Danıştay 8. Daire Başkanlığı 2019/6778 E. , 2023/51 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/6778
Karar No : 2023/51
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Valiliği
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:… , K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Kütahya İli, … Mah. … Sokak, No:… adresinde … Apart’ı isimli işletmede izinsiz ve ruhsatsız öğrenci barınma hizmeti verildiğinden bahisle, 5661 sayılı Yüksek Öğretim Öğrenci Yurtları ve Aşevleri Hakkında Kanun uyarınca anılan adresin kapatılmasına ilişkin Kütahya Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla; “… Apart ” isimli binada yapılan denetim sonucunda, işletmenin 2 katlı olduğu ve 11 adet 1+0 aparttan oluştuğu, 11 yatak kapasitesinin bulunduğu, barınmakta olan 11 kişiden 5’inin öğrenci, diğerlerinin çeşitli işlerde çalışan olduğu, işletmede çalışana rastlanmadığı, aylık konaklama ücretinin 300-TL olduğu, günlük konaklama ücretinin 10-TL olduğu, Kütahya Belediyesi’nden ya da Milli Eğitim Bakanlığı’ndan alınmış işyeri açma ve çalıştırma ruhsatının bulunmadığının tespit edildiği, söz konusu binanın üniversite öğrencilerine kiralanmak suretiyle apart gibi işletildiği, ilgili mevzuat uyarınca her ne ad altında olursa olsun öğrenci barınma hizmetlerine ilişkin faaliyetlerin izinsiz ve ruhsatsız yürütülemeyeceği, davacı tarafından işletilen “… Apart” isimli işletmede, izinsiz ve ruhsatsız olarak yükseköğrenim öğrencilerine barınma hizmeti verildiği, anılan işletmenin kapatılmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka ve mevzuata aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin İstinaf başvurusuna konu kararın hukuka ve usule uygun olduğu ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, kararın hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
… Apart’ı isimli işletmede izinsiz ve ruhsatsız öğrenci barınma hizmeti verildiğinden bahisle, 5661 sayılı Yüksek Öğretim Öğrenci Yurtları ve Aşevleri Hakkında Kanun uyarınca anılan işletmenin kapatılmasına ilişkin Kütahya Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işleminin iptali istemiyle açılan davada; davanın reddine ilişkin Mahkeme kararına karşı yapılan istinaf kanun yolu başvurusunun reddi yolundaki Bölge İdare Mahkemesi kararı davacı tarafından temyiz edilmiştir.
İLGİLİ MEVZUAT:
5661 sayılı Yüksek Öğretim Öğrenci Yurtları ve Aşevleri Hakkındaki Kanuna Ek Kanun’un 1. maddesi’nde; gerçek ve tüzelkişiler tarafından yemekli ve yemeksiz öğrenci yurtları ve buna benzer kurumlar açılması ve işletilmesinin Milli Eğitim Bakanlığının iznine bağlı olduğu, Milli Eğitim Bakanlığı’nın bu gibi yurt ve kurumları tespit edeceği esaslara göre denetleyeceği düzenlendikten sonra anılan maddeye 694 sayılı KHK ile eklenen (h) bendinin Ek fıkrasında; ”Yurt ve benzeri kurumlar, ortaokul, ortaöğrenim ve yükseköğrenim öğrencilerine barınma hizmeti vermek amacıyla açılır ve bu Kanun ile 25/8/2011 tarihli ve 652 sayılı Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 13 üncü maddesine göre işyeri açma ve çalışma ruhsatı alırlar. Öğrenim düzeyine göre barınma hizmeti verilecek öğrenciler ile bu hizmetin verilebileceği kurumlar ve bu hizmeti sunacak gerçek ve tüzel kişilerin nitelikleri yönetmelikle belirlenir. Her ne ad altında olursa olsun, öğrenci barınma hizmetlerine ilişkin faaliyetlerin ruhsatsız yürütülmesi halinde brüt asgari ücretin yirmi katı idari para cezası uygulanır ve bu yerler valilikçe kapatılır.” hükmüne yer verilmiştir.
20.02.2017 tarih ve 2017/10090 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kabul edilen ve 06.05.2017 tarih ve 30058 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Özel Öğrenci Barınma Hizmetleri Yönetmeliği’nin 1. maddesinde; bu Yönetmeliğin amacının; ortaokul, imam-hatip ortaokulu ve ortaöğretim kurumları ile yükseköğretim kurumlarında öğrenim gören öğrencilere öğrenim dönemlerinde barınma hizmetleri sunmak amacıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından öğrenci yurdu, öğrenci pansiyonu, öğrenci apartları ve öğrenci stüdyo daireleri açılmasına, işletilmesine ve bunların denetimine ilişkin usul ve esasları düzenlemek olduğu belirtildikten sonra, “Tanımlar” başlıklı 3. maddesinde; “Bu Yönetmeliğin uygulanmasında; (…) b) Barınma hizmeti: Öğrencilerin öğrenim dönemi boyunca konaklaması, beslenme ve sosyal ihtiyaçlarının karşılanması ve eğitim hazırlıklarını yapmasını sağlayıcı hizmetleri, g) Kurum: Bu Yönetmelik kapsamında faaliyet gösteren öğrenci yurdu, öğrenci pansiyonu, öğrenci apartları ve öğrenci stüdyo dairelerini, ı) Öğrenci apartları: Yükseköğrenim öğrencilerine barınma hizmeti vermek amacıyla açılmış, bağımsız girişi bulunan bir veya etrafı ihata duvarıyla çevrili ortak bir taşınmazın üzerinde tamamı kuruma ait birden fazla binadan oluşan ve bağımsız her dairesinde birden fazla odası bulunan kurumu, i) Öğrenci pansiyonu: Ortaöğretim kurumları ve yükseköğrenim öğrencileri için bağımsız bir bina veya etrafı ihata duvarıyla çevrili ortak bir taşınmazın üzerinde tamamı kuruma ait birden fazla binadan oluşan en az bir ay olmak üzere barınma hizmetlerinin sunulduğu kurumu, j) Öğrenci stüdyo daireleri: Yükseköğrenim öğrencilerine barınma hizmeti vermek amacıyla bir ana taşınmazın 23/6/1965 tarihli ve 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununa göre bağımsız bölümlerinde öğrencilerin barındığı ve bazı hizmetlerin ortak sunulabildiği kurumu, k) Öğrenci yurdu: Bir binadan veya etrafı ihata duvarıyla çevrili ortak bir taşınmazın üzerinde tamamı kuruma ait birden fazla binadan oluşan, yatakhaneleri, ortak kullanım alanları bulunan ve toplu hizmetlerin sunulduğu kurumu (…) ifade eder.” hükmüne yer verilmiştir.
Anılan Yönetmeliğin 4. maddesinin 1. fıkrasında; kurumların, kurum açma izni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatlarının Bakanlık tarafından verileceği düzenlenmiş ve “Bakanlıkça ve valilikçe yapılacak işlemler” başlıklı 5. maddesinin 6. fıkrasında; “Kurum açma izni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenmeden her ne ad altında olursa olsun öğrenci barınma hizmeti veren yerler ile öğrenci ibaresi kullanılarak faaliyet gösteren barınma yerleri açılamaz ve işletilemez. 14/7/2005 tarihli ve 2005/9207 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik uyarınca yetkili idareden otel, motel, pansiyon ve benzeri konaklama tesisi ruhsatı alarak bu Yönetmelik kapsamında öğrenci barınma hizmeti veren veya öğrenci yurdu, öğrenci pansiyonu, öğrenci apartları, öğrenci stüdyo daireleri gibi işletilen ya da tabelasında öğrenci ibaresi bulunduran yerlerin işyeri açma ve çalışma ruhsatları yetkili idare tarafından iptal edilir. Bu yerler, ruhsatı veren yetkili idarece işlem yapılmaması veya ruhsatlarının bulunmaması halinde 10/6/1949 tarihli ve 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu hükümleri uyarınca valilikçe kapatılır.” hükmüne; “Kurum açma izni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatının iptali ve idari para cezaları” başlıklı 42. maddesinin 4. fıkrasında; “Her ne ad altında olursa olsun öğrenci barınma hizmetlerine ilişkin faaliyetlerin, Kanunun 1 inci maddesinin dördüncü fıkrasında belirtilen ruhsat alınmadan yürütülmesi halinde aynı fıkrada belirtilen idari para cezası verilir ve bu yerler valilikçe kapatılır.” hükmüne; aynı maddenin 8. fıkrasında “İdari para cezaları, kurum açma iznini vermeye yetkili makam tarafından uygun görülmesi halinde verilir. Verilen idari para cezası gerçek kişi ise kurucuya; tüzel kişilik ise kurucu temsilcisine 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre valilikçe tebliğ edilir. Kanunda belirtilen idari para cezaları, yetkili makam tarafından cezanın verildiği günde yürürlükte bulunan brüt asgari ücret üzerinden belirlenir. Verilen idari para cezaları e-Barınma modülüne işlenir ve aynı fiillerin tekrarının olup olmadığı bu modül üzerinden kontrol edilir.” hükmüne; “Kurumlara ilişkin geçiş hükümleri” başlıklı Geçici 2. maddesinin 1. fıkrasında; “Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihte Bakanlığa bağlı olarak faaliyette bulunan özel öğrenci yurtlarının işyeri açma ve çalışma ruhsatları, 26/8/2017 tarihine kadar başkaca bir işleme gerek kalmaksızın Bakanlıkça düzenlenir. Bakanlıkça ruhsat düzenlenmesi ile birlikte, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik hükümleri uyarınca yetkili idarelerce bu yurtlara verilmiş mevcut ruhsatlar iptal edilmiş sayılır.” aynı maddenin 5. fıkrasında ise; “6/5/2017 tarihinde İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen yetkili idareden otel, motel, pansiyon ve benzeri konaklama tesisi ruhsatı aldığı halde öğrenci barındırma hizmeti veren öğrenci yurdu, öğrenci pansiyonu, öğrenci apartları veya öğrenci stüdyo daireleri gibi çalıştırılan yerler 1/9/2018 tarihine kadar depreme karşı dayanıklılık ve yangına karşı güvenlik önlemlerinin alındığına dair düzenlenen raporlar ve ek-1’de yer alan özel öğrenci barınma hizmetleri kurumu açacaklar için başvuru formu ile kurum açmak üzere il veya ilçe millî eğitim müdürlüğüne müracaat ederler. Gerçek kişi kurucularda lisans mezunu olma şartı aranmaksızın, müracaatı uygun görülenlere kurum açma izni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenir. Bu kurumlar, 1/8/2019 tarihine kadar binalarını bu Yönetmelikte belirlenen şartlara uygun hale getirirler. 1/10/2018 tarihine kadar bu fıkra hükümleri doğrultusunda kurum açma izni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatı almayan yerler, 5442 sayılı Kanun hükümleri uyarınca valilikçe kapatılır.” hükmüne yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME
Dava konusu işlem tarihi itibarıyla öğrencilere yönelik barınma hizmeti sunulmasına yönelik olarak öğrenci apartı, öğrenci pansiyonu, öğrenci stüdyo dairesi ya da öğrenci yurdu şeklinde sunulan bütün barınma hizmetlerinin Milli Eğitim Bakanlığı’nın denetim ve gözetimi altında yapılması gerektiği açık olup; bu çerçevede anılan barınma hizmeti sunum şekilleriyle izinsiz ve ruhsatsız olarak hizmet sunumunun tespiti halinde ilgili yerlerin Valiliklerce kapatılması gerekmektedir.
03/11/2004 tarihli ve 2004/8106 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Mülga Özel Öğrenci Yurtları Yönetmeliği’nde, öğrencilere sunulan barınma hizmeti, faaliyet türü itibariyle sadece “öğrenci yurdu” şeklinde tanımlanmakta iken; işlem tarihinde yürürlükte olan Mülga 20/02/2017 tarih ve 2017/10090 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kabul edilen ve 0605/017 tarih ve 30058 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Özel Öğrenci Barınma Hizmetleri Yönetmeliği’nde hizmet sunum şekilleri güncellenerek; “apart”, “pansiyon” ve “stüdyo daire” kiralamak suretiyle de barınma hizmeti sunulmasının mümkün olduğu belirtilmiştir.
Dolayısıyla; yukarıda belirtilen hizmet sunum şekillerinde, adında “öğrenci” ibaresinin bulunup bulunmadığına bakılmaksızın, fiiliyatta öğrencilere yurt, pansiyon, apart veya stüdyo daire şeklinde bir taşınmazın veya bir taşınmasızın bir bölümünün kiralanması suretiyle barınma hizmeti sunulması; işlem tarihi itibariyle Milli Eğitim Bakanlığı’nın, karar tarihi itibariyle; ortaokul ve ortaöğrenim kurumları öğrencilerine barınma hizmeti sunan kurumlar açısından Milli Eğitim Bakanlığı; yükseköğrenim öğrencilerine barınma hizmeti sunan kurumlar açısından Gençlik ve Spor Bakanlığı’na bağlıdır.
Öte yandan; uyuşmazlığa konu, “izinsiz ve ruhsatsız öğrenci barınma hizmeti sunulmasına ilişkin faaliyet”, niteliği itibariyle, kayıt altına alınmadan, gerekli ruhsat ve izinler alınmadan yapıldığı için, bu çerçevede; izinsiz ve ruhsatsız barınma hizmeti sunan kurumların, tabelalarında; “öğrenci yurdu, öğrenci apartı, öğrenci evi, öğrenci pansiyonu” gibi ibarelerin bulunması veyahut da bu ibarelerin aranması, hayatın olağan akışına aykırılık teşkil eder.
Ayrıca; anılan yerlerde verilen hizmetin karşılığı alınan ücretin miktarı veyahut da hiç ücret alınmaması hususu, sunulan hizmetin niteliğini değiştirmemekte olup; asıl olanın, öğrencilere yönelik bir hizmetin ifası dolayısıyla (söz konusu ise işlem tarihinde Milli Eğitim Bakanlığı’na başvurularak) gerekli izin ve ruhsatların alınıp alınmadığının tespitidir.
Mülga 20/02/2017 tarih ve 2017/10090 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kabul edilen ve 0605/017 tarih ve 30058 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Özel Öğrenci Barınma Hizmetleri Yönetmeliği’nde yer alan tanımlarda; “ortak ve/veya toplu şekilde hizmet sunumuna” imkan sağlayan tanımlamanın, bütün kurum türlerinde yer almadığı; bu haliyle “ortak ve/veya toplu şekilde hizmet sunumunun” varlığının aranmasının zorunluluk olmadığı açıktır.
Bir başka deyişle; toplu hizmet sunumu ve ya ortak kullanım alanı bulunmaksızın da öğrenci barınma hizmeti sunulması mümkündür.
Yukarıda yer alan açıklamalardan da anlaşıldığı üzere; her ne ad altında olursa olsun, öğrenci barınma hizmetlerine ilişkin faaliyetlerin ruhsatsız yürütülmesi halinde brüt asgari ücretin yirmi katı idari para cezası uygulanacağı ve bu yerlerin valilikçe kapatılacağı kuralı karşısında; uyuşmazlığın çözümüne yönelik olarak; somut olay bağlamında, izinsiz ve ruhsatsız barınma hizmeti sunumuna ilişkin faaliyet tespitinin, kesin ve somut delillerle ortaya konulması gerekmektedir.
Uyuşmazlıkta; izinsiz öğrenci barındırma faaliyetinde bulunan yerlerin denetlenmesi amacıyla kurulan denetim komisyonu tarafından “… Apart” isimli binada 06/12/2017 tarihinde yapılan denetim sonucunda düzenlenen tutanakta özetle; “‘işletmenin 2 kat 11 adet 1+0 aparttan oluştuğu, 11 yatak kapasitesinin bulunduğu, barınmakta olan 11 kişiden 5’inin öğrenci, diğerlerinin çeşitli işlerde çalışan olduğu, işletmede çalışana rastlanılmadığı, aylık konaklama ücretinin 300-TL olduğu, günlük konaklama ücretinin 10-TL olduğu, Kütahya Belediyesi’nden ya da Milli Eğitim Bakanlığı’ndan alınmış işyeri açma ve çalıştırma ruhsatının bulunmadığı,” tespitlerinin yapıldığı, ilgili Kanun ve Yönetmelik hükümlerinde yer alan fiillerin ihlal edildiğinin sübuta erdiğinden bahisle dava konusu işlemlerin tesis edildiği anlaşılmaktadır.
Mahkemece hükme esas alınan tutanakta yer alan tespitlerin, kapatma işlemine konu adreste izinsiz ve ruhsatsız öğrenci barınma hizmeti sunulduğuna ilişkin her türlü şüpheden uzak, kesin ve net tespitler içermediği gibi anılan tutanağın başkaca bilgi belge ile (web sitesi ilanı, afiş, broşür, fotoğraf, ilgililerin ifadesi, kira kontratı, fatura vb.) desteklenmediği görülmektedir.
Bu itibarla; davalı idarece, anılan adreste izinsiz ve ruhsatsız öğrenci barınma hizmeti sunulduğuna ilişkin yeterli inceleme ve araştırma yapılmaksızın eksik incelemeye dayalı işlem tesis edildiği sonuç ve kanaatine ulaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka uyarlık, aksi yöndeki Mahkeme kararına karşı yapılan istinaf kanun yolu başvurusunun reddine ilişkin Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun’un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın yukarıda belirtilen Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine,
4. Kesin olarak 19/01/2023 tarihinde oybirliği ile karar verildi.