Danıştay 8. Daire Başkanlığı         2019/7381 E.  ,  2020/4477 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/7381
Karar No : 2020/4477

Kararın Düzeltilmesi İsteminde Bulunan(Davalı): … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
Vekili : Av. …
Davalı Yanında Davaya Katılan: … Okulları Eğitim ve Öğretim Tesisleri İnş. Tur. A.Ş.
Vekilleri : Av. …, Av. …
Av. …, Av. …
Karşı Taraf (Davacı): … Servis Aracı İşletmecileri Odası
Vekili : Av. …
İstemin Özeti : Danıştay Sekizinci Dairesinin 19/06/2019 tarih ve E:2014/6051, K:2019/5792 sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : İstemin reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi: …
Düşüncesi :Dava; … Servisçiler Odası tarafından, … ilinde faaliyet gösteren bir özel okulun kendi adına kayıtlı araçlar ile şoförlerin ve rehber personelin Okul Servis Araçları Hizmet Yönetmeliğinde belirtilen şartları yerine getirmeleri, Yönetmelikte belirtilen esas ve özelliklere uyacaklarına ve ticari faaliyette bulunmayacaklarına dair yazılı taahhüt vermeleri ve araçların üzerinde okul adının belirtildiği ibarelerin bulunması kaydıyla “S” özel plaka tahdidine ihtiyaç olmadan … Büyükşehir Belediyesi sınırları dahilinde kendi öğrenci ve personellerini taşımasına izin verilmesine ilişkin … Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Koordinasyon Merkezinin (…) … tarih ve … sayılı kararının iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince; davalı idarece aynı hususa ilişkin olarak tesis edilen … gün ve … sayılı UKOME kararının iptali istemiyle açılan davada … İdare Mahkemesinin E:… sayılı kararı ile; … ilinde korsan taşımanın önüne geçilmesi ve denetiminin kolaylaşmasını teminen 1999 yılında İl Trafik Komisyonu kararıyla servis araçlarına (S) harf grubundan plaka verilmesine karar verildiği; 11.05.2005 günlü … kararıyla da servis araçlarına tahdit getirilerek sayılarının 2429 olarak dondurulmasına karar verildiği; Bu duruma göre; kendi tesis ettiği işlemlerle trafik düzeni ve güvenliği yönünden ve ayrıca denetimi daha etkin yapmak amacı ile öğrenci ve personel taşımacılığının yetki alanı içerisinde (S) plakalı araçlarla yapılmasını benimseyen ve ayrıca yine yetki alanı içerisindeki (S) plakalı araçların sayısını sınırlayan davalı idarece, bu ilkeden vazgeçmeden ve halen bu ilke mevcut iken, salt bir tüzel kişilik yönünden istisnai nitelik taşır şekilde ve söz konusu ilkeyi koyarken amaçladığı öğrenci servis araçlarına yönelik trafik düzeni ve güvenliğinin tesisi ile denetimin daha etkin yapılmasını ne şekilde sağlayacağınıda işlemde belirtmeden tesis edilen uyuşmazlık konusu işlemde kamu yararına, hizmet gereklerine ve eşitlik ilkesine uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmakla davaya konu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle iptaline karar verildiği; dava konusu … kararının ise, bahsi geçen iptal kararında belirtilen sakıncaları bertaraf etmek ve denetimi sağlamak için bazı taahhütnameler ve belgeler istenilmesi yoluna gidilmek suretiyle yargı kararının şeklen uygulanmak amacıyla tesis edildiği, (S) plakalı araçların sayısını sınırlayan idarece bu ilkeden vazgeçmeden sadece bir tüzel kişilik yönünden istisnai nitelikte karar alınmasının kamu yararına ve eşitlik ilkelerine aykırı bulunduğu hususlarına değinilmeksizin karar alındığı sonucuna ulaşılmış olup, idari organlarca mahkeme kararını bertaraf edecek şekilde karar alınması hukuka aykırı bulunduğundan, işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.
2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının “Kanun önünde eşitlik” başlıklı 10. maddesinin 3. fıkrasında; “Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz.” hükmüne yer verilmiştir.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Büyükşehir, ilçe ve ilk kademe belediyelerinin görev ve sorumlulukları” başlıklı 7. maddesinin (f) bendinde, “Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek.” hükmü ile aynı Kanun’un 9. maddesinde de, “Büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla, büyükşehir belediye başkanı ya da görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluş temsilcilerinin katılacağı ulaşım koordinasyon merkezi kurulur. Büyükşehir ilçe ve ilk kademe belediye başkanları kendi belediyesini ilgilendiren konuların görüşülmesinde koordinasyon merkezlerine üye olarak katılırlar. Ulaşım koordinasyon merkezi toplantılarına ayrıca gündemdeki konularla ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının (oda üst kuruluşu bulunan yerlerde üst kuruluşun) temsilcileri de davet edilerek görüşleri alınır.
Bu Kanun ile büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirlemesi ile taksi, dolmuş ve servis araçlarının durak ve araç park yerleri ile sayısının tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir sınırları dahilinde il trafik komisyonunun yetkileri ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılır.
Ulaşım koordinasyon merkezi kararları, büyükşehir belediye başkanının onayı ile yürürlüğe girer.
Ulaşım koordinasyon merkezi tarafından toplu taşıma ile ilgili alınan kararlar, belediyeler ve bütün kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilgililer için bağlayıcıdır.
Koordinasyon merkezinin çalışma esas ve usulleri ile bu kurullara katılacak kamu kurum ve kuruluş temsilcileri, İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Büyükşehir belediyelerine bu Kanun ile verilen görev ve yetkilerin uygulanmasında, 13.10.1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz.” hükümlerine yer verilmiştir.
2981 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 3. maddesinde, Okul taşıtı : Genel olarak okul öncesi, ilköğretim ve orta dereceli okulların öğrencileri ile sadece gözetici ve hizmetlilerin taşınmalarında kullanılan taşıt olarak tanımlanmış, tahditli plaka alma yükümlülüğü getirilmemiş, Öte yandan; personel servis aracı; kamu kurum veya kuruluş veya özel-tüzel kişilerin personelini bir akit karşılığında taşıyan minibüs, otobüs şeklindeki araçlardır. Kamu kurum veya kuruluş ile özel-tüzel kişinin kendine ait araçla kendi personelini taşıma işi bu tanım kapsamına girmez; şeklindeki hükümde de kendi personelinin taşınması işinin tahdit kapsamında olmadığı belirtilmiştir.
İşlem tarihinde yürürlükte olan 2007 tarihli Okul Servis Araçları Hizmet Yönetmeliğinin 3. maddesinde; Özel İzin Belgesi; Okul servis aracının işletenini, şoförünü, rehber personeli, taşıtın plakasını, cinsini, taşıma sınırını ve izleyeceği güzergahı belirten ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu, Karayolları Trafik Yönetmeliği ve bu Yönetmelik ile il-ilçe trafik komisyonu kararlarına uygunluğu anlaşılan okul servis araçlarına trafik denetleme şube veya bürolarınca verilen belge olarak tanımlanmış; 2017’ de yürürlüğe giren meri Yönetmelikte ise; 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu, 5393 sayılı Belediye Kanunu, Karayolları Trafik Yönetmeliği ve bu Yönetmelik ile İl-ilçe trafik komisyonu kararlarına uygunluğu anlaşılan okul servis araçlarına büyükşehirlerde büyükşehir belediyelerince, diğer yerlerde ise ilgili belediyelerce verilen ve okul servis aracının işletenini, şoförünü, rehber personelini, taşıtın plakasını, cinsini, taşıma sınırını ve izleyeceği güzergâhı belirten belge olarak tanımlanmıştır.
İşlem tarihinde yürürlükte olan Okul Servis Araçları Hizmet Yönetmeliğinin 4 (ğ) maddesinde ise; Kamu Kurum ve Kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişi ve kuruluşlara ait okul servis aracı olarak teçhiz edilmiş araçlar, taahhüt ettikleri öğrenci taşıma hizmetlerini aksatmamak kaydıyla, personel servis taşıma hizmetlerinde de kullanılabilir. Ancak, bu taşıma esnasında okul servis araçlarına ait ışıklı işaretlerin şoförler tarafından kullanılması yasaktır kuralı yer almış, aynı kural meri Yönetmelikte de korunmuştur.
Yukarıda yer verilen ve belediyelerin yetkililerinin kapsam ve sınırını belirleyen belediye mevzuatında; belediyelerin, belediye sınırı içindeki servis sayılarını belirleme ve bunların çalışma şekil şartlarını düzenleme, değiştirme konusunda takdir yetkisi bulunduğu anlaşılmakla birlikte bu yetkinin trafik güvenliği, planlama ve şehircilik ilkeleri ve kamu yararına uygun olarak kullanılacağı açıktır. Belediyelerce, mevcut servis şoförü esnafının haklarını korumak, korsan taşımanın önüne geçmek ve bu araçları diğer araçlardan kolayca ayırt ederek, denetimini kolaylaştırmak gibi amaçlarla aynı cinsten ticari plaka verme ve tahdit uygulaması gibi yol ve yöntemlere başvurulduğu görülmekle birlikte, belediyeye yetki veren mevzuatta, belediyelerin ilanihaye bu araçlarla sınırlı olarak servis taşımacılığı yaptıracağı; yalnız bu tahditli araçlarla servis taşımacılığı yapılmasına izin vereceği gibi bir sınırlayıcı hüküm yer almamaktadır. Buna göre, belediyelerin, söz konusu taşımacılığın esaslarını belirleyen mevzuat (Belediye Kanunları ile 2918 sayılı Yasa ve karayolu trafiği konusundaki diğer yetkili Bakanlığın hazırladığı yönetmelikler) hükümlerine uygun olarak, tahdit kapsamı dışındaki araçlarla da servis taşımacılığı izni vermesi belli koşullarla mümkün olmaktadır. Aksi yaklaşım, takdir yetkisinin yasal olmayan şekilde sınırlandırılması anlamını taşır.
Yukarıda yer verilen 2918 sayılı Yasanın 3. maddesinde; özel kişinin kendi personelini kendi aracıyla taşıması işinin servis taşıması kapsamının dışında tutulmuş olması; okul servis araçlarının tanımına ilişkin hükümde yalnız tahditli plakalı araçla yapılmasını zorunlu kılan bir düzenleme bulunmayıp, bu araçlarda bulunması gereken teknik koşulların detaylı bir biçimde düzenlendiği ve bu Yasa uyarınca çıkartılan Okul Servis Araçları Yönetmeliğinin 4(ğ) maddesindeki kural ile özel kişinin kendi aracıyla servis taşıması yapmasına cevaz veren bir kural içermesi karşısında; belediye sınırı içinde talepte bulunan bir özel okula, Yönetmelikte yer alan şartları taşıması koşuluyla bu izinlerin verilmesine ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Öte yandan; özel kişilerin kendi araçları ile yapacağı servis taşımacılığında da belediyeden özel izin belgesi ve güzergah izin belgesi alacağı açık olduğundan; tahdit kararı ile ulaşılmak istenen denetim kolaylığının bu araçlar için söz konusu olmayacağını söylemek imkansızdır.
Bu itibarla; davanın davanın reddi gerekirken, işlemin iptaline dair kararı onayan Dairemiz kararının belirtilen gerekçeler doğrultusunda düzeltilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Danıştay dava daireleri ve İdari veya Vergi Dava Daireleri Kurulları tarafından verilen kararlar hakkında karar düzeltilmesi yoluna başvurulabilmesi 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesinde yazılı nedenlerin bulunmasına bağlıdır.
İstemde bulunan tarafından öne sürülen düzeltme nedenleri sözü edilen maddede belirtilen nedenlerden hiçbirisine uymadığından karar düzeltme isteminin reddine, karar düzeltme giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına, 20/10/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.