Danıştay 8. Daire Başkanlığı         2016/1886 E.  ,  2020/5943 K.

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2016/1886
Karar No : 2020/5943

Temyiz İsteminde Bulunan (Davalılar): 1- … Birliği
Vekili : Av. …
2- … Başkanlığı ….
Karşı Taraf (Davacı) : …
Vekili : Av. …
İstemin Özeti : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.
Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : İstemin reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava, Seydişehir Ziraat Odasında Birlik müfettişlerince yapılan teftiş, inceleme ve soruşturma çalışmaları sonucunda düzenlenen idari soruşturma raporuna istinaden zimmet ve görevi kötüye kullanma fiilleri ile Oda ve Oda malları aleyhine suç işlediği tespit edilen Seydişehir Ziraat Odası … olarak görev yapan davacının, Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin … tarih ve … sayılı talimat yazısı uyarınca 6964 sayılı Kanunun 18/5. maddesi ile Türkiye Ziraat Odaları Kongre Yönetmeliği’nin 3. maddesinin 3., 4. ve 5. fıkraları uyarınca görevine son verilmesine, 1 ay süre ile odadan uzaklaştırılmasına, kendisinin yerine sırası ile yedeklerden meclis üyesinin oda meclisine dahil edilmesine ve yönetim kurulundan boşalan üyelerin yerlerine de sırası ile yedeklerin seçilmesine ilişkin … tarih ve … sıra numaralı Seydişehir Ziraat Odası Meclis kararının iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince, normlar hiyerarşisi uyarınca üst norm ile alt norm arasında birbiriyle çelişen hükümlerin bulunması durumunda üst normun dikkate alınması gerektiği, açıkça Kanunla tanınan bir yetki olmadıkça idarelerce genişletici nitelikte yeni kurallar ihdas edilemeyeceği, bu kapsamda uyuşmazlık konusu Oda Meclisi kararının Türkiye Ziraat Odaları Birliği Kongre Yönetmeliği’nin 3. maddesi uyarınca tesis edildiği görülmekte ise de; Yönetmeliğe nazaran öncelikli olarak dikkate alınması gereken 6964 sayılı Kanunun 33. maddesi ile Ziraat Odaları ve Ziraat Odaları Birliği Nizamnamesi’nin 43. madde hükümleri uyarınca, odadan uzaklaştırma cezası verilebilmesi için gerekli olan Yönetim Kurulu teklifi ve davacı hakkında daha önceden verilmiş bir tevbih cezası olmaksızın Oda Meclisince doğrudan alınan karar ile davacının 1 ay süreyle odadan uzaklaştırma cezası ile cezalandırıldığı, öte yandan usulüne uygun şekilde alınmayan odadan uzaklaştırma cezasına bağlı olarak Türkiye Ziraat Odaları Birliği Kongre Yönetmeliği’nin 3/5. maddesi gereği davacının Yönetim Kurulu Başkanlığı görevinin sona erdirildiği anlaşıldığından üst hukuk normlarına ve hukuka uyarlık bulunmayan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
6964 sayılı Ziraat Odaları ve Ziraat Odaları Birliği Kanunu’nun 33. maddesinde; oda üyelerine uyarma, kınama ve odadan uzaklaştırma cezası verilebileceği belirtildikten sonra “Uyarma ve kınama cezaları yönetim kurulu tarafından verilir. Bu cezalara tebliğinden itibaren onbeş gün içinde oda meclisine itiraz olunabilir; meclisin kararı kesindir. Uzaklaştırma cezası, yönetim kurulunun teklifi üzerine meclis tarafından verilir. Bu ceza bir aydan az, bir yıldan çok olamaz. Bu cezaya tebliğinden itibaren onbeş gün içinde idari yargı merciine itiraz edilebilir. Bu maddenin uygulanma şekli tüzükle belirlenir.” hükmüne yer verilmiştir.
Ziraat Odaları ve Ziraat Odaları Birliği Tüzüğü’nün 43. maddesinde; “Odadan çıkarma cezası; bir aydan az bir yıldan çok olmamak üzere, tevbih almasını gerektiren bir fiil ve harekette bulunmuş iken aynı yıl içerisinde tevbih cezasını müstelzim yeni fiil ve harekette bulunanlara verilir. Odadan çıkarılanlar, çıkarma cezasının devam ettiği müddet zarfında oda hizmet ve yardımlarından istifade edemeyecekleri gibi bu müddet zarfında yapılacak oda seçimlerine de katılamazlar. Odadan çıkarma yıllık aidatın tahakkuk ve tahsiline mani teşkil etmez.” hükmü yer almıştır.
Türkiye Ziraat Odaları Kongre Yönetmeliği’nin 3. maddesinin 3. fıkrasında; “Birlik müfettişlerince yapılan teftiş ve inceleme sonunda; Oda ve oda malları aleyhine suç işlediği müfettiş raporu ile tespit olunan oda meclis ve yönetim kurulu üyelerine Kanunun 33 ve Nizamnamenin 43. maddeleri kapsamında fiiline uygun olarak Oda Meclisince odadan uzaklaştırma cezası verilir”, 4. fıkrasında; “Süresi ne olursa olsun odadan uzaklaştırma cezası alanlar ceza süresi içerisinde yapılacak seçimlere katılamazlar, varsa delegelikler düşer.”, 5. fıkrasında; “Disiplin cezası ile odadan uzaklaştırılan ve delegeliği düşen oda meclis ve yönetim kurulu asıl ve yedek üyelerinin üyelikleri de sona erer. Sona eren üyelerin yerine yedekleri göreve çağrılır.” kuralı yer almaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, Seydişehir Ziraat Odası Başkanlığı … tarih ve … sayılı yazısı ile Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nden, Odanın son yapılan genel kurulda ibra edilmediğinden teftiş talebinde bulunulduğu, ancak yapılan teftiş ve incelemede bazı hususların gözden kaçmış olabileceği, zira mükerrer işlenen dekontların tespit edildiği, bu yüzden kasa açığı bulunduğu ve bu nedenle oda ile ilgili olarak yeniden müfettiş marifetiyle inceleme yapılması talebinde bulunulduğu, bu yazılı talep üzerine Türkiye Ziraat Odalar Birliği Teftiş Kurulu Başkanlığının … tarih ve … sayılı yazıları Birlik Genel Sekreterliğinin 08/07/2013 tarihli oluru ile üç Birlik müfettişinin Seydişehir Ziraat Odasında teftiş ve inceleme yapmak üzere görevlendirildiği, 11/07/2013 – 16/12/2013 tarihleri arasında yapılan inceleme ve soruşturma sonrasında görevli müfettişlerce … tarih ve … sayılı kanuni soruşturma raporu ile … tarih ve … sayılı idari soruşturma raporunun tanzim edildiği, söz konusu raporların Türkiye Ziraat Odalar Birliği Yönetim Kurulu’nun 10/04/2014 tarihli toplantısında görüşülmesi neticesinde alınan 09 sayılı karar ile idari soruşturma raporunda öngörülen tedbirlerin alınmasına karar verildiği ve bu karar gereğince Seydişehir Ziraat Odası Başkanlığı’na … tarih ve … sayılı talimatın yazıldığı, bunun üzerine Seydişehir Ziraat Odası Meclisi’nin … tarih ve … sayılı toplantısında alınan karar ile; Seydişehir Ziraat Odası Yönetim Kurulu … olan davacının görevine son verilmesini gerektirir işlem ya da eyleminin bulunmadığı, yapılan işlemlerin Oda Meclisi kararlarına dayandığı kanaatine varılmış olsa da Türkiye Ziraat Odalar Birliği’nin … ve … sayılı yazıları dikkate alınarak yazı içeriğinde belirtilen Türkiye Ziraat Odaları Birliği Kongre Yönetmeliği’nin 3. maddesi uyarınca 3, 4 ve 5. maddeleri nazara alınarak 6964 sayılı yasanın 18. maddesinin 5. fıkrası uyarınca yönetim kurulu … olan davacının görevine son verilmesi ve bir ay süre ile odadan uzaklaştırılması yönünde karar alındığı ve bu işler üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmıştır.
Türkiye Ziraat Odaları Kongre Yönetmeliği’nin 3. maddesinin 3. fıkrasının iptali istemiyle açılan davada; Dairemizin 08/05/2019 tarih ve E:2016/79, K:2019/4346 sayılı kararı ile Ziraat odalarının üyeleri hakkında verilebilecek disiplin cezaları 6964 sayılı Kanun’da sayma suretiyle belirtilerek bu cezaların uygulanma şeklinin tüzükle belirleneceği düzenlendiğinden, Kanuna dayanılarak çıkarılan Nizamnamede, disiplin cezalarından uyarma, kınama ve odadan uzaklaştırma cezasının hangi hallerde verileceği düzenlenmiş ve aynı yıl içerisinde tevbih cezasını gerektiren bir fiil ve davranışta bulunmanın odadan uzaklaştırma cezasını gerektireceği belirtilmiş iken, “oda ve oda malları aleyhine suç işlediği müfettiş raporu ile tespit olunan oda meclis ve yönetim kurulu üyelerine” odadan uzaklaştırma cezası verileceğine ilişkin düzenleme yapılmadığı, dava konusu yönetmelik ile üst hukuk normu olan Kanun ve Nizamnamenin kapsam ve sınırlarını aşacak nitelikte Kanun ve Nizamnamede uzaklaştırma cezasını gerektiren fiiller arasında sayılmayan yeni bir düzenleme getirildiği ve Yönetmeliğin düzenlenme amacı ve içeriğinin disiplin hükümlerini düzenlemeye yönelik olmadığı da göz önüne alındığında, Yönetmeliğin hukuka aykırı düzenleme içerdiği gerekçesi ile iptaline karar verilmiş, Dairemiz kararı İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 02/07/2020 tarih ve E: 2019/2640 K:2020/1318 sayılı kararı ile onanmıştır.
İptal davalarının özelliği gereği; dava konusu idari işlemin, tesis edildiği tarihten geçerli olmak üzere hukuksal varlığına son verilmektedir. Böylece, hukuka aykırı olduğu belirlenmiş olan idari işlemin bütün sonuçları ile ortadan kaldırılarak hukuk düzeninin korunması amaçlanmıştır Bir başka anlatımla, iptal davaları ile idarenin hukuka aykırı tasarruflarda bulunması, kararlar alması önlenerek hukuka bağlılığı sağlanmaya çalışılmaktadır.
İptal davasının konusunu düzenleyici bir işlemin oluşturması halinde, verilen iptal kararının bu düzenleyici işleme dayalı olarak tesis edilen bireysel işlemler üzerinde benzer şekilde hukuki etki ve sonuç yaratması kaçınılmazdır. Dava konusu Odadan uzaklaştırma cezasının da bu açıklamaların ışığı altında değerlendirilmesi gerekmektedir.
Davacıya disiplin cezası verilmesinin dayanağı olan Türkiye Ziraat Odaları Kongre Yönetmeliği’nin 3/3. maddesinin hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle iptaline karar verilmiş olması karşısında, hukuka aykırılığı yargı kararı ile saptanmış düzenleyici işleme dayanılarak davacı hakkında tesis edilen bireysel işlemde de hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Öte yandan, davacı hakkında, hukuka aykırı bulunarak iptaline karar verilen Türkiye Ziraat Odaları Kongre Yönetmeliği’nin 3. maddesinin 3. fıkrası haricinde, davacının fiili Ziraat Odaları ve Ziraat Odaları Birliği Kanunu ve Ziraat Odaları ve Ziraat Odaları Birliği Tüzüğü’nün disiplin hükümlerinden birini ihlal ediyor ise ayrıca disiplin cezası tesis edilebileceğinde kuşku bulunmamaktadır.
İdare ve vergi mahkemeleri tarafından verilen kararların temyiz yolu ile incelenip bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinin 1. fıkrasında yazılı nedenlerin bulunmasına bağlıdır.
İdare Mahkemesince verilen karar ve dayandığı gerekçe usul ve kanuna uygun olup, bozulmasını gerektiren bir neden bulunmadığından, temyiz isteminin reddi ile anılan kararın yukarıda belirtilen açıklama ile onanmasına ve temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 23/12/2020 tarihinde oybirliği ile karar verildi.