Danıştay 8. Daire Başkanlığı 2018/3902 E. , 2022/8207 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/3902
Karar No : 2022/8207
TEMYİZ EDENLER : 1-(DAVACI) … Dağıtım Anonim Şirketi
VEKİLİ : Av. …
2- (DAVALI) … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından; Adana Büyükşehir Belediye Meclisi’nin … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilen Adana Büyükşehir Belediyesi Altyapı Koordinasyon Merkezi Zemin Açımı Uygulama Yönetmeliği’nin 7/1, 8/1-ç, 8/4, 9/1-l, 10/1-b, 14/1 maddelerinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; dava konusu Yönetmeliğin 9/1-l maddesinin “ödemeyi yapmayan kuruluşa yeni çalışmalar için çalışma izni verilip verilmeme kararı AYKOME Başkanlığı’na aittir” kısmı ile 10/1-b maddesinin “ruhsatta belirtilen bitiş tarihinden sonra süre uzatımı talep edildiğinde süre uzatımı yapılmayacaktır” kısmının iptaline; 7/1, 8/1-ç, 8/4 ve 14/1 maddeleri yönünden davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; davacı ve davalı idarenin istinaf başvurularına konu kararın hukuka ve usule uygun olduğu ve taraflarca ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca tarafların istinaf başvurularının reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDEN DAVACININ İDDİALARI : Davacı tarafından; 486 sayılı Umuru Belediyeye Müteallik Ahkamı Cezaiye Kanununda konuyla ilgili hükümler bulunmasına rağmen Kanun’un çizdiği sınırların dışına çıkılarak aynı konuların Yönetmeliğin 7/1, 8/4 ve 14/1 maddelerinde düzenlendiği, Yönetmeliğin 8/1-ç maddesinin ise Anayasa’da ifade edilen eşitlik ilkesine aykırı olduğu ileri sürülerek temyize konu kararın Yönetmeliğin 7/1, 8/1-ç, 8/4 ve 14/1 maddelerine yönelik kısmının bozulması istenilmiştir.
TEMYİZ EDEN DAVALININ İDDİALARI : Davalı idare tarafından; usule yönelik olarak davanın süreaşımı nedeniyle reddi gerektiği, dava konusu düzenlemenin davacının hukuki menfaatini etkilemediği; esasa yönelik olarak ise, iptal edilen maddelerin kamu yararına ve hukuka uygun olduğu belirtilerek Yönetmeliğin 9/1-l maddesi ile 10/1-b maddesinin iptal edilen kısmının bozulması istenilmiştir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
Davacı şirket tarafından; Adana Büyükşehir Belediye Meclisi’nin … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilen Altyapı Koordinasyon Merkezi Zemin Açımı Uygulama Yönetmeliği’nin 7/1, 8/1-ç, 8/4, 9/1-l, 10/1-b, 14/1 maddelerinin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
Dava konusu işlem tarihi itibariyle yürürlükte olan haliyle Anayasa’nın 124. maddesinde, Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkarabilecekleri hükme bağlanmıştır.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin görev ve sorumlulukları” başlıklı 14. maddesinin (a) bendinde, belediyenin mahalli müşterek nitelikte olmak koşuluyla, imar, su, kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel altyapı; çevre ve çevre sağlığı, şehiriçi trafik hizmetlerini yapıp, yaptırabileceği hükme bağlanmış; 15. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, “Belde sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla her türlü faaliyet ve girişimde bulunmak”, (b) bendinde “Kanunların belediyeye verdiği yetki çerçevesinde yönetmelik çıkarmak, belediye yasakları koymak ve uygulamak, kanunlarda belirtilen cezaları vermek”; (c) bendinde ise, “Gerçek ve tüzel kişilerin faaliyetleri ile ilgili olarak kanunlarda belirtilen izin veya ruhsatı vermek.” belediyelerin yetki ve imtiyazları arasında sayılmıştır.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Alt Yapı Hizmetleri” başlığını taşıyan 8. maddesinde, “Büyükşehir içindeki alt yapı hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla büyükşehir belediye başkanı ya da görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşların temsilcilerinin katılacağı alt yapı koordinasyon merkezi kurulur…” hükmüne yer verilmiştir.
15/06/2006 tarih ve 26199 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği’nin 8. maddesinde; “AYKOME, büyükşehir dâhilindeki alt yapı hizmetlerini etkili ve koordinasyon içinde yürütmek amacıyla; a) Yatırımcı kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşlar tarafından büyükşehir dâhilinde yapılacak alt yapı yatırımları için kalkınma plan ve yıllık programlara uygun olarak yapılacak taslak programları birleştirerek kesin program haline getirir… e) Kazı yapılacak tarihleri tespit eder, kazı yapmanın yasak olduğu tarihlerde acil durumlar için büyükşehir belediye başkanına veya AYKOME birimi yöneticisine yetki verir… f) Alt yapı ile ilgili kazı yapacak gerçek ve tüzel kişilere izin ve kazı ruhsatı verir ve buna ilişkin bedeli belirler…” hükmüne; 12. maddesinin (ç) bendinde, “Altyapı koordinasyon biriminin; birden fazla kurumca aynı yer ve aynı anda yapılması gereken alt yapı yatırımlarını ortak program taslağına alır ve AYKOME’nin onayına sunar. Kamu kurum ve kuruluşlarının ortak programa alınmayan alt yapı yatırımları için hazırlanan programlara uygun olarak ruhsat verilmesini teklif eder. Ruhsatsız kazı yapılmasını önler. Ruhsatsız kazı yapıldığının tespiti durumunda, kazı yapanlar hakkında gerekli işlemin yapılmasını sağlar.” hükümlerine; 27. maddesinde ise, “Büyükşehir belediyeleri; alt yapı yatırımları ile ulaşım ve toplu taşıma hizmet ve faaliyetlerinin amaca uygun, etkili ve verimli yürütülmesini sağlamak üzere bu Yönetmelikte yer almayan hususlarda; a) Hizmet ve hizmet alanlarının mahalli özelliklerini dikkate alarak, birinden diğerine çeşitlilik ve farklılık arz eden, nicelik ve niteliklerini, b) 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, 5/1/2002 tarihli ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu ile ilgili mevzuatına ve bu Yönetmeliğe aykırı olmamak kaydıyla hizmet ve yatırımlarla ilgili her türlü inşaat ve kazı yapılmasında, bağımsız ve ortak tranşe açılmasında ve benzeri konularda uyulması gereken zaman ve yer şartları ile mahalli imkan ve benzeri durumlarını, göz önünde bulundurarak büyükşehir belediye meclisinin kararı ile düzenleme yapabilirler.” hükmüne yer verilmiştir.
Bununla birlikte, 1608 sayılı Umuru Belediyeye Müteallik Ahkami Cezaiye Hakkında 16 Nisan 1340 Tarih ve 486 numaralı Kanunun Bazı Maddelerini Muaddil Kanun’un 1. maddesinde; belediye meclis ve encümenlerinin kendilerine kanun, nizam ve talimatnamelerin verdiği vazife ve salahiyet dairesinde ittihaz ettikleri kararlara muhalif hareket edenlerle belediye kanun ve nizam ve talimatnamelerinin men veya emrettiği fiilleri işleyenlere veya yapmayanlara belediye encümenince Kabahatler Kanunu uyarınca idari para cezası ve yasaklanan faaliyetin menine karar verileceği kuralı yer almıştır.
Dava konusu düzenlemeleri içeren ve 5216 sayılı Kanun’un 8. maddesi, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 14. maddesi ve 15. maddesinin (b) ve (c) bentlerine dayanılarak hazırlanan Adana Büyükşehir Belediyesi Alt Yapı Koordinasyon Merkezi Zemin Açımı Uygulama Yönetmeliği’nin 1. maddesinde; “Bu Yönetmeliğin amacı; Adana Büyükşehir Belediyesi bünyesinde kurulan Alt Yapı Koordinasyon Daire Başkanlığı’nın çalışma usul ve esaslarını düzenlemektir.”, 2. maddesinde, “Bu Yönetmelik; Adana Büyükşehir Belediyesi Alt Yapı Koordinasyon Merkezi’nin kuruluş, görev ve yetkileri ile çalışma usul ve esaslarını, alt yapı yatırım hesabının oluşumunu ve gelirini kapsar.” hükmüne yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava konusu Yönetmeliğin 7/1, 8/1-ç, 8/4, 10/1-b, 14/1 maddeleri yönünden yapılan inceleme:
Bölge İdare Mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar belirtilen kısımlar yönünden usul ve hukuka uygun olup, dilekçelerde ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Dava konusu Yönetmeliğin 9/1-l maddesi yönünden yapılan inceleme:
Adana Büyükşehir Belediye Meclisi’nin … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilen Adana Büyükşehir Belediyesi Altyapı Koordinasyon Merkezi Zemin Açımı Uygulama Yönetmeliği’nin “Altyapı tesis çalışmalarının yürütülmesi” başlıklı 9/1-l maddesinde; “Çalışmanın tamamlandığı tarihten itibaren 1 (bir) yıl içerisinde iş ile ilgili hasar ve eksiklik ortaya çıkması halinde çalışma izni sahibine yazı yazılarak tebligat yapılır. Altyapı Koordinasyon Daire Başkanlığı’nın belirleyeceği süre içerisinde eksikliğin giderilmesi istenir. Aksi takdirde hasar ve eksiklik ilgili belediyesince giderilerek, onarım bedeli %10 fazlası ile çalışma izni sahibinden alınır. Ödemeyi yapmayan kuruluşa yeni çalışmalar için çalışma izni verilip verilmeme kararı AYKOME Başkanlığı’na aittir.” düzenlemesine yer verilmiştir.
İdare Mahkemesince; anılan düzenleme ile idarenin koordinasyon sağlayarak kamu hizmetinin etkin ve zamanında yapılmasını amaçladığı, izin alınarak yapılan faaliyetlerin kolaylaştırılması gerektiği düşünüldüğünde, kamu ihtiyacına yönelik faaliyet için çalışma izni verilip verilmemesinin takdir hakkı olarak değerlendirilmesine olanak bulunmadığından Yönetmeliğin anılan maddesinde hukuka, mevzuata ve kamu yararı ilkelerine uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle düzenlemenin “ödemeyi yapmayan kuruluşa yeni çalışmalar için çalışma izni verilip verilmeme kararı AYKOME Başkanlığı’na aittir” kısmının iptaline karar verilmiştir.
Anayasa’nın 2. maddesinde, Türkiye Cumhuriyetinin bir hukuk devleti olduğu belirtilmiştir ve hukuk devletinin temel ilkelerinden biri olan hukuki belirlilik ilkesi, düzenlemelerin hem kişiler hem de idare yönünden herhangi bir duraksamaya ve kuşkuya yer vermeyecek şekilde açık, net, anlaşılır, uygulanabilir ve nesnel olması, ayrıca kamu otoritelerinin ve yorumcuların keyfi uygulamalarına karşı koruyucu önlem içermesi zorunluluğunu ifade etmektedir.
Ayrıca, hukuk devletinde, idareye tanınan takdir yetkisi mutlak ve sınırsız olmayıp, kamu yararı ve hizmet gerekleriyle sınırlıdır ve takdir yetkisine dayalı olarak tesis edilen işlemlerin hukuken geçerli sebeplere dayanması gerekmektedir.
Uyuşmazlıkta, dava konusu Yönetmeliğin 9/1-l kısmında yer alan “ödemeyi yapmayan kuruluşa yeni çalışmalar için çalışma izni verilip verilmeme kararı AYKOME Başkanlığı’na aittir” düzenlemesi; idareye, nesnel ve somut kriterler belirlemeksizin dilediği takdirde çalışma izni verme imkanı tanımakta olup düzenleme bu haliyle soyut, belirsiz ve subjektif nitelikler taşıdığından hukuki belirlilik ilkesine aykırılık teşkil etmektedir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle,
1. Temyiz istemlerinin reddine,
2. … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, dava konusu Yönetmeliğin 7/1, 8/1-ç, 8/4, 10/1-b, 14/1 maddelerine ilişkin kısmının ONANMASINA oybirliğiyle, Yönetmeliğin 9/1-l maddesine ilişkin kısmının yukarıda belirtilen açıklama ile ONANMASINA oyçokluğuyla,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunanlar üzerinde bırakılmasına, posta gideri avansından artan tutarın Mahkeme tarafından iadesine,
4. Kesin olarak, 27/12/2022 tarihinde karar verildi.
KARŞI OY :
(X)- … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının dava konusu Yönetmeliğin 9/1-l maddesine ilişkin kısmının dayandığı gerekçe usul ve yasaya uygun olup kararın aynen onanması gerektiği düşüncesiyle bu kısma yönelik çoğunluk kararına katılmıyorum.