Danıştay 8. Daire Başkanlığı         2019/6353 E.  ,  2023/1219 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/6353
Karar No : 2023/1219

DAVACI : … San. ve Tic. A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :
1- Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’nce 04/04/2019 tarihinde resmi internet sitesinde ‘2018 yılı Ocakbaşı Satış Fiyatları – Ruhsat Sahiplerinin Dikkatine’ konulu duyuru ile tebliğ edilen ‘NOT: 2018 yılı Devlet Hakları, 7164 sayılı Kanunla Değişik 3213 sayılı Maden Kanununun 14. maddesinde belirtilen devlet hakkı oranları dikkate alınarak hesaplanacaktır.’ ve 19/06/2019 tarihli duyurularda yer alan, “Not: 2018 yılı Devlet Hakları, 7164 sayılı Kanunla değişik 3213 sayılı Maden Kanunu’nun 14. maddesinde belirtilen Devlet Hakkı oranları dikkate alınarak hesaplanacaktır.” şeklindeki idari işlemlerin,
2- 2018 yılına ilişkin verilmesi gereken devlet hakkıyla ilgili olarak işletme faaliyet raporu beyannamesini, asıl işletme faaliyet raporları beyannamelerini ve revize işletme faaliyet raporları beyannamelerini 595.150,56 TL fazla devlet hakkı tahsil edilecek şekilde verdirilmesi yönündeki uygulama işlemlerinin,
3- Fazla alınan tutarların 3213 sayılı Maden Kanununun 14. maddesindeki ”Süresinde tahakkuk ettirilmeyen Devlet hakkına, tahakkuk ettirilmesi gereken ayın son gününden tahakkuk ettirildiği tarihe kadar geçen süre için 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesine göre hesaplanacak gecikme zammı oranında faiz uygulanır.
” hükmü uyarınca 6183 sayılı Kanunun 51. maddesindeki orana göre hesaplanacak faiziyle birlikte ödenmesi gerekçesiyle iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
2018 yılında satılan madenler için devlete ödenmesi gereken devlet hakkı tutarının belirlenmesine ilişkin düzenleyici işlemin hukuka aykırı olduğu, maden ruhsat sahiplerinin içinde bulundukları yılda yaptıkları maden satışları için o yıl yürürlükte bulunan devlet hakkı oranlarının ne olduğunu ve takip eden yıllarda hangi oranlarda devlet hakkının ödeneceğini bilmekte oldukları, termik santraller için kömür üreten davacıların işlem nedeniyle hak ve menfaatlerinin birebir etkileneceği, kazanılmış hakklarının ihlal edildiği, hukuki güvenlik ilkesine ayrılık teşkil ettiği, devlet hakkının vergi ve benzeri mali yükümlülük kapsamında olup kanunla düzenlenmesi gerektiğinden şekil yönünden işlemin sakat olduğu öne sürülmüştür.

DAVALININ SAVUNMASI :
Usule ilişkin olarak, dava konusu işlemlerin kesin ve yürütülebilir bir işlem olmadığı, duyuruların kanuni yükümlülükler ile ilgili davacılara bilgi vermek amacıyla yayımlandığı, esasa yönelik ise, devlet hakkının vergiden bağımsız bir devlet alacağı olduğu ve devlet hakkı oranlarında kazanılmış haktan söz edilemeyeceği, 7164 sayılı Kanunun yayımlandığı tarihte yürürlüğe girdiği, 2018 yılı Devlet Haklarına 7164 sayılı Kanunla Değişik 3213 sayılı Maden Kanunu’nun 14.maddesinde belirtilen Devlet Hakkı oranlarının esas alınmasına ilişkin dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı, 7176 sayılı Kanunla artırılan devlet haklarının zaten 2018 yılına uygulanmayacağı, anılan kanun değişikliğinden sonra internet sitesinde 2/8/2019 tarihli duyuru uyarınca 2018 yılı devlet hakkını en az ruhsat taban bedeli üzerinden ödeyen veya beyan eden ruhsat sahiplerinin 5/8/2019 tarihi itibariyle başvurmaları halinde fazladan ödedikleri tutarların iade edileceğinin duyurulduğu, bunun üzerine davacı tarafından başvuruda bulunulduğu ve fazladan ödemiş olduğu tutar iade edildiğinden davanın konusuz kaldığı savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ: Dava, … Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından, muhtelif illerde bulunan maden ruhsatları için 2018 yılına ilişkin verilmesi gereken devlet haklarıyla ilgili olarak işletme faaliyet raporu beyannamesini, asıl işletme faaliyet raporları beyannamelerini ve revize işletme faaliyet raporları beyannamelerini 595.150,56 TL fazla devlet hakkı tahsil edilecek şekilde verdirilmesi yönündeki uygulama işlemlerinin, fazla alınan tutarların ve uygulama işlemlerinin dayanağı olan, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’nün internet sitesinde yayımlanan; ” 2018 Yılı Ocak Başı Satış Fiyatları – Ruhsat Sahiplerinin Dikkatine ” başlıklı, 04/04/2019 tarihli ve 19/06/2019 tarihli duyurularda yer alan, ” Not: 2018 yılı Devlet Hakları, 7164 sayılı Kanunla değişik 3213 sayılı Maden Kanunu’nun 14.maddesinde belirtilen Devlet Hakkı oranları dikkate alınarak hesaplanacaktır.” ifadelerinin iptali ile tahsil edilen tutarın faizi ile birlikte iadesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
12/06/2019 tarihinde yürürlüğe giren 7176 sayılı Kanun ile 3213 sayılı Maden Kanunu’na eklenen Geçici 43. maddede; “ 14/2/2019 tarihli ve 7164 sayılı Maden Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla Devlet hakkı oranlarına ilişkin olarak bu Kanunda yapılan değişiklikler 2018 yılı Devlet hakkı beyan, tahakkuk ve tahsilatlarında uygulanmaz.” hükmü yer almıştır.
Böylece, 7176 sayılı Kanun ile 3213 sayılı Maden Kanunu’na eklenen ve yukarıda anılan Geçici 43. madde uyarınca dava konusu 04/04/2019 ve 19/06/2019 tarihli duyuruların kanun hükmü karşısında uygulanabilirliğinin kalmadığı görülmektedir. Öte yandan yine bu madde uyarınca yayınlanan 02/08/2019 tarihli duyuruda da, 2018 yılı devlet hakkının en az ruhsat taban bedeli kadar alınacağının ve fazla yapılan ödemenin iade edileceği konusunda ilgililerin bilgilendirildiği anlaşılmaktadır.
Buna göre Geçici 43. madde bağlamında 04/04/2019 ve 19/06/2019 tarihli duyurulardan kaynaklanan uyuşmazlık ortadan kalkmış bulunmaktadır.
İdarece tahsil edilen ve faizi ile birlikte iadesi talep edilen 2018 yılına ilişkin Devlet hakkı paylarına gelince:
Davalı idarece resmi internet sitesinde yapılan 02/08/2019 tarihli duyuruda, 2018 yılı Devlet hakkını en az ruhsat bedeli üzerinden beyan eden ve ödeyen ruhsat sahiplerinin e-maden sayfasında yayımlanan talep formunu 05/08/2019 tarihi itibariyle doldurarak elektronik talep oluşturmaları halinde fazladan ödemiş oldukları Devlet hakkı tutarlarının iade edileceğinin belirtildiği, bunun üzerine davacı tarafından düzenlenen talep formu uyarınca davalı idare tarafından Devlet hakkının taban bedel tutarı fazlası olan kısımlarının 23/08/2019 tarihinde davacı hesabına yatırıldığı buna ilişkin bir kısım dekontların da dava dosyasına ibraz edildiği görülmektedir. Bu durum, davacı tarafından da 28/11/2020 savunmaya cevap yazısında; Muğla ilindeki 9 adet maden sahası ile ilgili iade işleminin gerçekleştiği, diğer sahalarla ilgili olarak da gerçekleşmiş olabileceği bilgisine yer verilmiş olması karşısında iade işlemlerinin yerine getirildiği sonucuna varılmaktadır.
Açıklanan nedenlerle konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince duruşma için taraflara önceden bildirilen 15.03.2023 tarihinde, davacı vekili Av. …’ nın ve davalı … Genel Müdürlüğü vekili Av. …’ın geldiği, Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Taraflara usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra taraflara son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY:
Dava; farklı maden gruplarında işletme ruhsatı olan davacı tarafından 595.150,56 TL devlet hakkını ihtirazi kayıtla ödemesi üzerine, söz konusu meblağın fazladan ödediği iddiasıyla Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’nün kurumun internet sitesinde yayımlanan “2018 Yılı Ocak Başı Satış Fiyatları – Ruhsat Sahiplerinin Dikkatine” başlıklı ve 04/04/2019 tarihli duyuruda yer alan “Not: 2018 yılı Devlet Hakları, 7164 sayılı Kanunla Değişik 3213 sayılı Maden Kanunu’nun 14. maddesinde belirtilen Devlet Hakkı oranları dikkate alınarak hesaplanacaktır.” ifadesinin, davacının sahibi olduğu maden ruhsatlarıyla ilgili olarak 3213 sayılı Maden Kanunu hükümlerine göre 2018 yılı için 30.04.2019 tarihine kadar vermesi gereken devlet haklarıyla ilgili işletme faaliyet raporu beyannamesini, davalının 2018 yılında yürürlükte olan mevzuat hükümlerine aykırı olacak şekilde 28.02.2019 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 7164 sayılı Kanunla değişik 3213 Sayılı Maden Kanunun 14. maddesinde yapılan değişiklikteki artışlara göre davacıya 30.04.2019 tarihinde 2018 yılına ilişkin verilmesi gereken devlet haklarıyla ilgili olarak işletme faaliyet raporu beyannamesini, asıl işletme faaliyet raporları beyannamelerini ve revize işletme faaliyet raporları beyannamelerini 595.150,56 TL fazla devlet hakkı (Hazine ve Orman Payı) tahsil edilecek şekilde verdirilmesi yönündeki uygulama işlemleri ile fazla alınan tutarların 3213 sayılı Maden Kanununun 14. Maddesindeki ”Süresinde tahakkuk ettirilmeyen Devlet hakkına, tahakkuk ettirilmesi gereken ayın son gününden tahakkuk ettirildiği tarihe kadar geçen süre için 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesine göre hesaplanacak gecikme zammı oranında faiz uygulanır.
” hükmü uyarınca 6183 sayılı Kanunun 51. maddesindeki orana göre hesaplanacak faiziyle birlikte ödenmesi gerekçesiyle iptali istemiyle açılmıştır.

USUL YÖNÜNDEN :
Davalı idarenin usule ilişkin iddiaları kabul edilmemiştir.

ESAS YÖNÜNDEN:
İlgili Mevzuat:
3213 sayılı Maden Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 3. maddesinde; devlet hakkı; maden istihracı ile sağlanacak gelirden Devlet payına düşen ve ödeme yükümlülüğü ruhsat sahibine ait olan kısım olarak tanımlanmıştır.
Aynı Kanun’un 7174 sayılı Kanun yürürlüğe girmeden önce yürürlükte olan “Devlet hakkı ve il özel idare payı” başlıklı 14. maddesinde; “(Değişik birinci fıkra: 10/6/2010-5995/8 md.) Devlet hakkı, ocaktan çıkarılan madenin ocak başındaki fiyatından alınır.
(Ek fıkra: 10/6/2010-5995/8 md.) (Değişik fıkra:04/02/2015-6592/10 md.) Üretilen madenin hammadde olarak kullanılması veya satılması hâlinde, aynı pazar ortamında madenin işletmelerdeki tüvenan olarak ocak başı satışında uygulanan fiyat, ocak başı satış fiyatıdır. Madenlerden alınan Devlet hakkına esas olan emsal ocak başı satış fiyatı, bölgeler de dikkate alınarak her madene ait ayrı ayrı ve uygulandığı yıl için belirlenerek Genel Müdürlükçe ilan edilir. Ocak başı satış bedeli, ilan edilen emsal fiyattan daha düşük olamaz. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
(Ek fıkra: 10/6/2010-5995/8 md.) Tüvenan madenin, herhangi bir zenginleştirme işlemine tabi tutulduktan veya bir prosesten geçirildikten sonra satış fiyatının oluştuğu durumlarda, ocak başı satış fiyatı, madenin ocakta üretiminden ilk satışının yapıldığı aşamaya kadar oluşan nakliye, zenginleştirme ve varsa farklı prosese ait kullanılan tesis ve ekipmanın amortismanı dahil giderler çıkarılarak oluşan fiyattır.
(Ek fıkra: 10/6/2010-5995/8 md. Değişik: 4/2/2015 – 6592/10 md.) Devlet hakkı;
a) I. Grup (a) bendi madenlerin valilik veya il özel idaresince belirlenen ve ilan edilen
boyutlandırılmış ve/veya yıkanmış piyasa satış fiyatı üzerinden %4 oranında,
b) I. Grup (b) bendi madenlerden %4 oranında,
c) II. Grup (a) ve (c) bendi madenlerden %4 (Kaba inşaat, baraj, gölet, liman gibi yapılarda kullanılan tüvenan hammadde dışında bu maddedeki Devlet hakkı boyutlandırılmış fiyat üzerinden alınır.) oranında,
ç) II. Grup (b) bendi madenlerde doğal taşın özelliklerine ve bulunduğu bölgeye göre ocakta oluşan piyasa satış fiyatı üzerinden %4 oranında,
d) III. Grup kaynak tuzlarından %1 oranında, bu grubun diğer madenlerinden %5 oranında,
e) IV. Grup madenlerden; altın, gümüş, platin, bakır, kurşun, çinko, krom, alüminyum ve uranyum oksit madenlerinden ekli (3) sayılı tabloda belirtilen oranlarda, uranyum oksit dışındaki radyoaktif mineraller ve diğer radyoaktif maddelerden %8 oranında, diğerlerinden ise %2 oranında,
f) V. Grup madenlerden %4 oranında,
alınır. …” hükmü yer almakta iken; 7174 sayılı Maden Kanunu İle Bazı Kanunlarda ve Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 14. maddesi ile 3213 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin başlığı “Devlet hakkı” şeklinde, dördüncü fıkrasının (ç) bendinde yer alan “%4” ibaresi “%4,5” şeklinde, (e) bendinde yer alan “%2” ibaresi “%3” şeklinde değiştirilmiştir.
12/06/2019 tarihinde yürürlüğe giren 7176 sayılı Kanun ile 3213 sayılı Maden Kanunu’na eklenen Geçici 43. maddede ise; “14/2/2019 tarihli ve 7164 sayılı Maden Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla Devlet hakkı oranlarına ilişkin olarak bu Kanunda yapılan değişiklikler 2018 yılı Devlet hakkı beyan, tahakkuk ve tahsilatlarında uygulanmaz.” hükmü yer almıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’nce 04/04/2019 tarihinde resmi internet sitesinde ‘2018 yılı Ocakbaşı Satış Fiyatları – Ruhsat Sahiplerinin Dikkatine’ konulu duyuru ile tebliğ edilen ‘NOT: 2018 yılı Devlet Hakları, 7164 sayılı Kanunla Değişik 3213 sayılı Maden Kanununun 14. maddesinde belirtilen devlet hakkı oranları dikkate alınarak hesaplanacaktır.’ ve 19/06/2019 tarihli duyurularda yer alan, “Not: 2018 yılı Devlet Hakları, 7164 sayılı Kanunla değişik 3213 sayılı Maden Kanunu’nun 14. maddesinde belirtilen Devlet Hakkı oranları dikkate alınarak hesaplanacaktır.” şeklindeki idari işlemler ile 2- davacının sahibi olduğu maden ruhsatlarıyla ilgili olarak 3213 sayılı Maden Kanunu hükümlerine göre 2018 yılı için 30.04.2019 tarihine kadar vermesi gereken devlet haklarıyla ilgili işletme faaliyet raporu beyannamesini, davalının 2018 yılında yürürlükte olan mevzuat hükümlerine aykırı olacak şekilde 28.02.2019 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 7164 sayılı Kanunla değişik 3213 Sayılı Maden Kanunun 14. maddesinde yapılan değişiklikteki artışlara göre davacıya … tarihinde …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, … numaralı asıl işletme faaliyet raporu beyannamesi ve … tarihinde …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, … numaralı Revize işletme faaliyet raporları beyannamesini 595.150,56 TL fazla devlet hakkı (Hazine ve Orman Payı) tahsil edilecek şekilde verdirilmesi yönündeki uygulama işlemleri yönünden;
Dava konusu “2018 Yılı Ocak Başı Satış Fiyatları – Ruhsat Sahiplerinin Dikkatine” başlıklı ve 04/04/2019 tarihli duyuru ile, ilgili mevzuat uyarınca 2019 yılı içerisinde ödenmesi gereken 2018 yılı devlet haklarının 7164 sayılı Kanunla Değişik 3213 sayılı Maden Kanunu’nun 14. maddesinde belirtilen devlet hakkı oranları dikkate alınarak hesaplanacağı duyurulmuştur.
12/06/2019 tarihinde yürürlüğe giren 7176 sayılı Kanun ile 3213 sayılı Maden Kanunu’na eklenen Geçici 43. madde uyarınca 04/04/2019 tarihli duyurudan kaynaklanan uyuşmazlığın ortadan kalktığı anlaşıldığından, anılan işlemler yönünden konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerekmektedir.

3- Fazla alınan tutarların 3213 sayılı Maden Kanununun 14. maddesindeki ”Süresinde tahakkuk ettirilmeyen Devlet hakkına, tahakkuk ettirilmesi gereken ayın son gününden tahakkuk ettirildiği tarihe kadar geçen süre için 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesine göre hesaplanacak gecikme zammı oranında faiz uygulanır.
” hükmü uyarınca 6183 sayılı Kanunun 51. maddesindeki orana göre hesaplanacak faiziyle birlikte ödenmesi yönünden;
Uyuşmazlıkta; davacının fazladan ödemek yapmak suretiyle toplam da 595.150,56 TL devlet hakkı ödemek zorunda kaldığı, 12/06/2019 tarihinde yürürlüğe giren 7176 sayılı Kanun ile 3213 sayılı Maden Kanunu’na eklenen Geçici 43. madde uyarınca her bir ruhsat sahası için fazladan ödenen devlet hakkı tutarlarının idarece iadesinin gerçekleştiği anlaşılmıştır.
Yukarıda açıklandığı üzere idarece tesis edilen duyurunun yayımlanmasından sonra Maden Kanununa eklenen Geçici 43. madde ile oluşan hukuka aykırılığın giderildiği görülmekle birlikte davacının idarenin kusurundan kaynaklı olarak tesis edilen işlem nedeniyle fazladan ödediği devlet hakkının idarece iade edilirken yasal faiz oranıyla hükmedilmesi gerektiği açıktır.
Bu durumda, davacının fazladan ödediği devlet hakkı tutarı iade edilirken faiziyle birlikte iade edilmesi gerektiğinden, idare tarafından iade edilen miktara ilişkin olarak yasal faizin ödenmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Dava konusu işlemler yönünden KONUSU KALMAYAN DAVA HAKKINDA KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA;
2. Davanın faize ilişkin kısmının 6183 sayılı Kanunun 51. maddesinde yer alan faiz oranını geçmemek üzere yasal faiziyle ödenmek üzere KABULÜNE,
3. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
4. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca duruşmalı işler için belirlenen … TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
6. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
7. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere,
15/03/2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.