Danıştay 8. Daire Başkanlığı         2016/4744 E.  ,  2020/4989 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2016/4744
Karar No : 2020/4989

Temyiz İsteminde Bulunan (Davalı) : … Valiliği
Vekili : Av. …

Karşı Taraf (Davacı) : … Özel Eğitim Yayın Ve Dağıtım Tesisleri İşletme ve Ticaret Anonim Şirketi
Vekili : Av….

İstemin Özeti : …. İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.
Danıştay Tetkik Hakimi : …

Düşüncesi : İstemin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava, …İli, … İlçesinde faaliyet gösteren … Dershanesi … Şubesi’nin 03/08/2015-18/08/2015 tarihleri arasındaki dönemde olmak üzere 5580 sayılı Kanunun 7. maddesine dayalı olarak 15 gün süreyle geçici olarak kapatılmasına yönelik tesis edilen Balıkesir İl Milli Eğitim Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince, 6528 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 9. ve vd. maddeleri uyarınca Kanun metninden ve özel öğretim kurumları arasından çıkarıldığı, anılan maddeler her ne kadar Anayasa Mahkemesinin 13/7/2015 tarihli ve E:2014/88, K: 2015/68 sayılı kararı ile iptal edilmiş ise de Anayasa Mahkemesince kanun hükümlerinin “iptal” edilmesi üzerine önceki yasal düzenlemenin kendiliğinden yürürlüğe girmemesi ve yasa koyucu tarafından dershanerlerin tekrar 5580 sayılı Kanun kapsamına alınması yönünde yasal bir düzenleme yapılmamış olması karşısında, 6528 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 14/03/2014 tarihinden itibaren “dershanelerin” 5580 sayılı Kanun kapsamında olmadığı ve 5580 sayılı Kanunun “dershanelere” tatbik imkanının bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
6528 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un, dershanelerin özel öğretim kurumları kapsamından çıkarılmasına, diğer özel öğretim kurumlarının dershane olarak çalışmasının önlenmesine ve söz konusu kurumların 01/09/2015 tarihinden sonra faaliyette bulunmalarının yasaklanmasına ilişkin hükümleri Anayasa Mahkemesi’nin 13/07/2015 gün ve E:2014/88, 2015/68 sayılı kararı ile iptal edilmiş, karar 24/07/2015 gün ve 29424 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak aynı tarihte yürürlüğe girmiştir.
Anayasa Mahkemesi’nin, 13/07/2015 gün ve E:2014/88, K:2015/68 sayılı kararında, okul dışı eğitim alanına demokratik toplum düzeni yönünden zorunlu olmadıkça Devletin müdahale etmemesi gerektiğini belirttikten sonra, Anayasa’nın 42. maddesinde yer alan eğitim ve öğretimin Devletin gözetim ve denetimi altında yapılacağına ilişkin hüküm karşısında, okul dışı eğitim alanını düzenleme konusunda kanun koyucunun takdir yetkisinin bulunduğunu, bu yetki kapsamında, yasama organının, söz konusu kurumların adı, şekli, faaliyet alanları ve uyacakları kurallar gibi konularda düzenleme yapabileceği vurgulanmıştır.
5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu’nun 1. maddesinde; ” Bu Kanunun amacı, Türkiye Cumhuriyeti uyruklu gerçek kişiler, özel hukuk tüzel kişileri veya özel hukuk hükümlerine göre yönetilen tüzel kişiler tarafından açılacak özel öğretim kurumlarına kurum açma izni verilmesi, kurumun nakli, devri, personel çalıştırılması, kurumlara yapılacak malî destek ve bu kurumların eğitim-öğretim, yönetim, denetim ve gözetimi ile yabancılar tarafından açılmış bulunan özel öğretim kurumlarının; eğitim-öğretim, yönetim, denetim, gözetim ve personel çalıştırılmasına ilişkin usûl ve esasları düzenlemektir.
Bu Kanun, Türkiye Cumhuriyeti uyruklu gerçek kişiler, özel hukuk tüzel kişileri veya özel hukuk hükümlerine göre yönetilen tüzel kişilerce açılan özel öğretim kurumları ile yabancılar tarafından açılmış bulunan özel öğretim kurumlarını kapsar.” kuralına yer verilmiş, “Tanımlar” başlıklı 2. maddesinin (g) bendinde; çeşitli kursların, ortaöğretime veya yükseköğretime giriş sınavlarına hazırlık niteliğinde olmamak kaydıyla, kişilerin sosyal, sanatsal, sportif, kültürel ve mesleki alanlarda bilgi, beceri, dil, yetenek ve deneyimlerini geliştirmek, isteklerine göre serbest zamanlarını değerlendirmek amacıyla faaliyet gösteren özel öğretim kurumlarını; (ö) bendinde; özel öğretim kursunun, kişilerin, Bakanlıkça belirlenmiş bilim gruplarına uygun eğitim ortamlarında, öğrenim seviyelerine, ilgi ve isteklerine uygun öğretim programları doğrultusunda, bilgi, beceri, yetenek ve deneyimlerini geliştirdiği, serbest zamanlarını değerlendirdiği bir bilim grubunda eğitim veren kurumlarını, ifade ettiği belirtilmiş; “Kurum açma izni” başlıklı 3. maddesinde, her ne ad altında olursa olsun, eğitim ve öğretim sunmak amacıyla yürütülen faaliyetlerin Bakanlığın izin ve denetimine tabi olduğu, bu faaliyetleri yürütenlerin, özel öğretim kurumları için bu Kanunda öngörülen kurallara uymakla yükümlü olduğu hükme bağlanmıştır.
Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliğinin tanımlar başlıklı 4. maddesinin (1). fıkrasında yapılan değişiklik ile;
“…n) (Ek:RG-5/7/2014-29051) Dönüşüm programı: 14/3/2014 tarihi itibariyle Kanun hükümlerine göre dershane veya öğrenci etüt eğitim merkezi olarak faaliyet göstermekte iken 1/9/2015 tarihine kadar özel öğretim kurumuna dönüşmek isteyenlerin başvuru süreçlerinin, değerlendirme kriterlerinin, kurucuların dönüşmek istedikleri okul ve kurum ile dönüşümü tamamlayacakları süreye ilişkin taahhütlerinin yer aldığı programı,
o) (Ek:RG-5/7/2014-29051) Temel Lise: Kanunun geçici 5 inci maddesi kapsamında dönüşüm programına alınan kurumların kurucuları tarafından açılan ve faaliyetleri 2018-2019 eğitim öğretim yılının sonuna kadar devam eden ortaöğretim özel okullarını,
p)(Ek:RG-8/8/2015-29439)Özel öğretim kursu: Kişilerin, Bakanlıkça belirlenmiş bilim gruplarına uygun eğitim ortamlarında, öğrenim seviyelerine, ilgi ve isteklerine uygun öğretim programları doğrultusunda, bilgi, beceri, yetenek ve deneyimlerini geliştirdiği, serbest zamanlarını değerlendirdiği çeşitli kurs kapsamındaki en fazla (Değişik ibare:RG-12/4/2016-29682) beş bilim grubunda eğitim veren özel öğretim kurumlarını,…” ifade ettiği belirtilmiş,
Kurum açma başılıklık 5. maddesinin (1). fıkrasında; Kanunun 3 üncü maddesi hükmü doğrultusunda özel öğretim kurumlarına kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatı verileceği belirtilerek (2) Kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatının verilebilmesi için aranılan belgeler sayılmış,
5. maddenin (2). fıkrasının (e) bendinde; ” Resmî benzeri okulların tabi olduğu yönetmeliği uygulamak isteyen okulların kurucusunun yazılı beyanı, resmî benzeri okulların tabi olduğu yönetmeliklerden farklı uygulama yapmak isteyen okullar için Bakanlıkça onaylanmak üzere hazırlanan üç nüsha kurum yönetmeliği taslağı ve CD’si veya kurucunun daha önce açılış izni almış başka bir okulu için Bakanlıkça onaylanmış kurum yönetmeliğini uygulayacağına ilişkin yazılı beyanı”
(f) bendinde; “Çeşitli kurslar, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri, motorlu taşıt sürücüleri kursları ve hizmet içi eğitim merkezlerinin uygulayacakları öğretim programının onaylandığı Talim ve Terbiye Kurulu kararının tarih ve sayısı. (Ek cümle:RG-8/8/2015-29439) Ayrıca; özel öğretim kursu açacaklar için, (Ek-4)’te yer alan bilim gruplarının Talim ve Terbiye Kurulunca onaylanan çerçeve programına/programlarına uygun olarak kurum tarafından en fazla (Değişik ibare:RG-12/4/2016-29682) beş bilim grubunda hazırlanmış ve Genel Müdürlükçe onaylanmış kurs programı”
(i) bendinde; “(Değişik:RG-5/7/2014-29051) Mesleki ve teknik Anadolu lisesi sağlık hizmetleri alanı açacakların, öğrencilerinin beceri eğitimi/staj çalışması/yaz uygulamalarını yapabilecekleri; …”
…
(o) bendinde”(Ek:RG-5/7/2014-29051) Dönüşüm programına alınan kurumlardan dönüşüm programına alındığına ilişkin Genel Müdürlükçe düzenlenecek Dönüşüm Programı Kabul Formu (Ek-14)”
ö) bendinde; “(Ek:RG-5/7/2014-29051) Dönüşüm programına alınan ve mevcut binalarında veya farklı binalarda okul açmak amacıyla başvuran kurucular 2018-2019 eğitim öğretim yılı bitimine kadar okul binalarını Genel Müdürlükçe belirlenerek internet sayfasında yayınlanan standartlara uygun hale getireceğine veya standartlara uygun başka bir binaya nakil yapacağına ilişkin noter onaylı dönüşüm taahhütnamesi” kurala bağlanmış, anılan Yönetmeliğin 13. maddesinin (1) fıkrasında; kurumuna program ilavesi yaptırmak isteyen kurucu veya kurucu temsilcisinin;
…
(c) bendinde; “Okullar dışındaki kurumlara ilave edilecek öğretim programının onaylandığı Talim ve Terbiye Kurulu kararının tarih ve sayısı, (Ek ibare:RG-8/8/2015-29439) ayrıca; özel öğretim kursu açacaklar için özel öğretim kursları çerçeve programına/programlarına uygun olarak en fazla (Değişik ibare:RG-12/4/2016-29682) beş bilim grubu için, kurum tarafından hazırlanmış ve Genel Müdürlükçe onaylanmış öğretim programı “
(d) bendinde; “Okullara ilave edilecek her program için en az dört derslik ve uygulama derslikleri, (Ek ibare:RG-8/8/2015-29439) lise ve dengi okul mezunlarına yönelik (Ek-4)’te yer alan bilim grubu programlarını uygulamak isteyen temel liselerde ise; her bir bilim grubu için standartları Bakanlıkça belirlenmiş bilim dersliği şartlarını sağlayan dersliği” Kurumuna program ilavesi yaptırmak isteyen kurucu veya kurucu temsilcisi” … ile valiliğe başvuracağı belirtilmiş, anılan 13. maddenin (3). fıkrasında; (3)(Değişik:RG-8/8/2015-29439) Yapılan inceleme sonucunda program ilavesinde sakınca bulunmadığının belirtilmesi hâlinde, okullar dışındaki kurumlara on beş iş günü içinde valilikçe program ilavesi yapılarak kurum açma izni (EK-2) yeniden düzenlenir. Okullarda ise hazırlanan dosya beş iş günü içinde Bakanlığa gönderilir. Bakanlıkça okullara on beş iş günü içinde kurum açma izni (EK-3/B) yeniden düzenlenir.”,söz konusu 13. maddenin (4) fıkrasında; ” (Ek:RG-8/8/2015-29439) Lise ve dengi okul mezunlarına yönelik (Ek 4)’te yer alan bilim grubu programlarını uygulamak isteyen temel liselerin;
(a) Öğretim programlarının süresi ve içeriği Genel Müdürlükçe onaylanmadıkça kurumlar tarafından değiştirilemez.
…
(ç) Genel Müdürlükçe onaylanan program örnekleri kurumda lise ve dengi okul mezunlarının görebileceği bir yerde ve kuruma ait internet sitesinde devamlı bulundurulur.

(d) Kurum bünyesinde kendi kategorisinde olmak üzere en fazla (Değişik ibare:RG-12/4/2016-29682) beş bilim grubunun programına izin verilir.
” kuralına,
Söz konusu 13. maddenin (5). fıkrasında da; “(Ek :RG-8/8/2015-29439) Özel öğretim kurslarının;
a) Öğretim programlarının süresi ve içeriği Genel Müdürlükçe onaylanmadıkça kurumlar tarafından değiştirilemez.
…
d) Kurum bünyesinde kendi kategorisinde olmak üzere en fazla (Değişik ibare:RG-12/4/2016-29682) beş bilim grubunun programına izin verilir.” kuralına yer verilmiştir.
Bu itibarla, Kanunda yer alan “çeşitli kurslar” ibaresi kapsamında, başta “özel öğretim kursu” olmak üzere muhtelif kursların öngörülmesine ilişkin Yönetmelik ile kanun koyucunun saptadığı temel ilkeler ve çizdiği genel çerçeve içerisinde teknik ve uygulamayı esas alan detayların belirlenmesi amacıyla ve yukarıda anılan Anayasa Mahkemesi kararı sonrasında yapılan düzenlemeler olduğu görülmektedir.
Yine, anılan iptal kararının yayımlanmasından sonra, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından, Bakanlığa bağlı olarak faaliyet gösteren özel öğretim kurumlarının tabi olduğu usul ve esasların uygulanmasını göstermek üzere 12/08/2015 tarih ve 2015/23 sayılı Genelge çıkartılmış olup, bu Genelge’de 18/09/2015 tarih ve 2015/25 sayılı Genelge ile değişiklik yapılmıştır.
Son olarak; 18/09/2015 tarih ve 2015/25 sayılı Genelge de 21/06/2016 tarih ve 2016/14 sayılı Genelge ile değiştirilerek özel öğretim kurumlarına yönelik usul ve esaslar yeniden düzenlenmiştir.
Yukarıda yer alan mevzuat düzenlemelerinden anlaşıldığı üzere; “dershanelerin” 5580 sayılı Kanun kapsamında yer alan kurumlar kapsamından çıkarılmasının akabinde, “dershanelerin” yine 5580 sayılı Kanun’a tabi farklı kurumlara dönüşümünün öngörüldüğü, bir başka anlatımla; Kanun kapsamından çıkarılan “dershanelerin” faaliyet alanı ve niteliği değiştirilmek suretiyle yine anılan Kanun kapsamında yer alan kurumlara dönüştürüldüğü görülmekte olup; bu kurumların yürüttükleri faaliyetlere ilişkin denetim ve gözetim görev ve yetkisinin Milli Eğitim Bakanlığı’na ait olduğu izahtan varestedir.
Öte yandan, 5580 sayılı Kanun’un, her ne ad altında olursa olsun, eğitim ve öğretim sunmak amacıyla yürütülen faaliyetlerin Bakanlığın izin ve denetimine tabi olduğu, bu faaliyetleri yürütenlerin, özel öğretim kurumları için bu Kanunda öngörülen kurallara uymakla yükümlü olduğu kuralı karşısında, Anayasa Mahkemesi’nin anılan iptal kararı gerekçe gösterilerek, “dershanelerin” Milli Eğitim Bakanlığı’nın denetim ve gözetimi altında olmadığı yolundaki yorumun, hukuk devleti ve hukuki güvenlik ilkelerinin ihlali niteliğinde olduğu açıktır.
Kaldı ki; dava konusu işlemin tesis gerekçesi olan fiillerin işlendiği dönem ve bu çerçevede davalı idarece başlatılan soruşturma tarihi itibariyle “dershane” tanımının 5580 sayılı Kanunda yer aldığı da görülmektedir.
Bu itibarla; … İli, … İlçesinde faaliyet gösteren … Dershanesi … Şubesi’nin 03/08/2015-18/08/2015 tarihleri arasındaki dönemde olmak üzere 5580 sayılı Kanun’un 7. maddesine dayalı olarak 15 gün süreyle geçici olarak kapatılmasına yönelik tesis edilen işlemin iptali istemiyle açılan davanın esasının incelenerek bir karar verilmesi gerekirken, “dershanelerin” 5580 sayılı Kanun kapsamında olmadığı gerekçesiyle verilen kararda hukuki isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle; … İdare Mahkemesinin temyize konu kararının bozulmasına, dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere anılan Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 10/11/2020 tarihinde oybirliği ile karar verildi.