Danıştay 8. Daire Başkanlığı         2018/7047 E.  ,  2023/1162 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/7047
Karar No : 2023/1162

TEMYİZ EDENLER : 1- (DAVACI) … İnş. San. ve Tic. Lltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

2- (DAVALI) … Genel Müdürlüğü

DİĞER DAVALI : … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul İli, Şile İlçesi, … mevkiinde maden işletme izni ve ruhsatı bulunan davacı şirkete, maden işletme izni kapsamında belirlenen arazi izin bedelinin yanlış hesaplandığı ileri sürülerek yapılan başvurunun reddine ilişkin Şile Orman İşletme Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işleminin ve dayanağı Orman ve Su İşleri Bakanlığı Değerlendirme Komisyonu’nun … tarih ve … sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; Orman ve Su İşleri Bakanlığı Değerlendirme Komisyonu’nun … tarih ve … sayılı işlemi bakımından; maden sahalarının meşçere tipinin belirlenmesinde ilk defa madenciliğin yapıldığı dönem dikkate alınarak ekolojik denge katsayısının bulunmasının Yönetmeliğin getiriliş amacına uygun olduğu, maden sahasının tekrardan eski haline getirilmesinin meşçere tipine göre değişkenlik göstereceği, Yönetmeliğin verdiği yetki uyarınca ekolojik denge katsayısın belirlenmesinde maden sahasının madencilik faaliyetine konu olmadan önceki dönemin dikkate alınmasında hukuka aykırılık bulunmadığı; Şile Orman İşletme Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işlemi bakımından ise, Mahkemelerinin 15.02.2018 tarihli ara kararı ile davalı idarelerden, arazi izin bedeli istenilen 114.012,46 m²’lik ve 79.966,83 m²’lik maden sahalarında madencilik faaliyetinin ilk defa başladığı tarihte söz konusu sahanın %71 ve üstü kapalı orman ve ağaçlandırma sahası olduğuna dair tespit çalışması olup olmadığı sorulmuş, Mahkeme kayıtlarına 16.03.2018 ve 30.03.2018 tarihlerinde giren cevabi yazıların incelenmesinden arazi izin bedeli istenilen maden sahalarının %71 ve üstü kapalı orman ve ağaçlandırma sahası olduğuna ilişkin her hangi bir tespitin olmadığı görülmekle, madencilik faaliyetine konu sahadan madenciliğin başladığı tarihteki meşçere tipi üzerinden ekolojik denge katsayısı belirlenmesinde hukuka aykırılık bulunmamakla birlikte, meşçere tipi hakkında davalı idareler tarafından yapılmış bir tespit olmadığından varsayıma dayalı olarak ekolojik denge katsayısı ”2” olarak belirlendiği ve bu değer üzerinden arazi izin bedeli hesaplandığından, Şile Orman İşletme Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işleminde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçeleriyle, dava konusu Şile Orman İşletme Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işleminin iptaline, davanın Orman ve Su İşleri Bakanlığı Değerlendirme Komisyonu’nun … tarih ve … sayılı kararı bakımından ise reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu kararın hukuka ve usule uygun olduğu ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI :
Davacı tarafından, arazi izin bedelinin hesaplanması yönteminde Değerlendirme Komisyonu tarafından değerlendirilmesini gerektirecek bir muğlaklık olmadığı, Komisyonun görevinde olmayan bir konuda karar verdiği, bedelin hesaplanmasında izin tarihindeki meşcere tipinin uygulanması gerektiği, İdare Mahkemesinin davanın reddine ilişkin kısmının bozulması gerektiği belirtilmiştir.
Davalı Orman Genel Müdürlüğü tarafından ise, davaya konu alanın devamı niteliğinde olan ormanın 3 kapalı ormanlık olan olması nedeniyle davanın reddine karar verilmesi gerektiği ileri sürülerek işlemin iptaline ilişkin kısmın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, davalı idarenin temyiz isteminin reddi gerektiği; Davalı Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından, davada iptali istenen işlemin usule, hukuka ve mevzuata uygun olduğu, davacının temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuş; Orman Genel Müdürlüğü tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NIN DÜŞÜNCESİ : Davalı idarenin temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının, Şile Orman İşletme Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işlemi bakımından kısmen bozulması, Davacının temyiz isteminin reddi ile Orman ve Su İşleri Bakanlığı Değerlendirme Komisyonu’nun … tarih ve … sayılı işlemi bakımından kısmen onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Davacı şirketin İstanbul, Şile İlçesi, … mevkiinde 2005 yılından bu tarafa kuvarsit-kil maden işi ile iştigal ettiği, 03.09.2014 tarihinde maden tesis ve altyapı tesis alanı olarak kullanmakta olduğu … ruhsat numaralı, İstanbul, Şile İlçesi, … mevkiindeki maden sahasına ilişkin orman izinlerinin temdidi talebinde bulunduğu, toplam 114.020,46 m² alanda 31.12.2020 tarihine kadar, … tarih, … sayılı olur ile, İstanbul, Şile İlçesi, … mevkii, 79.966,83 m² İR:4260 ruhsat numaralı kil-kuvarsit kumu maden sahasına 31.12.2020 tarihine kadar … tarih, … sayılı olur ile maden işletme, maden tesis ve altyapı tesis izin oluru verilmiştir.
Davacı şirketin 02.01.2017 tarihli dilekçeyle izin temdidi aşamasında arazi meşçere tipinin kontol edilerek arazi izin bedelinin yeniden hesaplanması istemiyle başvuru yaptığı, arazi izin bedeli düzeltilmesi istemiyle yapılan başvurunun … tarih, … sayılı işlem ile ekolojik denge katsayısı olarak madencilik faaliyeti sonucu meşçere tipi ve doğal yapısı değişen alanlarda madencilik faaliyetinden önceki meşçere tipinin baz alınmasının emirlendiği gerekçesiyle reddedildiği, bunun üzerine … tarih, … sayılı işlemin ve bu işlemin dayanağı Orman Bakanlığı Değerlendirme Komisyonunun … tarih ve … kararının iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3213 sayılı Maden Kanunu’nun 7. maddesinin 4. fıkrasında, Devlet ormanları içinde yapılacak maden arama ve işletme faaliyetleri ile bu faaliyetler için zorunlu ve ruhsat süresine bağlı olarak yapılan geçici tesislere 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu hükümlerine göre izin verileceği belirtilmiştir.
6831 sayılı Orman Kanunu’nun 16. maddesinde, Devlet ormanları içinde maden aranması ve işletilmesi ile madencilik faaliyeti için zorunlu; tesis, yol, enerji, su, haberleşme ve altyapı tesislerine, fon bedelleri hariç, bedeli alınarak Çevre ve Orman Bakanlığınca izin verilceği, ancak, temditler dahil ruhsat süresince müktesep haklar korunmak kaydı ile Devlet ormanları sınırları içindeki tohum meşcereleri, gen koruma alanları, muhafaza ormanları, orman içi dinlenme yerleri, endemik ve korunması gereken nadir ekosistemlerin bulunduğu alanlarda maden aranması ve işletilmesinin, Çevre ve Orman Bakanlığının muvafakatine bağlı olduğu, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin; baraj, gölet, liman ve yol gibi yapılarda dolgu amaçlı kullanacağı her türlü yapı hammaddesi üretimi için yapacağı madencilik faaliyetleri ile zorunlu tesislerinden bedel alınmayacağı hususlarına yer verilmiştir.
18/04/2014 gün ve 28976 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Orman Kanununun 16 ncı Maddesinin Uygulama Yönetmeliği’nin ”Dayanak” başlıklı 2. maddesinde; ”(1) Bu Yönetmelik, 6831 sayılı Kanunun 16 ncı maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.” hükmüne, ”Tanım ve Kısaltmalar” başlıklı 3. maddesinde; ”(1) Bu Yönetmelikte geçen; (…) e) Arazi izin bedeli: Verilen izinlerden orman idaresince alınacak kullanım bedelini,” ifade edeceği, ”Değerlendirme komisyonu” başlıklı 16. maddesinde; ”Değerlendirme Komisyonu, Bakanlık Müsteşarı ve/veya Müsteşar Yardımcısı başkanlığında, Orman Genel Müdürü ve/veya Orman Genel Müdür Yardımcısı ile Bakanın uygun göreceği üyelerden oluşur. Komisyon en az beş kişiden teşekkül eder…Değerlendirme Komisyonunun görevleri; (…) c) Verilecek izinlerle ilgili mevzuatta açık hüküm bulunmayan hususları, değerlendirmektir.” hükmüne, “Bedellerin tespiti ve tahsili” başlıklı 20. maddesinde; “1) Bu Yönetmeliğe göre verilecek izinlerde alınacak bedellerden; a) Ağaçlandırma bedeli: Genel müdürlükçe, Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından yılın ikinci yarısı için tespit edilen 16 yaşını doldurmuş işçilerin bir günlük normal çalışma karşılığı asgari ücretlerinin 294 gün/hektar katsayısıyla çarpımı sonucu belirlenen ağaçlandırma birim hektar bedelinin izin alanı ile çarpımı sonucu alınacak bedeldir. b) Arazi izin bedeli: İzin alanının metrekaresi, cari yıl ağaçlandırma birim metrekare bedeli, bu Yönetmeliğin ekinde yer alan izin türü katsayısı Ek-1, ekolojik denge katsayısı Ek-2 ve il katsayısının Ek-3 çarpımlarının sonucu alınacak bedeldir. (…) (3) Arazi izin bedeli izin başlangıç tarihi esas alınarak bildirime gerek kalmaksızın her yıl defaten izin sahibi tarafından ödenir. Müteakip yıllara ait arazi izin bedeli BAK oranında artırılmak suretiyle tespit edilerek bildirime gerek kalmaksızın izin başlangıç tarihinde defaten izin sahibi tarafından ödenir…” hükmüne, anılan Yönetmeliğin EK-2 bölümünde, Ekolojik Denge Katsayısının; Ağaçsız alanlar için 1, % 10 dan daha az kapalı ormanlar ve kapalılığına bakılmaksızın Mak rumuzlu alanlar içim 1,1 olarak, %11-40 kapalı ormanlar için 1,4 olarak, %41-70 kapalı ormanlar için 1,7 olarak, %71 ve üstü kapalı ormanlar ve ağaçlandırma sahaları için 2 olarak uygulanacağı belirtilmiştir.
05/02/2008 tarih ve 26778 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Orman Amenajman Yönetmeliği’nin 3. maddesinde; Amenajman: Bir orman işletmesini veya onun ayrıldığı alt işletme ünitelerini tespit edilen amaçlara göre planlayan ve planın uygulanmasını izleyen bir ormancılık bilim dalı olarak; Meşcere ise; Yaş, ağaç türü kombinasyonu, büyüme ya da kuruluş şekli, bunların hepsi veya bir kısmı ile çevresinden ayrılan orman parçası olarak tanımlanmış, bir orman işletmesini ve onun alt işletme ünitelerinin alanını, servetini, bu sahalarda gelecekte neler yapılması gerektiğini, mevcut kullanımlarını ve işletmede meydana gelen değişmeleri gösteren planlar olarak tanımlanan amenajman planlarının ise Yönetmeliğin 4. maddesinde; ormancılık ana planı, imzalanan uluslararası sözleşmelerde belirlenen gösterge ve ölçütler, beş yıllık kalkınma planları, stratejik bölgesel planlar, ulusal ormancılık programı, çevre düzeni planı ve havza veya işletme bazında geliştirilecek planlar ile uyumlu olması gerektiği ifade edilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava konusu Orman ve Su İşleri Bakanlığı Değerlendirme Komisyonu’nun … tarih ve … sayılı kararı yönünden yapılan inceleme:
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Dava konusu Şile Orman İşletme Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işlemi yönünden yapılan inceleme:
Orman Kanunun 16. Maddesinin Uygulama Yönetmeliğinde 2014 yılında yapılan değişiklik ile arazi izin bedeli hesabında ekolojik denge katsayısının kullanılmaya başlandığı, bu katsayının orman amenajman planındaki meşcere tiplerinin kapalılık oranına göre belirlendiği, davacı şirkete verilen izinlere yönelik olarak arazi izin bedeli hesaplanırken idare tarafından madencilik faaliyetinden önceki meşcere tipinin kapalılık oranı baz alınarak hesaplama yapıldığı, davacı tarafın ise yenilenen amenajman planındaki kapalılığın esas alınması yani madencilik faaliyetinden sonraki meşcere tipinin uygulanması gerektiği iddiasında olduğu anlaşılmaktadır.
Dosya kapsamındaki Sahilköy Orman İşletme Şefliği’nin 08.03.2018 tarihli inceleme raporunda, … tarih ve … sayılı olurla izin verilen 79.966,83 m2’lik iznin geldisi olan maden (orman) izinlerine ait olurların 2005 – 2009 yılları arasında verilmiş olduğu ve … tarih ve … sayılı olurla izin verilen 17.639m2 sahanın ilk olur tarihinin 28.11.2001 olduğu ve izin raporunda sahanın MBt3 meşcere tipiyle, 21.12.2004 tarih ve 247 sayılı olurla izin verilen 6.816,00 m2 sahanın ilk olur tarihinin 09.07.2001 olduğu ve izin raporunda sahanın KBt – KBt – MBt meşcere tipiyle tanımlandığı, … tarih ve … sayılı olurla izin verilen 18.025,50m2 sahanın izin verilen tarihte MBt3 meşcere tipiyle, … tarih ve … sayılı olurla izin verilen 54.703,00 m2 sahanın Mab3-1, Ma3 meşcere tipiyle tanımlanmış olduğu hususlarına yer verilmiştir.
Sahilköy Orman İşletme Şefliği’nin 17.7.2018 tarihli inceleme raporu ve eklerinin incelenmesinden, dava konusu izin sahasının 2012 – 2021 yılı amenajman planında, işletme şefliğinin 249, 248, 186 numaralı bölmelere denk geldiği, 2003-2012 yıllarına ait amenajman planına göre 182,181,174 nolu bölmeler olarak adlandırılmış olduğu, 2003-2012 yılı Sahilköy Orman İşletme Şefliği fonksiyon haritasında, dava konusu sahanın devamı niteliğindeki meşcerelerin 2003 yılı amenajman planı öncesinde, meşcereler MBt3/11 (11 yaşında 3 kapalı baltalık meşe), MBt3/6 (6 yaşında 3 kapalı baltalık meşe), MBt3/21 (21 yaşında 3 kapalı baltalık meşe) tipinde iken, yeni haliyle Mab3, Ma3, Ma3 olarak tanımlandığı, dava konusu sahanın devamında ormanın %71’den fazla verimli ormanlık alan (3 kapalı) olduğu, sonuç itibariyle dava konusu saha madencilik faaliyeti sonrası yenilenen amenajman planı ile Oc rumuzu ile belirtildiği hususlarına yer verilmiştir.
Dava konusu sahaya ilişkin olarak, davalı idarece dosyaya sunulan bu bilgiler ışığında, Yönetmelik ile izin bedeli hesabında ekolojik denge katsayısının getirilmesi ve uygulanması gerekli katsayının sahanın orman yoğunluğuna göre belirlenmesindeki amacın madencilik faaliyeti sonucunda meydana gelen orman tahribatıyla orantılı olarak bedel belirlemesi olduğu, madencilik faaliyeti nedeniyle doğal yapısı bozulan ve faaliyetin devam etmesi sebebiyle eski doğal yapısına dönemeyen sahalarda, faaliyetten sonraki orman (ağaç) yoğunluğu baz alınarak yapılacak uygulamanın mevzuatın amacıyla örtüşmeyeceği, davaya konu sahadaki orman yoğunluğundaki azalmanın, davacının yürüttüğü madencilik faaliyeti nedeniyle süregelen kullanımı sebebiyle oluşan tahribattan kaynaklı olduğu hususu da dikkate alındığında, davacıya verilen orman izni kapsamında arazi izin bedeline ilişkin yapılacak olan hesaplamalarda, ekolojik denge katsayısı olarak madencilik faaliyetinden önceki meşcere tipinin baz alınmasında hukuka aykırı yön bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptali yolundaki … İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf isteminin reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun’un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının,
a) Dava konusu Orman ve Su İşleri Bakanlığı Değerlendirme Komisyonu’nun … tarih ve … sayılı kararı yönünden ONANMASINA,
b) Dava konusu … Orman İşletme Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işlemi yönünden BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın yukarıda belirtilen Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine,
4. Kesin olarak 10/03/2023 tarihinde oybirliği ile karar verildi.