Danıştay 8. Daire Başkanlığı         2019/4746 E.  ,  2022/7916 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/4746
Karar No : 2022/7916

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLLERİ : Av. … – Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Üniversitesi
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: … Üniversitesinde öğretim elemanı olarak görev yapan ve … Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Rus Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı’nda doktora öğrencisi olan davacı tarafından, başkasına ait doktora tezinden intihal yaparak yüksek lisans tezi yazdığı gerekçesi ile yüksek lisans tezi ve yüksek lisans diplomasının iptal edilmesi ile doktora programından kaydının silinmesine dair … Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünün … tarih ve Disiplin Kurul kararı Toplantı no:… sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile; davacı hakkında yapılan şikayet üzerine, … Üniversitesi Etik Kurul Başkanlığının … tarih, Toplantı no:…, Karar no:… sayılı kararı ile “…” başlıklı yüksek lisans tezinde, Doç. Dr. …’nün “…” başlıklı doktora tezinden etik kurallara uymadan alınmış birçok bölümün olduğu ve intihal niteliğinde etik ihlalin vuku bulduğu” kanaatine varıldığı, uyuşmazlığın çözümü teknik bilgi gerektirdiğinden 23/01/2018 tarihli ara kararı ile dosya üzerinden bilirkişi incelemesi yaptırılmasına kararı verildiği, bilirkişi heyetince düzenlenen ve 29/05/2018 tarihinde Mahkeme kayıtlarına giren bilirkişi raporunda özetle; “Bilimsel, akademik ve etik yöntemler çerçevesinde yapmış olduğumuz incelemeler sonucunda yukarıda maddeler halinde sıralanan bulgulara dayanarak …’ya ait “…” konulu yüksek lisans tezinin 2. ve 3. bölümleri hariç Giriş, 1. Bölüm, 4. Bölüm, 5. Bölüm ve kısmen Sonuç bölümlerinin …’ ye ait “…” konulu doktora tezinden İntihal yoluyla oluşturulduğu” görüş ve kanaatine varıldığının belirtildiği, bu durumda davacıya ait yüksek lisans tezinin, bir başkasının özgün fikirlerini, metotlarını, verilerini veya eserlerini bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendi eseri gibi göstererek oluşturulduğu sabit olduğundan; bu şekilde oluşturulan yüksek lisans tezi ile bu teze dayanılarak düzenlenen yüksek lisans diplomasının iptal edilmesine dair ve doktora programına başvurabilmek için zorunlu olan tezli yüksek lisans diplomasına sahip olma şartını yüksek lisans diplomasının iptaline ilişkin dava konusu işlemle kaybeden davacının Rus Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı doktora programında bulunan kaydının silinerek öğrencilik hakkının düşmesine dair dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu Mahkeme kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, hukuk kurallarının yanlış uygulandığı, kararın usul ve esasa aykırı olduğu, Etik Kurul kararının kendisine tebliğ edilmediği, kanunda yazılı olmayan bir cezanın verildiği, usulüne uygun bir soruşturma yapılmadan işlemin tesis edildiği ve kendisi hakkında öğrenci olarak mı öğretim elemanı olarak mı işlem tesis edildiğinin anlaşılamadığı, dava konusu yüksek lisans tezinin yapıldığı zamanda intihalin suç olmadığı gibi herhangi bir şekilde intihal yapmadığı, intihalin 02/12/2016’da disiplin suçu olarak 2547 sayılı Kanun’un 53. maddesine girdiği, işlemin hukuki sonucunun yokluk olduğu, maddi sorun hakkında yanlış sonuca varıldığı, alıntıların dipnot ya da kaynakçada belirtildiği, intihal iddiasının gerçekleri yansıtmadığı, intihalin kasten işlenebilen bir fiil olduğu, ihmalen yapılan davranışların intihal olamayacağı, intihal yapıldığı iddia edilen eser ile yüksek lisans tezine konu eserin aynı olduğu ve Rusçadan çeviri yapıldığı, yabancı yayından yapılan çevirilerin benzerlik gösterebileceği, dava konusu işlemin hakkaniyet ve nefasete uygun olmadığı, turnitin orjinallik raporunda %6 benzerlik oranının tespit edildiği, mahkeme bilirkişileri ile şikayetçinin birlikte yayımladıkları kitapları olduğu, bunun bilirkişilerin objektifliklerine gölge düşürdüğü, yeni bir bilirkişi incelemesi yapılması gerektiği, kararın gerekçeli olmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NİN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacı, 2012 yılında … Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rus Dili ve Edebiyatı bölümünden “…” başlıklı yüksek lisans tezi ile yüksek lisansını tamamlayarak mezun olmuş ve … Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Rus Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı doktora programına 03/02/2014 tarihinde kaydolarak burada doktora eğitimine başlamıştır.
Doç. Dr. …’nün 07/01/2016 tarihinde Yükseköğretim Kurulu’na verdiği dilekçe ile “kendisinin Gazi Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Rus Dili ve Edebiyatı bölümünde doçent olarak görev yaptığı, … tarihli “…” başlıklı doktora tezi olduğu ve davacı …’nın 2012 tarihli “…” başlıklı yüksek lisans tezinin, kendi doktora tezinin bir bölümü hariç olmak üzere neredeyse tamamından oluştuğu” şeklinde şikayette bulunması üzerine … Üniversitesi Etik Kurul Başkanlığı’nın 30/09/2016 tarih, Toplantı no:04, Karar no:04 sayılı kararı ile “Hatice Bayana’nın “…” başlıklı yüksek lisans tezinde, Doç. Dr. …’ünün “…” başlıklı doktora tezinden etik kurallara uymadan alınmış birçok bölümün olduğu ve intihal niteliğinde etik ihlalin vuku bulduğu” kanaatine varılmış, … Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü tarafından, … tarih ve Disiplin Kurul Kararı Toplantı no:… sayılı kararı ile; davacının Enstitü tarafından kabul edilen “…” başlıklı yüksek lisans tezinde Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma Ve Yayın Etiği Yönergesi’ne göre intihal yapıldığı tespit edildiği gerekçesi ile anılan yüksek lisans tezinin ve yüksek lisans diplomasının iptal edilmesine, yine yüksek lisans diploması iptal edildiği için doktora programına girme şartını kaybettiğinden Enstitünün Rus Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı doktora programında bulunan kaydının silinerek öğrencilik hakkının düşmesine karar verilmiştir.
Bunun üzerine anılan işlemin iptali için bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
20/04/2016 tarih ve 29690 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği’nin Tezli yüksek lisans programına ilişkin “Yüksek lisans tezinin sonuçlanması” başlıklı 9. maddesinde; “…(3)Yüksek lisans tez jürisi, tez danışmanı ve ilgili enstitü anabilim/anasanat dalı başkanlığının önerisi ve enstitü yönetim kurulu onayı ile atanır. Jüri, biri öğrencinin tez danışmanı, en az biri de kendi yükseköğretim kurumu dışından olmak üzere üç veya beş öğretim üyesinden oluşur. Jürinin üç kişiden oluşması durumunda ikinci tez danışmanı jüri üyesi olamaz. (4) Tez çalışmasını tamamlayan öğrenci, tezin istenen sayıda nüshasını tez danışmanına teslim eder. Danışman, tezin yazım kurallarına uygunluğu yönünden yazılı olarak belirttiği görüşü ile tezin nüshalarını anabilim/anasanat/bilim/sanat dalı/program başkanlığı aracılığıyla ilgili enstitüye gönderir. (5) Jüri üyeleri, söz konusu tezin kendilerine teslim edildiği tarihten itibaren en geç bir ay içinde toplanarak öğrenciyi tez sınavına alır. Tez sınavı, tez çalışmasının sunulması ve bunu izleyen soru-cevap bölümünden oluşur. Tez sınavı, öğretim elemanları, lisansüstü öğrenciler ve alanın uzmanlarından oluşan dinleyicilerin katılımına açık ortamlarda gerçekleştirilir.(6) Tez sınavının tamamlanmasından sonra jüri tez hakkında salt çoğunlukla kabul, ret veya düzeltme kararı verir. Bu karar enstitü anabilim/anasanat dalı başkanlığınca tez sınavını izleyen üç gün içinde ilgili enstitüye tutanakla bildirilir. (7) Tezi başarısız bulunarak reddedilen öğrencinin yükseköğretim kurumu ile ilişiği kesilir. (8) Tezi hakkında düzeltme kararı verilen öğrenci en geç üç ay içinde düzeltmeleri yapılan tezi aynı jüri önünde yeniden savunur. Bu savunma sonunda da başarısız bulunarak tezi kabul edilmeyen öğrencinin yükseköğretim kurumu ile ilişiği kesilir.” hükmü bulunmaktadır.
Aynı Yönetmeliğin “Diploma” başlıklı 10. maddesinde; “(1) Tez sınavında başarılı olmak ve senato tarafından belirlenen mezuniyet için gerekli diğer koşulları da sağlamak kaydıyla, yüksek lisans tezinin ciltlenmiş en az üç kopyasını tez sınavına giriş tarihinden itibaren bir ay içinde ilgili enstitüye teslim eden ve tezi şekil yönünden uygun bulunan yüksek lisans öğrencisine tezli yüksek lisans diploması verilir. Enstitü yönetim kurulu talep halinde teslim süresini en fazla bir ay daha uzatabilir. Bu koşulları yerine getirmeyen öğrenci koşulları yerine getirinceye kadar diplomasını alamaz, öğrencilik haklarından yararlanamaz ve azami süresinin dolması halinde ilişiği kesilir. (2) Tezli yüksek lisans diploması üzerinde öğrencinin kayıtlı olduğu enstitü anabilim/anasanat dalındaki programın Yükseköğretim Kurulu tarafından onaylanmış adı bulunur. Mezuniyet tarihi anasanat programlarına kayıtlı öğrenciler için tez sınavı sonrası yapılan ve başarılı bulunan uygulamalı sınav tarihi; diğer programlara kayıtlı öğrenciler için ise tezin kabul edildiği tez sınavı tarihidir…” hükmü yer almaktadır.
16/02/2017 tarih ve 29981 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren … Üniversitesi Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği’nin Tezli yüksek lisans programına ilişkin “Yüksek lisans tezi savunma sınavı” başlıklı 42. maddesinde; “…(4) Tez savunma sınavının tamamlanmasından sonra jüri, izleyicilere kapalı olarak, tez hakkında oybirliği ya da salt çoğunlukla kabul, ret veya düzeltme kararı verir. Bu karar, jüri üyelerinin bireysel tez değerlendirme raporlarıyla birlikte ilgili anabilim/anasanat dalı başkanlığınca tez sınavını izleyen üç iş günü içinde, enstitüye tutanakla bildirilir. (5) Tezi kabul edilen öğrenci, jüri üyelerinin de önerileriyle son haline getirilmiş tezini ciltlenmiş olarak, en geç bir ay içerisinde enstitüye teslim eder. Tezlerin bir ay içerisinde teslim edilmemesi durumunda mezuniyet işlemleri yapılmaz, yönetim kurulu talep halinde teslim süresini en fazla bir ay daha uzatabilir. Bu koşulları yerine getirmeyen öğrenci koşulları yerine getirinceye kadar diplomasını alamaz, öğrencilik haklarından yararlanamaz ve azami süresinin dolması halinde ilişiği kesilir. (6) Tez savunma sınavında başarılı olmak ve diğer koşulları da sağlamak kaydıyla, yüksek lisans tezinin ciltlenmiş en az üç kopyasını ve bir adet CD kaydını, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Ulusal Tez Merkezince gerekli görülen evrak ve dokümanları, tez savunma sınavına giriş tarihinden itibaren bir ay içinde ilgili enstitüye teslim eden ve tezi şekil yönünden uygun bulunan yüksek lisans öğrencisine tezli yüksek lisans diploması verilir. Mezuniyet tarihi; anasanat programına kayıtlı öğrenciler için tez sınavı sonrası yapılan uygulama sınav tarihi, diğer programlara kayıtlı öğrenciler için tezin kabul edildiği tez savunma sınav tarihidir. …” hükmü bulunmaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava konusu işlem incelendiğinde; davacının başkasına ait doktora tezinden intihal yaparak yüksek lisans tezi yazdığı gerekçesi ile yüksek lisans tezinin ve yüksek lisans diplomasının iptal edilmesi ile doktora programı kaydının silinmesi şeklinde iki kısımdan oluştuğu görülmektedir.
Davacının yüksek lisans tezinin ve yüksek lisans diplomasının iptal edilmesi yönünden kararın incelenmesi:
İdare Hukukunun temel prensiplerinden biri olan yetki ve usulde paralellik ilkesi uyarınca; yasada aksine bir düzenleme bulunmadıkça, bir işlemin tesisinde uygulanan yetki ve usul koşullarının aynı işlemin geri alınması, kaldırılması ve düzeltilmesi işlemlerinde de aynen uygulanması zorunludur. Burada, işlemin sadece tesis eden makam tarafından ortadan kaldırılması yeterli olmayıp, aynı zamanda idari işlemin yapılış usullerine de uygun olarak (usulde paralellik) işlem tesis edilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, disiplin kurulunun önerisi sonrasında Enstitü Yönetim Kurulunca işlem tesis edilmesi gerekirken yetkisiz Disiplin Kurulu tarafından tesis edilen dava konusu işlemde yetki unsuru yönünden hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Davacının doktora programında bulunan kaydının silinmesi yönünden kararın incelenmesi:
Dava konusu işlem ile, her ne kadar davacının yüksek lisans diploması iptal edildiği için doktora programına girme şartını kaybettiğinden Enstitünün Rus Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı doktora programında bulunan kaydının silinerek öğrencilik hakkının düşmesine karar verilmişse de, yukarıda anılan nedenlerle işlemin yüksek lisans tezinin ve yüksek lisans diplomasının iptal edilmesi kısmında yetki unsuru yönünden hukuka uyarlık bulunmadığı anlaşıldığından, bu işleme dayanarak doktora programında bulunan kaydının silinerek öğrencilik hakkının düşmesine yönelik işlemde de hukuka uygunluk görülmemiştir.
Öte yandan, usulü bir eksiklik sebebiyle işlemlerin idari yargı mercilerince iptal edilmesi durumunda, bu iptalin davacının öğrencilik statüsüne başlatılması sonucunu doğurmayacağı, hukuka aykırılığı saptanan işlemin iptalinin idarece yeni bir işlem tesis edilmesine engel olmadığı, Enstitü Yönetim Kurulu tarafından usulüne uygun olarak yeni işlem tesis edilebileceği hususu açıktır.
Davacının bilirkişi olarak görev yapan …, … ve … ile şikayetçi …’nün birlikte yayınları olduğu ve bunun bilirkişilerin objektifliklerine gölge düşürdüğü iddiasına ilişkin olarak da; Prof. Dr. …’a Armağan niteliğinde olan ve Rus Dili ve Edebiyatının İzinde adını taşıyan kitapta, bilirkişiler ve şikayetçinin de aralarında olduğu 28 yazara ait makalelerin yer aldığı, kitabın editörlüğünü Prof. Dr. …’nın yaptığı ve anılan kitabın makalelerden oluşup bilirkişiler ile şikayetçinin birlikte çalışarak yayımladığı bir kitap olmadığı anlaşıldığından davacının iddialarına itibar edilmemiştir. Bu itibarla, davacının intihal eyleminin sabit olduğu görüldüğünden ve öğretim elemanı kadrosunda bulunan davacı hakkında statüsüne uygun olarak açılacak disiplin soruşturması sonucunda Disiplin Kurulunca ayrıca durumunun değerlendirileceği, intihal eylemine uygun cezanın verilebileceği de tabiidir.
Bu itibarla, davanın reddi yönündeki karara yönelik istinaf isteminin reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun’un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Kullanılmayan … TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davacıya iadesine,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 21/12/2022 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.