Danıştay 8. Daire Başkanlığı         2017/2795 E.  ,  2020/5893 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2017/2795
Karar No : 2020/5893

TEMYİZ EDEN (DAVACI): …
VEKİLİ: Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI): … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ: Av. …

İSTEMİN KONUSU: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Samsun Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde rotasyonlu hat sahibi olarak toplu taşıma hizmeti sunan davacı tarafından, 10 yılını dolduran özel halk otobüslerinin sözleşmesinin feshine ilişkin Samsun Büyükşehir Belediye Encümeni’nin … tarih ve … sayılı kararının, bu kararı tashih eden … tarih ve … sayılı encümen kararının ve çalışma faaliyetlerinin 30 gün içinde sonlandırılacağına ilişkin Samsun Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Planlama ve Raylı Sistem Daire Başkanlığı Otobüs İşletme Şube Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E: … , K: … sayılı kararla; özel halk otobüsleri, Samsun Büyükşehir Belediye Encümeni kararına istinaden imzalanan sözleşme doğrultusunda faaliyet yürüttüklerinden sözleşmenin feshedilmesi ve ruhsatların iadesinin istenilebilmesi için UKOME kararına ihtiyaç bulunmadığı, … İdare Mahkemesinin … tarih ve K: … sayılı kararı gereği 10 yılını dolduran özel halk otobüslerinin sözleşmesinin feshedilmesi gerektiği, bu kapsamda 10 yılını dolduran özel halk otobüslerinin sözleşmesinin feshine yönelik dava konusu encümen kararlarında ve bu kararlar uyarınca 30 gün içerisinde çalışma faaliyetlerinin sonlandırılarak bu süre içerisinde ruhsatların iade edilmesini bildiren Otobüs İşletme Şube Müdürlüğü işleminde hukuka aykırılık bulunmadığı; davacının, hat kullanımına ilişkin ihale ve sözleşmede süre belirtilmediğinden işin süresiz olduğuna güvenilerek hattın devralındığı iddiası yönünden ise; sözleşme süresinin kanun hükmü gereği 10 yıl ile sınırlı olduğu, davalı idarece hazırlanan şartnamenin ve imzalanan sözleşmenin, dönüşümlü hat kullanım haklarının süresiz bir şekilde kiraya verilmesi sonucunu doğuracak nitelikte olmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından; dava konusu işlemlerde yetki ve şekil yönünden hukuka uyarlık bulunmadığı, Mahkemenin UKOME’nin yetkili olmadığına yönelik değerlendirmesinin hatalı olduğu, feshine karar verilen sözleşmenin salt kira sözleşmesi olarak nitelendirilemeyeceği, içeriğinde intifa unsurlarını da barındıran bir nevi imtiyaz sözleşmesi olarak kabulü gerektiği, davacının dönüşümlü hat kullanım hakkının engellenmesinin ölçülülük ilkesine aykırı şekilde mülkiyet hakkını ihlal ettiği, ihale şartnamesi ve sözleşmesinde ihale konusu iş için belirli bir sürenin öngörülmediği hususunun davalı idarenin … İdare Mahkemesinin E: … sayılı dosyasına sunduğu dilekçelerle beyan edildiği, dava konusu işlemlerin hukuka, hakkaniyete ve kamu yararına aykırı olduğu belirtilerek temyize konu kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idarece savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NUN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin reddi ile Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle,
1. Temyiz isteminin reddine,
2. … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının ONANMASINA,
3. Kesin olarak, 23/12/2020 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY :
(X)- Dava, 10 yılını dolduran özel halk otobüslerinin sözleşmelerinin feshine ilişkin Samsun Büyükşehir Belediye Encümeni’nin … günlü, … sayılı ve tashih edilen … günlü, … sayılı kararı ile 30 gün içerisinde taşımacılık faaliyetlerinin sonlandırılarak bu süre içerisinde ruhsatların iade edilmesi gerektiğini bildiren 11/02/2016 tarihli Samsun Büyükşehir Belediyesi Otobüs İşletme Şube Müdürlüğü işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince, davacının, hat kullanımına ilişkin ihale ve sözleşmede süre belirtilmediğinden işin süresiz olduğuna güvenilerek hattın devralındığı iddiasına ilişkin olarak, sözleşme süresinin kanun hükmü gereği 10 yıl ile sınırlı olduğu, davalı idarece hazırlanan şartnamenin ve imzalanan sözleşmenin, dönüşümlü hat kullanım haklarının süresiz bir şekilde kiraya verilmesi sonucunu doğuracak nitelikte olmadığı; … İdare Mahkemesi’nin … gün ve E: …, K: … sayılı kararı gereği 10 yılını dolduran özel halk otobüslerinin sözleşmesinin feshedilmesi gerektiğinden, yargı kararının uygulanması kapsamında 10 yılını dolduran özel halk otobüslerinin sözleşmesinin feshine yönelik olarak tesis edilen dava konusu encümen kararlarında ve bu kararlar uyarınca 30 gün içerisinde çalışma faaliyetlerinin sonlandırılarak bu süre içerisinde ruhsatların iade edilmesini bildiren Samsun Büyükşehir Belediyesi Otobüs İşletme Şube Müdürlüğü işleminde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 7. maddesinin (f) bendinde, ”Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek” büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları arasında sayılmıştır.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15. maddesinin (f) bendinde, “Toplu taşıma yapmak; bu amaçla otobüs, deniz ve su ulaşım araçları, tünel, raylı sistem dâhil her türlü toplu taşıma sistemlerini kurmak, kurdurmak, işletmek ve işlettirmek.”; (p) bendinde, “Kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek.”; (ı) bendinden sonraki fıkrada, “Belediye, (e), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen hizmetleri Danıştayın görüşü ve İçişleri Bakanlığının kararıyla süresi kırkdokuz yılı geçmemek üzere imtiyaz yoluyla devredebilir; toplu taşıma hizmetlerini imtiyaz veya tekel oluşturmayacak şekilde ruhsat vermek suretiyle yerine getirebileceği gibi toplu taşıma hatlarını kiraya verme veya 67. maddedeki esaslara göre hizmet satın alma yoluyla yerine getirebilir.” düzenlemesi yer almıştır.
Aynı Kanun’un 67. maddesinde ise “Belediyede belediye meclisinin, belediyeye bağlı kuruluşlarda yetkili organın kararı ile park, bahçe, sera, refüj, kaldırım ve havuz bakımı ve tamiri; araç kiralama, kontrollük, temizlik, güvenlik ve yemek hizmetleri; makine-teçhizat bakım ve onarım işleri; bilgisayar sistem ve santralleri ile elektronik bilgi erişim hizmetleri; sağlıkla ilgili destek hizmetleri; fuar, panayır ve sergi hizmetleri; baraj, arıtma ve katı atık tesislerine ilişkin hizmetler; kanal bakım ve temizleme, alt yapı ve asfalt yapım ve onarımı, trafik sinyalizasyon ve aydınlatma bakımı, sayaç okuma ve sayaç sökme-takma işleri ile ilgili hizmetler; toplu ulaşım ve taşıma hizmetleri; sosyal tesislerin işletilmesi ile ilgili işler, süresi ilk mahallî idareler genel seçimlerini izleyen altıncı ayın sonunu geçmemek üzere ihale yoluyla üçüncü şahıslara gördürülebilir.” hükmüne yer verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, davalı idarenin toplu taşımacılık hizmetlerinde kullanılan rotasyonlu (dönüşümlü hat) kullanma haklarını, 2000 ve 2008 yılları arasında yapılan ihalelerle ihale alıcılarına devrettiği, bu şekilde Samsun İl merkezinde faaliyet gösteren 106 adet özel halk otobüsünün bulunduğu, davacının da bu kapsamda Samsun il merkezinde özel halk otobüsü işletmeciliği yaptığı, dava dışı … Minibüsçüler ve Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi tarafından bahsi geçen özel halk otobüslerinin ihale süresi bitmiş olmasına rağmen mevzuata aykırı şekilde taşımacılık yaptıklarından bahisle 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamında ihale yolu ile kiralanan özel halk otobüslerinden süresi sona erenlerin faaliyetlerinin sonlandırılması istemiyle 02/08/2012 tarihinde başvuruda bulunulduğu, başvurunun zımnen reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle … İdare Mahkemesinin E: … sayılı dosyasında açılan davada Mahkemece verilen … tarih ve K: … sayılı kararda, “davalı idarece yapılan ihalelerle özel halk otobüsü rotasyonlu (dönüşümlü hat) kullanma haklarının, 2886 sayılı Kanun’un 64. maddesinde getirilen kuralın aksine, hiçbir süre öngörülmeden ihale alıcılarına kiraya verildiği, özel halk otobüsü rotasyonlu (dönüşümlü hat) kullanma haklarının herhangi bir süre öngörülmeden kiraya verilmesinin gerekçesinin ise davalı idare tarafından somut bilgi ve belgelerle açıklanamadığı görüldüğünden dava konusu işlemin, 2886 sayılı Kanun’un 64.maddesi uyarınca, davalı idare ile yüklenici arasında imzalanan sözleşme tarihinden itibaren 10 yıllık çalışma süresini, davacının başvuru tarihi itibariyle doldurduğu anlaşılan özel halk otobüsleri yönünden iptali, 10 yıllık çalışma süresini doldurmayan özel halk otobüsleri yönünden ise davanın reddi gerektiği, öte yandan, yapılan sözleşmelerin tarihlerine ve miktarlarına bakıldığında, 10 yıllık çalışma süresini dolduran hatlar için yeniden ihaleler yapılarak, kiraya verilmelerinin kamunun yararına uygun olacağı” gerekçesine yer verildiği, bahsi geçen Mahkeme kararı doğrultusunda 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 45. maddesine göre ihalesi yapılan ’30 Adet Dönüşümlü Hat Kullanma Haklarının Kiraya Verilmesi İşi’ süresi dolduğundan, Samsun Büyükşehir Belediye Encümeni’nin … tarih ve … sayılı kararı ile yapılan ihale ve ihale sonucunda yapılan sözleşmeler feshedilerek 30 gün içerisinde taşımacılık faaliyetlerinin sonlandırılarak bu süre içerisinde ruhsatların iade edilmesi gerektiğinin bildirimi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta, … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve K: … sayılı kararında, 2886 sayılı Kanun kapsamında yapılan kira sözleşmelerinde herhangi bir süre öngörülmemiş olsa dahi, yapılan kiralama işinin bu Kanun’da taşınır ve taşınmaz kiralamaları için öngörülen azami süre olan 10 yılı geçemeyeceği gerekçesi ile iptal kararı verilmiş ise de; gerek 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda otobüs hatlarının kiralanmasına ilişkin olarak belirli bir sürenin öngörülmemesi gerekse dava konusu kiralama işine ilişkin işlemlerde kiranın belli bir süreye bağlanmaması, bu sözleşmeye ilişkin bedelin def’aten ödenmesi karşısında, ihale şartnamesine itimat ederek sözleşmelerin süresiz olacağı kabulü ile hatları kiralayan 3. kişilerin haklarını zedeleyecek şekilde verilen ve işleme dayanak alınan kararda hukuki isabet bulunmamaktadır.
Bu durumda, yukarıda belirtilen gerekçelerle işlemin sebebi olarak gösterilen Mahkeme kararında ve dava konusu işlemlerde hukuki isabet bulunmadığından, temyiz istemine konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşüncesiyle çoğunluk kararına katılmıyorum.