Danıştay 8. Daire Başkanlığı 2018/6337 E. , 2023/198 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/6337
Karar No : 2023/198
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Valiliği
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:.., K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı idare tarafından, Köyceğiz Gölü ve Dalyan Kanallarında çalışan teknelerin ruhsatlandırılması ile ilgili UKOME kararında belirtilen hususlara göre işlem tesis edilmesi istemiyle Muğla Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne yapılan başvuru üzerine, anılan UKOME kararının yok hükmünde sayılmasına ve Köyceğiz Gölü ve Dalyan Kanallarında çalışacak tüm taşıma araçlarına ilişkin her türlü işlemlerin Kanal İdare Kurulu’nun … tarih ve … sayılı kararına göre yapılacağına ilişkin Muğla Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işleminin ve bu işlemde belirtilen … tarih ve … sayılı Kanal İdare Kurulu kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …. İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; uyuşmazlık konusu yerin özel çevre koruma bölgesi kapsamında kalan yerlerden olduğundan hareketle 644 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve Köyceğiz ve Dalyan Kanallarında Çalışacak Taşıma Araçları Yönetmeliği gereğince sözkonusu yerde bulunan teknelere ruhsat verme yetkisinin Muğla Valiliği’nde olduğu belirtilmiş ise de; Kanun Hükmünde Kararname ve Yönetmelik hükümlerinde davalı idarenin münhasıran bu konuyla ilgili yetkilendirildirildiğine ilişkin bir ibarenin mevcut olmadığı, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 7. maddesinin (f) fıkrası uyarınca deniz taşımacılığıyla ilgili faaliyetlerin denetim ve kontrol yetkilerinin açıkça Büyükşehir Belediyesi’nin yetkisinde olması nedeniyle Köyceğiz Gölü ve Dalyan Kanallarında, tekne trafiğinin sağlıklı ve güvenli seyri ve tekne ruhsatlandırılmasında davacı idare yetkili olduğundan, dava konusu işlemde hukuka uyarlık görülmediği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti:… Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; Bakanlar Kurulu’nun 12/06/1988 tarih ve 88/13019 sayılı kararı ile 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 9. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendi uyarınca Köyceğiz – Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak tespit ve ilan edilen Köyceğiz Gölü ve Dalyan kanallarında çalışacak teknelerin çalışma esas ve usulleri, tekne özellikleri, teknelerin muayene ve tekne sürücülerinin sahip olması gerekli şartların; özel çevre koruma bölgeleri ile ilgili her türlü tasarrufta bulunmak yetkisini veren Kanun Hükmünde Kararname kapsamında özel düzenleme içeren Köyceğiz Gölü ve Dalyan Kanallarında Çalışacak Taşıma Araçları Yönetmeliği uyarınca belirlenmesi gerekmekte olup; belirtilen duruma göre, Köyceğiz Gölü ve Dalyan Kanallarında çalışacak tüm taşıma araçlar ilişkin her türlü işlemlerin Kanal İdare Kurulu’nun … tarih ve … sayılı kararına göre yapılacağına ilişkin olarak tesis edilen dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle, istinaf başvurusunun kabulü ile İdare Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı idare tarafından, 6360 sayılı Kanun uyarınca, Muğla il mülki sınırları büyükşehir belediyesi sınırları haline geldiğinden, bu sınırlar içerisinde yapılan her türlü yolcu taşımacılığı faaliyetinin düzenlenmesinde yetkinin 5216 sayılı Kanun’un 7. maddesinin (f) bendi uyarınca münhasıran Muğla Büyükşehir Belediyesi’ne ait olduğu belirtilerek, temyiz istemine konu Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, temyiz isteminin reddi ile Bölge İdare Mahkemesi kararının onanmasına karar verilmesi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, dosya tekemmül ettiği görüldüğünden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
İLGİLİ MEVZUAT :
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7. maddesinin (f) fıkrasında; “Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek” büyükşehir belediyesinin görevleri arasında sayılmış, anılan Yasanın “Ulaşım Hizmetleri” başlıklı 9. maddesinde; “Büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla, büyükşehir belediye başkanı ya da görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluşları ile, … Federasyonunun görevlendireceği ilgili odanın temsilcisinin katılacağı Ulaşım Koordinasyon Merkezi kurulur. İlçe belediye başkanları kendi belediyesini ilgilendiren konuların görüşülmesinde koordinasyon merkezlerine üye olarak katılırlar. Ulaşım Koordinasyon Merkezi toplantılarına ayrıca gündemdeki konularla ilgili üye olarak belirlenmeyen ulaşım sektörü ile ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından ihtisas meslek odalarının temsilcileri de davet edilerek görüşleri alınır.
Bu Kanun ile büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirlemesi ile taksi, dolmuş ve servis araçlarının durak ve araç park yerleri ile sayısının tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir sınırları dahilinde il trafik komisyonunun yetkileri ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılır. Ulaşım koordinasyon merkezi kararları, büyükşehir belediye başkanının onayı ile yürürlüğe girer. Ulaşım koordinasyon merkezi tarafından toplu taşıma ile ilgili alınan kararlar, belediyeler ve bütün kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilgililer için bağlayıcıdır. Koordinasyon merkezinin çalışma esas ve usulleri ile bu kurullara katılacak kamu kurum ve kuruluş temsilcileri, İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. Büyükşehir belediyelerine bu Kanun ile verilen görev ve yetkilerin uygulanmasında, 13.10.1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz.” hükmüne yer verilmiştir.
İşlem tarihinde yürürlükte bulunan Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 13/A maddesinin 1/b bendinde, “Tabiat varlıkları ve doğal sit alanları ile özel çevre koruma bölgelerinin tespit, tescil, onay, değişiklik ve ilanına dair usul ve esasları belirlemek ve bu alanların sınırlarını tespit ve tescil etmek, yönetmek ve yönetilmesini sağlamak” ve 1/e bendinde, “Tabiat varlıkları ve doğal sit alanları ile özel çevre koruma bölgelerine ilişkin olarak; hâlihazır haritaları aldırmak, gerekli görülen projeleri yapmak, yaptırmak ve onaylamak, her türlü araştırma ve inceleme yapmak, yaptırmak, izlemek, eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları yürütmek, kullanım yasağı getirilen alanların kamulaştırma veya benzer yollarla kamunun eline geçirilmesini sağlamak, kontrol ve denetim yapmak, gerekli görülen alanların korunması ve kirliliğin önlenmesi amacıyla yatırım yapmak veya ilgili idarelerin yatırım projelerini desteklemek, bu alan ve bölgelerde Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlere ilişkin her türlü tasarrufta bulunmak, işletmek, işlettirmek ve kullanım izinlerini vermek, korunan alanlara ilişkin insan ve finansman kaynağı sağlamak.” Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü’nün görevleri arasında sayılmıştır.
Köyceğiz ve Dalyan Kanallarında Çalışacak Taşıma Araçları Yönetmeliği’nin 1. maddesinde, ”Bu Yönetmeliğin amacı, Köyceğiz Gölü ve Dalyan Kanallarında, bölgenin ekolojik değerlerini korumak, çevre kirlenmelerini ve bozulmalarını önlemek gayesiyle bu sularda seyredecek her türlü aracın teknik özelliklerinin belirlenmesi, araç trafiğinin düzenlenmesi ve denetlenmesine ait usul ve esasları belirlemektir.” kuralına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; 644 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca, özel çevre koruma bölgelerinde Çevre Bakanlığına (ilgili müdürlük) bir takım görev ve yetkiler verildiği, bu yetki ve görevlerin ilgili alanın kullanım esaslarını belirleme, alanı işletme ve işlettirmeye ilişkin olmasına karşın, bu alanda yürütülecek ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerinin yürütümü ve işletilmesine ilişkin olarak münhasıran Bakanlığa bir görev ve yetki atfedilmediği; öte yandan 5216 sayılı Kanun’un 7. maddesinin (f) bendi uyarınca, özel çevre koruma bölgesinde de olsa ulaşım ve toplu taşıma hizmeti ve deniz taşımacılığı ile ilgili faaliyetlerin denetim ve kontrol yetkilerinin açıkça Büyükşehir Belediyesine verildiği anlaşılmaktadır.
Ne var ki; özel çevre koruma bölgelerinin işletilmesi yetkisinin Bakanlığa bağlı genel müdürlüğe ait olması nedeniyle özel çevre koruma alanı olarak ilan edilen yerlerde belediyece yürütülüp, ruhsatlandırılacak ulaşım ve taşımaya ilişkin hizmetlerin, Bakanlıkça belirlenecek usul ve esaslara aykırı olmaması gerekmektedir.
Bakılan uyuşmazlıkta; davalı idarenin münhasıran bu konuyla ilgili yetkilendirildirildiğine ilişkin bir ibarenin mevcut olmadığı ve 5216 sayılı Kanunun 7. maddesinin (f) bendinde, deniz taşımacılığıyla ilgili faaliyetlerin denetim ve kontrol yetkilerinin açıkça Büyükşehir Belediyesi’nin yetkisinde olduğu ifade edildiğinden, uyuşmazlık konusu Köyceğiz Gölü ve Dalyan Kanallarında tekne trafiğinin sağlıklı ve güvenli seyri ve tekne ruhsatlandırılması hususlarında davacı büyükşehir belediyesinin yetkili olduğu anlaşıldığından, tesis edilen dava konusu işlemlerde hukuka ve mevzuata uyarlık görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun’un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Kullanılmayan …-TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davacı idareye iadesine,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın yukarıda belirtilen Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine,
5. Kesin olarak, 27/01/2023 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.
KARŞI OY :
(X)- Temyiz istemine konu Bölge İdare Mahkemesi kararının onanmasına karar verilmesi gerektiği oyuyla, aksi yönde oluşan çoğunluk kararına katılmıyorum.