Danıştay 8. Daire Başkanlığı 2018/4948 E. , 2023/440 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/4948
Karar No : 2023/440
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …Madencilik San. ve Tic. A.Ş.
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından, İstanbul ili, Sarıyer ilçesi, …mevkiinde bulunan …bölme numaralı, 14.248 m2’lik İR:…no’lu dolomit madeni sahasında; 6.404 m2 maden işletme, 1.634 m2 yol, 6.210 m2 şantiye alanı izin süresinin, 48.617,20 TL arazi izin bedeli, 17.420,00 TL teminat bedelinin ödenmesi ve taahhüt senetlerinin noterden tasdik ettirilerek idareye teslim edilmesi kaydıyla, 31/12/2017 tarihine kadar uzatılmasına dair …tarih ve E.…sayılı işlemin iptali istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …İdare Mahkemesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararında; davalı idarece yapılan savunmada, Anayasa’nın 2. maddesi hükmüne göre devletin vatandaşlarına karşı sosyal sorumluluğunun da olduğu ilkesine dayanarak Bakanlıkça nüfus yoğunluğunun yüksek olduğu bölgelerde kamuoyu baskısından kaynaklanan çekinceler, üstün kamu yararında güncel şartlara göre oluşabilecek değişiklikler sebebiyle, izin süresinin sonunda faaliyeti tekrar değerlendirmek maksadıyla izin sürelerinin kısa tutulabildiği ileri sürülmekte ise de; davalı idarenin gerekli inceleme ve araştırma sonucunda gerekçesini de belirtmek ve takdir yetkisini kullanmak suretiyle işlem tesis etmesi mümkün olmakla birlikte, dosyaya sunulan inceleme raporunun içeriği de dikkate alındığında, yapılan temdit (izin uzatımı) konusunda bir değerlendirme yapılmadığı, mevzuatta öngörülen şartlar açısından eksiklik bulunduğu ileri sürülmediği gibi bu yönde bir tespite de yer verilmediği ve davacının temdit başvurusunun ruhsat süresince uzatılmamasının nedenlerinin objektif ve somut gerekçelere dayanılarak ortaya konulmadığı anlaşıldığından, davacıya maden ruhsatı süresi olan 10/09/2018 tarihine kadar izin verilmesi gerekirken, hukuki güvenlik ilkesi gözetilmeden ve mevzuata aykırı biçimde salt takdir yetkisine dayanılarak davacı şirketin izin temdit talebinin 31/12/2017 tarihine kadar uzatılmasında hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu kararın hukuka ve usule uygun olduğu ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, mevzuata göre izin süresinin ruhsat süresi kadar uzatılmasının zorunlu olmadığı, idarelerinin bu konuda takdir yetkisinin bulunduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının gerekçe eklenerek olarak onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İLGİLİ MEVZUAT:
6831 sayılı Orman Kanunu’nun 16. maddesinde; ”Devlet ormanları içinde maden aranması ve işletilmesi ile madencilik faaliyeti için zorunlu; tesis, yol, enerji, su, haberleşme ve altyapı tesislerine, fon bedelleri hariç, bedeli alınarak Çevre ve Orman Bakanlığınca izin verileceği, ancak, temditler dahil ruhsat süresince müktesep haklar korunmak kaydı ile Devlet ormanları sınırları içindeki tohum meşcereleri, gen koruma alanları, muhafaza ormanları, orman içi dinlenme yerleri, endemik ve korunması gereken nadir ekosistemlerin bulunduğu alanlarda maden aranması ve işletilmesinin, Çevre ve Orman Bakanlığının muvafakatine bağlı olduğu, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin; baraj, gölet, liman ve yol gibi yapılarda dolgu amaçlı kullanacağı her türlü yapı hammaddesi üretimi için yapacağı madencilik faaliyetleri ile zorunlu tesislerinden bedel alınmayacağı, Ruhsatname veya imtiyaz almış olanlarla, ruhsatname veya imtiyaz alacakların, işe başlamadan evvel çalışma sahalarını orman idaresine haber vermeye ve ormana zarar gelebilecek hallerde, orman idaresinin göstereceği tedbirleri almaya ve yapmaya mecbur oldukları, Madencilik faaliyetlerinin ve faaliyetlerle ilgili her türlü yer, yol, bina ile tesislerin hükmi şahsiyeti haiz amme müesseselerine ait ormanlarda veya özel ormanlarda yapılmak istenmesi halinde Çevre ve Orman Bakanlığınca izin verilebileceği, bu takdirde kullanım bedeli, kullanım süresi, yapılan bina ve tesislerin devri gibi hususların genel hükümlere uygun olarak taraflarca tespit edileceği, madencilik faaliyetlerinin sona ermesi neticesinde idareye teslim edilen veya terk edilen doğal yapısı bozulmuş orman alanlarının rehabilite edileceği, rehabilite maksadı ile bu alanların orman yetiştirilmek üzere inşaat, yıkıntı ve hafriyat atıkları ile doldurularak ağaçlandırmaya hazır hale getirilmesi için büyükşehir mücavir alanlarında büyükşehir belediyelerine, diğer yerlerde ise il ve ilçe belediyelerine bedeli karşılığında izin verilebileceği ve maddenin uygulanması ile ilgili tanım, şekil, şart ve esasların yönetmelikle düzenleneceği” hüküm altına alınmıştır.
Dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan Orman Kanununun 16 ncı Maddesinin Uygulama Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 3. maddesinde; “Arazi izin bedeli: Verilen izinlerden orman idaresince alınacak kullanım bedeli, Teminat: Tedavüldeki Türk parasını, bankalar veya katılım bankaları tarafından verilen süresiz teminat mektuplarını, Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen Devlet İç Borçlanma Senetleri ve bu senetler yerine düzenlenen belgeler,” olarak tanımlanmış; ”Kesin İzin” başlıklı 7. maddesinin ilk fıkrasında; ”Bakanlıkça uygun görülenlere ruhsat süresi dikkate alınarak izin verileceği, ormanlık alandan verilen iznin, müracaat sahibine tebliğ edileceği, tebligat tarihinden itibaren üç ay içerisinde izin sahibinden teminat, bedeller ve onaylı taahhüt senedi isteneceği, tebligat tarihinden itibaren üç ay içerisinde bedellerin ödenmemesi, teminatın veya onaylı taahhüt senedinin verilmemesi halinde ise saha teslimi yapılmayacağı, her hangi bir bildirime gerek kalmaksızın iznin iptal edileceği, iptal işleminin ilgiliye bildirileceği, aynı yerle ilgili yeniden izin talep edilmesinin yeni izin talebi olarak değerlendirileceği” hükmüne yer verilmiş; “Alınacak Bedeller ve Ek Devlet Hakkı” başlıklı 8. maddesinde; ” Maden arama, işletme, tesis ve altyapı tesis … kesin izinlerinde ise; a) Ağaçlandırma Bedeli b) Arazi İzin Bedeli alınır…” hükmü, “Bedellerin tespiti ve tahsili” başlıklı 20. maddesinde; “Bu Yönetmeliğe göre verilecek izinlerde alınacak bedellerden; a) Ağaçlandırma bedeli: Genel müdürlükçe, Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından yılın ikinci yarısı için tespit edilen 16 yaşını doldurmuş işçilerin bir günlük normal çalışma karşılığı asgari ücretlerinin 294 gün/hektar katsayısıyla çarpımı sonucu belirlenen ağaçlandırma birim hektar bedelinin izin alanı ile çarpımı sonucu alınacak bedeldir. b) Arazi izin bedeli: İzin alanının metrekaresi, cari yıl ağaçlandırma birim metrekare bedeli, bu Yönetmeliğin ekinde yer alan izin türü katsayısı Ek-1, ekolojik denge katsayısı Ek-2 ve il katsayısının Ek-3 çarpımlarının sonucu alınacak bedeldir. Ağaçlandırma bedeli izin başlangıcında bir defaya mahsus defaten izin sahibi tarafından ödenir. Arazi izin bedeli izin başlangıç tarihi esas alınarak bildirime gerek kalmaksızın her yıl defaten izin sahibi tarafından ödenir. Müteakip yıllara ait arazi izin bedeli BAK oranında artırılmak suretiyle tespit edilerek bildirime gerek kalmaksızın izin başlangıç tarihinde defaten izin sahibi tarafından ödenir.” hükmü, “Teminat” başlıklı 22. maddesinde; “Teminat; bir hektar için cari yıl ağaçlandırma bedelinden az olmamak kaydıyla cari yıl ağaçlandırma bedelinin onda biri ile izin alanının çarpımı sonucu bulunur. İzin başlangıcında bir defa alınır. Süre uzatımlarında, izin devirlerinde güncellenir. Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile kamu kurum ve kuruluşlarından teminat alınmaz. Alınan teminat her ne suretle olursa olsun haczedilemez, üzerine ihtiyati tedbir konulamaz, tespit ve tahsiline itiraz edilemez. Teminat olarak alınan değerler, teminat olarak kabul edilen değerler ile değiştirilebilir.” hükmü bulunmaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava konusu işlemle davacıya 31/12/2017 tarihine kadar orman izni verilmiş olup bu izin karşılığında davacıdan arazi izin bedeli ve teminat bedeli talep edilmiştir.
İdare Mahkemesince dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş ise de, söz konusu kararda verilen iznin süresi yönünden bir değerlendirme yapılmış; işlemde geçen bedeller yönünden ayrıca bir değerlendirmede bulunulmamıştır. Davalı idarenin temyiz dilekçesinde de, İdare Mahkemesi kararında sadece ruhsat süresi yönünden değerlendirme yapıldığının ileri sürüldüğü görülmektedir.
Dava konusu işlemin iptaline yönelik olarak verilen ve temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir. Bununla birlikte, orman izninin davacının ruhsat müddetine kadar temdit edilmesi gerektiği gerekçesiyle dava konusu işlem hukuka aykırı bulunduğundan, davalı idarece temdit talebi konusunda yeniden bir değerlendirme yapılarak tesis edilecek işlem sonucunda, dava konusu ormanlık alana yönelik oluşacak yeni duruma göre yukarıda aktarılan mevzuata uygun şekilde yeniden bir arazi izin bedeli ve teminat bedeli hesaplanması gerekeceği de tabiidir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle,
1. Temyiz isteminin reddine,
2. …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının yukarıda belirtilen GEREKÇE EKLENEREK ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına, posta gideri avansından artan tutarın Mahkeme tarafından iadesine,
4. Kesin olarak, 08/02/2023 tarihinde oybirliği ile karar verildi.