamında bulunduğu, üst hukuk normlarına aykırı ya da onu aşar bir yönünün bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına dair Yönetmeliğin 4. maddesinin (d) bendi hakkında:
08/01/2018 tarih ve 30295 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan, Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin;
– 14. maddesinin 5. fıkrasının (a) bendinin 2. cümlesi; ”… F1 yetki belgesi sahipleri en fazla 10 adet firmayla olmak üzere, D1, D2 ve/veya D4 yetki belgesi sahipleriyle acentelik sözleşmesi yapabilir. …”
-14. maddesinin 5. fıkrasının (b) bendinin 2. cümlesi; ”… F2 yetki belgesi sahipleri en fazla 10 adet firmayla olmak üzere, B1, B2, D1, D2 ve/veya D4 yetki belgesi sahipleriyle acentelik sözleşmesi yapabilir. …” şeklinde iken;
15/11/2019 günlü ve 30949 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına dair Yönetmeliğin 4. maddesinin (d) bendi ile, 14. maddenin beşinci fıkrasının (a) ve (b) bentelerinde yer alan ” en fazla 10 adet firmayla olmak üzere sadece” ibarelerinden sonra gelmek üzere “tarifeli olarak faaliyet gösterecek A1 ile” ibareleri eklenmiştir.
A türü taşımacılık yetki belgesinin faaliyet alanı ile ilgili olarak önceki maddede yapılan değerlendirmeler bu madde için de geçerli olup, anılan düzenleme ile A1 Yetki Belgesi kapsamında tarifeli yolcu taşımacılığı yapılabilmesi için terminal işletmelerinde acentecilik faaliyeti yürüten acenteler listesine A1 yetki belgesinin de eklendiği böylece bu yetki belgesine dayalı olarak faaliyette bulunan firmaların mağdur edilmemesinin amaç edindiği hususu dikkate alındığında düzenlemede hukuka aykırı bir yönün bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına dair Yönetmeliğin 8. maddesinin (a) bendindeki “Birinci fıkrasının (a) bendinin (4) numaralı alt bendinde yer alan 2.900 cm³ silindir hacminden az” ibaresi ile “1900 cm³ silindir hacminden az ve asgari kapasiteyi sağlayacak otomobillerin ilk başvuru ve faaliyet süresince” ibaresi hakkında:
08/01/2018 tarih ve 30295 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan, Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin 24. maddesinin 1. fıkrasının a) bendine, 31/12/2018 günlü ve 30642 (4. Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan değişikliğin 8. maddesi ile eklenen (4) numaralı alt bent, “4) Kamu kurumu/kuruluşu haricindekilere hizmet vermek üzere A1 yetki belgesi alacakların, yetki belgesi eki taşıt belgesine ilave edilecek taşıtlarının 2.900 cm³ silindir hacminden az ve 4 yaşından büyük olmaması zorunludur.” kuralı yer almakta iken,
Dava konusu, 15/11/2019 tarih ve 30949 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren, Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına dair Yönetmeliğin 8. maddesi ile, 24. maddenin, birinci fıkrasının (a) bendinin (4) numaralı alt bendinde yer alan “2.900 cm³ silindir hacminden az ve” ibaresi “1.900 cm³ silindir hacminden az ve asgari kapasiteyi sağlayacak otomobillerin ilk başvuru ve faaliyet süresince” olarak değiştirilmiştir.
Bilahare, 10/01/2020 tarih ve 31004 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Karayolları Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 2. maddesi ile de, 24. maddenin birinci fıkrasının (a) bendinin (4) numaralı alt bendinde yer alan “1.900 ibaresi, “imalat tarihinden sonra tadilat görmemiş olması, 2900 cm³” olarak değiştirilmiş ve aynı alt bentte yer alan “4” ibaresi “3” olarak değiştirilmiştir.
Buna göre, 10/01/2020 tarihli yönetmelik değişikliği ile, A türü yetki belgesi eki taşıt belgesine kaydedilecek otomobil cinsi taşıtlara ilişkin olarak; silindir hacmi ve aracın yaşı ile ilgili kriterler değiştirilmiş ayrıca tadilat görmemiş olması yolunda ek koşul getirilmiştir. Başka bir anlatımla davacının iptal başvurusu gerekçelerini karşılar değişiklik yapılmıştır.
Bu itibarla; Yönetmeliğin dava konusu edilen iş bu kuralının esasının incelenmesi olanağı bulunmamaktadır.
Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına dair Yönetmeliğin 8. maddesinin (b) bendi hakkında:
08/01/2018 tarih ve 30295 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan, Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin 24. maddesinin 2. fıkrasına, dava konusu, 15/11/2019 tarih ve 30949 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren, Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına dair Yönetmeliğin 8. maddesinin (b) bendi ile;.
“m) B1, B2, D1 ve D2 yetki belgesi eki taşıt belgesine kaydedilecek otomobil cinsi taşıtlara ilişkin;
1) Özmal olarak tescilli olması,
2) 1.900 cm³ silindir hacminden büyük olması,
3) 6 yaşından büyük olmaması,
4) Belgede kayıtlı özmal otobüs sayısının yarısından fazla olmaması,
5) Kaydedilecek taşıt sayısının 10 adedi geçmemesi, şarttır. Ayrıca, bu taşıtlar asgari kapasite hesabı ve kiralık taşıt kullanım oranlarında dikkate alınmayacağı gibi uluslararası faaliyetlerde kullanılamaz.
n) B3, engelli ve diyaliz hastalarını taşımak üzere düzenlenmiş D2, D3 ve D4 yetki belgelerine otomobil cinsi taşıt kaydedilemez.” yolunda eklenen yeni bendler;
10/01/2020 tarih ve 31004 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Karayolları Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 2. maddesi ile de, 24. maddenin İkinci fıkrasının (m) bendinin (2) numaralı alt bendinde yer alan “1.900” ibaresi “2.900” olarak değiştirilmiş, aynı bendin (3) numaralı alt bendindeki “6” ibaresi “İlk müracaatta 1 yaşından, faaliyeti boyunca da 3” olarak değiştirilmiş ve aynı bende “6) Kaydedilecek taşıtların imalat tarihinden sonra tadilat görmemiş olması,” şeklinde yeni bend eklenmiştir.
Buna göre, 10/01/2020 tarihli yönetmelik değişikliği ile, B1, B2, D1 ve D2 yetki belgesi eki taşıt belgesine kaydedilecek otomobil cinsi taşıtlara ilişkin olarak; silindir hacmi ve aracın yaşı ile ilgili kriterler değiştirilmiş ayrıca tadilat görmemiş olması yolunda ek koşul getirilmiştir. Başka bir anlatımla davacının iptal başvurusu gerekçelerini karşılar değişiklik yapılmıştır.
Bu itibarla; Yönetmeliğin dava konusu edilen 8. maddesinin (b) bendinin 2 numaralı alt bendinde yer alan ”1.900 cm³” ibaresi ile, 3 numaralı alt bendinde yer alan ”6” yaş ibaresi bakımından esasının incelenmesi olanağı bulunmamaktadır.
15/11/2019 tarih ve 30949 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren, Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına dair Yönetmeliğin 8. maddesi ile getirilen diğer değişikliklerin incelenmesine gelince; 4925 sayılı Kanun’un 34. maddesinde, taşımacılarda aranacak şartlar ile yetki belgeleri ile taşıt belgelerinin nitelikleri ve aranacak koşulları belirlemenin
davalı Bakanlığın yetkisinde olduğu belirtildiğinden; davalı idarenin yetkisi kapsamında işlemin tesis edildiği, düzenlemelerde üst hukuk normlarına aykırılık bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına dair Yönetmeliğin 14. maddesindeki “Aynı Yönetmeliğin 41. maddesinin beşinci fıkrası yürürlükten kaldırılmış” ibaresi hakkında:
08/01/2018 tarih ve 30295 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan, Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin 41. maddesinin 5. fıkrasında, ”B1 ve D1 yetki belgesi sahipleri, mevcut hatları için belirlenmiş güzergahındaki, iliçi ve 100 km’ye kadar şehirlerarası mesafelerde bulunan yerler arasında taşıma yapmak üzere, 22:01 ile 04:59 saatleri dışında yolcu bindiremez. Bu fıkraya aykırı hareket edenlere, Kanunun 26 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen miktarda idari para cezası uygulanır.” kuralı yer almakta iken,
Dava konusu, 15/11/2019 tarih ve 30949 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren, Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına dair Yönetmeliğin 14. maddesi ile, Yönetmeliğin 41. maddesinin beşinci fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.
Saat sınırlamasına ilişkin hüküm de içeren söz konusu fıkranın, Belediye sınırları dışına çıkmak suretiyle servis taşımacılığı faaliyetinde bulunacak olan tahditli plakalı taşıtlar için yetki belgesi düzenlenmesinin hayata geçirilmesi kapsamında kaldırıldığı, yapılan değişikliğin Bakanlığın düzenleme yapma ve işlem tesis etme yetkisi kapsamında bulunduğu, üst hukuk normlarına aykırı ya da onu aşar bir yönünün bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına dair Yönetmeliğin 26. maddesi hakkında:
08/01/2018 tarih ve 30295 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan, Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin, ”Finansal kiralamalı taşıtlar ile A1 yetki belgelerine ilişkin geçiş hükümleri” başlıklı 3. Maddesinin başlığı 15/11/2019 tarih ve 30949 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren, Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına dair Yönetmeliğin 26. Maddesi ile “Finansal kiralamalı taşıtlar A1 ve D2 yetki belgelerine ilişkin geçiş hükümleri” olarak değiştirilmiş, ve maddeye;
“(4) Daha önce tarifeli olarak A1 yetki belgesi düzenlenmiş olup bunlardan iptal edilen ve/veya halen tarifesiz olarak faaliyet gösteren firmalar, 31/12/2019 tarihine kadar müracaat etmeleri halinde, 31/12/2021 tarihine kadar bu Yönetmeliğin 24 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (4) numaralı alt bendindeki şart aranmaksızın tarifeli A1 yetki belgesi düzenlenir.
(5) Bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarihten önce servis taşımacılığı faaliyetinde bulunan D2 yetki belgesi sahipleri, durumlarını 31/12/2021 tarihine kadar bu Yönetmeliğe uygun hale getirmek zorundadır.” şeklinde fıkralar eklenmiştir.
Daha sonra 10/01/2020 tarih ve 31004 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Karayolları Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 11. maddesi ile;
Yönetmeliğin geçici 3 üncü maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan “olup bunlardan iptal edilen ve/veya halen tarifesiz olarak faaliyet gösteren firmalar,” ibaresi “olanlardan; yetki belgesi iptal edilen veya aynı durumda olup yetki belgesi iptal edilmemiş olan ancak tarifeli yetki belgesi tarifesiz yetki belgesiyle değiştirilenlere,” olarak değiştirilmiş, aynı fıkrada yer alan “31/12/2021” ibaresi “1/1/2024” olarak değiştirilmiş ve aynı maddeye,
(“(6) 1/1/2024 tarihine kadar olmak üzere, 24 üncü maddenin ikinci fıkrasının (m) bendinin;
a) (4) numaralı alt bendi “Belgede kayıtlı özmal otobüs sayısının 1/4’ünden fazla olmaması” şeklinde,
b) (5) numaralı alt bendi “Kaydedilecek taşıt sayısının 5 adedi geçmemesi” şeklinde,
Uygulanır.) fıkraları eklenmiştir.
Servis taşımacılığı faaliyetinde bulunacak tahditli plakalı taşıtlar için önceki maddede yapılan değerlendirme bu madde için de geçerli olup, belediye sınırları dışına çıkmak suretiyle iller arası servis taşımacılığı hizmeti verilmesine ilişkin hususları düzenleyen Yönetmelik değişikliğinin kamu yararı ve hizmet gereklerine uygun olduğu, Bakanlığın düzenleme yapma ve işlem tesis etme yetkisi kapsamında bulunduğu, üst hukuk normlarına aykırı ya da onu aşar bir yönünün bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, 15/11/2019 tarih ve 30949 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren, Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına dair Yönetmeliğin;
– 8. maddesinin (a) bendindeki “Birinci fıkrasının (a) bendinin (4) numaralı alt bendinde yer alan 2.900 cm³ silindir hacminden az” ibaresi ile “1900 cm³ silindir hacminden az ve asgari kapasiteyi sağlayacak otomobillerin ilk başvuru ve faaliyet süresince” ibaresi ile 8. maddesinin (b) bendinin 2 numaralı alt bendinde yer alan ”1.900 cm³” ibaresi ve 3 numaralı alt bendinde yer alan ”6” yaş ibaresi hakkında karar verilmesine yer olmadığına;
– 8.maddenin (b) bendinin diğer kısımları ile 2. maddesi, 4. maddesinin (d) bendi, 14. maddesindeki “Aynı Yönetmeliğin 41. maddesinin beşinci fıkrası yürürlükten kaldırılmış” ibaresi ve 26. maddesi hakkında davanın reddine, karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince duruşma için taraflara önceden bildirilen 21/12/2022 tarihinde, davacı ve vekilinin gelmediği, davalı idare vekili Av. …’in geldiği, Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Gelen tarafa usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra gelen tarafa son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
İLGİLİ MEVZUAT:
4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’nun 1. maddesinde; Kanunun, karayolu taşımalarının ülke ekonomisinin gerektirdiği şekilde düzenlenmesi, taşımada düzen ve güvenliğin sağlanması, taşımacı, acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarının belirlenmesi, taşıma işlerinde istihdam edilenlerin niteliklerinin, haklarının ve sorumluluklarının saptanması, karayolu taşımalarının diğer taşıma sistemleri ile birlikte ve birbirini tamamlayıcı olarak hizmet vermesi ve mevcut imkânların daha yararlı bir şekilde kullanılmasının sağlanması amacıyla çıkarıldığı, 2. maddesinde; Kanunun, kamuya açık karayolunda motorlu taşıtlarla yapılan yolcu ve eşya taşımalarını, taşımacıları, taşıma acentelerini, taşıma işleri komisyoncularını, nakliyat ambarı ve kargo işletmecilerini taşıma işlerinde çalışanlar ile taşımalarda yararlanılan her türlü taşıt, araç, gereç, yapıları ve benzerlerini kapsadığı, 4. maddesinde; taşımaların; ekonomik, seri, elverişli, güvenli, çevreye kötü etkisi en az ve kamu yararını gözetecek tarzda serbest rekabet ortamında gerçekleştirileceği, 5. maddesinin birinci fıkrasında; taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapılabilmesi için Bakanlıktan yetki belgesi alınmasının zorunlu olduğu, ikinci fıkrasında; taşımacılık yetki belgesi alınabilmesi için taşıma işleri işletmecilerinin mesleki saygınlık, mali ve mesleki yeterliliğe sahip olması gerektiği; üçüncü fıkrasında; taşımacılara, yetki belgesinden ayrı olarak taşımalarda kullanılacak taşıtların niteliğini ve sayısını gösteren taşıt belgesi ile taşımacının taşıt belgesinde kayıtlı her taşıt için düzenlenen ve taşıtta bulunması gereken taşıt kartı verileceği, dördüncü fıkrasında; taşıma işleri işletmecilerinin sayısı, yolcu ve eşya kapasitesi, taşıtların durumu, güvenlik veya benzeri nedenlerle Bakanlığın yetki belgelerinin verilmesinde sınırlamalar ve yeni düzenlemeler getirebileceği; 26. maddesinde; bu Kanunun 5. maddesine göre yetki belgesi olmadan veya yetki belgesi aldığı halde yetki belgesi kapsamına uygun olmayan faaliyetlerde bulunanlara idari para cezası verileceği; 27. maddesinde; bu kanunda yazılı idari para cezalarını uygulamaya Ulaştırma Bakanının yetkilendirdiği bakanlık personeli, trafik polisi ve zabıtası, trafik polisinin görev alanı dışında kalan yerlerde rütbeli jandarma personeli, sınır kapılarında görev yapan gümrük muhafaza ve gümrük muayene memurları ile bunların amirleri, terminallerde görevli belediye zabıtası yetkili olup; bu kanun kapsamında faaliyet gösterenlere hangi hallerde uyarma, geçici durdurma ve iptal şeklinde idari müeyyideler uygulanacağına ilişkin hususların yönetmelikle düzenleneceği; bu kanuna göre verilen idari para cezalarının, yönetmelikte düzenlenen uyarma, geçici durdurma ve iptal şeklindeki idari müeyyidelerin uygulanmasına engel teşkil etmeyeceği, 34. maddesinde; bu Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren altı ay içinde taşımacılık, acente ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapmak isteyen gerçek ve tüzel kişilerde aranacak şartlar, verilecek yetki belgeleri ve taşıt belgeleri, her belge türü için gerekli olan taşıt kapasiteleri, taşıtların yaşı, nitelikleri, istiap hadleri ve terminal hizmetlerinde öngörülecek hususları düzenleyen yönetmeliklerin Bakanlıkça hazırlanarak Resmî Gazete’de yayımlanacağı belirtilmiştir.
Anılan Kanun hükümleri uyarınca yürürlüğe konulan Karayolları Taşıma Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 4. maddesinde otobüsün; yapısı itibariyle insan taşımak için imal edilmiş ve şoförü dahil 9 kişiden fazla yolcu taşımaya uygun taşıt olduğu; otomobilin; yapısı itibariyle şoförü dahil en fazla 9 oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş olan motorlu taşıt olduğu; tarifeli yolcu taşımanın; önceden bir taşıma hattı ve taşıma güzergahı ile bir zaman ve ücret tarifesi belirlenerek ve bunlara uyularak yapılan düzenli yolcu taşımalarını ifade ettiği; tarifesiz yolcu taşımanın; önceden bir taşıma hattı ve güzergahı ile bir zaman ve ücret tarifesi belirlenmeksizin; grup yolcu durumuna göre arızi ve mekik sefer düzenlenerek yapılan düzensiz ve grup yolcu taşımalarını ifade ettiği belirtilmiş; 5. maddesinde; Yönetmelik kapsamında faaliyette bulunacak gerçek ve tüzel kişilerin, Yönetmelikte sayılan faaliyetleri yapabilmeleri için Bakanlıktan yetki belgesi alınması zorunluluğu getirilmiş; yetki belgesi türlerinin belirlendiği 6. maddesinde; A türü yetki belgesinin, ticari amaçla otomobille yurtiçi veya uluslararası yolcu taşımacılığı yapacak gerçek ve tüzel kişilere verileceği; yetki belgesinin yurtiçinde tarifeli ve tarifesiz yolcu taşımacılığı yapacaklara verilecek A1 yetki belgesi ve uluslararası tarifesiz yolcu taşımacılığı yapacaklara verilecek A2 yetki belgesi olarak taşıma şekline göre ikiye ayrılacağı; (B) türü yetki belgesinin; otobüs ile yurtiçi veya uluslararası yolcu veya hususi taşımacılık yapacaklara, (D) türü yetki belgesinin ise; otobüs ile tarifeli veya tarifesiz yurtiçi yolcu taşımacılığı veya hususi taşımacılık yapacaklara verileceği, 14. maddesinde ise; A1 yetki belgesi için başvuranların ticari olarak tescil edilmiş en az 4 adet özmal otomobil ile 20.000 tl sermaye veya işletme sermayesine sahip olmalarının şart olduğu düzenlenmiştir.
15/11/2019 gün ve 30949 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair Yönetmeliğin 2. maddesinde; Aynı Yönetmeliğin 6. maddesinin birinci fıkrasında yer alan ” ticari ve” ibaresi ” ticari tarifeli veya” olarak değiştirilmiş, aynı fıkranın (a) bendinde yer alan ” Yurtiçi” ibaresinden sonra gelmek üzere tarifeli veya ibaresi eklenmiş, ikinci ve dördüncü fıkralarında yer alan ” gerçek ve tüzel kişilere verilir” ibarelerinden sonra gelmek üzere ” Bu belgelere 24. maddenin ikinci fıkrasının (m) bendindeki şartları haiz otomobiller de kaydedilebilir” ibaresi eklenmiştir” düzenlemesi; 4/d maddesinde; 14. maddenin beşinci fıkrasının (a) ve (b) bentelerinde yer alan ” en fazla 10 adet firmayla olmak üzere sadece” ibarelerinden sonra gelmek üzere ” tarifeli olarak faaliyet gösterecek A1 ile” ibareleri eklenmiştir” düzenlemesi; 8. maddesinde; aynı Yönetmeliğin 24. maddesinde aşağıdaki düzenlemeler yapılmıştır.
a) Birinci fıkrasının (a) bendinin (4) numaralı alt bendinde yer alan “2.900 cm³ silindir hacminden az ve” ibaresi “1.900 cm³ silindir hacminden az ve asgari kapasiteyi sağlayacak otomobillerin ilk başvuru ve faaliyet süresince” olarak, (b) bendinin (2) numaralı alt bendi aşağıdaki şekilde, (ç) bendinin (1) numaralı alt bendinde yer alan “10” ibaresi “12” olarak, (ç) bendinin (2) numaralı alt bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“2) B1 yetki belgesi eki taşıt belgesine kaydedilecek otobüs cinsi taşıtların, şoförü dahil en az 25 koltuk kapasitesine sahip olması şarttır.”
“2) D1 yetki belgesi eki taşıt belgesine kaydedilecek otobüs cinsi taşıtların, şoförü dahil en az 25 koltuk kapasitesine sahip olması şarttır.”
b) Aynı maddenin ikinci fıkrasına aşağıdaki bentler eklenmiştir.
“m) B1, B2, D1 ve D2 yetki belgesi eki taşıt belgesine kaydedilecek otomobil cinsi taşıtlara ilişkin;
1)Özmal olarak tescilli olması,
2) 1.900 cm3 silindir hacminden büyük olması,
3) 6 yaşından büyük olmaması,
4) Belgede kayıtlı özmal otobüs sayısının yarısından fazla olmaması,
5) Kaydedilecek taşıt sayısının 10 adedi geçmemesi şarttır.
Ayrıca, bu taşıtlar asgari kapasite hesabı ve kiralık taşıt kullanım oranlarında dikkate alınmayacağı gibi uluslararası faaliyetlerde kullanılmaz.
n) B3, engelli ve diyaliz hastalrını taşımak üzere düzenlenmiş D2, D3 ve D4 yetki belgelerine otomobil cinsi taşıt kaydedilemez.”

c) Aynı maddenin üçüncü fıkarısının (a) bendinde yer alan “Birinci” ibaresinden sonra gelmek üzer “ve ikinci” ibaresi eklenmiş ve aynı fıkraya aşadaki bent eklenmiştir.
ı) Takograf takma zorunluluğu olduğu halde takografsız olarak il/yurt dışına çıkan ve tespit tarihinden itibaren 30 takvim günü içinde takograf taktırmayan taşıtlar, “düzenlemesi;
14. maddesinde;” aynı Yönetmeliğin 41. maddesinin beşinci fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.” düzenlemesi; 26. maddesinde ise; “Aynı Yönetmeliğin geçici 3. maddesinin başlığı ” Finansal kiralamalı taşıtlar A1 ve D2 yetki belgelerine ilişkin geçiş hükümleri” olarak değiştirilmiş, aynı maddeye aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.
“(4) Daha önce tarifeli olarak A1 yetki belgesi düzenlemiş olup bunlardan iptal edilen ve/veya halen tarifesiz olarak faaliyet gösteren firmalar, 31/12/2019 tarihine kadar müracaat etmeleri halinde, 31/12/2021 tarihine kadar bu Yönetmeliğin 24. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (4) numaralı alt bendindeki şart aranmaksızın tarifeli A1 yetki belgesi düzenlenir.
(5) Bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarihten önce servis taşımacılığı faaliyetinde bulunan D2 yetki belgesi sahipleri, durumlarını 31/12/2021 tarihine kadar bu Yönetmeliğe uygun hale getirmek zorundadır.” düzenlemesi yer almıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin 6. maddesinin 1., 2., ve 4. fıkralarında değişiklik yapılmasına dair dava konusu Yönetmeliğin 2. maddesindeki değişik ibareler ile aynı maddeye eklenen “Bu belgelere 24. maddenin ikinci fıkrasının (m) bendindeki şartları haiz otomobiller de kaydedilir” cümlesinin; Yönetmeliğin 14. maddesinde değişiklik yapılmasına dair dava konusu Yönetmeliğin 4/d maddesinin; Yönetmeliğin 41. maddesinde değişiklik yapılmasına dair dava konusu Yönetmeliğin 14. maddesindeki “Aynı yönetmeliğin 41. maddesinin 5. fıkrası yürürlükten kaldırılmış.” ibaresinin; Yönetmeliğin Geçici 3. maddesinde değişiklik yapılmasına dair dava konusu Yönetmeliğin 26. maddesinin incelenmesinden:
Dava konusu düzenlemeler ile otobüs ile yurt içi veya uluslararası yolcu taşımacılığı yapmakla yetkilendirilen kişilere, yetki belgelerine otomobil nitelikli taşıtları da ekleme imkanı getirmiş olup; davacı tarafından, düzenleme ile bu tür araçların şehir içinde yolcu taşıyarak taksicilik faaliyetlerinde bulunabilmesinin önünün açıldığı, bu haliyle kendi alanlarına yapılacak müdahale nedeniyle mağduriyetlerine yol açılacağı, otobüsle taşıma yetkisi verilenlerin otomobille taşıma yetkisinin bulunmadığı belirtilerek, düzenlemelerin iptalinin gerektiği öne sürülmüştür.
Davaya konu düzenlemelerin dayanağı olan Kanun’un 5. maddesinde yetki belgesi sahiplerinde aranacak özelliklerin belirtildiği; bu özellikler arasında mesleki ve mali yeterlilik koşulunun yer aldığı fakat yetki belgesi sahiplerine belge verilmesini sınırlayıcı koşullar arasında, farklı tür bir aracın belgeye kaydedilmesini engelleyici bir hüküm bulunmadığı gibi aracın niteliğini belirten taşıt kartının yetki belgesi sahiplerine verileceğinin belirtildiği görülmüştür.
Bu durumda Kanun’un 34. maddesinde, taşımacılarda aranacak şartlar ile yetki belgeleri ile taşıt belgelerinin nitelikleri ve aranacak koşulları belirlemenin davalı Bakanlığın yetkisinde olduğu belirtildiğinden; bahsi geçen düzenlemelerde (A), (B), (D) ve (F) türü yetki belgesi sahiplerine ilişkin çeşitli yükümlülükler ile araçlarda bulunması gereken teknik koşulların düzenlendiği; bu düzenlemelerin de davalı idarenin yetkisi kapsamında tesis edildiği, düzenlemelerde üst hukuk normlarına aykılırık bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin 24. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinin (4) numaralı alt bendinde yapılan değişikliğe ilişkin Yönetmeliğinin 8(a) maddesindeki “2.900 cm³ silindir hacminden az ve” ibaresi ile “1900 cm³ silindir hacminden az ve asgari kapasiteyi sağlayacak otomobillerin ilk başvuru ve faaliyet süresince” ibare ile aynı maddenin 2. fıkrasına eklenen bentlere ilişkin 8(b) maddesinin incelenmesinden;
31/12/2018 tarih ve 30642 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan değişiklik ile Yönetmeliğin ilk şeklinde olmayan yeni bir düzenleme yapılmış ve A1 yetki belgesi alacakların yetki belgesi eki taşıtlarının 2.900 cm³ silindir hacminden az ve 4 yaşından büyük olmaması zorunluğu getirilmiş ise de; Yönetmeliğin bu hükmünde 15/11/2019 tarihinde yapılan davaya konu değişiklik ile 2900 cm³ olarak öngörülen silindir hacmi 1900 cm³ olarak yeniden düzenlenmiş, 4 yaşa ilişkin kural varlığını korumuştur. Ne var ki; 10/01/2020 tarih ve 31004 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Karayolları Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile “1.900 ibaresi, “imalat tarihinden sonra tadilat görmemiş olması, 2900 cm³” olarak değiştirilmiş ve aynı alt bentte yer alan “4” ibaresi “3” olarak değiştirilmiştir.
Ayrıca dava konusu Yönetmeliğin 8(b) maddesi ile yapılan değişiklik açısından da; 24. maddenin ikinci fıkrasının (m) bendinin (2) numaralı alt bendinde yer alan “1.900” ibaresi “2.900” olarak değiştirilmiş, aynı bendin (3) numaralı alt bendindeki “6” ibaresi “İlk müracaatta 1 yaşından, faaliyeti boyunca da 3” olarak değiştirilmiş ve aynı bende “6) Kaydedilecek taşıtların imalat tarihinden sonra tadilat görmemiş olması,” şeklinde yeni bent eklenmiştir.
Buna göre, 10/01/2020 tarihli Yönetmelik değişikliği ile B1, B2, D1 ve D2 yetki belgesi eki taşıt belgesine kaydedilecek otomobil cinsi taşıtlara ilişkin olarak; silindir hacmi ve aracın yaşı ile ilgili kriterler değiştirilmiş ayrıca tadilat görmemiş olması yolunda ek koşul getirilmiştir.
Bu itibarla; Yönetmeliğin dava konusu edilen 8. maddesinin (a) ve (b) bendinin belirtilen kısımları hakkında davalı idarece yeniden düzenleme yapıldığı görüldüğünden esasının incelenmesi olanağı bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin 6. maddesinin 1., 2., ve 4. fıkralarında değişiklik yapılmasına dair dava konusu Yönetmeliğin 2. maddesi yönünden DAVANIN REDDİNE oyçokluğu ile,
2. Yönetmeliğin 14. maddesinde değişiklik yapılmasına dair dava konusu Yönetmeliğin 4/d maddesi; Yönetmeliğin 41. maddesinde değişiklik yapılmasına dair dava konusu Yönetmeliğin 14. maddesindeki “Aynı yönetmeliğin 41. maddesinin 5. fıkrası yürürlükten kaldırılmış.” ibaresi; Yönetmeliğin Geçici 3. maddesinde değişiklik yapılmasına dair dava konusu Yönetmeliğin 26. maddesi yönünden DAVANIN REDDİNE oybirliği ile,
3. Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin 24. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinin (4) numaralı alt bendinde yapılan değişikliğe ilişkin dava konusu Yönetmeliğinin 8(a) maddesindeki “2.900 cm³ silindir hacminden az ve” ibaresi ile “1900 cm³ silindir hacminden az ve asgari kapasiteyi sağlayacak otomobillerin ilk başvuru ve faaliyet süresince” ibareleri ile aynı maddenin 2. fıkrasına eklenen bentlere ilişkin dava konusu Yönetmeliğin 8(b) maddesi yönünden KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA oybirliği ile
4. Dava kısmen karar verilmesine yer olmadığına, kısmen ret ile sonuçlandığından ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin … TL’sinin davacı üzerinde bırakılmasına, kalan … TL’nin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
5. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca, duruşmalı işler için belirlenen … TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
6. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
7. Posta giderleri avansından varsa artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
8. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 21/12/2022 tarihinde karar verildi.

KARŞI OY :
(X) – Davaya konu Değişiklik Yönetmeliğinin 2. maddesi ile otobüsle yurtiçi veya uluslararası yolcu taşımacılığı yapmak üzere yetkilendirilmiş taşımacılara, yetki belgelerine “otomobil” türü araç ekleme imkanı getirilmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca davalı Bakanlığın Yasada belirtilen işletmeci sayısı, yolcu ve eşya kapasitesi, taşıtların durumu, güvenlik gibi nedenlerle yetki belgesi verilmesinde sınırlama ya da yeni düzenlemeler yapabilmesi mümkün ise de; bu yetkisini kullanırken, gerek Yasada belirtilen nedenleri gerekse nihai amaç olan kamu yararını koruması gerektiği; öte yandan taşımada düzen ve sürekliliği sağlaması; taşımacılığın ekonomik, elverişli, seri ve kamu yararına uygun olacak şekilde yapılmasını sağlamakla yükümlü olup; bu yetki ve görevi kapsamında yapacağı düzenlemelerde belirtilen hususları gözetip, düzenlemeyi haklı kılan meşru, hukuka uygun, nesnel nedenleri de ortaya koyması gerekmektedir.
Olayda; davalı idarenin savunma dilekçesinde işlem tesisine sebep olan hususların, otomobille taşımacılık yapan (A) türü yetki belgesi sahipleri lehine, dava konusu düzenlemeler yapılması sebebiyle (B) ve (D) türü yetki belgesi sahiplerine de yetki belgesi eki taşıt belgesine otomobil ekleme imkanı tanınması olarak belirtilmişse de; anılan düzenlemenin gerekliliğini ortaya koyan başkaca bir sebep bulunmadığının anlaşılması karşısında, söz konusu değişikliği gerekli kılacak nesnel ve alt yapı çalışmasına dayanan bir sebebin bulunmadığı sonucuna ulaşılmaktadır. Bu durumun ise düzenlemeyi amaç yönünden kusurlandıracağı tabiidir.
Diğer taraftan; dava konusu Yönetmeliğin dayanağı olan Yasa’nın 26. maddesinde; yetki belgesi kapsamına aykırı hareket edenlere yaptırım uygulanacağının hükme bağlanması; bu Yasaya dayalı olarak 2004 yılından beri yürürlüğe konulan Yönetmeliklerde ve dava konusu Yönetmelikte (B) ve (D) türü yetki belgelerinin “otobüsle” yolcu taşımalarında; (A) türü yetki belgelerinin ise “otomobille” yolcu taşımalarında düzenleneceği; otobüs ve otomobilin farklı yolcu taşıma araçları olduğunun belirtilmesi karşısında; (B) ve (D) türü yetki belgesi sahiplerinin yetki belgesi eki taşıt belgelerine otomobil türü araç ekleme yetkisi veren düzenlemenin bu hükümlere ve düzenlemenin kendi içinde çelişmesine yol açması sebebiyle mevzuat hazırlama tekniğine aykırılık teşkil edeceği açıktır.
Kaldı ki; bahsi geçen düzenlemeler ile hangi tür yetki belgesine hangi tür araçların kaydedileceğine ilişkin istikrar kazanmış uygulamalar karşısında; dava konusu düzenlemenin, Yasanın da amaçları arasında sayılan taşımada düzen ve güvenliğin sağlanması ilkelerine de aykırılık teşkil edeceği tabiidir. Bu itibarla (B) ve (D) türü yetki belgesi sahiplerinin belge eki taşıt belgesine otomobil türü taşıt ekleme imkanı tanıyan dava konusu düzenlemenin iptali gerektiği oyu ile çoğunluk kararına bu kısım yönünden katılmıyorum.