Danıştay 8. Daire Başkanlığı         2016/2487 E.  ,  2020/4633 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2016/2487
Karar No : 2020/4633

DAVACI : …

DAVALILAR : 1- …
(…)
VEKİLİ : Hukuk Hizmetleri Başkan V. …
Hukuk Müşaviri …
2- … Bakanlığı
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …
3- … Valiliği

DAVANIN KONUSU :
1. … İli, Yusufeli Barajı ve HES Projesinden etkilenenler için belirlenecek yeni yerleşim yerlerinde hak sahipliği için davacı tarafından yapılan başvurunun reddine dair … tarih ve … sayılı Artvin Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü işlemi ile;
2. İşlem dayanağı olan 05/07/2015 tarih ve 29407 sayılı Resim Gazete’de yayımlanan 15/06/2015 tarih ve 2015/7877 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan “Yusufeli Barajı ve HES Projesi İnşaatı Nedeniyle Bulundukları Yerleşim Yerlerinden Kaldırılmaları Zorunlu Bulunanların Yeni Yerleşim Alanına Nakilleri, Hak Sahiplikleri ve Borçlandırılmalarına İlişkin Usul ve Esaslar”ın “Hak Sahibi Olma Şartları” başlıklı 3. maddesinin 3. fıkrasında geçen “bu kararın yayımı tarihi itibariyle mevcut yerleşim biriminde ikamet ettiklerini belgeleyenleri” ibaresi ve
3. Hak sahipliği başvurusu yapanlara imzalattırılan “Taahhütname”nin 8. maddesinde yer alan, “iskan alanını aile fertlerimle birlikte izinsiz terk etmeyeceğimizi” ibaresinin ve 9. maddesinde yer alan, “topluca ayrılmamızın zorunlu olması halinde Artvin Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne müracaat ederek makul bir süre izin alabileceğimizi” ibaresinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
… İli, …Barajı ve HES Projesinden etkilenen taşınmazı bulunduğunu ve süresi içinde iskan başvuru yaptığını, Yusufeli nüfusuna kayıtlı olduğunu, doğup büyüdüğü ve akrabaları ve arkadaşlarının olduğu yerin orası olduğunu, ilçe merkezinde yaz aylarında gittiğinde kaldığı evinin, kirada evlerinin ve dükkanlarının olduğunu, ancak işi gereği …’da ikamet ettiğini, … İli, Yusufeli Barajı ve HES Projesi kapsamında taşınmazlarının kamulaştırılması nedeniyle bir mağduriyet yaşadığını, yeni kurulacak ilçe yerleşim yerinden kendisine ve kendisi gibi bir çok vatandaşa ikamet yeri verilmemesinin memleketinden göçe zorlandığını ileri sürmüştür.
Anayasada mülkiyet hakkının ancak kamu yararı amacıyla kanunla sınırlandırılabileceği düzenlendiği halde, Bakanlar Kurulu Kararı ile kabul edilen Yusufeli Barajı ve HES Projesi İnşaatı Nedeniyle Bulundukları Yerleşim Yerlerinden Kaldırılmaları Zorunlu Bulunanların Yeni Yerleşim
Alanına Nakilleri, Hak Sahiplikleri ve Borçlandırılmalarına İlişkin Usul ve Esaslar 3. maddesinin 3. fıkrasında geçen dava konusu ibarenin mülkiyet hakkını sınırlandırdığı, Taahhütnamenin 8. ve 9. maddelerinde yer alan dava konusu ibarelerin ise temel hak ve hürriyetlerden olan seyahat hürriyetinin doğrudan ihlali anlamına geldiğini, kiracıların bile hak sahibi sayıldığı bir durumda mülkiyet hakkı sahiplerinin bu haktan yararlandırılmamasının Anayasa, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarına aykırı olduğu öne sürülmüştür.

DAVALI CUMHURBAŞKANLIĞI’NIN SAVUNMASI :
“Yusufeli Barajı ve HES Projesi İnşaatı Nedeniyle Bulundukları Yerleşim Yerlerinden Kaldırılmaları Zorunlu Bulunanların Yeni Yerleşim Alanına Nakilleri, Hak Sahiplikleri ve Borçlandırılmalarına İlişkin Usul ve Esaslar”ın 5543 sayılı İskan Kanunu’nun Geçici 8. maddesine dayanılarak Bakanlar Kurulu tarafından yürürlüğe konulduğu, 5543 sayılı İskan Kanunu’nun 12. maddesi uyarınca yapılacak kamulaştırmalarda kamulaştırma alanında bizzat yaşayıp geçimlerini bu alanlardan temin ve kamulaştırmadan doğrudan etkilenen ailelerin mağduriyetlerinin en aza indirilmesinin amaçlandığı, anılan maddenin 2. fıkrasında iskan planlama etütlerinin başladığı tarihten önce yerini terk etmiş olup, kamulaştırılacak taşınmazı bulunan ailelerin iskan edilmeyeceğinin düzenlendiği, Yusufeli Barajı ve HES Projesi İnşaatı Nedeniyle Bulundukları Yerleşim Yerlerinden Kaldırılmaları Zorunlu Bulunanların Yeni Yerleşim Alanına Nakilleri, Hak Sahiplikleri ve Borçlandırılmalarına İlişkin Usul ve Esaslar da hukuka aykırılık bulunmadığı öne sürülmüştür.
Davacının başvurusunun faks yolu ile başvurunun son günü yapıldığı, başvurunun ekinde yer alması gereken taahhütname, banka dekontu gibi belgelerin bulunmadığı, başvurunun usulüne uygun olmadığı, ayrıca davacının Yusufeli İlçesinde ikamet etmediğinden bahisle başvurusunun reddine ilişkin dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu savunulmuştur.

DAVALI … BAKANLIĞI’NIN SAVUNMASI :
“Yusufeli Barajı ve HES Projesi İnşaatı Nedeniyle Bulundukları Yerleşim Yerlerinden Kaldırılmaları Zorunlu Bulunanların Yeni Yerleşim Alanına Nakilleri, Hak Sahiplikleri ve Borçlandırılmalarına İlişkin Usul ve Esaslar”ın 5543 sayılı İskan Kanunu’nun Geçici 8. maddesine dayanılarak Bakanlar Kurulu tarafından yürürlüğe konulduğu, 5543 sayılı İskan Kanunu’nun 12. maddesi uyarınca yapılacak kamulaştırmalarda kamulaştırma alanında bizzat yaşayıp geçimlerini bu alanlardan temin ve kamulaştırmadan doğrudan etkilenen ailelerin mağduriyetlerinin en aza indirilmesinin amaçlandığı, anılan maddenin 2. fıkrasında iskan planlama etütlerinin başladığı tarihten önce yerini terk etmiş olup, kamulaştırılacak taşınmazı bulunan ailelerin iskan edilmeyeceğinin düzenlendiği, Yusufeli Barajı ve HES Projesi İnşaatı Nedeniyle Bulundukları Yerleşim Yerlerinden Kaldırılmaları Zorunlu Bulunanların Yeni Yerleşim Alanına Nakilleri, Hak Sahiplikleri ve Borçlandırılmalarına İlişkin Usul ve Esaslar da hukuka aykırılık bulunmadığı öne sürülmüştür.
Davacının tarafından yapılan başvuruda eksik ve yanlış evrakların bulunduğu, ayrıca davacının Yusufeli İlçesinde ikamet etmediğinden hak sahipliği şartını sağlamadığı, dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu savunulmaktadır.

DAVALI … VALİLİĞİ’NİN SAVUNMASI :
Davacının tarafından yapılan başvuruda eksik ve yanlış evrakların bulunduğu, ayrıca davacının Yusufeli İlçesinde ikamet etmediğinden hak sahipliği şartını sağlamadığı, dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu ileri sürülmüştür.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : 5543 sayılı İskan Kanunu’nun 12. maddesi uyarınca yapılacak kamulaştırmalarda kamulaştırma alanında bizzat yaşayıp geçimlerini bu alanlardan temin eden ve kamulaştırmadan doğrudan etkilenen ailelerin mağduriyetlerinin en aza indirilmesinin amaçlandığı, anılan maddenin 2. fıkrasında iskan planlama etütlerinin başladığı tarihten önce yerini terk etmiş eden ancak kamulaştırılacak taşınmazı bulunan ailelerin iskan edilmeyeceğinin düzenlendiği açık olup, dava konusu düzenleyici işlemlerde ve peşinat bedelini de yatırmayan davacının iskan başvurusunun Yusufeli İlçesinde ikamet etmediğinden bahisle reddine ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmadığından davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava; … İli, Yusufeli Barajı ve HES Projesinden etkilenen … ilçe merkezinde taşınmazı bulunan davacı tarafından, belirlenecek yeni yerleşim yerlerinde hak sahipliği için yaptığı başvurunun reddine dair … günlü, … sayılı Artvin Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü işlemi ile bu işlemin dayanağı olan ve 5543 sayılı İskan Kanunu’nun Geçici 8. maddesinin 1. fıkrası uyarınca, 05/07/2015 günlü, 29407 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 15/06/2015 günlü, 2015/7877 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan “Yusufeli Barajı ve HES Projesi İnşaatı Nedeniyle Bulundukları Yerleşim Yerlerinden Kaldırılmaları Zorunlu Bulunanların Yeni Yerleşim Alanına Nakilleri, Hak Sahiplikleri ve Borçlandırılmalarına İlişkin Usul ve Esaslar”ın “hak sahibi olma şartları başlıklı” 3. maddesinin 3. fıkrasında geçen “bu kararın yayımı tarihi itibariyla mevcut yerleşim biriminde ikamet ettiklerini belgelemeleri” ibaresi ile hak sahipliği başvurusu yapanlara imzalattırılan “taahhütname”nin 8. maddesinde yer alan, “iskan alanını aile fertlerimle birlikte izinsiz terk etmeyeceğimizi” ibaresinin ve 9. maddesinde yer alan, “topluca ayrılmamızın zorunlu olması halinde Artvin Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne müracaat ederek makul bir süre izin alabileceğimizi” ibaresinin iptali istemiyle Artvin Valiliği ve Başbakanlığa karşı açılmıştır.
5543 sayılı İskan Kanunu’nun “Yerleri kamulaştırılanların iskânı” başlıklı 12. maddesinde “(1) Kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılacak baraj, baraj mücavir alanı, koruma alanı, havaalanı,
karayolu, demiryolu, fabrika, ekonomi ve savunma ile ilgili diğer tesislerin inşası, tarih ve tabiat kıymetlerinin korunması gibi amaçlar için veya özel kanunların uygulanması sebebiyle; a)
Taşınmaz mallarının kısmen veya tamamen kamulaştırılması sonucu yerlerini terk etmek zorunda kalan aileler, b) Yapılan iskân planlama etütlerinin başladığı takvim yılı başlangıcından en az üç yıl önce kamulaştırma sahasında yerleşmiş olup da taşınmaz malı olmayan aileler, talep ettikleri takdirde Bakanlıkça gösterilecek yerlerde bu Kanun hükümlerine göre iskân edilirler. (2) Ancak, iskân planlama etütlerinin başladığı tarihten önce yerini terk etmiş olup kamulaştırılacak taşınmaz malı bulunan aileler iskân edilmezler. Bu tarihten geriye doğru üç yıl içerisinde, taşınmaz mallarını zorunlu hal olmadan ellerinden çıkaran ve yerine eşdeğerde veya daha fazla değerde taşınmaz mal almayan aileler yerlerini terk etmemiş olsalar dahi iskân edilmezler. Zorunlu haller yönetmelikle belirlenir. (3) Kamu kurum ve kuruluşlarınca kamulaştırılan alanlarda yerleşik olan ve kamulaştırmadan etkilenen ailelerden Devlet eliyle başka yerde iskânını istemeyenler, yazılı başvuruları üzerine, ilgili valiliğin teklifi ve İçişleri Bakanlığının olumlu görüşü alınmak şartıyla Bakanlıkça kendi köy hudutları içinde gösterilecek bir yerde iskân edilebilirler. (4) Bu madde kapsamına giren ve Devlet eliyle iskânlarını isteyen ailelerden; iskân duyurusu tarihinin bitiminden sonra doksan gün içinde müracaat etmeyenler ile aldıkları veya alacakları kamulaştırma bedelinin, Bakanlıkça belirlenen miktarını; kamulaştırma bedelinin Bakanlıkça belirlenen miktardan az olması halinde ise kamulaştırma ve tezyidi bedellerinin tamamını, Bakanlık Merkez Muhasebe Birimi Hesabına yatırmayı taahhüt etmeyenler iskân edilmezler.” hükmüne, “Devir, takyit ve geri alma” başlıklı 21. Maddesi 11/5/2018 tarihli 7143 sayılı yasanın 25 maddesi ile değiştirilmiş ise de; işlem tarihi itibariyle yürürlükte olduğu şekliyle; “(1) Bu Kanuna göre verilen taşınmaz mallar temlik tarihinden itibaren on yıl süre ile hiçbir suretle satılamaz, bağışlanamaz, terkin edilemez, tapu kütüğüne satış vaadi şerhi konulamaz ve haczolunamaz. Bu taşınmazların tapularına bu yolla kayıt düşülür. (2) Bu Kanuna göre hak sahiplerine verilen arazi, arsa, işyeri, konut ve tarımsal tesislerin; takyit süresi içinde askerlik, tutukluluk, afet ve belgelendirilmiş uzun hastalık gibi geçerli bir özrü olmaksızın kendileri tarafından işletilmediği, oturulmadığı veya satıldığı, kiraya verildiği, gelir elde etmek maksadıyla üçüncü kişilere kullandırıldığı tespit olunduğunda, Mahalli İskân Komisyonunca hak sahiplilik durumu iptal edilir, iskân amaçlarında kullanılmak üzere tapu kaydının iptali ile Hazine adına tescili mahkemeden istenir.” hükmüne ve 10.9.2014 tarih ve 6552 sayılı Yasa ile eklenen Geçici 8. maddesinin 1. fıkrasında da, “Artvin ili Yusufeli ilçe merkezinin, 16/4/2008 günlü ve 5753 sayılı Artvin İli Yusufeli İlçesinin Merkezinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun ile belirlenen alana naklinde, bu alanda iskân edilecek aileler ile Yusufeli Barajı ve Hidroelektrik Santrali yapımından etkilenen köyler için yeniden yapılacak iskân etütleri sonrasında belirlenecek alanlarda iskân edilecek ailelerin hak sahipliği ve borçlandırılmaları Bakanlar Kurulunca belirlenecek usul ve esaslara göre yürütülür.” hükmüne yer verilmiştir.
Dosyasının incelenmesinden, … İlçe merkezinin, Yusufeli barajı ve HES Projesi kapsamında sular altında kalacak olması nedeniyle 16/04/2008 günlü, 5753 sayılı … İli Yusufeli İlçesinin Merkezinin Değiştirilmesi Hakkında Kanunun 1. maddesinde belirtilen alana nakline karar verildiği, 5543 sayılı İskan Kanunu’nun Geçiçi 8. maddesinin 1. fıkrası uyarınca Yusufeli Barajı ve HES Projesi İnşaatı Nedeniyle Bulundukları Yerleşim Yerlerinden Kaldırılmaları
Zorunlu Bulunanların Yeni Yerleşim Alanına Nakilleri, Hak Sahiplikleri ve Borçlandırılmalarına İlişkin Usul ve Esasların 15/06/2015 günlü, 2015/7877 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konularak iskan duyurusunun yapıldığı, ilan üzerine hak sahipliği başvurularının son günü olan 18/12/2015 tarihinde davacı tarafından …Kaymakamlığı’na başvuruda bulunulduğu, Kaymakamlık tarafından Artvin Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne gönderilen davacı başvurusunun usulüne uygun olmadığı ve … İlçesinde ikamet etmediğinden reddedilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Yusufeli Barajı ve HES Projesi İnşaatı Nedeniyle Bulundukları Yerleşim Yerlerinden Kaldırılmaları Zorunlu Bulunanların Yeni Yerleşim Alanına Nakilleri, Hak Sahiplikleri ve Borçlandırılmalarına İlişkin Usul ve Esasların “hak sahibi olma şartları başlıklı” 3. maddesinin 3. fıkrasında geçen “bu kararın yayımı tarihi itibariyle mevcut yerleşim biriminde ikamet ettiklerini belgeleyenleri” ibaresi yönünden;
5543 sayılı İskan Kanunu’nun 12. maddesinin 2. fıkrasındaki, “iskân planlama etütlerinin başladığı tarihten önce yerini terk etmiş olup kamulaştırılacak taşınmaz malı bulunan ailelerin iskân edilmeyeceği” yolundaki hüküm uyarınca, kamulaştırılacak alanda taşınmaz malı bulunan ancak işi nedeniyle burada sürekli ikamet etmeyenlerin hak sahibi yapılmayacağı anlaşılmakta ise de; iş ya da geçici mahiyetteki bazı sebeplerle başka yerlere giden, ancak memleketleri ile bağlantısını kesmeyenlerin Yasanın aradığı anlamda yerini terk ettiğinin kabulüne imkan bulunmamaktadır.
Bu durumda, anılan usul ve esasların yayımı tarihi itibariyle mevcut yerleşim biriminde ikamet etmeyenlerin, yerini terk etmiş olduğu ön kabulünden hareketle, kamulaştırılan taşınmaz malı bulunsa dahi hak sahibi olamayacakları yolundaki düzenlemede hukuka uyarlık bulunmadığı kanaatine ulaşılmıştır.
Taahhütname”nin 8. maddesinde yer alan, “iskan alanını aile fertlerimle birlikte izinsiz terk etmeyeceğimizi” ibaresinin ve 9. maddesinde yer alan, “topluca ayrılmamızın zorunlu olması halinde Artvin Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne müracaat ederek makul bir süre izin alabileceğimizi” ibareleri yönünden;
Uyuşmazlık konusu, taahhütnamenin 8. ve 9. maddesinde belirtilen sınırlandırmalar 5543 sayılı İskan Kanunu’nun yukarıda yer verilen 21. maddesinde sayılan sınırlandırma nedenlerinin hiçbirisine uymamaktadır.
Bu durumda, Taahhütnamenin 8. ve 9. maddesinde yer alan dava konusu ibarelerin üst hukuk normlarına aykırı olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.
… günlü, … sayılı Artvin Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü işlemi yönünden;
İskan duyurusunda başvurulacağı belirtilen … Kaymakamlığına, hak sahipliği başvuru süresinin son günü olan 18/12/2015 tarihinde iskan hak sahipliği istemiyle başvuran davacının; … nüfusuna kayıtlı olduğu, ilçe merkezinde yaz aylarında gittiğinde kaldığı evinin, başka taşınmazlarının ve akrabalarının bulunduğu, ancak işi gereği …’da ikamet ettiği, dolayısıyla …İlçesini 5543 sayılı Kanun’da ifade edilen anlamda terk etmediği, ayrıca başvuru dilekçesindeki eksikliklerin tamamlattırılması için kendisine bir süre de verilmediği görülmektedir.
Bu durumda, davacının başvurusunun usulüne uygun olmadığı ve Yusufeli İlçesinde ikamet etmediği gerekçesiyle reddine ilişkin işlemde de hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu bireysel işlemin ve dayanağı dava konusu düzenlemelerin iptali gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ SÜREÇ :
… İli, …İlçe merkezinin, Yusufeli barajı ve HES Projesi kapsamında sular altında kalacak olması nedeniyle … günlü, … sayılı Artvin İli Yusufeli İlçesinin Merkezinin Değiştirilmesi Hakkında Kanunun 1. maddesinde belirtilen alana nakline karar verilmiştir.
5543 sayılı İskan Kanunu’nun Geçiçi 8. maddesinin 1. fıkrası uyarınca Yusufeli Barajı ve HES Projesi İnşaatı Nedeniyle Bulundukları Yerleşim Yerlerinden Kaldırılmaları Zorunlu Bulunanların Yeni Yerleşim Alanına Nakilleri, Hak Sahiplikleri ve Borçlandırılmalarına İlişkin Usul ve Esaslar 15/06/2015 günlü, 2015/7877 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulmuştur.
2015/7877 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının yayımlanması üzerine, 19/08/2016 – 20/08/2016 tarihleri arasında halkı bilgilendirme toplantıları yapılmış, 18/09/2016 tarihinde ise de iskan duyurusu askıya çıkarılmıştır.
Davacı tarafından son müracaat tarihi olan 18/12/2015 tarihinde iskan başvurunun başvurusunun usulüne uygun olmadığı ve Yusufeli İlçesinde ikamet etmediğinden reddedilmesi üzerine bakılan dava açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
İlgili Mevzuat:
5543 sayılı İskan Kanunu’nun “Yerleri kamulaştırılanların iskânı” başlıklı 12. maddesinde; “(1) Kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılacak baraj, baraj mücavir alanı, koruma alanı, havaalanı, karayolu, demiryolu, fabrika, ekonomi ve savunma ile ilgili diğer tesislerin inşası, tarih ve tabiat kıymetlerinin korunması gibi amaçlar için veya özel kanunların uygulanması sebebiyle;
a) Taşınmaz mallarının kısmen veya tamamen kamulaştırılması sonucu yerlerini terk etmek zorunda kalan aileler,
b) Yapılan iskân planlama etütlerinin başladığı takvim yılı başlangıcından en az üç yıl önce kamulaştırma sahasında yerleşmiş olup da taşınmaz malı olmayan aileler, talep ettikleri takdirde Bakanlıkça gösterilecek yerlerde bu Kanun hükümlerine göre iskân edilirler.
(2) Ancak, iskân planlama etütlerinin başladığı tarihten önce yerini terk etmiş olup kamulaştırılacak taşınmaz malı bulunan aileler iskân edilmezler. Bu tarihten geriye doğru üç yıl içerisinde, taşınmaz mallarını zorunlu hal olmadan ellerinden çıkaran ve yerine eşdeğerde veya
daha fazla değerde taşınmaz mal almayan aileler yerlerini terk etmemiş olsalar dahi iskân edilmezler. Zorunlu haller yönetmelikle belirlenir.
(3) Kamu kurum ve kuruluşlarınca kamulaştırılan alanlarda yerleşik olan ve kamulaştırmadan etkilenen ailelerden Devlet eliyle başka yerde iskânını istemeyenler, yazılı başvuruları üzerine, ilgili valiliğin teklifi ve İçişleri Bakanlığının olumlu görüşü alınmak şartıyla Bakanlıkça kendi köy hudutları içinde gösterilecek bir yerde iskân edilebilirler.
(4) Bu madde kapsamına giren ve Devlet eliyle iskânlarını isteyen ailelerden; iskân duyurusu tarihinin bitiminden sonra doksan gün içinde müracaat etmeyenler ile aldıkları veya alacakları kamulaştırma bedelinin, Bakanlıkça belirlenen miktarını; kamulaştırma bedelinin Bakanlıkça belirlenen miktardan az olması halinde ise kamulaştırma ve tezyidi bedellerinin tamamını, Bakanlık Merkez Muhasebe Birimi Hesabına yatırmayı taahhüt etmeyenler iskân edilmezler.” hükmü yer almıştır.
Aynı Kanun’un “Devir, takyit ve geri alma” başlıklı 21. maddesinin dava konusu işlem tarihi itibariyle yürürlükte olduğu şekliyle; “(1) Bu Kanuna göre verilen taşınmaz mallar temlik tarihinden itibaren on yıl süre ile hiçbir suretle satılamaz, bağışlanamaz, terkin edilemez, tapu kütüğüne satış vaadi şerhi konulamaz ve haczolunamaz. Bu taşınmazların tapularına bu yolla kayıt düşülür.
(2) Bu Kanuna göre hak sahiplerine verilen arazi, arsa, işyeri, konut ve tarımsal tesislerin; takyit süresi içinde askerlik, tutukluluk, afet ve belgelendirilmiş uzun hastalık gibi geçerli bir özrü olmaksızın kendileri tarafından işletilmediği, oturulmadığı veya satıldığı, kiraya verildiği, gelir elde etmek maksadıyla üçüncü kişilere kullandırıldığı tespit olunduğunda, Mahalli İskân Komisyonunca hak sahiplilik durumu iptal edilir, iskân amaçlarında kullanılmak üzere tapu kaydının iptali ile Hazine adına tescili mahkemeden istenir.” hükmü yer almıştır.
Aynı Kanun’un 10.9.2014 tarih ve 6552 sayılı Yasa ile eklenen Geçici 8. maddesinin 1. fıkrasında ise de, “Artvin ili Yusufeli ilçe merkezinin, 16/4/2008 günlü ve 5753 sayılı Artvin İli Yusufeli İlçesinin Merkezinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun ile belirlenen alana naklinde, bu alanda iskân edilecek aileler ile Yusufeli Barajı ve Hidroelektrik Santrali yapımından etkilenen köyler için yeniden yapılacak iskân etütleri sonrasında belirlenecek alanlarda iskân edilecek ailelerin hak sahipliği ve borçlandırılmaları Bakanlar Kurulunca belirlenecek usul ve esaslara göre yürütülür.” hükmü yer almıştır.
Dava konusu “Yusufeli Barajı ve HES Projesi İnşaatı Nedeniyle Bulundukları Yerleşim Yerlerinden Kaldırılmaları Zorunlu Bulunanların Yeni Yerleşim Alanına Nakilleri, Hak Sahiplikleri ve Borçlandırılmalarına İlişkin Usul ve Esaslar”ın “Hak Sahibi Olma Şartları” başlıklı 3. maddesinin 3. fıkrasında geçen “bu kararın yayımı tarihi itibariyle mevcut yerleşim biriminde ikamet ettiklerini belgeleyenleri” ibaresi ve hak sahipliği başvurusu yapanlara imzalattırılan “Taahhütname”nin 8. maddesinde yer alan, “iskan alanını aile fertlerimle birlikte izinsiz terk etmeyeceğimizi” ibaresi ile 9. maddesinde yer alan, “topluca ayrılmamızın zorunlu olması halinde Artvin Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne müracaat ederek makul bir süre izin alabileceğimizi” ibaresinin incelenmesi:
Davacının iskan başvurusunun … İlçesinde ikamet ettiğini belgeleyemediğinden bahisle … tarih ve … sayılı dava konusu işlemle ile reddi üzerine bakılan davanın açılmıştır.
Dava devam ederken 24/08/2019 tarih ve 30868 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Cumhurbaşkanlığı Kararı ile “Yusufeli Barajı ve HES Projesi İnşaatı Nedeniyle Bulundukları Yerleşim Yerlerinden Kaldırılmaları Zorunlu Bulunanların Yeni Yerleşim Alanına Nakilleri, Hak Sahiplikleri ve Borçlandırılmalarına İlişkin Usul ve Esaslar”ın 3. maddesinin 3. fıkrasına “Ancak yapılan iskan duyurusuna müracaat eden ailelerden konutu kamulaştırılanlar için ikamet şartı aranmaz” cümlesinin eklendiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda; 24/08/2019 tarih ve 30868 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Cumhurbaşkanlığı Kararı ile iskan duyurusuna müracaat eden ailelerden konutu kamulaştırılanlar için ikamet şartı aranmayacağı düzenlendiğinden dava konusu düzenleyici işlemler yönünden dava konusuz kalmış olup, davanın esası hakkında karar verilmesine olanak bulunmamaktadır.
Davacı tarafından yapılan iskan başvurunun reddine ilişkin dava konusu … tarih ve … sayılı Artvin Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü işleminin incelenmesi:
Davacının hak sahipliği başvuru süresinin son günü olan 18/12/2015 tarihinde iskan başvurusunda bulunduğu anlaşılmaktadır.
Davacının iskan başvurusu … İlçesinde ikamet ettiğini belgeleyemediğinden bahisle … tarih ve … sayılı dava konusu işlemle reddedilmiş ise de; 24/08/2019 tarih ve 30868 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Cumhurbaşkanlığı Kararı ile iskan duyurusuna müracaat eden ailelerden konutu kamulaştırılanlar için ikamet şartı aranmayacağı düzenlemesi karşısında süresi içerisinde iskan başvurunda bulunan davacıya başvuru dilekçesindeki eksikliklerin tamamlattırılması için bir süre verilmesi gerekmektedir.
Bu durumda, davacının başvurusunun reddine ilişkin işlemde de hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Dava konusu “Yusufeli Barajı ve HES Projesi İnşaatı Nedeniyle Bulundukları Yerleşim Yerlerinden Kaldırılmaları Zorunlu Bulunanların Yeni Yerleşim Alanına Nakilleri, Hak Sahiplikleri ve Borçlandırılmalarına İlişkin Usul ve Esaslar”ın “Hak Sahibi Olma Şartları” başlıklı 3. maddesinin 3. fıkrasında geçen “bu kararın yayımı tarihi itibariyle mevcut yerleşim biriminde ikamet ettiklerini belgeleyenleri” ibaresi ve hak sahipliği başvurusu yapanlara imzalattırılan “Taahhütname”nin 8. maddesinde yer alan, “iskan alanını aile fertlerimle birlikte izinsiz terk etmeyeceğimizi” ibaresi ile 9. maddesinde yer alan, “topluca ayrılmamızın zorunlu olması halinde Artvin Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne müracaat ederek makul bir süre izin alabileceğimizi” ibaresi yönünden KONUSU KALMAYAN DAVA HAKKINDA KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA,
2. Dava konusu … tarih ve … sayılı Artvin Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü işleminin İPTALİNE,
3. Dava kısmen karar verilmesine yer olmadığı, kısmen iptal ile sonuçlandığından ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin yarısı olan … TL’nin davacı üzerinde bırakılmasına, kalan yarısı olan … TL’nin ise de davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine,
5. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
6. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
7. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere,
22/10/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.