Danıştay 8. Daire Başkanlığı 2018/5756 E. , 2020/3837 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/5756
Karar No : 2020/3837
DAVACI : … Sendikası (…)
VEKİLİ : Av. …
DAVALI : Milli Eğitim Bakanlığı – ANKARA
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …
İSTEMİN KONUSU : Davacı … Sendikası tarafından;
1- 02/09/2012 gün ve 28409 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği’nin; “Tanımlar” başlığını taşıyan 4. maddesinde “Öğretim Materyallerini Geliştirme, İnceleme Merkezi ve Akşam Sanat Okulu Müdürlüğüne” yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemenin,
2- 4. maddesinin 1. fıkrasının (ö), (p) ve (r) bentlerinin,
3- ”Yayınevlerinde aranacak kriterler” başlığını taşıyan 5. maddesinin 1. fıkrasının,
4- ”Başvuruda istenecek belgeler” başlığını taşıyan 12. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendinin,
5- “Ön inceleme” başlığını taşıyan 13. maddesinin 2. fıkrasının,
6- ”İnceleme ücreti” başlığını taşıyan 15. maddesinin 1. fıkrasında geçen “panelistlere” ibaresinin “panelist” kısmı ile “panelist sayısına” ibarelerinin,
7- “İnceletme talebinden vazgeçilmesi” başlığını taşıyan 16. maddesinin 1. fıkrasında geçen “panel üyelerine” ibaresi ile 3. fıkrasında geçen panel ibarelerinin,
8- “Panelist inceleme değerlendirme veri tabanının oluşturulması” başlığını taşıyan 17. maddesinin,
9- “Panellerin oluşturulması” başlığını taşıyan 18. maddesinin,
10- “Panel inceleme ve değerlendirme süreci” başlığını taşıyan 19. maddesinin; iptali istemidir.
DAVACININ İDDİALARI :
Dava konusu Yönetmeliğin “Tanımlar” başlığını taşıyan 4. maddesinde “Öğretim Materyallerini Geliştirme, İnceleme Merkezi ve Akşam Sanat Okulu Müdürlüğüne” yer verilmemesine ilişkin eksik düzenleme nedeniyle adı geçen Müdürlüğün 31/10/2012 tarihli Bakanlık Oluru’ yla kapatıldığı, ilgili merkez tarafindan yerine getirilen ders kitaplarının incelenmesi ve değerlendirilmesine ilişkin görevlerin …tarafindan bir süredir uygulanan panel yöntemi ile oluşturulan komisyon tarafından sunulan taslakların değerlendirileceği, bu durumun ise daha önce pilot bir uygulamasının yapılmadığı ve milyonlarca öğrenciye okutulacak olan bu ders kitaplarının çocuklar üzerindeki etkilerinin neler olacağının bilinmemesi nedeniyle ortaya çıkan belirsizlikte kamu yararının bulunmadığı, söz konusu düzenlemenin 1739 sayılı Yasa ile 652 sayılı KHK’ ya aykırı olduğu,Öğretim Materyallerini Geliştirme, İnceleme Merkezi ve Akşam Sanat Okulu Müdürlüğü’nün kapatılması nedeniyle ders kitapları ve öğretim materyallerini inceleme görevinin
panel sisitemi ile panelistlere devredilmesi, söz konusu inceleme işinin taşeronlaştığını gösterdiği ve bu durumun 1739 sayılı Yasa ile 652 sayılı KHK’ya aykırı olarak devredilmesinin normlar hiyerarşisine aykırı olduğu, personelin yüz kızartıcı suçlardan hüküm giyip giymediği bilgisinin yayınevine kaldığı ve sadece yayınevi beyanının esas alındığı, dolayısıyla aslında hüküm giymiş ancak yayınevinin bu durumunu beyan etmediği bir kişi söz konusu kitapları hazırlayabileceği, bu durumun ise kamu yararı ile bağdaşmadığı, kayıt dışı ekonminin yaygın olduğu ülkemizde bu durumla mücadeleye katkı sunmayacağı, Öğretim Materyallerini Geliştirme, İnceleme Merkezi ve Akşam Sanat Okulu Müdürlüğü’nün kapatılarak yerine panel sisteminin getirilmesinin nedeninin bu birimde görev yapan ve çoğunluğunun sendika üyesi oluşan çalışanlarının Bakanlıktan uzaklaştırılmak istendiği, bu çalışanların da hakkında herhangi bir disiplin soruşturmasının olmadığı, bu durumun ise kanuna karşı bir hile olarak değerlendirilebileceği, dava konusu edilen Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce inceleme aşamasında olan 173 eserin önceki Yönetmeliğe göre inceleneceğinden bu incelemenin kapatılan Müdürlük bünyesinde oluşturulan komisyon eliyle incelenmesi gerekmekte olduğu açık olmakla birlikte, daha önce burada görev yapan 120 personelin yeri değiştirilerek … Milli Eğitim Müdürlüğü emrine öğretmen olarak atandığı ve bunun açıkça toplu bir sürgün olduğu, taslak ders kitabını inceleyen kişinin taslak kitabını sağlıklı ve hatasız olarak inceleyebilmesi için öğretim programının ilkokul, ortaokul ve lise aşamalarını, eğitim bilimlerinin temel esaslarını, öğrencinin yaş ve psikolojik, bilişsel, zihinsel ve sosyal alanlardaki gelişim özelliklerini bilmesi ve bunlarla ilgili öğretmenlik deneyimlerinin olması gerektiği, gözlemcinin kitap hazırlama sürecine katılmasının panelistin kimlğinin bir şekilde sektör temsilcisi tarafından öğrenilmesine yol açabileceği dolayısıyla yansızlık ilkesinin doğrudan ihlal edileceği, kaldı ki panelistin kimliğinin sektör temsilcisine bu biçimde bildirilmesiyle, panelist ile yayınevi arasında çıkara dayalı ilişkiler oluşabileceği veya tersi biçimde yayınevinin istemediği panelist hakkında yanıltıcı beyanlar ortaya atılabileceği, taslak ders kitaplarının incelettirilmesinden men edilebileceği, yine panelistlere verilen erişim şifreleri ile kitaplara erişimleri durumunun iş ve işlemlerin gizliliği ilkesinin ihlal edilmesine yol açabileceği, panelistin şifreyi paylaşmasının bir olasılık olduğu, sözleşme imzalanmasına yer verilmesinin nedeninin, kurum dışından kişilerin de panelist olarak görevlendirilebilecek olması ve bu kişiler hakkında disiplin soruşturması başlatılamayacağından, etik sözleşme imzalayarak sorunun çözülebileceği düşünülmüş ise de panelistin kaydının veri tabanından silinmesinden başka bir işlemin yapılamayacağı, dava konusu edilen düzenleme ile Talim veTerbiye Kurulu’ na verilen inceleme görevinin fiilen devredilmesinin söz konusu olduğu, kapatılan inceleme merkezindeki deneyimli görevlilerce büyük bir titizlikle inceleme ve değerlendirme yapıldığı ancak mevcut düzenleme ile panelistlerden asli görevlerine devam etmeleri, varsa boş zamanlarında ve doğal olarak çalışma saatleri dışında taslak kitapları incelemelerinin beklendiği, bu durumun ise yapboz tahtasına dönen eğitim sisteminin milli eğitimin hedeflerine ulaşılamayacağı ileri sürülmektedir.
DAVALININ SAVUNMASI :
Dava konusu Yönetmeliğin 17/02/2006 tarihli ve 26083 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 19/12/2005 tarihli ve 2005/9986 sayılı Bakanlar Kurulu kararı eki Mevzuat Hazırlama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’in 6. maddesi uyarınca düzenleyici etki analizi kapsamında ilgili birim ve yayıncılar ile oluşturulan birlikler ve … Bakanlığı ve …’ın görüşleri de alınarak hazırlandığı, dava konusu Yönetmelikte herhangi bir görev devrinin söz konusu olmadığı, münhasıran yeni bir panel sisteminin getirildiği ve bunun yazılımının yine bakanlık personeli tarafından oluşturulduğu, dava konusu Yönetmelik hazırlanmadan önce … Bakanlığı’nın İç Denetim Birimi Başkanlığı’nca, Başkanlığın iş ve süreçlerine yönelik hazırlanan iç denetim raporunda ders kitaplarının incelenmesi ve değerlendirilmesi sürecinin amaca hizmet etmekten uzak, hesap verilebilirliği ve saydamlığı engelleyerek şaibelerin doğmasına neden olduğu vurgulanmış ve mevcut inceleme sisteminin ihtiyaçlara cevap vermediği tespitlerinin yer alması üzerine eski sistemde büyük değişiklikler yapılarak yeni ve ihtiyaçları karşılayabilecek bir sistemin getirildiği, getirilen E-müfredat sistemi ile inceleme ve değerlendirme sürecine katılmak isteyen öğretmen, akademisyen ve diğer kişilerden kriterleri karşılayanlar için online olarak başvuru yapabileceği ve sitemin sürekli olarak başvurular için açık tutulduğu, bir temsilcinin gözlemci olarak katılmasının öngörülmesinin şeffaflık adına getirildiği,yeni sistemde yerleşik bir kuruma ihtiyaç duyulmadığı,kapatılan kurumun yasaya ve usule ulgun olarak makam onayı ile kapatıldığı, kitap inceleme ve inceletme yetkisinin 652 sayılı KHK gereği Talim ve Terbiye Kurulu’nda olduğu, ve bu inceleme görevinin yasaya aykırı olarak devrinin veya taşeronlaşmanın söz konusu olmadığı, Yönetmeliğin 17. maddesi ile tecrübe şartı getirildiği ve bu şartları taşıyan kişilerin inceleme görevini üstlenebileceği, başvuranların havuza kaydı yapılarak seçimin havuzdan elektronik olarak yapılacak olması nedeniyle sürekli istihdam gerektiren bir kuruma ihtiyaç kalmaması nedeniyle kapatıldığı, ülke çapında uygulanan kimlik sorgulama isteminden kişinin adli siciline ulaşılabildiğinden beyan esası yeterli görüldüğü, Bakanlığın kayıt dışı istihdamı önlemeye dair bir bir görevinin bulunmadığı, doktora yapmış olan panelistlerin öğretim programlarının tüm aşamalarına hakim olamayacağı iddiası mesnetsiz olup, bu kişilerin eğitim ve öğretimde görev alan öğretmenleri yetiştirdikleri,şuana dek inceleme görevi için yapılan başvuru sayısının 25 bine ulaştığı, temsilcinin panelistin adını değil sistemin işleyişini görebileceği öne sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.
DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava,12/09/2012 gün ve 28409 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği’nin; “Tanımlar” başlığını taşıyan 4. maddesinde “Öğretim Materyallerini Geliştirme, İnceleme Merkezi ve Akşam Sanat Okulu Müdürlüğüne” yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemenin, 4. maddesinin 1. fıkrasının (ö), (p) ve (r) bentlerinin, ”Yayınevlerinde aranacak kriterler” başlığını taşıyan 5. maddesinin 1. fıkrasının, ”Başvuruda istenecek belgeler” başlığını taşıyan 12. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendinin, “Ön inceleme” başlığını taşıyan 13. maddesinin 2. fıkrasının, ”İnceleme ücreti” başlığını taşıyan 15. maddesinin 1. fıkrasında geçen “panelistlere” ibaresinin “panelist” kısmı ile “panelist sayısına” ibarelerinin, “İnceletme talebinden vazgeçilmesi” başlığını taşıyan 16. maddesinin 1. fıkrasında geçen “panel üyelerine” ibaresi ile 3. fıkrasında geçen panel ibarelerinin, “Panelist inceleme değerlendirme veri tabanının oluşturulması” başlığını taşıyan 17. maddesinin, “Panellerin oluşturulması” başlığını taşıyan 18. maddesinin, “Panel inceleme ve değerlendirme süreci ” başlığını taşıyan 19. maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’nun 53. maddesinde; “Milli Eğitim Bakanlığı, kendisine bağlı eğitim kurumlarının eğitim araç ve gereçlerini, gelişen eğitim teknolojisine ve program ve metotlara uygun olarak sağlamak, geliştirmek, yenileştirmek, standartlaştırmak, kullanılma süresini ve telif haklarını ve ders kitabı fiyatlarını tespit etmek, paralı veya parasız olarak ilgililerin yararlanmasına sunmakla görevlidir.” hükmü, 55. maddesinin son fıkrasında ise; “Ders kitaplarının kabulü, uygunluk süresi, telif hakkı ve ücretlerle ilgili esaslar; inceleme işlemleri ve alınacak inceleme ücreti miktarı; Milli Eğitim Bakanlığınca incelettirilecek eserler için ödenecek ücret miktarı; ders kitaplarının hazırlanması ve incelenmesinde aranacak kriterler ile ders kitabı üreten yayın evlerinde aranacak kriterler; ders kitabı dışındaki diğer kitap ve eğitim araçlarının kullanımı ve bunlardan hangileri için inceleme ücreti alınacağı ve ödeneceği ile ilgili esas ve usuller Milli Eğitim Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.” kuralına yer verilmiştir.
Mülga 652 sayılı Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 28. maddesinin 1. fıkrasında; “Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının, Bakanlığın bilimsel danışma ve karar organı olduğu” hüküm altına alınmış, aynı maddenin altıncı fıkrasının (a) bendinde; “Eğitim sistemini, eğitim ve öğretim plan ve programlarını, ders kitaplarını hazırlatmak, hazırlananları incelemek veya inceletmek, araştırmak, geliştirmek ve uygulama kararlarını Bakan onayına sunmak.” hükmü ile altıncı fıkranın (b) bendinde de “Bakanlık birimlerince hazırlanan eğitim ve öğretim programları, ders kitapları, yardımcı kitaplar ile öğretmen kılavuz kitaplarını incelemek, inceletmek ve nihai şeklini vererek Bakanın onayına sunmak.” hükümlerine yer verilmiştir.
1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 304.maddesinde Temel Eğitim Genel Müdürlüğü, 305.maddesinde Ortaöğretim Genel Müdürlüğü, 306.maddesinde Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü, 307.maddesinde Din Öğretimi Genel Müdürlüğü düzenlenmiş ve kurumların eğitim ve öğretim programlarını, ders kitaplarını, eğitim araç-gereçlerini hazırlamak veya hazırlatmak ve Talim ve Terbiye Kuruluna sunmak bu birimlerin, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının düzenlendiği 319.maddenin 3/a bendinde eğitim sistemini, eğitim ve öğretim plan ve programlarını, ders kitaplarını hazırlatmak, hazırlananları incelemek veya inceletmek, araştırmak, geliştirmek ve uygulamaya ilişkin görüşlerini Bakana sunmak, 3/b bendinde ise Bakanlık birimlerince hazırlanan eğitim ve öğretim programları, ders kitapları, yardımcı kitaplar ile öğretmen kılavuz kitaplarını incelemek ve sonucunu Bakana sunmak, Talim ve Terbiye Kurulunun görevleri arasında sayılmıştır.
Milli Eğitim Bakanlığına bağlı örgün ve yaygın eğitim kurumlarında okutulacak ders kitabı, öğrenci çalışma kitabı, öğretmen kılavuz kitapları ile Bakanlıkça hazırlanacak, satın alınacak veya hibe yoluyla sağlanacak diğer eğitim araç-gereçlerinin Türk milli eğitiminin genel amaç ve temel ilkelerine uygun olarak niteliklerinin belirlenmesi, hazırlanması, hazırlatılması, incelenmesi, inceletilmesi, değerlendirilmesi, kabulü, uygunluk süresi, ilanı, yayımlanması, dağıtımı, inceletme ve inceleme ücretleri ve ders kitapları üreten yayınevlerinde aranacak kriterlerle ilgili usul ve esasları düzenlemek amacıyla 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununun 52, 53, 54 ve 55 inci maddeleri ile mülga 652 sayılı Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye dayanarak Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği çıkarılarak, 12/09/2012 tarih ve 28409 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
14/10/2015 tarih ve 29502 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları Ve Eğitim Araçları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1. maddesi ile ana yönetmeliğin 4. maddesi yeniden düzenlenmiş ve dava konusu edilen “Panel sekreteryası” yürürlükten kaldırılmış, 2. maddesi ile ana yönetmeliğin 5 inci maddesinin birinci fıkrası, 8. maddesi ile ana yönetmeliğin 12. maddesi, 9. maddesi ile ana yönetmeliğin 13üncü maddesinin ikinci fıkrası, 10. maddesi ile ana yönetmeliğin 17.maddesinin ikinci, üçüncü ve beşinci fıkraları, 11. maddesi ile ana yönetmeliğin 18 inci maddesinin dördüncü, beşinci ve yedinci fıkraları değiştirilmiş, 12. maddesi ile ana yönetmeliğin 19 uncu maddesinin dokuzuncu fıkrası değiştirilmiş ve aynı maddeye onuncu, on birinci ve on ikinci fıkralar eklenmiştir.
Yönetmeliğin dava konusu “Tanımlar” başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasında “(…) ö)Panel: Taslak ders kitabı ile diğer eğitim araç-gereçlerinin incelenmesi ve değerlendirilmesini gerçekleştiren panelistlerden oluşan komisyonu, r) Panelist: Taslak ders kitabı ile diğer eğitim araç-gereçlerini inceleyen ve değerlendiren panelde görevlendirilen alan eğitimcisini, uzmanını veya öğretmeni,” düzenlemesi, “İncleme ücreti “başlıklı 15. maddesinde “Taslak ders kitapları ile diğer eğitim araç-gereçlerini inceleyen panelistlere inceletme ücretinin yasal kesintileri yapıldıktan sonra kalan miktarı, panelist sayısına bölünerek eşit mikterda ödenir” düzenlemesi, “İnceletme talebinden vazgeilmesi” başlıklı 16. maddesinin 1.fıkrasında, Taslak ders kitabı panel üyelerine gönderilmeden önce, inceletme talebinden vazgeçilmesi halinde, yatırılan inceletme ücretinin yüzde onu kesilerek kalan miktar başvuru sahibine iade edilir. 3üncü fıkrasında, ön inceleme sonucunda, panel değerlendirme sürecine alınması uygun görülmeyen eserler için döner sermaye işletmesi hesabına yatırılmış olan ücretin yüzde onu kesilerek kalan miktarı başvuru sahibine iade edilir. “Panelist inceleme değerlendirme veri tabanının oluşturulması” başlıklı 17. maddesinde “(1)Başkanlıkça inceleme işleminde görevlendirilecek öğretmenlerin, alan eğitimcilerinin/uzmanlarının kayıt, seçme ve görevlendirme işlemlerinin yapılmasını sağlayacak bir inceleme/değerlendirme veri tabanı oluşturulur. Başkanlık veri tabanı sistemine öğretmenlerin, alan eğitimcilerinin/uzmanlarının kayıt yaptırmaları için duyuru yapar. İlk duyuru sonrasında veri tabanı kayıt için sürekli olarak açık tutulur.
(4) Belirtilen şartları ve nitelikleri taşıyanlar veri tabanına kayıtlarını elektronik ortamda yaparlar.
(6) Eğitim almamış olanlar panelist olarak görevlendirilmezler.”, “Panellerin oluşturulması” başlıklı 18. maddesinde ” (1) Her bir panel öğretmenler, alan eğitimcileri/uzmanları,
görsel tasarım uzmanları ile dil uzmanlarından oluşur. Panelde en az altı, en çok sekiz üye bulunur.
(2) Gerekli görülmesi hâlinde ölçme ve değerlendirme, program geliştirme, rehberlik, çocuk gelişimi ve/veya eğitim teknolojisi alanlarında uzman/öğretmen veya öğretim üyesi panelde görevlendirilir.
(3) İlgili alanda yeterli uzman bulunmaması veya ek uzman ihtiyacı olması halinde panelin hangi alandan uzmanlardan teşkil edeceğine Kurul karar verir.
(6) Bakanlıkça sipariş ve satın alma usulleriyle temin edilen veya yayınevlerince hazırlanan taslak ders kitapları, dersin konusu ve sınıf seviyesi dikkate alınarak Kurulca görevlendirilecek paneller tarafından değerlendirilir.
(8) Panelde görevlendirilen kişilerden incelenecek kitabın yazarları veya yayınevi ile değerlendirmelerini etkileyecek herhangi bir bağı veya ticari çıkar ilişkisi olmama şartı aranır. Panelistler çıkar ilişkisi olmadığını ve panel inceleme sürecinde takip edilmesi gereken bilgilerin gizliliğininin sağlanmasını da içeren etik ve yasal kurallara uyacaklarını beyan eden bir sözleşme imzalar. Panelde görevlendirme sürecinin tamamlanması için etik sözleşmenin imzalanması gereklidir” düzenlemelerine yer verilmiştir.
Yukarıda değinilen gerek 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 319.maddesi gerekse mülga 652 sayılı Milli Eğitim Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 28. maddesinde ders kitapları ile diğer eğitim araç gereçlerini inceleme, incelettirme ve nihai şeklini verme görevinden, Talim ve Terbiye Kurulunun sorumlu olduğu belirtilmiştir.
Dava konusu Yönetmelik maddeleri ile de panel sistemine ilişkin esaslar belirlenerek ders kitaplarının incelenme sürecinde değişikliğe gidilmiş, taslak ders kitaplarının incelemesinde bu Yönetmelikte belirlenen şartları taşıyan öğretmen, akademisyen ve uzman eğitimcilerin görevlendirilmesi, elektronik ortamda bir veri tabanı oluşturularak incelemecilerin bu veri tabanına kayıt yaptırmalarının sağlanması, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığınca altı ila sekiz kişiden oluşan panellerin oluşturulması, panelistlerin hazırladığı inceleme ve değerlendirme raporlarının elektronik ortamda Başkanlığa sunulması, yine panelistlerin hazırladığı raporların yeri ve zamanı önceden belirlenen toplantılarda sözlü olarak sunularak müzakere edilmesi, müzakere sonucunda hazırlanan raporların tek rapor haline getirilerek Başkanlığa sunulmasının öngörüldüğü anlaşılmaktadır.
Belirtilen bu sürecin ise Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı bünyesinde kurulan Ders Kitapları ve Öğretim Materyalleri Grup Başkanlığınca yürütülmesinin öngörülmesi nedeniyle, planlanan yeni inceleme ve değerlendirme sisteminde, önceden var olan kurumların artık işlevinin kalmadığı, bu çerçevede de, yerleşik bir kurum olan Öğretim Materyallerini Geliştirme, İnceleme Merkezi ve Akşam Sanat Okulu Müdürlüğünün Bakanlık oluru ile kaldırılmış olduğu görülmektedir.
Bu durumda ders kitaplarının ve eğitim araçlarının incelenmesi işinin, yukarıda anılan 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 319. maddesi uyarınca Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı bünyesinde yerine getirilmeye devam ettiği, panel sistemiyle oluşturulan komisyonlarda nihai karar verilmediği, incelemeler hakkında olumlu ya da olumsuz nihai kararın yine bu Kurul tarafından verildiği, dolayısıyla bir yetki devrinin söz konusu olmadığı, ayrıca dava konusu Yönetmelik maddeleri ayrı ayrı irdelendiğinde de, belirtilen işlerin geniş katılımlı bir süreçle yerine getirilmesinin öngörüldüğü, çağın ve eğitimin gerekleri ile Türk millî eğitiminin genel amaç ve temel ilkelerine ve Kararnameye uygun olarak Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı gözetiminde objektif ve şeffaf bir çalışmayla yapılmasının amaçlandığı anlaşıldığından, dava konusu yönetmelik maddelerinde hukuka aykırılık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle Yönetmeliğin yürürlükten kaldırılan ve değiştirilen maddelerine yönelik olarak dava hakkında karar verilmesine yer olmadığı, dava konusu edilen diğer maddelere yönelik olarak davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
HUKUKİ SÜREÇ :
1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’nun 53. maddesinde; “Milli Eğitim Bakanlığı, kendisine bağlı eğitim kurumlarının eğitim araç ve gereçlerini, gelişen eğitim teknolojisine ve program ve metotlara uygun olarak sağlamak, geliştirmek, yenileştirmek, standartlaştırmak, kullanılma süresini ve telif haklarını ve ders kitabı fiyatlarını tespit etmek, paralı veya parasız olarak ilgililerin yararlanmasına sunmakla görevlidir.” hükmü, 55. maddesinin son fıkrasında ise; “Ders kitaplarının kabulü, uygunluk süresi, telif hakkı ve ücretlerle ilgili esaslar; inceleme işlemleri ve alınacak inceleme ücreti miktarı; Milli Eğitim Bakanlığınca incelettirilecek eserler için ödenecek ücret miktarı; ders kitaplarının hazırlanması ve incelenmesinde aranacak kriterler ile ders kitabı üreten yayın evlerinde aranacak kriterler; ders kitabı dışındaki diğer kitap ve eğitim araçlarının kullanımı ve bunlardan hangileri için inceleme ücreti alınacağı ve ödeneceği ile ilgili esas ve usuller Milli Eğitim Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.” kuralına yer verilmiştir.
Mülga 652 sayılı Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 28. maddesinin 1. fıkrasında; “Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının, Bakanlığın bilimsel danışma ve karar organı olduğu” hüküm altına alınmış, aynı maddenin altıncı fıkrasının (a) bendinde; “Eğitim sistemini, eğitim ve öğretim plan ve programlarını, ders kitaplarını hazırlatmak, hazırlananları incelemek veya inceletmek, araştırmak, geliştirmek ve uygulama kararlarını Bakan onayına sunmak.” hükmü ile altıncı fıkranın (b) bendinde de “Bakanlık birimlerince hazırlanan eğitim ve öğretim programları, ders kitapları, yardımcı kitaplar ile öğretmen kılavuz kitaplarını incelemek, inceletmek ve nihai şeklini vererek Bakanın onayına sunmak.” hükümlerine yer verilmiştir.
1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 304. maddesinde Temel Eğitim Genel Müdürlüğü, 305. maddesinde Ortaöğretim Genel Müdürlüğü, 306. maddesinde Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü, 307. maddesinde Din Öğretimi Genel Müdürlüğü düzenlenmiş ve kurumların eğitim ve öğretim programlarını, ders kitaplarını, eğitim araç-gereçlerini hazırlamak veya hazırlatmak ve Talim ve Terbiye Kuruluna sunmak bu birimlerin, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının düzenlendiği 319. maddenin 3/a bendinde eğitim
sistemini, eğitim ve öğretim plan ve programlarını, ders kitaplarını hazırlatmak, hazırlananları incelemek veya inceletmek, araştırmak, geliştirmek ve uygulamaya ilişkin görüşlerini Bakana sunmak, 3/b bendinde ise Bakanlık birimlerince hazırlanan eğitim ve öğretim programları, ders kitapları, yardımcı kitaplar ile öğretmen kılavuz kitaplarını incelemek ve sonucunu Bakana sunmak, Talim ve Terbiye Kurulunun görevleri arasında sayılmıştır.
İNCELEME VE GEREKÇE:
Dava Konusu Yönetmeliğin İncelenmesinden:
1- Yönetmeliğin 02/09/2012 gün ve 28409 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği’nin; “Tanımlar” başlığını taşıyan 4. maddesinde “Öğretim Materyallerini Geliştirme, İnceleme Merkezi ve Akşam Sanat Okulu Müdürlüğüne” yer verilmemesine ilişkin düzenlemenin incelenmesinden:
Öğretim Materyallerini Geliştirme, İnceleme Merkezi ve Akşam Sanat Okulu Müdürlüğü tarafından ders kitaplarının incelenmesi ve değerlendirilmesine ilişkin görevler yerine getirilmekte iken ilgili Müdürlük 31/10/2012 tarihli Bakanlık Oluru’ yla kapatılmıştır.
652 sayılı Milli Eğitim Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 28. maddesinde ders kitapları ile diğer eğitim araç gereçlerini inceleme, incelettirme ve nihai şeklini verme görevinden, Talim ve Terbiye Kurulunun sorumlu olduğu belirtilmiştir.
Mevcut düzenlemede her ne kadar ilgili Müdürlüğün adına yer verilmemesinin eksiklik olduğu iddia edilmiş ise de; davalı idarece dava konusu Yönetmelik hazırlanmadan önce Milli Eğitim Bakanlığı İç Denetim Birimi Başkanlığı’nca Başkanlığın iş ve süreçlerine yönelik hazırlanan iç denetim raporunda; ders kitaplarının incelenmesi ve değerlendirilmesi sürecinin amaca hizmet etmekten uzak, hesap verilebilirlik ve saydamlığı engelleyerek şaibelerin doğmasına neden olduğu vurgulanmış ve mevcut inceleme sisteminin ihtiyaçlara cevap vermediği tespitleri yer alması üzerine panel sisteminin getirildiği anlaşılmıştır. Ders kitaplarının ve eğitim araçlarının incelenmesi işinin ise, yukarıda anılan Kanunun 28. maddesi uyarınca Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı bünyesinde yerine getirilmeye devam ettiği, panel sistemiyle oluşturulan komisyonlarda nihai karar verilmediği, incelemeler hakkında olumlu ya da olumsuz nihai kararın yine bu Kurul tarafından verildiği, dolayısıyla bir yetki devrinin söz konusu olmadığı, Talim ve Terbiye Kurulu’nun nihai kararı verme yetkisinin devam ettiği, sürekli istihdam gerektiren bir kuruma ihtiyaç kalmaması nedeniyle kapatılan Müdürlük yerine yeni ve ihtiyaçları karşılayabilecek bir sistem olarak panel sisteminin getirildiği görülmüş olup, dava konusu düzenleyici işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir.
2- Yönetmeliğin 4. maddesinin l. fıkrasının (ö), (p) ve (r) bentlerinin incelenmesinden:
Dava konusu Yönetmeliğin “Tanımlar” başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasında “(…) ö)Panel: Taslak ders kitabı ile diğer eğitim araç-gereçlerinin incelenmesi ve değerlendirilmesini gerçekleştiren panelistlerden oluşan komisyonu,
p) Panel sekretaryası: Panel işlerini gören, başvuru sürecini yöneten ve Kurul ile bağlantıyı sağlayan, Grup Başkanı altında oluşturulan ve inceletme sürecinin sekretarya hizmetlerini yürüten birimi,
r) Panelist: Taslak ders kitabı ile diğer eğitim araç-gereçlerini inceleyen ve değerlendiren panelde görevlendirilen alan eğitimcisini, uzmanını veya öğretmeni,” tanımlarına yer verilmiştir.
14/10/2015 tarih ve 29502 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile dava konusu edilen 4. maddenin 1. fıkrasının (ö) bendinde değişiklik yapılarak “panel” tanımı yerine “Ölçme ve değerlendirme uzmanı” tanımına yer verildiği ve ölçme ve değerlendirme uzmanının “Ölçme ve değerlendirme alanında en az lisans veya farklı alandan olup ölçme değerlendirme alanında lisansüstü düzeyde öğrenim görmüş kişiyi” ifade ettiği düzenlemesine yer verilmiştir.
Söz konusu düzenlemede yapılan değişiklik sisteminin değiştiğine veya kaldırıldığına yönelik olmayıp getirilen panel sisteminde görev alacak kişinin tanımına yer verildiği görülmüştür.
Davacı sendika tarafından dava konusu edilen Yönetmelik ile getirilen panel sisteminin hukuka aykırı olduğu ve sistemin yanlış uygulamalara yol açacağı öne sürülmektedir. Yönetmeliğin mevcut haline göre; taslak ders kitaplarının incelemesinde bu Yönetmelikte belirlenen şartları taşıyan öğretmen, akademisyen ve uzman eğitimcilerin görevlendirilmesi, elektronik ortamda bir veri tabanı oluşturularak incelemecilerin bu veri tabanına kayıt yaptırmalarının sağlanması, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığınca altı ila sekiz kişiden oluşan panellerin oluşturulması, panelistlerin hazırladığı inceleme ve değerlendirme raporlarının elektronik ortamda Başkanlığa sunulması, yine panelistlerin hazırladığı raporların yeri ve zamanı önceden belirlenen toplantılarda sözlü olarak sunularak müzakere edilmesi, müzakere sonucunda hazırlanan raporların tek rapor haline getirilerek Başkanlığa sunulmasının öngörüldüğü anlaşılmıştır.
Getirilen bu yeni sistem ile çağın ve eğitimin gerekleri ile Türk millî eğitiminin genel amaç ve temel ilkelerine ve Kanuna uygun olarak Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı gözetiminde objektif ve şeffaf bir çalışmayla yapılmasının amaçlandığı görülmüş olup, söz konusu sistemin içinde bulunan kişilerin ve kurulların görev tanımlarına yer verilen düzenlemede hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
3- Yönetmeliğin “Yayınevlerinde aranacak kriterler” başlığını taşıyan 5. maddesinin l. fıkrasının incelenmesinden:
Dava konusu edilen düzenlemede “Yayınevleri, ders kitabı hazırlayacağı alanlar için yazar veya yazarlar ile en az birer editör, dil uzmanı ve görsel tasarım uzmanını çalıştırdığını veya bu uzmanlardan hizmet satın aldığını, söz konusu personelin fikir ve sanat eserleri ile ilgili kanuna aykırı iş ve işlemler ve yüz kızartıcı suçlardan hüküm giymediğini beyan eder. Dil uzmanı ve görsel tasarım uzmanı birden fazla alanda taslak ders kitabının hazırlanmasında görev alabilir. Türkçe, Dil ve Anlatım, Türk Edebiyatı dersleri ile yabancı dil ders kitaplarında ayrıca dil uzmanı; resim alanı ile ilgili ders kitaplarının hazırlanmasında da ayrıca görsel tasarım uzmanı bulundurulmayabilir.” hükmüne yer verilmiştir.
14/10/2015 tarih ve 29502 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile dava konusu edilen 5. maddesinin l. fıkrasında yapılarak “Yayınevleri, ders kitabı hazırlayacağı alanlar için yazar veya yazarlar, görsel tasarımcı, dil uzmanı ve isteğe bağlı olarak editör, program geliştirme uzmanı, ölçme ve değerlendirme uzmanı, rehberlik veya çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanları çalıştırmış ise bunları çalıştırdığını veya hizmet satın aldığını, söz konusu personelin fikir ve sanat eserleri ile ilgili kanuna aykırı iş ve işlemler ve yüz kızartıcı suçlardan hüküm giymediğini beyan eder. Dil uzmanı ve görsel tasarımcı birden fazla alanda taslak ders kitabının hazırlanmasında görev alabilir. Türkçe, Dil ve Anlatım, Türk Edebiyatı, Türk Dili ve Edebiyatı dersleri ile yabancı dil ders kitaplarında ayrıca dil uzmanı; resim alanı ile ilgili ders kitaplarının hazırlanmasında da ayrıca görsel tasarımcı bulundurulmayabilir.” hükmü getirilmiştir.
Söz konusu düzenleme ile panel sisteminde görev alan personelin yüz kızartıcı suçlardan hüküm giyip giymediği bilgisinin yayınevine kaldığı ve sadece yayınevi beyanının esas alındığı, dolayısıyla aslında hüküm giymiş ancak yayınevinin bu durumu beyan etmediği bir kişinin söz konusu kitapları hazırlayabileceği iddia edilmiş ise de; Bakanlık tarafından bilgilerin teyit edilebileceği ve panel sistemine sadece mevzuatta yer alan kriterlere sahip olan kişilerin dahil olabileceği anlaşıldığından dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir.
4- Yönetmeliğin “Başvuruda istenecek belgeler” başlığını taşıyan 12. maddesinin l. fıkrasının (d) bendinin incelenmesi:
Dava konusu edilen düzenleme ile “Yayınevlerinin taslak ders kitabını hazırlattığı yazar, editör, dil uzmanı ve görsel tasarım uzmanının herhangi bir sosyal güvenlik kurumunda kayıtlı bulunduklarına veya hizmet satın aldıklarına dair yazılı beyanları veya hizmet satın aldıklarına dair sözleşme örneği elektronik ortamda isteneceği” hüküm altına alınmıştır.
14/10/2015 tarih ve 29502 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile dava konusu edilen 12. maddesinin l. fıkrasının (d) bendinde değişiklik yapılarak “Yayınevlerinin taslak ders kitabını hazırlattığı yazar ile taslak ders kitabının hazırlanmasında görev alanların herhangi bir sosyal güvenlik kurumunda kayıtlı bulunduklarına veya bu kişilerden hizmet satın alındığına dair yazılı beyanları, elektronik ortama yüklenir.” hükmü getirilmiştir.
Dava konusu edilen düzenlemede yapılan değişiklik ile sosyal güvenlik kaydının olması veya hizmet satın alındığına dair ispat aranılan koşulun, panel sisteminde görev alan kişilerin kimler olduğunun sayma yoluyla belirtilmesi yerine panel sisteminde görev alan tüm kişiler için aranılacak koşul haline getirildiği ve beyan esasının yeterli görüldüğü anlaşılmıştır.
Bu düzenleme ile kayıt dışı ekonminin ülkemizde yaygın olduğu, bu durumla mücadeleye katkı sunmayacak olan bu düzenlemeden yayınevlerinin yararlanarak kayıt dışı ve sigortasız eleman istihdam edebileceği iddia edilmiş ise de; kayıt dışı ekonomi ile mücadele konusunda davalı Bakanlık herhangi bir önleyici tedbir veya yaptırım uygulamak konusunda görevli olmayıp, bu konuda görev ve yetkilerle donatılmış … Kurumu ve ilgili … Bakanlığı tarafından gerekli denetleme faaliyetlerinin yapılarak kayıt dışı istihdamı önleyici tedbirler almak ve yaptırım uygulamak konusunda yetkili olduğundan, dava konusu düzenleyici işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir.
4- Yönetmeliğin “Ön inceleme” başlığını taşıyan 13. maddesinin 2. fıkrasının incelenmesi:
Dava konusu edilen düzenleme ile “Panel sekretaryasınca hazırlanan ön inceleme raporu Kurul tarafından değerlendirilir ve başvurulan eserin panel değerlendirmesine girip girmeyeceği Kurul tarafından karara bağlanır. Panel sekretaryasınca bunlardan en az birine uyulmadığının tespiti hâlinde taslak ders kitabı, ilgili hizmet birimi veya yayınevine iade edilir. Kurul tarafından panel değerlendirmesi için uygun bulunan taslak ders kitapları için panel değerlendirme süreci başlatılır.” hükmü yer almıştır.
14/10/2015 tarih ve 29502 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile dava konusu edilen 13. maddesinin 2. fıkrası olan “Daire Başkanlığınca hazırlanan ön inceleme raporu Kurul tarafından değerlendirilir ve başvurulan eserin panel inceleme ve değerlendirmesine girip girmeyeceği Kurul tarafından karara bağlanır. Birinci fıkrada sayılanlardan en az birine uyulmadığının tespiti hâlinde taslak ders kitabı, ilgili hizmet birimi veya yayınevine iade edilir. Kurul tarafından panel inceleme ve değerlendirmesi için uygun bulunan taslak ders kitapları için panel inceleme ve değerlendirme süreci başlatılır.” hükmü ile ön inceleme raporunu hazırlama görevinin panel sekretaryası yerine Daire Başkanlığına verildiği görülmüştür.
Öğretim Materyallerini Geliştirme, İnceleme Merkezi ve Akşam Sanat Okulu Müdürlüğü’nün kapatılarak yerine panel sisteminin getirilmesinin nedeninin bu birimde görev yapan ve çoğunluğunun sendika üyesi oluşan çalışanlarının davalı Bakanlıktan uzaklaştırılmak istendiği, bu çalışanların da hakkında herhangi bir disiplin soruşturmasının olmadığı, bu durumun ise kanuna karşı bir hile olarak değerlendirilebileceği, Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce inceleme aşamasında olan 173 eserin önceki yönetmeliğe göre inceleneceğinden bu incelemenin kapatılan müdürlük bünyesinde oluşturulan komisyon eliyle incelenmesi gerekmekte olduğu açık olmakla birlikte daha önce burada görev yapan 120 personelin yeri değiştirilerek … Milli Eğitim Müdürlüğü emrine öğretmen olarak atandığı ve bunun açıkça toplu bir sürgün olduğu öne sürülmekte ise de; yeni oluşturulan panel sistemine uygun olarak mevzuatta düzenlemeler yapıldığı görülmekte olup, ders kitaplarının ve eğitim araçlarının incelenmesi görevinin Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı bünyesinde yerine getirilmeye devam ettiği, belirtilen işlerin geniş katılımlı bir süreçle yerine getirilmesinin öngörülmesi nedeniyle Öğretim Materyallerini Geliştirme, İnceleme Merkezi ve Akşam Sanat Okulu Müdürlüğü’nün kapatıldığı, çağın ve eğitimin gerekleri ile Türk millî eğitiminin genel amaç ve temel ilkelerine ve Kanuna uygun olarak Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı gözetiminde objektif ve şeffaf bir çalışmayla yapılmasının amaçlandığı kamu görevlilerinin atanmalarına karşı açılan davaların ayrıca Mahkemelerce değerlendirileceği tabi olup, davacının iddiaları yerinde görülmeyerek dava konusu düzenleyici işlemin hukuka uygun olduğu anlaşılmıştır.
6- Yönetmeliğin “İnceleme ücreti” başlığını taşıyan 15. maddesinin l. fıkrasında geçen “panelistlere” ibaresinin panelist kısmı ile ve “panelist sayısına” ibarelerinin incelenmesi:
Dava konusu edilen düzenleme ile “Taslak ders kitapları ile diğer eğitim araç-gereçlerini inceleyen panelistlere, inceletme ücretinin yasal kesintileri yapıldıktan sonra kalan miktarı, panelist sayısına bölünerek eşit miktarda ödenir.” hükmü yer almıştır.
Dava konusu düzenleme ile eğitim araç-gereçlerini inceleme görevinde bulunan panelistlere ücret ödeneceğinin belirtildiği, yapılan hizmet ve görev karşılığı yasal kesintiler yapıldıktan sonra ücret ödenmesinde hukuka aykırılık bulunmayıp, eğitim panel sisteminin yukarıda açıklanan nedenlerle normlar hiyerarşisine ve hukuka uygun olduğu ortaya konulduğundan dava konusu düzenleyici işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir.
7- Yönetmeliğin “inceletme talebinden vazgeçilmesi” başlığını taşıyan 16. maddesinin 1. fıkrasında geçen “panel üyelerine” ibaresi ile 3. fıkrasında geçen “panel” ibarelerinin incelenmesi:
Dava konusu edilen düzenlemenin 1. fıkrasında “Taslak ders kitabı panel üyelerine gönderilmeden önce, inceletme talebinden vazgeçilmesi hâlinde, yatırılan inceletme ücretinin yüzde onu kesilerek kalan miktar başvuru sahibine iade edileceği”, 3. fıkrasında ise “Ön inceleme sonucunda, panel değerlendirme sürecine alınması uygun görülmeyen eserler için döner sermaye işletmesi hesabına yatırılmış olan ücretin yüzde onu kesilerek kalan miktarı başvuru sahibine iade edilir.” hükmüne yer verilmiştir.
Dava konusu düzenleme ile inceleme talebinden vazgeçilmesi durumunda cezai şart getirilmesinin düzenlendiği, eğitim araç-gereçlerinin incelenmesi sürecinde sürekliliğin ve devamlılığın sağlanarak inceleme görevi yapan panelistlerin inceleme sürecini keyfiyetlerince yarıda bırakarak sürecin uzamasını ve sistemde oluşabilecek aksamaların önüne geçilmesi amacıyla getirilen cezai şart içeren düzenleyici işlemin normlar hiyerarşisine ve hukuka uygun olduğu anlaşılmaktadır.
8- “Panelist inceleme değerlendirme veri tabanının oluşturulması” başlığını taşıyan 17. maddesinin incelenmesinden:
Dava konusu edilen düzenleme ile “(1) Başkanlıkça inceleme işleminde görevlendirilecek öğretmenlerin, alan eğitimcilerinin/uzmanlarının kayıt, seçme ve görevlendirme işlemlerinin yapılmasını sağlayacak bir inceleme/değerlendirme veri tabanı oluşturulur. Başkanlık veri tabanı sistemine öğretmenlerin, alan eğitimcilerinin/uzmanlarının kayıt yaptırmaları için duyuru yapar. İlk duyuru sonrasında veri tabanı kayıt için sürekli olarak açık tutulur.
(2) Veri tabanı sistemine kayıt yaptıracak öğretmenlerden, doktora yapmış olanlar için en az beş yıl, doktora yapmamış olanlar için en az 10 yıl öğretmenlik yapmış olma şartı aranır.
(3) Veri tabanı sistemine kayıt yaptıracak alan eğitimcilerinin/uzmanlarının ilgili alanda en az doktora düzeyinde akademik kariyer yapmış olma şartı aranır.
(4) Belirtilen şartları ve nitelikleri taşıyanlar veri tabanına kayıtlarını elektronik ortamda yaparlar.
(5) İnceleme/değerlendirme veri tabanı sistemine kayıt yaptıranlar Başkanlıkça düzenlenen inceleme/değerlendirme eğitimine alınırlar. Başkanlıkça düzenlenecek ilgili eğitimlere davet edilmede, sırası ile alanında doktora yapmış olmak, alanında yüksek lisans yapmış olmak ve kıdeme göre öncelik tanınır. Eğitime alınacak öğretmen, alan eğitimcisi/uzmanı sayısı Başkanlıkça belirlenir. Veri tabanına kayıt yaptırmış olanlardan daha önce eğitim almamış olanlara Başkanlıkça belirlenecek dönemlerde eğitim verilir.
(6) Eğitim almamış olanlar panelist olarak görevlendirilmezler.” hükmü getirilmiştir.
14/10/2015 tarih ve 29502 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile dava konusu edilen 17. maddenin 2., 3. ve 5. fıkralarında yapılan değişiklik ile “(2) Veri tabanı sistemine kayıt yaptıracak öğretmenler için fiilî olarak öğretmenlik görevi yapmış olmak kaydıyla, öğretmenlikte en az beşinci yılı bitirip altıncı yıldan gün almış olma şartı aranır.
(3) Veri tabanı sistemine kayıt yaptıracak alan eğitimcilerin/uzmanların ilgili alanda en az doktora düzeyinde akademik kariyer yapmış olma şartı aranır. Fiilî olarak görev yapmış olmak kaydıyla okutman veya öğretim görevlisi olarak beşinci yılı bitirip altıncı yıldan gün almış olanlar için doktora derecesine sahip olma şartı aranmaz.
(5) İnceleme/değerlendirme veri tabanı sistemine kayıt yaptıranlar Başkanlıkça düzenlenen inceleme/değerlendirme eğitimine alınırlar. Eğitime alınacak öğretmen, alan eğitimcisi/uzmanı sayısı Başkanlıkça belirlenir. Veri tabanına kayıt yaptırmış olanlardan daha önce eğitim almamış olanlara Başkanlıkça belirlenecek dönemlerde eğitim verilir.” olarak yeniden düzenlenmiştir.
Davacı tarafından taslak ders kitabını inceleyen kişinin taslak kitabını sağlıklı ve hatasız olarak inceleyebilmesi için öğretim programının ilkokul, ortaokul ve lise aşamalarını, eğitim bilimlerinin temel esaslarını, öğrencinin yaş, psikolojik, bilişsel, zihinsel ve sosyal alanlardaki gelişim özelliklerini bilmesi ve bunlarla ilgili öğretmenlik deneyimlerinin olması gerektiği iddia edilmiş ise de; düzenlemenin 1. fıkrasında yapılan değişiklik ile tecrübe şartı getirilmiş olup, doktora yapan kişilerin artık kayıt yaptıramayacağının hüküm altına alındığı, yükseköğretim kurumlarında öğretim görevlisi veya okutman olarak görev yapanlar öğretmenlik mesleğini icra eden kişileri yetiştirdiğinden, öğretim programlarının tüm aşamalarını bilen ve hakim olan kişiler olduğu ve yine bu alanda tecrübe şartının getirildiği görülmüş olup, davacının iddialarına itibar edilmediğinden dava konusu düzenlemede hukuka aykırılık görülmemiştir.
8- Yönetmeliğin “Panellerin oluşturulması” başlığını taşıyan 18. maddesinin incelenmesinden:
(1) Her bir panel öğretmenler, alan eğitimcileri/uzmanları, görsel tasarım uzmanları ile dil uzmanlarından oluşur. Panelde en az altı, en çok sekiz üye bulunur.
(2) Gerekli görülmesi hâlinde ölçme ve değerlendirme, program geliştirme, rehberlik, çocuk gelişimi ve/veya eğitim teknolojisi alanlarında uzman/öğretmen veya öğretim üyesi panelde görevlendirilir.
(3) İlgili alanda yeterli uzman bulunmaması veya ek uzman ihtiyacı olması halinde panelin hangi alandan uzmanlardan teşkil edeceğine Kurul karar verir.
(4) İnceleme/değerlendirme veri tabanı sistemine kayıt yaptıran öğretmen ve alan uzmanları arasından elekronik ortamda Başkanlıkça yansız atama yoluyla görevlendirme yoluyla panel oluşturulur.
(5) Panelistlerin görevlendirilmesinin yansız olarak yapıldığını izlemek üzere, ders kitaplarını hazırlayan sektörden ilgili sivil toplum kuruluşlarından birer temsilci gözlemci olarak panelist görevlendirme sürecine katılabilir.
(6) Bakanlıkça sipariş ve satın alma usulleriyle temin edilen veya yayınevlerince hazırlanan taslak ders kitapları, dersin konusu ve sınıf seviyesi dikkate alınarak Kurulca görevlendirilecek paneller tarafından değerlendirilir.
(7) Her bir paneliste incelemek üzere görevlendirildiği esere elektronik ortam erişim ve inceleme yetkilendirmesi için bir kullanıcı adı ve şifresi gönderilir.
(8) Panelde görevlendirilen kişilerden incelenecek kitabın yazarları veya yayınevi ile değerlendirmelerini etkileyecek herhangi bir bağı veya ticari çıkar ilişkisi olmama şartı aranır.
Panelistler çıkar ilişkisi olmadığını ve panel inceleme sürecinde takip edilmesi gereken bilgilerin gizliliğininin sağlanmasını da içeren etik ve yasal kurallara uyacaklarını beyan eden bir sözleşme imzalar. Panelde görevlendirme sürecinin tamamlanması için etik sözleşmenin imzalanması gereklidir.
14/10/2015 tarih ve 29502 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile dava konusu edilen 18. maddenin 4., 5. ve 7. fıkralarında yapılan değişiklik ile “(4) İnceleme/değerlendirme veri tabanı sistemine kayıt yaptıran öğretmen ve alan eğitimcileri/uzmanları arasından elektronik ortamda Başkanlıkça yansız atama yoluyla görevlendirme yapılarak panel oluşturulur.
(5) Panelistlerin görevlendirilmesinin yansız olarak yapıldığını izlemek üzere, ders kitaplarını hazırlayan sektörden ve ilgili sivil toplum kuruluşlarından birer temsilci gözlemci olarak panelist görevlendirme sürecine katılabilir. Panelist görevlendirmelerin yapılacağı yer ve zaman ilgili sivil toplum kuruluşlarına en az 24 saat öncesinden Daire Başkanlığınca faks veya e-posta ile bildirilir.
(7) Her bir paneliste incelemek üzere görevlendirildiği taslak ders kitabına elektronik ortamda erişim ve inceleme yetkilendirmesi için bir kullanıcı adı ve şifresi gönderilir.” hükümleri getirilmiştir.
Davalı idarece dava konusu Yönetmelik hazırlanmadan önce Milli Eğitim Bakanlığı İç Denetim Birimi Başkanlığı’nca Başkanlığın iş ve süreçlerine yönelik hazırlanan iç denetim raporunda; ders kitaplarının incelenmesi ve değerlendirilmesi sürecinin amaca hizmet etmekten uzak, hesap verilebilirlik ve saydamlığı engelleyerek şaibelerin doğmasına neden olduğu vurgulanmış ve mevcut inceleme sisteminin ihtiyaçlara cevap vermediği tespitlerinin yer alması üzerine panel sisteminin getirildiği anlaşılmıştır. Ders kitaplarının ve eğitim araçlarının incelenmesi işinin ise, yukarıda anılan Kanunun 28. maddesi uyarınca Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı bünyesinde yerine getirilmeye devam ettiği, panel sistemiyle oluşturulan komisyonlarda nihai karar verilmediği, incelemeler hakkında olumlu ya da olumsuz nihai kararın yine bu Kurul tarafından verildiği, dolayısıyla bir yetki devrinin söz konusu olmadığı da görülmüştür.
Dava konusu edilen 18. maddenin 5. fıkrasında yapılan değişiklik ile mevcut sistemde bir temsilcinin gözlemci olarak katılmasının öngörüldüğü, bunun sistemin işleyişinde şeffaflık adına getirildiği anlaşılmıştır.
Dava konusu düzenlemenin 7. fıkrasında her bir panelistin incelemek üzere görevlendirildiği taslak ders kitabına erişim için elektronik ortamda bir kullanıcı adı ve şifrenin verilmesinin hüküm altına alındığı, bu düzenleme ile panelistin sadece taslak kitaba erişim sağlayabileceğinden panelistin erişim bilgilerini paylaşması sistemi halinde başka bilgilere erişim sağlanamayacağı mevcut düzenleme ile hüküm altına alınmıştır.
Diğer taraftan, panelistlerin kimliklerinin temsilci tarafından öğrenilmesi halinde yansızlık ilkesinin ihlal edilerek çıkara dayalı ilişkilere yol açabileceği iddia edilmekte ise de, mevcut panel sisteminde temsilcinin görevi sadece atamanın tarafsız ve yansız olarak yapılacağına ilişkin tanıklıklarıyla sınırlı olduğu anlaşıldığından dava konusu düzenleyici işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir.
9- Yönetmeliğin “Panel inceleme ve değerlendirme süreci ” başlığını taşıyan 19. maddesinin incelenmesinden:
Dava konusu edilen düzenleme ile “(1) Ders kitaplarının incelenmesinde, değerlendirmeye esas olacak kriterler Kurulca belirlenerek duyurulur.
(2) Panelist yetkilendirildiği dosyalara erişerek Kurulca belirlenmiş kriterlere göre inceleme işlemini yapar ve inceleme/değerlendirme raporunu bildirilen süre içinde elektronik ortamda Başkanlığa sunar.
(3) Panelistler inceleme/değerlendirme raporlarını gönderdikten sonra Başkanlıkça belirlenecek tarih ve yerde toplantıya çağrılır. Toplantı Kurulca görevlendirilecek moderatörün yönetiminde yürütülür. Başkanlıkça, Moderatöre yardımcı olmak ve panel ile ilgili iş ve işlemleri yürütmek üzere bir personel görevlendirilir. Toplantıda her bir panelist raporunu sözlü olarak sunar. Panelistler raporlar üzerinde görüşlerini açıklar ve inceleme/değerlendirme müzakere edilir.
(4) Müzakerelerin tamamlanması ve panel üyelerinin müzakerenin yeterli olduğuna ilişkin görüş birliğine varmasından sonra, aşağıdaki ölçütlere göre “gizli puanlama, açık tasnif” yöntemiyle puanlama yapılır. Puanlama her bir panelist tarafından;
a) İçeriğin Anayasa ve kanunlara uygunluğu,
b) İçeriğin bilimsel olarak yeterliliği,
c) İçeriğin eğitim ve öğretim programının kazanımlarını gerçekleştirme yeterliliği,
ç) Görsel tasarımın ve içerik tasarımının, öğrenmeyi destekleyecek nitelikte olması ve öğrencilerin gelişim özelliklerine uygunluğu bakımlarından ayrı ayrı yapılır.
d) z- Kitaplar için bu fıkranın (a), (b), (c) ve (ç) bentlerinde ifade edilen kriterlere ek olarak, zenginleştirilmiş içeriklerin kazanımları desteklemesi ve kazanımlara uygunluğu bakımından da değerlendirme yapılır.
(5) Puanlama, “3 = çok iyi”, “2 = iyi” ve “0 = iyi değil” şeklinde yapılır. Puanlamada muhtemel yanlılığı önlemek amacıyla, en yüksek ve en düşük tek değerler ortalama puanının hesaplanmasında dikkate alınmaz. Bir eserin kabul edilebilmesi için, dördüncü fıkranın (a), (b), (c) ve (ç) bentlerinde belirtilen her bir kriterden en az 2 puan ve toplamda en az 8 puan almış olması gerekir. z-Kitaplar için dördüncü fıkranın (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen her bir kriterden en az 2 puan ve toplamda 10 puan almış olması gerekir.
(6) Oylama sonrasında Kurula sunulmak üzere, tüm panelistler ve moderatör tarafından imzalanan bir panel raporu hazırlanır. Panel raporunda puanlamaya esas teşkil eden gerekçeler somut olarak ifade edilir.
(7) Kurul panel raporu ile puanlama sonuçlarını karara bağlar. Kurul kararı;
a) Kabul; biçim, içerik, görsel tasarım ve yazım ile ilgili düzeltme gerektiren tespitler varsa, bu tespitlerin gereğinin bildiriminden itibaren 30 gün içinde yerine getirilmesi,
b) Red, eserin başvuru sahibine iadesi şeklinde oluşturulur.
(8) Kurul kararı, panel değerlendirme raporu ve puanlama sonucu ile birlikte başvuru sahibine bildirilir.
(9) Başvuru sahibi Kurul kararının bildirilmesini takip eden 15 gün içinde itirazda bulunabilir. İtiraz başvurusu, gerekçelerini belirten dilekçe ve ilk başvuru ücretinin yüzde ellisini döner sermaye işletmesi hesabına yatırdığını gösteren banka dekontu ile yapılır. Başkanlık itirazı değerlendirmek üzere inceleme/değerlendirme veri tabanı sistemine kayıt yaptıran alan eğitimcileri/uzmanları arasından üç uzmanı elektronik ortamda yansız olarak belirler. İtiraz, uzmanlar tarafından değerlendirilerek raporlanır. İtiraza ilişkin değerlendirme raporları Kurulca karara bağlanır.” hükmü düzenlenmiştir.
14/10/2015 tarih ve 29502 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile dava konusu edilen 19. maddenin 9. fıkralarında yapılan değişiklik ile “(9) Başvuru sahibi Kurul kararının bildirilmesini takip eden 15 gün içinde itirazda bulunabilir. İtiraz başvurusu, gerekçelerini belirten dilekçe ve ilk başvuru ücretinin yüzde ellisini döner sermaye işletmesi hesabına yatırdığını gösteren banka dekontu ile yapılır. Başkanlık itirazı değerlendirmek üzere inceleme/değerlendirme veri tabanı sistemine kayıt yaptıran alan eğitimcileri/uzmanları ile gerek görmesi hâlinde dil uzmanı ve/veya görsel tasarım uzmanları arasından dört uzmanı elektronik ortamda yansız olarak belirleyerek itiraz panelini oluşturur. İtiraz, uzmanlar tarafından değerlendirilerek raporlanır. İtiraza dair panel raporunda itiraz edilen hususlara ilişkin değerlendirmenin yanında, taslak kitapta tespit edilen, taslak kitabın ders kitabı olma niteliğini etkileyebilecek olan ve yayınevi/hizmet birimi tarafından itiraz edilmeyen hususlar birlikte değerlendirilerek, taslak kitabın “ders kitabı olarak kabul edilebilir” veya “ders kitabı olarak kabul edilemez” olduğu şeklinde kesin kanaat beyan edilir. İtiraza ilişkin değerlendirme raporları Kurulca karara bağlanır.” olarak düzenlenmiştir. Diğer taraftan dava konusu edilen 19. maddeye ilaveten “(10) İtirazın incelenmesi ve değerlendirilmesi ile ilgili işlemler başvuru tarihinden itibaren 60 gün içinde tamamlanarak sonucu yayınevi veya hizmet birimine bildirilir.”
“(11) İtiraz incelemesi için başvurusu yapılan taslak ders kitabının, itiraz incelemesi iş ve işlemleri sonuçlanmadan yeni bir dönem için inceleme ve değerlendirme başvurusu yapılamaz.”
“(12) İnceleme ve değerlendirme süreçleriyle ilgili uygulamalar konusunda tereddüt edilmesi hâlinde konu, gerekçeleriyle birlikte Kurula sunulur. Kurulun vereceği karar doğrultusunda işlem yapılır.” fıkralarının eklendiği görülmüştür.
Davacı tarafından kapatılan inceleme merkezindeki deneyimli görevlilerce büyük bir titizlikle inceleme ve değerlendirme yapıldığı, mevcut düzenleme ile panelistlerden asli görevlerine devam etmeleri ve varsa boş zamanlarında ve doğal olarak çalışma saatleri dışında taslak kitapları incelemelerinin beklendiği, bu durumun ise yapboz tahtasına dönen eğitim sisteminde milli eğitimin hedeflerine ulaşılamayacağı öne sürülmekte ise de; kitap inceleme görevinin daha etkili bir şekilde yerine getirilmesinin sağlanmasının amaçlandığı, sistemde görev alacak panelistlerin Yönetmelikte yer alan kriterleri sağlayan tüm Türkiye’deki akademisyen ve öğretmenlerin katılımını sağlayan şeffaf, adil ve hesapverilebilir bir sistemin oluşturulmasının öngörüldüğü, görev alacak olan panelistlerde uzmanlığın ön plana çıkarıldığı bir sistemin oluşturulduğu anlaşıldığından dava konusu edilen düzenleyici işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVANIN REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 24/09/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.