Danıştay 8. Daire Başkanlığı 2018/6833 E. , 2023/729 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/6833
Karar No : 2023/729
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Yem Soya Tekstil San.Tic. A.Ş.
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:… , K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından; Muğla ili, Fethiye ilçesi, … Köyü, … Mevkiindeki 2500 ton/yıl alabalık yetiştiriciliği ve 15.000,000 adet/yıl yavru kapasiteli alabalık üretim çiftliğinin projesi devralındığından bahisle, orman sınırları içerisinde verilen iznin kendisine devri ile uzatılması talebiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin Orman Genel Müdürlüğü’nün … gün ve … sayılı işlemi ile orman alanı içerisindeki söz konusu sahaların 30/12/2016 gününe kadar boşaltılmasının istenilmesine ilişkin Akçay Orman İşletme Şefliği’nin … gün ve… sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; Muğla ili, Fethiye ilçesi, … Köyü, … Mevkiindeki 2500 ton/ yıl alabalık yetiştiriciliği ve 15.000,000 adet/ yıl yavru kapasiteli alabalık üretim çiftliğinin projeleri için ihtiyaç duyulan 2.500 lt/sn lik kaynak suyunun, Muğla İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü tarafından 14/11/2013 günlü kira sözleşmesi ile beş yıl süre ile 6111 sayılı Kanunun 12. maddesi uyarınca … Su Ürünleri Hay.Nak.Paz.İth.İhr.San.veTic. A.Ş.’ ye kiraya verildiği ve söz konusu kiralanan suyun isale hattı yapımı ve balık üretme tesisinin kurulması için, ormanlık alan içerisinde kalan toplam 32.000 m2 lik alanın, beş parça halinde, su tahsis süresi boyunca … Su Ürünleri Hay. Nak. Paz. İth. İhr. San. ve Tic. A.Ş. tarafından kullanılması için Orman Genel Müdürlüğünce kesin izin verildiği, söz konusu kesin izinlerin süresinin dolmasına yakın projeyi adı geçen şirketten devralan davacı şirket tarafından bahsi geçen ormanlık alanlardaki izin sürelerinin uzatılması ve projenin devredildiğinden bahisle izinlerin kendi adlarına devri talebinde bulundukları, talebin de 6831 sayılı Kanunun 18.maddesince, davalı idareye tanınan takdir yetkisi çerçevesinde reddedildiği anlaşılmış olup, Çevre ve Orman Bakanlığı Devlet Su İşleri Müdürlüğü 21. Bölge Müdürlüğünün, Valiliklere hitaben yazdığı … gün ve … sayılı yazı ile özellikle Aydın Bozdoğan -Akçay, Denizli Çameli -Çal -Acıpayam, Muğla Fethiye Eşen çayı çevresinde yer alan balık çiftliği sayısının fazlalaştığı, bu durumun bazı sıkıntıları da beraberinde getirdiği ve bundan sonra verilecek izinlerde daha özenli olunmasının istenildiği hususları ile söz konusu takdir yetkisinin kötüye kullanıldığına ilişkin dava dosyasında herhangi bir somut bilgi ve belge bulunmadığı hususları da dikkate alındığında, davacı şirketin ormanlık alanda yapılan balık üretim tesisi için verilen iznin uzatılması ve söz konusu alanların taraflarına devredilmesi talebinin reddine ilişkin … gün ve … sayılı Orman Genel Müdürlüğü işleminde hukuka aykırılık bulunmadığı, ormanlık alanlarına ilişkin izin talebinin Orman Genel Müdürlüğünce anılan işlemle reddedilmiş olması karşısında söz konusu sahaların 30.12.2016 gününe kadar boşaltılmasının istenilmesine ilişkin … gün … sayılı işlemde de hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu kararın hukuka ve usule uygun olduğu ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, alabalık üretim çiftliği projesinin … Su Ürünleri Hay. Nak. Paz. İth.İhr. San. ve Tic. A. Ş.’den devralındığı, projelerin kendi adlarına devri ve tek bir projede birleştirilmesi talebinin idarece gerekçesiz şekilde reddedildiği, kiralanan suyun isale hattının yapımı amacıyla ormanlık alanın tahsisi talebi için devralınan şirkete su tahsis belgesindeki süreler boyunca kesin izin verildiği, diğer tüm bilgi belgelerin de tamamlanmasına karşın talebin reddedildiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … ‘NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 17. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacı tarafından Muğla ili Fethiye ilçesi … Köyü mevkiinde 2500 ton alabalık yetiştiriciliği ve 15.000.000 adet/yıl yavru kapasiteli Alabalık üretim çiftliği projesinin … Su Ürünleri Hay. Nak. Paz. İth.İhr. San. ve Tic. A. Ş.’den devralındığı, proje ile ilgili adı geçen şirkete verilen tüm izinler birleştirilerek kendi adına devri ile izin süresinin uzatılması talebinin reddine yönelik Orman Genel Müdürlüğü’nün … gün ve … sayılı işlemi ile orman alanı içerisindeki söz konusu sahaların 30/12/2016 gününe kadar boşaltılmasının istenilmesine ilişkin Akçay Orman İşletme Şefliği’nin … gün ve … sayılı işleminin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
Dava konusu işlem tarihinde Orman Kanunu’nun 18. maddesinde “Orman ürünlerini işleyecek her çeşit fabrika kurulması Tarım ve Orman Bakanlığının; Devlet ormanları hudutları içinde veya bu orman sınırlarına bir kilometreye kadar olan yerlerde taş, kum ve toprak, dört kilometreye kadar olan yerlerde ise hızar, şerit kurulması ve kireç, kömür, terebentin, katran, sakız ve benzeri gibi işletilmesinde ağaç kullanılan ocakların açılması ve balık üretmek üzere tesis kurulması Orman Genel Müdürlüğünün iznine bağlı olup, ruhsatname alınması ve rüsum hakkındaki hükümler saklıdır.
Yangın görmüş ormanlarla, gençleştirmeye ayrılmış veya ağaçlandırılan sahalarda ve baraj havzalarında birinci fıkradaki faaliyetlere hiçbir surette izin verilemez” hükmüne yer verilmiştir.
Orman Kanununun 17/3 ve 18 inci Maddelerinin Uygulama Yönetmeliği ‘nin “18 inci maddeye göre verilecek izinler ile arkeolojik kazı, restorasyon ve define arama izinleri” başlıklı 5. maddesinde “(1) Devlet ormanları içinde; balık üretim tesislerine, odun kömürü gibi işletilmesinde ağaç kullanılan ocaklara, define aramasına, arkeolojik kazı ve restorasyon yapılmasına izin verilebilir. Devlet ormanları sınırlarına dört kilometreye kadar olan yerlerde; balık üretim tesislerine, odun kömürü gibi işletilmesinde ağaç kullanılan ocaklar ile hızar ve şerit tesisi kurulmasına, mesafeye bağlı kalmaksızın orman sınırları dışında orman ürünlerini işleyip mamul ya da yarı mamul hale getirecek fabrika tesislerine izin verilebilir.
(2) Arkeolojik kazı ve restorasyon yapılması için yalnızca Kültür ve Turizm Bakanlığına izin verilebilir.
(3) Devlet ormanlarında fabrika, hızar, şerit tesislerine izin verilmez.
(4) Balık üretim tesisi izinlerinde;
a) Orman sınırları içinde kuluçkahane, havuz gibi balık üretimine yönelik tesislerle birlikte kurulması zorunlu bekçi kulübesi, yatakhane, depo, idari büro gibi geçici tesislere de izin verilebilir.
b) Baraj, gölet, göl ve deniz yüzeyinde yapılan balık üretimi ile ilgili olarak ormanlık alanda bekçi kulübesi, depo, ağ serme yeri ve kuluçkahane yapımına izin verilebilir.” düzenlemesine, “İnceleme ve değerlendirme” başlıklı 7. maddesinde “(1) Ormanlık alandaki taleplerde Bölge Müdürlüğü yapılan müracaatı öncelikle evrak üzerinde inceler, eksiklikler varsa on işgünü içinde müracaat sahibine bildirir. Eksiklikler tamamlanıncaya kadar talep değerlendirmeye alınmaz. Evrakın tam olması halinde heyet tarafından arazi üzerinde gerekli incelemeler yapılarak, talebin Devlet ormanlarına isabet eden kısımları için ön izin veya kesin izin raporu düzenlenir.
(2) Bu Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde yer alan taleplere Bakanlıkça, balık üretim tesisi, define arama, arkeolojik kazı ve restorasyon, odun kömürü gibi işletilmesinde ağaç kullanılan ocak izin taleplerine ise Genel Müdürlükçe izin verilebilir.
(3) Bu Yönetmeliğe göre ormanlık alan dışında izne konu edilmesi gereken, balık üretim tesislerine, odun kömürü gibi işletilmesinde ağaç kullanılan ocaklara, hızar ve şerit tesislerine orman ürünlerini işleyip mamul ya da yarı mamul hale getirecek fabrika tesisi taleplerinde; Bölge Müdürlüğü evrakın tam olması halinde, talebin orman sınırları dışında olup olmadığını inceleyerek uygun görülenlere tesis yapılmasında sakınca olmadığına dair yazı verir. Bu yazı izin yerine kullanılır. Diğer kurumlardan alınması gereken izinler talep sahibinin sorumluluğundadır.
(4) Ormanlık alandan verilen izin, müracaat sahibine tebliğ edilir. Tebligat tarihinden itibaren en geç üç ay içerisinde izin sahibinden teminat, bedeller ve onaylı taahhüt senedi alınır. Tebligat tarihinden itibaren üç ay içerisinde bedellerin yatırılmaması, teminatın veya onaylı taahhüt senedinin verilmemesi halinde ise saha teslimi yapılmaz, her hangi bir bildirime gerek kalmaksızın izin iptal edilir. İptal işlemi ilgiliye bildirilir. Aynı yerle ilgili yeniden izin talep edilmesi yeni izin talebi olarak değerlendirilir.
(5) İzin başlangıç tarihi, izin olurunda ayrıca izin başlangıç tarihi belirtilmemiş ise izin olurunun verildiği tarihtir. İznin uzatıldığı durumlarda izin başlangıç tarihi ilk iznin verildiği tarihtir.” düzenlemesine yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davacının talebi üzerine 14/02/2014 tarihli Balık Üretim Tesisi İzin Devir ve Uzatım Raporu ile çalışır haldeki tesis için devir ve uzatım talebinde bulunulduğu, tesislerin üretim amaçlı olduğundan ekonomiye katkı sağlayacağı, istihdama olumlu yönde katkısı olacağı bu nedenle kamu yararı bulunduğu ayrıca su kaynağı ormanlık alanda olduğundan, faaliyetin ormanda yapılma zaruretinin bulunduğu belirtilerek izinlerin davacıya devri ile süresi biten izinlerin 14/11/2018 tarihine kadar uzatılmasında sakınca olmadığı şeklinde görüş verilmesine karşın Orman Genel Müdürlüğünce dava konusu işlem ile talep gerekçesiz olarak reddedilmiştir. Davalı idarece talebin haklı bir gerekçe sunulmadan, talebin reddedilmesinde hukuka uygunluk bulunmamıştır.
Öte yandan, ilk derece Mahkemesi kararında yer alan bölgedeki balık çiftliği sayısının artması ile bundan sonra verilecek izinlerde özenli davranılması yönündeki idarenin Valiliklere hitaben yazdığı yazının, izin istenen ormanlık alana ilişkin mevzuat kapsamında yapılan inceleme ve araştırmaya dayanıp dayanmadığı, dava dosyasından anlaşılamamaktadır.
Diğer taraftan Muğla Orman Bölge Müdürlüğünce, DSİ Genel Müdürlüğü’ne 36.137,27 m2 yüzölçümlü orman arazisinde Eşen Çayından aldıkları 2500 l/s suyu kullanarak 2500 ton/yıl alabalık, 15.000.000 adet/yıl yavru alabalık üretimi yapmakta olan … Su Ürünleri Hay. Nak. Paz. İth. İhr. San. ve Tic. A. Ş.’nin projesinin, davacıya devrinin Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğünce uygun görüldüğünden tesisin orman sahası içinde kalması nedeniyle görüşü sorulmuştur.
DSİ 21. Bölge Müdürlüğü’nün … tarihli … sayılı işlemiyle DSİ Genel Müdürlüğü Etüt Planlama ve Tahsisler Dairesi Başkanlığı’nın su tahsis ve kullanım izinleri, su alma, deşarj yapıları ve ölçü tesisi inşaası konularında bölgede yapmakta olduğu çalışmalar sonucunda belirlenecek hususlara uyulacağının noter kanalıyla taahhüt edilmesi koşuluyla davacının Eşen Çayından halen kullanmakta olduğu 2500 l/s suyu kullanmasında kurumları açısından sakınca bulunmadığı belirtilmiş, bunun üzerine Muğla Orman Bölge Müdürlüğünün … tarihli … sayılı yazısı ile davacıya hitaben, Bölge Müdürlüklerince düzenlenen izin raporunun Genel Müdürlüğe sunulduğu, ancak DSİ görüşünün dosyada olmaması nedeniyle talebin değerlendirmeye alınmadığı, bu nedenle DSİ 21. Bölge Müdürlüğü’nün … tarihli … sayılı yazısında istenen taahhüt senedinin noter kanalıyla verilmesi ve taahhütnamenin bir nüshası ile verildiğine dair yazının Bölge Müdürlüğüne ulaştırılması halinde DSİ Genel Müdürlüğü görüşü ile verilen taahhütnamenin Genel Müdürlüğe sunulacağı yönünde iadeli taahhütlü yazı yazıldığı görülmüş, ancak belirtilen eksikliğin tamamlanıp tamamlanmadığı konusunda dosyada bilgi/belge bulunmadığı anlaşılmıştır. Fakat bu durumun talebin gerekçesiz olarak reddini haklı çıkarmayacağı, yargı kararının uygulanması aşamasında ilgili eksik belgenin temin edilip edilmediği, izin dosyasında istenen belgelerin tam olup olmadığı konusunun mevzuat kapsamında ayrıca değerlendirilmesi gerektiği tabiidir.
Bu itibarla, davanın reddi yönündeki … İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf isteminin reddine ilişkin temyize konu Bölge Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun’un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Kullanılmayan … TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davacıya iadesine,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın yukarıda belirtilen Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine,
5. Kesin olarak 21/02/2023 tarihinde oybirliği ile karar verildi.