Danıştay 8. Daire Başkanlığı         2016/5936 E.  ,  2020/4390 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2016/5936
Karar No : 2020/4390

Temyiz İsteminde Bulunan (Davacı) : …
Karşı Taraf (Davalı) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı

Vekili : Av. …
İstemin Özeti : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : İstemin reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : İstemin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava; … ilinde faaliyet gösteren … Kooperatifi üyesi olan davacı tarafından, daha önce satmış olduğu aracı yerine satın aldığı araca (TM) plaka verilmesi istemiyle yapılan başvuruların reddine ilişkin 26/05/2015 tarih ve 8123 sayılı, 01/06/2015 tarih ve 8559 sayılı, 02/06/2015 tarih ve 8524 sayılı … Dairesi Başkanlığı işlemlerinin iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince, … sayılı tahditli plakanın sahibi olup 08/07/2013 tarihinde plakası ile birlikte aracı devreden davacı tarafından, 24/10/2015 tarih ve 2014/3-206 sayılı UKOME kararının 6. fıkrası kapsamında eşinin sağlık sorunları belgelendirilmekte ise de, aracın plakası ile birlikte devredilmesi nedeniyle boşa çıkmış plakaya sahip olmadığından, devrettiği araçtan dolayı kendisine (T) plaka verilmesi isteminin reddine yönelik işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 7. maddesinin (f) fıkrasında; “Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek” büyükşehir belediyesinin görevleri arasında sayılmış, anılan Yasanın 9. maddesinde; “Büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla, büyükşehir belediye başkanı ya da görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluşları ile, Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonunun görevlendireceği ilgili odanın temsilcisinin katılacağı Ulaşım Koordinasyon Merkezi kurulur. İlçe belediye başkanları kendi belediyesini ilgilendiren konuların görüşülmesinde koordinasyon merkezlerine üye olarak katılırlar. Ulaşım Koordinasyon Merkezi toplantılarına ayrıca gündemdeki konularla ilgili üye olarak belirlenmeyen ulaşım sektörü ile ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından ihtisas meslek odalarının temsilcileri de davet edilerek görüşleri alınır.
Bu Kanun ile büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirlemesi ile taksi, dolmuş ve servis araçlarının durak ve araç park yerleri ile sayısının tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir sınırları dahilinde il trafik komisyonunun yetkileri ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılır. Ulaşım koordinasyon merkezi kararları, büyükşehir belediye başkanının onayı ile yürürlüğe girer. Ulaşım koordinasyon merkezi tarafından toplu taşıma ile ilgili alınan kararlar, belediyeler ve bütün kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilgililer için bağlayıcıdır. Koordinasyon merkezinin çalışma esas ve usulleri ile bu kurullara katılacak kamu kurum ve kuruluş temsilcileri, İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. Büyükşehir belediyelerine bu Kanun ile verilen görev ve yetkilerin uygulanmasında, 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz.” kuralına yer verilmiştir.
15/06/2006 tarih ve 26199 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği’nin “Ulaşım Koordinasyon Merkezi” başlıklı üçüncü kısmının “Görev ve yetkileri” kenar başlıklı 18. maddesinde “(1) UKOME, büyükşehir içindeki kara, deniz, göl, nehir, kanal ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesini sağlamak üzere; ulaşım, trafik ve toplu taşıma konularında üst düzeyde yönlendirici karar alma, uygulama, uygulatma ve ilgili mevzuattaki usulüne göre gereken tesisleri kurma, kurdurma ve işletme hak ve yetkilerine haizdir. Bu amaçla; a) Büyükşehir belediyesinin sınırları içinde, mevzuatla yetkili kılındığı durumlarda mahalli ihtiyaç ve şartlara göre trafik düzeni ve güvenliğini sağlamak amacıyla gerekli tedbirleri almakla,…ç) Kara, deniz, göl, nehir, kanal ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; otobüs, taksi, dolmuş ve servis durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmekle…d) Karayolu taşımacılığına ait mevzuat hükümleri saklı kalmak üzere, trafik düzeni ve güvenliği yönünden belediye sınırları içinde ticari amaçla çalıştırılacak yolcu ve yük taşıtları ile motorsuz taşıtların çalışma şekil ve şartları ile bu taşıtların teknik özelliklerini tespit etmek, çalıştırılabileceği yerler ile güzergâhlarını tespit etmek ve sayılarını belirlemek, bunlara izin ve çalışma ruhsatı vermekle, e) Büyükşehir belediyesinin sınırları içinde, ulaşım, toplu taşıma ve trafik mevzuatının büyükşehir belediyesine verdiği yetki doğrultusunda uygulamaya yönelik yönlendirici karar almak ve görüş oluşturmakla,… görevli ve yetkilidir” kuralı, “Ulaşım Koordinasyon Birimi” kenar başlıklı 21. maddesinde, “(1) UKOME’nin sekreterya hizmetleri, büyükşehir belediye başkanlığı bünyesinde bu amaçla oluşturulacak ulaşım koordinasyon birimi tarafından yürütülür.”; “Görevleri” kenar başlıklı 22. maddesinde ise, “(1) Ulaşım koordinasyon birimi; a) Başkanın emir ve talimatları doğrultusunda gündemi hazırlar ve üyelere duyurur. b) Görüşme tutanaklarını düzenler. c) Alınan kararları yazar, üyelerin imzalarını tamamlatır ve ilgili mercilere gönderir. ç) UKOME toplantılarına üye gönderen kurum ve kuruluşlarla irtibatı sağlar. d) Büyükşehir belediye ve mücavir alan sınırları içinde nazım plana uygun arazi kullanım ve ulaşım planlama çalışmaları doğrultusunda büyükşehir ulaşım planının yapılması için gereken ön çalışmaları yaparak kurula sunar.” hükümlerine yer verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden; … sayılı tahditli plakanın sahibi iken 08/07/2013 tarihinde plakası ile birlikte aracı devreden davacı tarafından, 17/04/2015 tarihli başvuru dilekçesi ile 24/10/2015 tarih ve 2014/3-206 sayılı UKOME kararının 6. maddesine istinaden tarafına yeni ticari plaka (TM) ve güzergah izin belgesi verilmesi istemiyle davalı idareye başvuruda bulunulduğu, ardından 20/05/2015 tarihli dilekçe ile eşine ait sağlık raporu 17/04/2015 tarihli dilekçeye ek olarak sunularak isteminin davalı idarece yeniden değerlendirilmesinin talep edildiği, 27/05/2015 tarihli başvuru dilekçesi ile eşine ait sağlık kurulu raporunun önceki başvurularına ek olarak sunularak isteminin bu evraklarla birlikte bütün olarak değerlendirilmesi isteminde bulunulduğu; öte yandan 12/05/2015 tarih ve 39219/12130 sayılı “Ticari (TM Plaka) Plaka Güzergah İzin Belgesi Başvuru Formu” ve “TM Plaka Dönüşümü Başvuru Formu” ile de davalı idareye ayrıca başvuruda bulunulduğu; dava konusu 26/05/2015 tarih ve 8123 sayılı Ulaşım Dairesi Başkanlığı işleminin 20/05/2015 tarihli başvuruya istinaden; 01/06/2015 tarih ve 8559 sayılı Ulaşım Dairesi Başkanlığı işleminin 12/05/2015 tarihli başvuruya istinaden; 02/06/2015 tarih ve 8524 sayılı Ulaşım Dairesi Başkanlığı işleminin ise; 17/04/2015, 20/05/2015, 27/05/2015 tarihli başvuruların tümü değerlendirilmek suretiyle tesis edildiği, davacı tarafından yapılan bahsi geçen başvuruların reddine ilişkin işlemlerin iptali istemiyle de 19/06/2015 tarihinde bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Yukarıda anılan mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden, toplu taşıma araçları ile taksi sayılarının, bu araçların güzergahları ile bunlara belli seriden plaka verilmesi konusunda karar verme yetkisinin Ulaşım Koordinasyon Merkezine ait olduğu anlaşılmakta olup; büyükşehir belediye başkanlığı bünyesinde oluşturulan ulaşım koordinasyon biriminin ya da Daire Başkanlığının bu konuda işlem tesis etme yetkisinin bulunmadığı açıktır.
Bu durumda, davacının ticari plaka verilmesi istemiyle yaptığı başvuruların Ulaşım Koordinasyon Merkezi tarafından incelenip karara bağlanması gerekirken, bu konuda yetkisi bulunmayan … Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Dairesi Başkanlığı tarafından tesis edilen, başvuruların reddine ilişkin dava konusu işlemlerde yetki yönünden hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Öte yandan, her ne kadar dava konusu işlemlere dayanak teşkil eden başvuru dilekçelerinde güzergah izin belgesi verilmesi istemine de yer verildiği görülmekte ise de; dava dilekçesinde “… Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Dairesi Başkanlığı’nın 24/10/2014 gün ve 2014/3-206 sayılı kararı gereğince ticari plaka verilmeyeceğine (tahsisi yapılmaması) dair işlemlerin iptali” istemine yer verilmesi, Mahkemece davanın konusunun “davacıya (T) plaka verilmesi istemli başvuruların reddine ilişkin işlemler” şeklinde belirtilmesi üzerine davacı tarafından itirazda bulunulmaması ve istemin davacı iradesi dışında genişletilerek yargılama yapılmasına hukuken olanak bulunmaması karşısında, başvuru dilekçelerinde yer alan güzergah izin belgesine yönelik istemin işbu uyuşmazlık kapsamında değerlendirilemeyeceği açıktır.
Açıklanan nedenlerle; … İdare Mahkemesinin temyize konu kararının bozulmasına, dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere anılan Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 14/10/2020 tarihinde oybirliği ile karar verildi.