Danıştay 8. Daire Başkanlığı         2019/7152 E.  ,  2023/774 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/7152
Karar No : 2023/774

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME)’nin … tarih ve … sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; kent içi ulaşım hakkında ortaya çıkan sorunları gidermek ve bu sorunları önlemek noktasında her türlü kararı almak ve genel ulaşım politikaları belirlemek hususunda İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Koordinasyon Merkezi’nin yetkili olduğu, 2016 yılı verilerine göre İstanbul sınırları dahilinde toplam 17.395 adet taksinin bulunduğu ve aynı yıla ilişkin İstanbul Büyükşehir Belediyesi Beyaz Masa birimine ulaşan taksi şikayetlerinin %51’nin kısa mesafe nedeniyle yolcu almamaya ilişkin olduğu, düzenleme ile açılış ücreti dışında yolculuk başına minimum ücret uygulamasının ilk olarak … tarih ve … sayılı UKOME kararı ile kabul edildiği, bu kararla A,B,C segmenti taksiler için açılış ücretinin 3,45-TL, yolculuk başına minimum ücretin 8,70-TL olarak, D segmenti 8+1 yolcu kapasiteli hafif ticari VAN tipi (M segmenti), C ve üstü segmentte %100 elektrik motorlu taksiler için açılış ücreti 3,95-TL, minimum ücretin 9,95-TL olarak belirlendiği, taksi ücretlerinin yeniden belirlendiği dava konusu UKOME kararı ile söz konusu uygulamaya devam edilerek açılış ücreti ile birlikte yolculuk başına minimum ücret uygulamasının devam ettirildiği, düzenleme ile kısa mesafe için yolcu alınmama şikayetlerinin engellenmeye çalışıldığı, herhangi bir kişi veya kesimin aleyhine kamu yararı ve hizmet gerekleri dışında bir saikle hareket edildiğine dair de verinin bulunmadığı, ulaşım hizmetlerinin devamlılığını sağlamak ve belli bir hizmet kalitesine ulaşmak adına alınan kararın ulaşım ilkeleri, planlama esaslarına, hukuka ve mevzuata aykırılık teşkil etmediği kanaatine varıldığından dava konusu UKOME kararında hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu kararın dayandığı hukuki ve kanuni gerekçelerin Dairece de uygun bulunduğu, ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, gerekçeli karar hakkının ihlal edildiği, dava konusu düzenlemenin kamu yararına aykırı olduğu, Mahkemece açılış ücretinin var ediliş amacının tartışılmadığı, değerlendirmenin hatalı olduğu, açılış ücreti ile birlikte minimum ücret uygulanmasının getirilmesinin ücretlendirme esasına aykırı olduğu, müşterilerin kısa mesafe hizmetini almadan para ödemek durumunda kalacağı, kısa mesafeye gidecek yolculara hizmet sunumunda isteksizlik gösteren taksici esnafının idari yaptırım uygulanmak suretiyle önüne geçilmesinin olanaklı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idarenin 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu ve ilgili Yönetmelik kapsamında sadece tarife belirlenmesinin değil aynı zamanda ulaşım hizmetinin aksamadan yürümesini de sağlamak zorunda olduğu, yapılan düzenleme ile toplumun belli bir kesimine ayrımcılık yapılması değil ulaşım hizmetinden tüm vatandaşların yararlanmasının amaçlandığı, gelen talep ve şikayetler değerlendirilerek ulaşımda tespit edilen aksaklıkların giderilmeye çalışıldığı, dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu, kısa mesafede yolcu almama şikayetleri nedeniyle oluşan mağduriyetin giderilmesi amacıyla söz konusu kararın alındığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Dava, İstanbul Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği, İstanbul Otomobilciler Esnaf Odası, Bahçelievler Kocasinan Esnaf Odası tarafından davalı idareye muhtelif tarihlerde yazılan yazılarla taksi ücretlerinde düzenleme yapılmasının talep edilmesi üzerine dava konusu … tarih ve … sayılı UKOME kararının alındığı, söz konusu kararla, A,B,C segmentinde yer alan taksilerin açılış ücretinin 4,00-TL, yolculuk başına minimum ücretin 10,00-TL, C ve üstü segment %100 elektrik motorlu taksiler ve D Segmenti (fosil yakıt kullanan) taksilerin açılış ücretinin 4,60-TL, yolculuk başına minimum ücretin 11,50-TL, 27/08/2014 tarih ve 2014/-8.10 sayılı UKOME kararı ile belirlenen lüks taksilere A,B,C segmenti sarı taksilerin ücret tarifesi üzerinden 2 kat olarak uygulanarak açılış ücretinin 8,00-TL, yolculuk başına minimum ücretin 20,00-TL olarak belirlendiği, davacı tarafından, A,B,C segmenti taksiler ile C ve üstü segment taksiler ve lüks taksilerin tarife düzenlemesinde hem açılış ücretinin hem de yolculuk başına minimum ücret alınmasının hukuka aykırı olduğu, ulaşım ölçütünün vasıta ile gidilen mesafenin miktarına bakılarak belirleneceği, kısa mesafeli yolculuklarda “açılış ücreti” sayesinde her yolcudan asgari bir kazanç elde edildiği, bunun dışında açılış ücretine ilaveten minimum ücret adı altında ilaveten ikinci bir tarifelendirme yapılamayacağı, hizmetten faydalananların aleyhine olacak şekilde düzenleme yapıldığı ileri sürülerek kararın kaldırılması yönünde 08/02/2018 tarihinde yapılan başvurunun zımnen reddedilmesi üzerine İstanbul Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME)’nin … tarih ve … sayılı kararının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’nun “Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları” başlıklı 7. maddesinde, “… f) Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek. … p) Büyükşehir içindeki toplu taşıma hizmetlerini yürütmek ve bu amaçla gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek, büyükşehir sınırları içindeki kara ve denizde taksi ve servis araçları dahil toplu taşıma araçlarına ruhsat vermek.”; “Ulaşım Hizmetleri” başlıklı 9. maddesinde, “Büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve demiryolu üzerindeki her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla büyükşehir belediye başkanı ya da görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluşları ile, Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonunun görevlendireceği ilgili odanın temsilcisinin katılacağı Ulaşım Koordinasyon Merkezi kurulur. İlçe belediye başkanları kendi belediyesini ilgilendiren konuların görüşülmesinde koordinasyon merkezlerine üye olarak katılırlar. Ulaşım Koordinasyon Merkezi toplantılarına ayrıca gündemdeki konularla ilgili üye olarak belirlenmeyen ulaşım sektörü ile ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından ihtisas meslek odalarının temsilcileri de davet edilerek görüşleri alınır. Bu Kanun ile büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirlemesi ile taksi, dolmuş ve servis araçlarının durak ve araç park yerleri ile sayısının tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir sınırları dahilinde il trafik komisyonunun yetkileri ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılır. Ulaşım koordinasyon merkezi kararları, büyükşehir belediye başkanının onayı ile yürürlüğe girer. Ulaşım koordinasyon merkezi tarafından toplu taşıma ile ilgili alınan kararlar, belediyeler ve bütün kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilgililer için bağlayıcıdır. Koordinasyon merkezinin çalışma esas ve usulleri ile bu kurullara katılacak kamu kurum ve kuruluş temsilcileri, İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. Büyükşehir belediyelerine bu Kanun ile verilen görev ve yetkilerin uygulanmasında, 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz.” hükümlerine yer verilmiştir.
Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği’nin “Görev ve yetkileri” başlıklı 18. maddesinde, “(1) UKOME, büyükşehir içindeki kara, deniz, göl, nehir, kanal ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesini sağlamak üzere; ulaşım, trafik ve toplu taşıma konularında üst düzeyde yönlendirici karar alma, uygulama, uygulatma ve ilgili mevzuattaki usulüne göre gereken tesisleri kurma, kurdurma ve işletme hak ve yetkilerine haizdir. Bu amaçla;…ç) Kara, deniz, göl, nehir, kanal ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; otobüs, taksi, dolmuş ve servis durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek, gerçek ve tüzel kişiler ile resmi ve özel kurum ve kuruluşlara ait otopark olmaya müsait boş alan, arazi ve arsaları geçici otopark yeri olarak ilan etmek ve bunların sahiplerine veya üçüncü şahıslara işletilmesi için izin vermek, izin verilen otoparklar ile karayolu üzerindeki diğer park yerlerinde engelliler için işaretlerle belirlenmiş bölümler ayrılmasını sağlamakla görevli ve yetkilidir.” hükümleri yer almıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava, davalı idarenin işlemi tesis etmesinin nedeninin, İstanbul Esnaf ve Sanatkarlar Odalar Birliği, İstanbul Otomobilciler Esnaf Odasının başvuruları ve Toplu Ulaşım Hizmetler Müdürlüğünün raporu olduğu, anılan raporda başvurulara ilişkin taksilerde D segmentine ilave %15 ücret artışının talep edildiği, taksi dolmuş ücretlerinin … tarih ve … sayılı UKOME kararı içerisinde yer alan formüle göre uygulanmasına karar verildiği hususlarına yer verildiği anlaşılmaktadır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükmü uyarınca ulaşım hizmetlerini planlamak ve koordinasyonu sağlama ve ulaşım, trafik ve toplu taşıma konularında üst düzeyde yönlendirici karar alma, taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini belirlemede Büyükşehir Belediyesinin görevli ve yetkili bulunduğu belediye ve mücavir sınırları içinde bu yetkinin Ulaştırma ve Koordinasyon Merkezi aracılığıyla kullanabileceğinin düzenlenmiş olduğu anlaşılmakla birlikte bu görevin yerine getirilip yetkinin mevzuat çerçevesinde kullanılmasında, gelen taleplere ilişkin olarak alınacak kararlara gerekçe olması bakımından sorunların çözümüne yönelik, konunun uzmanlarınca yapılacak bilimsel araştırma ve inceleme neticesinde belirli kriterlere dayalı ve şehirleşme ilkeleri göz önüne alınarak somut, objektif verilere dayalı hazırlanmış bir rapor sonucunda işlemin tesis edilmesi gerektiği açıktır.
Dava konusu UKOME kararında ise Belediyeye ait Beyaz Masa birimine yapılan şikayetlerin oranı ile farklı meslek kuruluşları tarafından ücret artışına ilişkin olarak yapılan başvurular baz alındığı, kararda farklı segmentlerde bulunan araçlar arasında ücret farkının bulunması doğal olmakla birlikte yeni ücretlerin ve buna ilişkin farkların neye göre belirlendiğine ilişkin herhangi bir bilgiye yer verilmediği, kararda yer alan konuların gerek taksici esnafı gerekse de kullanıcıların nasıl ve ne şekilde etkileneceği, fayda maliyet analizleri ve idari işlemin tesis edilmesinin nihai amacı olan kamu yararının ne olduğu ve nasıl gerçekleşeceğine ilişkin konunun uzmanlarınca hazırlanmış somut, objektif verilere dayalı hazırlanmış bir rapor alınmadan tesis edildiği anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, davanın reddi yönündeki İdare Mahkemesi Kararına yönelik istinaf isteminin reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun’un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. İstanbul Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın yukarıda belirtilen Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine,
4. Kesin olarak 22/02/2023 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY :
(X)- Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen kararın usul ve hukuka uygun olduğu ve dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri de kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmediğinden davacı tarafından yapılan temyiz isteminin reddine karar verilmesi düşüncesiyle çoğunluk kararına katılmıyorum.