Danıştay 8. Daire Başkanlığı 2016/11547 E. , 2020/4956 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2016/11547
Karar No : 2020/4956
Temyiz İsteminde Bulunan (Davacı) : … Bakanlığı … Kurumu
Vekili : Av. …
Karşı taraf (Davalı) : …İl Özel İdaresi
Vekili : Av. …
İstemin Özeti : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı Yasanın 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : İstemin reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : Dava, davacı kurumun Nevşehir Kozaklı Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi’nde 2011-2013 yılları arasında kullandığı jeotermal su tüketiminden dolayı 146.341,25 TL idare payını ödemesi istemine ilişkin yapılan … tarihli itirazın reddi ile anılan bedelin 7 gün içinde ödenmesinin gerektiğine ilişkin Nevşehir İl Özel İdaresi’nin … tarih ve … sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nin ‘İdare payı’ adlı 20. maddesinde ise,”(1) (Değişik cümle:RG-24/9/2013-28775) Jeotermal kaynakların konut, iş yeri, balıkçılık, sera, kaplıca, termal kür merkezi gibi, ısıtma ve diğer amaçlı doğrudan kullanıldığı alanlar ve/veya dolaylı olarak yararlanıldığı elektrik enerjisi üretimi, kuru buz, mineral tuz eldesi, kurutma, soğutma gibi durumlarda ruhsat sahibinin ve/veya sözleşmeler yoluyla kaynağı kullanan gerçek ve tüzel kişilere ait işletme ve tesislerin kaynaklarla ilgili bir önceki yılın gayrisafi hasılat bilançosunun mart ayı sonuna kadar idareye verilmesi zorunludur. (Ek cümle:RG-24/9/2013-28775) İdareye bildirilen gayrısafi hasılatın %1’i tutarında idare payı alınır…” kuralına yer verilmiştir.
5686 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nin 20. maddesine 24.09.2013 tarihinde eklenen ibareler ile jeotermal akışkanı sözleşmeler yoluyla kullananlardan da idare payı alınmasının öngörüldüğü belirtilmiştir.
Uyuşmazlıkta idare tarafından davacıdan idare payı istenilen dönem 2011-2013 yılları arasını kapsamaktadır. Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nde 24.09.2013 tarihinden önce akışkanı kullanan her işletmeden idare payı alınacağına ilişkin açık bir kural bulunmadığından, bu tarihe kadar davacının sözleşme vasıtasıyla kullandığı akışkan nedeniyle idare payı istenilmesinin yerinde olmadığı, ancak 24.09.2013 tarihinde Yönetmeliğin 20. maddesine eklenen değişikliklerle, sözleşme yoluyla kaynağı kullanan işletmelerden de idare payı alınması açıkça öngörüldüğünden, 24.09.2013 tarihinden 2013 yılı sonuna kadar olan dönem için, mükerrer ödemeye yer verilmemek suretiyle davacıdan idare payı alınması gerektiğinden, 2011-24.09.2013 tarihine kadar olan dönem için davacıdan istenilen idare payında hukuka uyarlık bulunmadığından iptaline, 24.09.2013 tarihinden 2013 yılı sonuna kadar olan dönem için davacıdan idare payı istenebileceği düşüncesiyle kararın kısmen gerekçeli onanması, kısmen bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava, davacı kurumun Nevşehir Kozaklı Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi’nde 2011-2013 yılları arasında kullandığı jeotermal su tüketiminden dolayı 146.341,25 TL idare payını ödemesi istemine ilişkin yapılan … tarihli itirazın reddi ile anılan bedelin 7 gün içinde ödenmesinin gerektiğine ilişkin Nevşehir İl Özel İdaresi’nin … tarih ve … sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince jeotermal kaynaklar, Devletin hüküm ve tasarrufunda olup tüm toplumun ortak malı niteliğinde olduğu, Kanun koyucu, jeotermal kaynaklarının işletilmesini il özel idarelerinin sorumluluğuna bıraktığı ve bunların, il özel idaresinden alınacak ruhsat karşılığında özel ya da tüzel kişilerce işletilmesine imkân tanıdığı, özel ya da tüzel kişilere verilen işletme hakkı karşılığında, bunlardan idare payı adı altında mali yükümlülük alınması öngörülerek, topluma ait olan jeotermal kaynakları işletme ayrıcalığına kavuşan kişilerin, bu faaliyetlerinden elde ettikleri kişisel yararın, bu yolla topluma pay edilmesinin sağlanması amaçlandığı, Kanunda, idare payını ve su kullanım bedelini ödemeyecek kurum ve tesislere ilişkin hiçbir istisna hükmün getirilmediği, akışkanı doğrudan ve/veya dolaylı kullanan tüm tesislerin idare payını ve su kullanım bedelini ödemesi gerektiği belirtilerek davanın reddine karar verilmiştir.
5686 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu’nun dava konusu işlem tesis edildiği tarihteki haliyle 10. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde, “İdare payı: Akışkanın doğrudan ve/veya dolaylı kullanıldığı tesislerin gayrisafi hasılatının % 1’i tutarında idare payı, her yıl Haziran ayı sonuna kadar idareye ödenir. Tahsil edilen tutarın beşte biri, idare tarafından, kaynağın bulunduğu belediye veya köy tüzel kişiliğine bir ay içerisinde ödenir.” şeklinde tanımlanmıştır.
Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nin ‘İdare payı’ adlı 20. maddesinde ise,
“(1) (Değişik cümle:RG-24/9/2013-28775) Jeotermal kaynakların konut, iş yeri, balıkçılık, sera, kaplıca, termal kür merkezi gibi, ısıtma ve diğer amaçlı doğrudan kullanıldığı alanlar ve/veya dolaylı olarak yararlanıldığı elektrik enerjisi üretimi, kuru buz, mineral tuz eldesi, kurutma, soğutma gibi durumlarda ruhsat sahibinin ve/veya sözleşmeler yoluyla kaynağı kullanan gerçek ve tüzel kişilere ait işletme ve tesislerin kaynaklarla ilgili bir önceki yılın gayrisafi hasılat bilançosunun mart ayı sonuna kadar idareye verilmesi zorunludur. (Ek cümle:RG-24/9/2013-28775) İdareye bildirilen gayrısafi hasılatın %1’i tutarında idare payı alınır. Bu pay, her yıl Haziran ayı sonuna kadar İdareye ödenir. Tahsil edilen tutarın beşte biri, kaynağın sınırları içinde bulunduğu belediye veya ilgili köy tüzel kişiliğine bir ay içinde İdare tarafından ödenir. Doğal mineralli sular ile Kanuna tabi gazların da doğrudan ve/veya dolaylı olarak kullanıldığı tesislerden elde edilen gayrisafi hâsılatın % 1’i tutarında idare payı alınır.
(2) Kanunun yürürlük tarihine kadar MTA adına tescil edilmiş jeotermal alanlar ile müracaatların başlama tarihine kadar MİGEM tarafından buluculuk belgesi verilerek MTA adına tescil edilen ve ilgili İdarece MTA adına arama ruhsatına bağlanan jeotermal alanların içerisinde gerçek veya tüzel kişiler adına doğal çıkış ve/veya kuyu bazında faaliyet yapılabileceğine dair hakların bulunmasından dolayı hukuki ve teknik nedenlerle MTA tarafından ihale edilememesi durumunda, bu alanlarda işletme yapan işletme ruhsatı sahipleri (Ek ibare:RG-24/9/2013-28775) ve/veya sözleşmeler yoluyla kaynağı kullanan gerçek ve tüzel kişiler tarafından işletme süresince ödenen İdare payının yarısı İdare tarafından MTA’ya ödenir.
(3) İdare payının belirtilen süre içerisinde ödenmemesi halinde teminat irat kaydedilerek iki aylık süre verilir. Bu süre sonuna kadar idare payı yatırılmaz ve teminat tamamlanmaz ise faaliyetler durdurulur. İdare payının yatırılmadığı ve teminat tamamlanmadığı sürece faaliyet durdurma kararı kaldırılmaz.
(4) (Ek:RG-24/9/2013-28775) İdare payını ödemeyen sözleşmeli kullanıcının su kullanımına ilişkin faaliyeti idarece durdurulur.” kuralına yer verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, davalı İl Özel İdaresince … tarihli yazıyla, Nevşehir Kamu Hastaneleri Genel Sekreterliği’nden, Nevşehir Kozaklı Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi’nde kullanılan jeotermal su tüketiminden dolayı, Nevşehir Kamu Hastaneleri Genel Sekreterliği’nden, kullanılan akışkanın %1 oranında idare payının ödenmesi gerektiği, 146.341,25.-TL’nin 7 gün içinde idare hesabına ödenmesinin istenildiği, bu işleme karşı davacı kurum tarafından … tarihinde yapılan itirazın, Nevşehir İl Özel İdaresi’nin … tarihli …sayılı işlemiyle reddi ile istenilen bedelin 7 gün içinde ödenmesinin istenilmesi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Olayda, davacıdan … tarihli davalı idare yazısıyla idare payı ödenmesinin istenilmesi üzerine, Nevşehir Kamu Hastaneleri Genel Sekreterliği’nin … tarihli yazısıyla, Kozaklı Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesinin mali açıdan Nevşehir Devlet Hastanesine bağlı olduğu, Nevşehir Devlet Hastanesi adına kayıtlı … sayılı jeotermal kaynak kuyusu ile Kozaklı Fizik Tedavi Rehabilitasyon Hastanesi arasında herhangi bir su transfer tesisatı mevcut olmadığı, Kozaklı Hastanesinde gerçekleştirilen fizik tedavi sağlık hizmeti için kullanılan sıcak suyun Nevşehir Belediyesinin %99,9 hisse ortağı olan … A.Ş ile imzalanan birim fiyat sözleşmesi ile bedeli karşılığında anılan şirketten temin edildiği, bu kullanım bedellerinin anılan şirkete ödendiği, Nevşehir Devlet hastanesi adına kayıtlı … numaralı jeotermal kaynak kuyusundan herhangi bir kullanımları olmadığından, konunun idarece tekrardan incelenmesinin istenildiği, Nevşehir İl Özel İdaresi’nin … tarih ve … sayılı işleminde bahsi geçen İl Encümeni’nin … tarihli ve … sayılı kararı ile hastanenin ruhsatlı jeotermal kuyusunun halen … tarafından dağıtım merkezine isale edildiği, ihtiyaç oldukça merkezi dağıtım için kullanıldığının belirlendiği, ayrıca Nevşehir Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliğinin … sayılı kuyu için yıllık faaliyet raporlarını ve kuyunun kullanımlarında olduğu yönünde düzenli verdiği, bu nedenle Kozaklı Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi’nin ruhsatlı kuyusunun doğrudan kendisince kullanılmaması yanında dolaylı olarak kullandığı, ruhsatı olmadan dahi söz konusu kullanımının dolaylı kullanım kapsamında kalacağı bu kullanım şeklinin kanunda tanımlanan dolaylı kullanım tanımına uyduğundan bahisle itirazın reddedildiği görülmüştür.
Uyuşmazlıkta Yönetmeliğe 24.09.2013 tarihinde eklenen değişiklerle jeotermal akışkanı sözleşmeler yoluyla kaynağı kullanan gerçek ve tüzel kişilere ait işletme ve tesislerden de gayrisafi hasılatının %1 oranında idare payı alınacağının düzenlendiği görülmekle birlikte, uygulamada hem akışkanı doğrudan kullanan ruhsat sahibinden hem de davacı gibi sözleşme vasıtasıyla bedelini ödeyerek dolaylı kullananlardan idare payı tahsil edileceğinden, işletme ruhsatına sahip şirketten alınacak idare payı miktarından, davacının aynı akışkanı kullanması nedeniyle ödeyeceği idare payı miktarı çıkarılarak aynı akışkan nedeniyle mükerrer ödeme yapılmasının önüne geçilmek suretiyle ödeme yapılması gerektiğinden, Mahkeme kararının açıklanan gerekçe ile onanması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, davacının temyiz isteminin reddiyle … İdare Mahkemesince verilen ve hüküm fıkrası itibariyle hukuka uygun bulunan kararın yukarıda belirtilen gerekçeyle onanmasına temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 05/11/2020 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.
KARŞI OY :
(X)- Dava, davacı kurumun Nevşehir Kozaklı Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi’nde 2011-2013 yılları arasında kullandığı jeotermal su tüketiminden dolayı 146.341,25 TL idare payını ödemesi istemine ilişkin yapılan … tarihli itirazın reddi ile anılan bedelin 7 gün içinde ödenmesinin gerektiğine ilişkin Nevşehir İl Özel İdaresi’nin … tarih ve … sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince jeotermal kaynaklar, Devletin hüküm ve tasarrufunda olup tüm toplumun ortak malı niteliğinde olduğu, Kanun koyucu, jeotermal kaynaklarının işletilmesini il özel idarelerinin sorumluluğuna bıraktığı ve bunların, il özel idaresinden alınacak ruhsat karşılığında özel ya da tüzel kişilerce işletilmesine imkân tanıdığı, özel ya da tüzel kişilere verilen işletme hakkı karşılığında, bunlardan idare payı adı altında mali yükümlülük alınması öngörülerek, topluma ait olan jeotermal kaynakları işletme ayrıcalığına kavuşan kişilerin, bu faaliyetlerinden elde ettikleri kişisel yararın, bu yolla topluma pay edilmesinin sağlanması amaçlandığı, Kanunda, idare payını ve su kullanım bedelini ödemeyecek kurum ve tesislere ilişkin hiçbir istisna hükmün getirilmediği, akışkanı doğrudan ve/veya dolaylı kullanan tüm tesislerin idare payını ve su kullanım bedelini ödemesi gerektiği belirtilerek davanın reddine karar verilmiştir.
5686 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu’nun dava konusu işlem tesis edildiği tarihteki haliyle 10. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde, “İdare payı: Akışkanın doğrudan ve/veya dolaylı kullanıldığı tesislerin gayrisafi hasılatının % 1’i tutarında idare payı, her yıl Haziran ayı sonuna kadar idareye ödenir. Tahsil edilen tutarın beşte biri, idare tarafından, kaynağın bulunduğu belediye veya köy tüzel kişiliğine bir ay içerisinde ödenir.” şeklinde tanımlanmıştır.
Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nin ‘İdare payı’ adlı 20. maddesinde ise,”(1) (Değişik cümle:RG-24/9/2013-28775) Jeotermal kaynakların konut, iş yeri, balıkçılık, sera, kaplıca, termal kür merkezi gibi, ısıtma ve diğer amaçlı doğrudan kullanıldığı alanlar ve/veya dolaylı olarak yararlanıldığı elektrik enerjisi üretimi, kuru buz, mineral tuz eldesi, kurutma, soğutma gibi durumlarda ruhsat sahibinin ve/veya sözleşmeler yoluyla kaynağı kullanan gerçek ve tüzel kişilere ait işletme ve tesislerin kaynaklarla ilgili bir önceki yılın gayrisafi hasılat bilançosunun mart ayı sonuna kadar idareye verilmesi zorunludur. (Ek cümle:RG-24/9/2013-28775) İdareye bildirilen gayrısafi hasılatın %1’i tutarında idare payı alınır. Bu pay, her yıl Haziran ayı sonuna kadar İdareye ödenir. Tahsil edilen tutarın beşte biri, kaynağın sınırları içinde bulunduğu belediye veya ilgili köy tüzel kişiliğine bir ay içinde İdare tarafından ödenir. Doğal mineralli sular ile Kanuna tabi gazların da doğrudan ve/veya dolaylı olarak kullanıldığı tesislerden elde edilen gayrisafi hâsılatın % 1’i tutarında idare payı alınır.” şeklinde düzenlenmiştir.
Uyuşmazlıkta idare tarafından davacıdan idare payı istenilen dönem 2011-2013 yılları arasını kapsamaktadır. Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nde 24.09.2013 tarihinden önce akışkanı kullanan her işletmeden idare payı alınacağına ilişkin açık bir kural bulunmadığından bu tarihe kadar davacının sözleşme vasıtasıyla kullandığı akışkan nedeniyle idare payı istenilmesinin yerinde olmadığı, ancak 24.09.2013 tarihinde Yönetmeliğin 20. maddesine eklenen değişikliklerle, sözleşme yoluyla kaynağı kullanan işletmelerden de idare payı alınması açıkça öngörüldüğünden, 24.09.2013 tarihinden 2013 yılı sonuna kadar olan dönem için, mükerrer ödemeye yer verilmemek suretiyle davacıdan idare payı alınması gerektiği sonucuna ulaşılarak, 2011-2013 döneminin tamamı için mükerrer ödemeye yer verilmemek koşuluyla davacıdan idare payı alınmasını gerekmektedir.
Bu durumda 2011- 24.09.2013 tarihine kadar olan dönem için davacıdan idare payı istenilmesinin dayanağı olmadığından Mahkeme kararın bu kısmının bozulması gerektiği, 24.09.2013 tarihinden 2013 yılı sonuna kadar olan dönem için mükerrer ödemeye yer verilmemek koşuluyla davacıdan idare payı istenebileceğinden, Mahkeme kararının bu kısmının belirtilen gerekçe ile onanması gerektiği düşüncesiyle 2011-2013 döneminin tamamı için (mükerrer ödemeye yer vermemek koşuluyla) idare payı alınmasını hukuka uygun bulan çoğunluk kararına katılmıyoruz.