Danıştay 8. Daire Başkanlığı         2019/3131 E.  ,  2023/773 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/3131
Karar No : 2023/773

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Dava, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME)’nin … tarih ve … sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; kent içi ulaşım hakkında ortaya çıkan sorunları gidermek ve bu sorunları önlemek noktasında her türlü kararı almak ve genel ulaşım politikaları belirlemek hususunda İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Koordinasyon Merkezi’nin yetkili olduğu, dava konusu kararın yolculuk başına minimum ücret uygulamasıyla taksilerce kısa mesafe için yolcu alınmama şikayetlerinin engellenmeye çalışıldığı, taksilerde açılış ücretinin, tüm araçların aynı segmente kabul edilerek tüm araçlar için aynı ücret tarifesinin uygulanmasının haksızlığa sebep olacağı, nitekim araçlarda segmentin yükselmesi ile birlikte araç konforunun ve fiyatının arttığı, üst segmentlerde(D-üst orta, E-lüks, F- üst lüks) yer alan araçların bakım ve yakıt ücretlerinin alt segmentlerde (A-mini, B-küçük, C-orta)yer alan araçlardan çoğu zaman fazla olduğu, yapılacak seyahatlerde konfor ve memnuniyetin kalitesini artırmak üzere üst segmentteki ve 8+1 yolcu kapasiteli hafif ticari VAN tipi(M segmenti) araçlar için farklı tarife uygulanmasının mevzuata aykırı olmayacağı, yeni segment düzenlemesinin tekelleşme ve karteli doğurmayacağı aksine yolculara verilecek hizmetin kalitesini arttıracağı, taşımacı ile birlikte 2 tam zamanlı ve 1 kısmi zamanlı şoförün çalışmanın ulaşım hizmetlerinin sürekliliğini sağlayacağı kanaatine varıldığından dava konusu UKOME kararında hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu kararın dayandığı hukuki ve kanuni gerekçelerin Dairece de uygun bulunduğu, ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, dava konusu UKOME kararı ile sadece esnaf statüsünde olan bir kesimin haklarının gözetildiği, tacirlerin bu alanda faaliyet göstermesi maksadıyla düzenlenmediği, bu durumun Anayasamızın 10. maddesinde belirtilen eşitlik ilkesine aykırı olduğu, 10553 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının, tahditli plaka uygulaması ile plaka maliklerinin mesleği fiilen icra etmesini şart koştuğu, dava konusu karar ile tam zamanlı iki şoför ve yarı zamanlı tek şoför uygulaması ile bu amacın dışına çıkıldığı, alınan kararın kısa mesafe sorununa çözüm üretmesi amaçlansa da amacın gerçekleşmesi adına tüketicinin zarara uğramasına neden olunduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Dava, İstanbul Esnaf ve Sanatkarlar Odası Birliği ve İstanbul Otomobilciler Esnaf Odası tarafından, davalı idareden D ve üstü segmentlerdeki taksilere diğer segmentlerdeki taksilerden farklı ücret tarifesi yapılması ve %15 ücret artışı yapılmasının talebi ve Belediyeye ait Beyaz Masa Birimine ulaşan taksi şikayetlerinin %51’inin kısa mesafe yolcu alınmaması olduğu ve bunun üzerine dava konusu edilen 28/12/2016 tarih ve 2016/9-6 sayılı UKOME kararının alındığı, kararda, A,B,C segmentinde yer alan taksilerin açılış ücretinin 3,45TL, yolculuk başına minimum 8,70TL, D segmenti, 8+1 yolcu kapasiteli hafif ticari VAN tipi(M segmenti), C ve üstü segmentte %100 elektrik motorlu taksilerin açılış ücretinin 3,95TL, yolculuk başına minimum 9,95TL ücret belirlendiği, yeni bir araç segment listesinin oluşturulduğu, taksilerde, taşımacı ile birlikte 2 tam zamanlı ve 1 kısmi zamanlı şoförün çalışabileceği hususlarında karar alındığı, davacı tarafından, minimum ücret tarifesiyle taksi şoförleri ile yolcuları karşı karşıya getireceği, bu durumun şikayetlerin artmasına sebep olacağı, karar ile getirilen yeni segment düzenlemesinin tekelleşme ve karteli doğuracağı, tam zamanlı iki ve yarı zamanlı tek şoför çalıştırılmasının fiili olarak çalışması gereken mal sahipleri için ilave rant sağlayacağı ileri sürülerek İstanbul Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME)’nin … tarih ve … sayılı kararının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’nun “Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları” başlıklı 7. maddesinde, “… f) Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek. … p) Büyükşehir içindeki toplu taşıma hizmetlerini yürütmek ve bu amaçla gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek, büyükşehir sınırları içindeki kara ve denizde taksi ve servis araçları dahil toplu taşıma araçlarına ruhsat vermek.”; “Ulaşım Hizmetleri” başlıklı 9. maddesinde, “Büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve demiryolu üzerindeki her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla büyükşehir belediye başkanı ya da görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluşları ile, Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonunun görevlendireceği ilgili odanın temsilcisinin katılacağı Ulaşım Koordinasyon Merkezi kurulur. İlçe belediye başkanları kendi belediyesini ilgilendiren konuların görüşülmesinde koordinasyon merkezlerine üye olarak katılırlar. Ulaşım Koordinasyon Merkezi toplantılarına ayrıca gündemdeki konularla ilgili üye olarak belirlenmeyen ulaşım sektörü ile ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından ihtisas meslek odalarının temsilcileri de davet edilerek görüşleri alınır. Bu Kanun ile büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirlemesi ile taksi, dolmuş ve servis araçlarının durak ve araç park yerleri ile sayısının tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir sınırları dahilinde il trafik komisyonunun yetkileri ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılır. Ulaşım koordinasyon merkezi kararları, büyükşehir belediye başkanının onayı ile yürürlüğe girer. Ulaşım koordinasyon merkezi tarafından toplu taşıma ile ilgili alınan kararlar, belediyeler ve bütün kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilgililer için bağlayıcıdır. Koordinasyon merkezinin çalışma esas ve usulleri ile bu kurullara katılacak kamu kurum ve kuruluş temsilcileri, İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. Büyükşehir belediyelerine bu Kanun ile verilen görev ve yetkilerin uygulanmasında, 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz.” hükümlerine yer verilmiştir.
Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği’nin “Görev ve yetkileri” başlıklı 18. maddesinde, “(1) UKOME, büyükşehir içindeki kara, deniz, göl, nehir, kanal ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesini sağlamak üzere; ulaşım, trafik ve toplu taşıma konularında üst düzeyde yönlendirici karar alma, uygulama, uygulatma ve ilgili mevzuattaki usulüne göre gereken tesisleri kurma, kurdurma ve işletme hak ve yetkilerine haizdir. Bu amaçla;…ç) Kara, deniz, göl, nehir, kanal ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; otobüs, taksi, dolmuş ve servis durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek, gerçek ve tüzel kişiler ile resmi ve özel kurum ve kuruluşlara ait otopark olmaya müsait boş alan, arazi ve arsaları geçici otopark yeri olarak ilan etmek ve bunların sahiplerine veya üçüncü şahıslara işletilmesi için izin vermek, izin verilen otoparklar ile karayolu üzerindeki diğer park yerlerinde engelliler için işaretlerle belirlenmiş bölümler ayrılmasını sağlamakla görevli ve yetkilidir.” hükümleri yer almıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava dosyası incelendiğinde, davalı idarenin işlemi tesis etmesinin nedeninin, İstanbul Esnaf ve Sanatkarlar Odalar Birliği, İstanbul Otomobilciler Esnaf Odasının başvuruları ve Toplu Ulaşım Hizmetler Müdürlüğünün raporu olduğu, anılan raporda başvurulara ilişkin taksilerde D segmentine ilave %15 ücret artışının talep edildiği, taksi dolmuş ücretlerinin … tarih ve … sayılı UKOME kararı içerisinde yer alan formüle göre uygulanmasına karar verildiği hususlarına yer verildiği anlaşılmaktadır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükmü uyarınca ulaşım hizmetlerini planlamak ve koordinasyonu sağlama ve ulaşım, trafik ve toplu taşıma konularında üst düzeyde yönlendirici karar alma, taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini belirlemede Büyükşehir Belediyesinin görevli ve yetkili bulunduğu belediye ve mücavir sınırları içinde bu yetkinin Ulaştırma ve Koordinasyon Merkezi aracılığıyla kullanabileceğinin düzenlenmiş olduğu anlaşılmakla birlikte bu görevin yerine getirilip yetkinin mevzuat çerçevesinde kullanılmasında, gelen taleplere ilişkin olarak alınacak kararlara gerekçe olması bakımından sorunların çözümüne yönelik, konunun uzmanlarınca yapılacak bilimsel araştırma ve inceleme neticesinde belirli kriterlere dayalı ve şehirleşme ilkeleri göz önüne alınarak somut, objektif verilere dayalı hazırlanmış bir rapor sonucunda işlemin tesis edilmesi gerektiği açıktır.
Dava konusu UKOME kararında ise Belediyeye ait Beyaz Masa birimine yapılan şikayetlerin oranı ile farklı meslek kuruluşları tarafından ücret artışına ilişkin olarak yapılan başvurular baz alındığı, kararda farklı segmentlerde bulunan araçlar arasında ücret farkının bulunması doğal olmakla birlikte yeni ücretlerin ve buna ilişkin farkların neye göre belirlendiğine ilişkin herhangi bir bilgiye yer verilmediği, kararda yer alan konuların gerek taksici esnafı gerekse de kullanıcıların nasıl ve ne şekilde etkileneceği, fayda maliyet analizleri ve idari işlemin tesis edilmesinin nihai amacı olan kamu yararının ne olduğu ve nasıl gerçekleşeceğine ilişkin konunun uzmanlarınca hazırlanmış somut, objektif verilere dayalı hazırlanmış bir rapor alınmadan tesis edildiği anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, davanın reddi yönündeki … İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf isteminin reddine ilişkin temyize konu Bölge Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun’un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın yukarıda belirtilen Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine,
4. Kesin olarak 22/02/2023 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY :
(X)- Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen kararın usul ve hukuka uygun olduğu ve dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri de kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmediğinden davacı tarafından yapılan temyiz isteminin reddine karar verilmesi düşüncesiyle çoğunluk kararına katılmıyorum.