Danıştay 8. Daire Başkanlığı         2019/8424 E.  ,  2020/5118 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/8424
Karar No : 2020/5118

Kararın Düzeltilmesi İsteminde Bulunan(Davacı): … Endüstriyel Hammaddeler San. ve Tic. A.Ş.
Vekili: Av. …

Karşı Taraf (Davalı): … İl Özel İdaresi
Vekili : Av. …
Davalı Yanında Davaya Katılanlar:
1- … Köyü Tüzel Kişiliği
2- … Köyü Tüzel Kişiliği
Vekili: Av. …
3- … Köyü Muhtarlığı
4- …

İstemin Özeti : Danıştay Sekizinci Dairesinin 06/02/2019 tarih ve E:2016/7053, K:2019/762 sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.

Savunmanın Özeti: Savunma verilmemiştir.

Danıştay Tetkik Hakimi: …
Düşüncesi: Karar düzeltme istemi kabul edilerek, İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Danıştay dava daireleri ve İdari veya Vergi Dava Daireleri Kurulları tarafından verilen kararlar hakkında karar düzeltilmesi yoluna başvurulabilmesi 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesinde yazılı nedenlerin bulunmasına bağlıdır.
İstemde bulunan tarafından öne sürülen düzeltme nedenleri sözü edilen maddede belirtilen nedenlerden hiçbirisine uymadığından karar düzeltme isteminin reddine, karar düzeltme giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına, 12/11/2020 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY :

(X)- Dava, … ili, … ilçesi, … Köyü Mevkii’nde … sayılı IV. grup maden arama ruhsatını uhdesinde bulunduran davacı şirket tarafından, … İl Özel İdaresinin ../../… tarih ve … sayılı kararının iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince, su kaynaklarının niteliğine göre koruma alanlarını belirleme hususunda DSİ Genel Müdürlüğü’nün yetkili olduğu, ilgili idarelerce tesis olunacak ruhsat ve izin işlemlerinde de DSİ tarafından belirlenen ve haritalara işlenen kaynak kullanım alanlarının dikkate alınması gerektiği, uyuşmazlık konusu olayda ise davacı şirkete ait maden ruhsatının bulunduğu alanda yer alan su kaynaklarına ilişkin kaynak koruma alanlarının … Valiliği’nin 16/12/2013 tarih ve 12422 sayılı oluruna istinaden görevlendirilen yetkisi bulunmayan komisyon tarafından belirlendiği anlaşıldığından, kaynak koruma alanlarını belirleme yetkisi bulunmayan komisyon raporu uyarınca, davacı şirket adına düzenlenmiş maden ruhsatı alanında belirlenen kaynak koruma alanları içinde herhangi bir sondaj, maden arama ve üretim faaliyetinde bulunulmaması, su kaynaklı koruma alanlarına doğru eğimli sondaj yapılmaması yönünde tesis olunan dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı, ayrıca dava dosyasına sunulan 07/04/2015 tarih ve 212716 sayılı DSİ Jeoteknik Hizmetler ve YAS Dairesi Başkanlığı yazısında, maden ruhsatına konu alanda alanda DSİ … Bölge Müdürlüğü’nce koruma alanı belirleme çalışmalarının devam ettiği ve çalışmalar tamamlandığında koruma alanı koordinatlarının Maden İşleri Genel Müdürlüğü’ne bildirileceği hususunun belirtildiği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
3202 sayılı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunda 13.1.2005 tarihli ve 5286 sayılı Kanunun 1. maddesiyle yapılan değişiklik sonucu, bu Kanunun adının “Köye Yönelik Hizmetler Hakkında Kanun” olarak değiştirildiği ve 5286 sayılı Kanunla değişik 2. maddesinin (e) fıkrasında; “Köy ve bağlı yerleşme birimlerine, askeri garnizonlara sağlıklı, yeterli içme suyu ile kullanma suyu tesislerini yapmak, geliştirmek ve yapımına destek olmak, sondaj kuyuları açmak, bu maksatla umuma ait sular ile kanunlarla köye ve köylüye devir ve tahsis edilmiş veya köyün veya köylülerin eskiden beri intifaında bulunmuş olan suları; köylerin ve bağlı yerleşme birimlerinin, askeri garnizonların ihtiyacına göre tevzi etmek, kısmen veya tamamen başka köye, köylere bağlı yerleşme birimlerine, askeri garnizonlara tahsis etmek ve tahsis şeklini değiştirmek, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünün görevleri içinde sayılmış; 3202 sayılı Kanuna 5286 sayılı Kanunla eklenen Ek 2. maddesinde; “Bu Kanunda belirtilen hizmetler, İstanbul ve Kocaeli illeri dışında il özel idarelerince, İstanbul ve Kocaeli illerinde ise il sınırları dahilinde yapılmak üzere büyükşehir belediyelerince yerine getirilir.” hükmüne yer verilmiştir.
5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu’nun 6. maddesinde; mahalli müşterek nitelikte olmak şartıyla İl Özel İdaresinin, imar, yol, su, kanalizasyon, katı atık, çevre, acil yardım ve kurtarma; orman köylerinin desteklenmesi, ağaçlandırma, park ve bahçe tesisine ilişkin hizmetleri belediye sınırları dışında yapmakla görevli ve yetkili olduğu düzenleme altına alınmıştır.
6200 sayılı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un 2. maddesinde; taşkın sular ve sellere karşı koruyucu tesisler meydana getirmek, sulama tesislerini kurmak, sulama sahalarında mevcut parsellerin tamamını veya aksamını gösterir harita ve planları yapmak veya yaptırmak ve icabı halinde kadastrosunu yaptırmak, sulak alanları ıslah etmek, erozyon ve rüsubat kontrolü ile ilgili etüt ve planlama işlerini yapmak veya yaptırmak, kendi tesislerini korumaya yönelik erozyon kontrolü maksatlı ağaçlandırma çalışmaları yapmak, Köy içme suları için teknik organizasyon ve murakabeyi sağlamak ve bu iş için Bayındırlık Müdürlükleri emrinde çalışacak lüzumlu bilgiye sahip elemanları yetiştirmek, bahsi geçen tesislerin (Çalıştırma, bakım ve onarımdahil) işletmelerini sağlamak, rasat, tecrübe, istatistik, araştırma ve her türlü istikşaf işlerini yapmak ve ezcümle toprağın cins ve karakterini, yetiştirilecek mahsul nevilerini ve elde edilecek zirai, iktisadi faydaları ve verimlilik derecelerini tesbit etmek ve bu mevzularda gerekirse ilgili vekalet ve müesseselerden faydalanmak, amenejman planları hazırlamak ve bunları, temin edecekleri fayda ve ele alınmalarındaki zaruretlere göre seçmek, sıralamak ve Vekalete teklif etmek, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü’nün görev ve yetkileri arasında sayılmıştır.
10/10/2012 tarih ve 28437 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İçme Suyu Temin Edilen Akifer ve Kaynakların Koruma Alanlarının Belirlenmesi Hakkında Tebliğ’in 4. maddesinde; “Kuyu, kaynak, kaptaj, tünel, galeri ve benzeri su noktası ve su yapısı için koruma alanları DSİ tarafından belirlenir, koruma şartları ve sınırları ile birlikte Resmî Gazete’de ilan edilir. Belirlenen koruma alanlarının envanteri tutulur.” kuralı, 6. maddesinde; “(1) Koruma alanlarının sınırları, akiferin çeşidine, hidrolik iletkenlik katsayısına (K), iletimlilik katsayısına (T), porozite katsayısına (n), hidrolik eğime (i), depolama katsayısına (S), yeraltı suyu seviyesi derinliğine, negatif sınır şartlarına, jeolojik yapı ve topografya gibi faktörlere bağlı olarak belirlenir. Koruma alanlarının tespiti sırasında akiferin hidrojeolojik özelliklerini belirlemek için yeterli kuyu gibi tesislerin bulunmaması halinde, uygun yerlerde yeterli derinlik ve sayıda su sondaj veya araştırma kuyuları açılarak akiferle ilgili gerekli değerlendirmeler yapılır. (2) İçme suyu temin edilen yeraltı suyu işletme tesisinin koruma alanları önem derecelerine ve belirlenen şartlara göre en fazla üçe ayrılır.” kuralı yer almıştır.
Dosyanın incelenmesinden, … ili, … ilçesi, … Köyü sınırları içinde kalan ve davacı şirketin uhdesinde bulunan … nolu maden arama ruhsatı sahibi davacı tarafından, … Valiliği’nin 16/12/2013 tarih ve 12422 sayılı oluruna istinaden İl Özel İdaresi’nin yetki alanında bulunan her türlü işletme (Madencilik, Besicilik, Turizm, Yeni yerleşim alanları) faaliyetlerinin uygulanacağı bölgelerdeki su kaynaklarının korunması amaçlı inceleme yapmak üzere oluşturulan komisyon tarafından, … ili, … ilçesi, … Köyü sınırları içinde kalan ve davacı şirketin uhdesinde bulunan … nolu sahada sondaj yöntemiyle maden arama projesiyle ilgili olarak 25/07/2014 tarihinde … Köyü, 31/07/2014 tarihinde … ve … Köyleri ile 04/08/2014 tarihinde … Köyünde yapılan incelemelerde, … İlçesi …, … ve … ile … İlçesi … Köyleri tarafından kullanılan 43 adet su kaynağının tespit edildiği, inceleme komisyon raporunda, … …, … ve … ile … Köyleri tarafından kullanılan 43 adet su kaynağı için oluşturulan kaynak koruma alanları içinde herhangi bir sondaj, maden arama ve üretim faaliyetinde bulunulmaması, su kaynaklı koruma alanlarına doğru eğimli sondaj yapılmaması yönünde kriter belirlendiği, … İl Özel İdaresi Ruhsat ve Denetim Müdürlüğü’nün 08/08/2014 tarih ve 8174 sayılı işlemiyle inceleme komisyon raporunda belirtilen kriterlere uyulması gerektiği hususunun davacı şirkete bildirilmesi üzerine anılan işlemin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Olayda sondaj yöntemiyle maden arama faaliyetini yürütecek olan davacı şirkete, davalı idarece, ruhsatlı sahada yapılacak sondajlar, maden arama faaliyeti ve ileride yapılacak olan maden üretim faaliyetleri ile ilgili olarak Valilik makamının 16.12.2013 tarih ve 12422 sayılı oluruna istinaden bölgedeki su kaynaklarının korunması amaçlı inceleme yapmak üzere oluşturulan komisyonun yaptığı inceleme sonucunda hazırlanan raporda belirtilen kriterlere uyulması hususunda davacıya yazı yazıldığı, anılan raporun içeriğinde ise, ruhsat sahasında 43 adet su kaynağı tespit edildiği, 43 adet su kaynağı için oluşturulan kaynak koruma alanları içinde herhangi bir sondaj, maden arama ve üretim faaliyetinde bulunulmaması, su kaynaklı koruma alanlarına doğru eğimli sondaj yapılmaması, bazı koordinatlarda çevrili alan içinde yapılması planlanan sondajın tek yönde ve 80 metreyi geçmeyecek şekilde yapılması sondajdan çıkan atıkların kesinlikle dere yatağına bırakılmaması, her ne şekilde olursa olsun sondaj ve ileride yapılacak maden üretim faaliyetlerinde kullanılacak ekipmanlardan çıkan atık ürünlerin etrafa dökülmemesi, civardaki su kaynaklarının kirlenmesine neden olabilecek her türlü atığın ve kirletici unsurların derelere ve su kaynağı havzalarına gelmesinin engellenmesi, çalışmalar sırasında civar köylerin içme suyu kaynaklarına alt yapı tesislerine zarar verilmemesi tesislerde oluşabilecek zararların en kısa sürede giderilmesi koşuluyla faaliyetin yapılması uygun görülmüştür.
Bakılan davada … İl Özel İdaresi Ruhsat ve Denetim Müdürlüğü’nün 08/08/2014 tarih ve 8174 sayılı işleminde her ne kadar inceleme raporunda belirtilen kriterlere uyulmaması halinde uygulanacak yaptırım belirtilmemişse de işlemin, kesin ve icrai nitelikte olduğu, ruhsat sahibi şirketin faaliyetini etkileyecek nitelikte olduğu açıktır.
Uyuşmazlık, ruhsat sahasının içinde ve etrafında yer alan su kaynakları ile bu su kaynaklarının koruma alanlarının belirlenmesi konusunda gözetim ve denetim yetkisini kullanacak olan kurumun, DSİ veya davalı İl Özel İdaresi olup olmadığı konusunda toplanmaktadır. Ancak dava dosyasından her iki idarenin yetkisinin de tereddüte yer vermeyecek şekilde ortaya konulamadığı görülmektedir. Bu durumda dava konusu işlemin eki niteliğindeki inceleme raporunun içeriği önem arz etmektedir. İnceleme raporunda yapılacak faaliyetin çevreye ve su kaynaklarına etkilerinin neler olduğu, bölgedeki 43 adet su kaynağının kaç tanesinin içme suyu niteliğinde olup olmadığı, bölgede içme suyu dışında kullanılan kaynakların ne amaçla kullanıldığı, yapılacak madencilik faaliyetinin yüzey suları ve dolayısıyla yeraltı sularına etkilerinin neler olacağı, kaynak koruma alanlarının hangi ölçütlere göre belirlendiği hususları açıkça ortaya konulmaksızın davalı idarece oluşturulan komisyon düzenlediği rapor uyarınca davacının madencilik faaliyetinin kısıtlanması sonucunu doğuran dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığından karar düzeltme isteminin kabul edilerek kararın belirtilen gerekçe ile onanması gerektiği düşünülmektedir.