Danıştay 8. Daire Başkanlığı         2015/2348 E.  ,  2020/3938 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2015/2348
Karar No : 2020/3938

DAVACI : …
VEKİLİ : Av. …

DAVALILAR : 1- … Birliği
VEKİLİ : Av. …
2- … Odası
DAVANIN KONUSU :
1. Elektrik – Elektronik Mühendisi olan davacı tarafından, 6 ay “meslekten men” cezası ile cezalandırılmasına ilişkin işlem ve bu cezanın dayanağı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası En Az Ücret ve Mesleki Denetim Uygulama Esasları Yönetmeliği’nin 6. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi, 7. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi, 10. maddesinin 1. fıkrasının (a) ve (d) bentleri ile (g) bendinin 1, 2, 3, 4, 5, 6 numaralı alt bentleri, (ğ) bendi ve 11. maddesi ile,
2. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası Serbest Müşavir Mühendislik Hizmetleri Yönetmeliği’nin 8. maddesinin 1. fıkrasının (m), (n) bentleri ile 9. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendi, (dava dilekçesinde 8. maddenin 1. fıkrasının (e) bendinin iptali istenilmişse de, iptali istenilen düzenlemenin 9. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendi olduğu anlaşıldığından uyuşmazlık anılan madde çerçevesinde incelenmiştir.) 12. maddesinin 1. fıkrasının (b), (c) ve (d) bentlerinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
6495 sayılı Kanun’la değişik 3194 sayılı Kanun’un 8. maddesinin (ı) bendi uyarınca, odaların vize denetimi yapmasının yasaklanması nedeniyle ilgili kurumlara projelerini ibraz etmediği için disiplin cezası aldığı, oda tarafından ne bu Kanun değişikliğinden önce ne de sonrasında herhangi bir denetim yapılmadığı, bu işlemin yalnızca vize karşılığı para almaktan ibaret olup bir dakika sürdüğü, 3194 sayılı Kanunun 8. maddesinin (ı) bendi başta olmak üzere, Yapı Denetimi Hakkında Kanun, Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği vb. birçok mevzuatta projelerin onaylanmak üzere odalara sunulmasına gerek olmadığının hüküm altına alındığı, dava konusu düzenleyici işlemlerin, meslek odalarının kuruluş amacının belirlendiği 6235 sayılı Kanun’a aykırı olduğu, düzenlemelerin amacının üyelerden mesleki denetim adı altında ücret almak olduğu ileri sürülmektedir.

DAVALI … ODALARI BİRLİĞİ’NİN SAVUNMASI :
Öncelikle, usule ilişkin olarak, davanın süresinde açılmadığı; esasa ilişkin olarak, meslek odasının üyeleri üzerindeki gözetim ve denetim yetkisini içeren düzenlemelerde değişiklik olmadığı, 3194 sayılı Kanunda meslek odalarına herhangi bir görev ve yetki verilmediği, bu Kanundaki ilgili idarelerin belediye ve valilikler olduğu, Kanunda yer alan yapılaşma süreciyle ilgili hiçbir aşamada meslek odalarının onay, kabul, vize ya da izin görevleri bulunmadığından, Kanun’un 8. maddesine eklenen (ı) bendinin de anılan idareler için yükümlülük getirdiği, odalara ilişkin olmadığı savunulmaktadır.

DAVALI … ODASI’NIN SAVUNMASI :
Odanın kamu kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşu olarak, kendisine Kanunla verilen kamusal nitelikli görevleri yerine getirdiği, bu görevleri yerine getirebilmek için yapılan işlem ya da hizmetler karşılığında belirli bir ücret alındığı, odanın bir ticari kuruluş olmayıp kar ya da gelir amaçlı işlem tesis etmediği, gelir ve giderlerin bütçe esasına göre oluşturulduğu, projelerin içerik denetimi ile mesleki denetimin birbirine karıştırıldığı, projelerin ilgili idarelere sunulurken aranacak belgelerde bürokrasinin azaltılması için düzenlemeler yapıldığı, örneğin, sicil durum belgesi yerine sicil durum taahhütnamesi getirildiği, oda kayıt belgesi istenilmesinin de yürürlükten kalktığı, ancak bu durumun oda üyesi olmadan proje yapılabileceği anlamına gelmediği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası En Az Ücret ve Mesleki Denetim Uygulama Esasları Yönetmeliği’nin 10. maddesinin 1. fıkrasının (ğ) bendinde yer alan “…ülke ekonomisine ve şartlarına uygun olarak…” ibaresi yönünden karar verilmesine yer olmadığı, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası Serbest Müşavir Mühendislik Hizmetleri Yönetmeliği’nin 8. maddesinin 1. fıkrasının (n) bendinin iptali, diğer düzenleyici maddeler ve bireysel işlem yönünden davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava, TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası’na kayıtlı elektrik mühendisi olarak faaliyet gösteren davacının 6 ay süreyle serbest meslek uygulamasından men cezası ile cezalandırılmasına ilişkin … günlü, … nolu TMMOB Yüksek Onur Kurulunun kararı ile Türk Mühendis Ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası En Az Ücret Ve Mesleki Denetim Uygulama Esasları Yönetmeliği’nin 6. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinin, 7. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinin, 10. maddesinin 1. fıkrasının (a), (d) bendleri ve (g) bendinin 1., 2., 3., 4., 5., 6. alt bentleri ile (ğ) bendinin ve 11. maddesinin; EMO Serbest Müşavir Mühendislik Hizmetleri Yönetmeliği’nin 8. maddesinin (m) ve (n) fıkralarının, 9. maddesinin (e) fıkrası ile 12. maddesinin (b), (c) ve (d) fıkralarının iptali istemiyle açılmıştır.
Anayasanın, “Yönetmelikler”, başlıklı 124. maddesinde; Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzelkişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabileceği, “Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları”, başlıklı 135. maddesinde de; kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşlarının, belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzel kişilikleri olduğu, hükmüne yer verilmiştir.
6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu’nun 2. maddesinde; bütün mühendis ve mimarları ihtisas kollarına ayırmak ve her kol için bir oda kurulmasına karar vermek; bu suretle aynı ihtisasa mensup meslek mensuplarını bir Odanın bünyesinde toplamak; merkezde idare heyeti, haysiyet divanı ve murakıplar gibi görevlilere yetecek kadar üyesi bulunmayan Odanın merkezini, Umumi Heyetin belirleyeceği yerde açmak; mühendislik ve mimarlık mesleği mensuplarının, müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleriyle ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplinini ve ahlakını korumak için gerekli gördüğü bütün teşebbüs ve faaliyetlerde bulunmak; meslek ve menfaatleriyle ilgili işlerde resmi makamlarla işbirliği yaparak gerekli yardımlarda ve tekliflerde bulunmak, meslekle ilgili bütün mevzuatı, normları, fenni şartnameleri incelemek ve bunlar hakkındaki görüş ve düşünceleri ilgililere bildirmek Birliğin kuruluş amaçları arasında sayılmıştır.
6235 sayılı Kanunun 33. maddesinde; “Türkiye’de mühendislik ve mimarlık meslekleri mensupları mesleklerinin icrasını iktiza ettiren işlerle meşgul olabilmeleri ve mesleki tedrisat yapabilmeleri için ihdisasına uygun bir odaya kaydolmak ve azalık vasfını muhafaza etmek mecburiyetindedirler. Kamu Kurumu ve Kuruluşları ile İktisadi Devlet Teşekkülleri ve Kamu İktisadi Kuruluşlarında asli ve sürekli olarak çalışan mühendislik ve mimarlık meslekleri mensuplarının meslek ve ihtisaslarıyla ilgili odaya girmeleri isteklerine bağlıdır. Ancak bunlar görevlerinin gereği olan işleri yaparken, mesleki bakımdan, Odaya kayıtlı meslektaşlarının yetkileriyle haklarına sahip ve onların ödevleriyle yükümlüdürler. Bu konuda Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları ile ilgili hükümler saklıdır.” hükmü yer almaktadır.
6235 sayılı Kanunun 39. maddesinde yer alan, “Bu Kanun hükümleri müteşebbis heyetlerce ihzar ve Birlik Umumi Heyetince tasvip edilecek bir talimatname ile tatbik olunur.” hükmü temel alınarak yürürlüğe konulan Türk Mühendis Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliği’nin 7. maddesinde; a) Günün gereklerine, koşullarına ve olanaklarına uygun olarak üyelerinin sorunlarını çözmek için çalışmak, mesleğin üye toplum ve ülke yararlarına göre uygulanması ve geliştirilmesi için gerekli çabaları göstermek, diğer meslek Odaları, üyeleri ve halkla ilişkilerinde dürüstlüğü ve ahlakı korumak, uzmanlık alanında ülke çıkarlarına uygun politikalar üreterek bunları savunmak, kamuoyu oluşturmak, ilgilileri uyarmak, d) Üyelerin hak ve yetkilerini korumak, üyeler arası dayanışmayı sağlamak, haksız rekabeti önlemek için gerekli gördüğü tüm girişim ve etkinliklerde bulunmak, Elektrik Mühendisleri Odası’nın amaçları arasında sayılmıştır.
TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası En Az Ücret ve Mesleki Denetim Uygulama Esasları Yönetmeliği, Elektrik Mühendisleri Odasınca elektrik mühendisliği hizmetleri için en az ücret belirlenmesi ve bu hizmetlerin denetimine ilişkin usul ve esasları düzenlemektedir.
Yönetmeliğin iptali istenilen maddelerine gelince;
6. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde; “En az ücret tanımları her yıl Oda Sürekli SMM Komisyonu tarafından belirlenir ve Oda Yönetim Kurulu kararı ile son şekli verilerek yayımlanır. En az ücret tanımlarında belirtilmeyen hizmetlerin bedellerinin belirlenmesinde Oda Yönetim Kurulu yetkilidir. Bu hizmetler bu tarifedeki ücretlerin altında yapılamaz. En az ücretlere Katma Değer Vergisi (KDV) dâhil değildir. KDV tutarı fatura veya serbest meslek makbuzunda belirtilerek ayrıca tahsil edilir.” düzenlemesi,
7. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde; “Mesleğinin uygulanmasında Oda üyesi, toplum içinde meslek topluluğunun temsilcisi durumundadır ve yürürlükteki mühendislik ile ilgili tüm mevzuat, şartname ve standartlar ile mesleğinin uygulanmasına ilişkin Oda Yönetim Kurulu kararlarına uymak ve mühendislik hizmetini Odanın mesleki denetimine sunmak zorundadır.” düzenlemesi,
10. Maddesinde; “(1) Mesleki denetim aşağıdaki esaslar çerçevesinde yerine getirilir:
a) Odanın mesleki denetim yapmaya yetkili birimleri, mesleki denetimi kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu olan Elektrik Mühendisleri Odasının tüzel kişiliği adına yaparlar.
b) Tüm projeler, projenin uygulanacağı yerdeki Oda birimi tarafından ya da SMM’nin kayıtlı olduğu Oda birimi tarafından denetlenir.
c) Oda birimi tarafından projenin daha önceden mesleki denetim yapılıp yapılmadığı kontrol edilir. Yapı ve tesis SMM’nin kayıtlı olduğu Oda birimi dışında ise yapının bulunduğu Oda birimi tarafından bu kontrolün yapılması sağlanır.
ç) Oda birimleri mesleki denetim için gelen EMH’yi en geç 3 iş günü içinde inceler, mevcut mevzuata ve standartlara aykırı bir durumu yoksa mesleki denetim işlemini sonuçlandırır.
d) Oda Yönetim Kurulu’nun belirlediği tanımlama üzerinden, mesleki denetim hizmetinin karşılığı olarak önceden belirlenmiş maktu bir mesleki denetim bedeli alınır.
e) Serbest mühendislik hizmetlerine ilişkin, en az ücret tanımlarına uygun olarak düzenlenmiş serbest meslek makbuzu ya da fatura, en geç sözleşme gereği yapılan hizmetin tamamlanmasından sonra veya ilgili idare tarafından projenin onaylanmasından sonra Oda’ya sunulur.
f) Ruhsatın yenilenmesi nedeniyle tekrar mesleki denetime getirilen ve projede yapılan değişiklik alan veya güç açısından %20’den fazla olmayan yapı projeleri için ayrı bir sicil durum belgesi düzenlenir.
g) İlgili Oda biriminde hizmete ait bilgiler, mesleki denetim kayıt defterine veya elektronik ortamdaki sisteme kaydedilir. SMM dosyası açılarak aşağıdaki işlemler yapılır;
1) Mesleki denetimde EM’nin Oda üyelik kaydının devam edip etmediği ve kısıtlılığının olup olmadığı, imzasının doğruluğu, EM; SMM ise yıl içinde bürosunun tescilini yapıp yapmadığı, kesilen faturanın veya serbest meslek makbuzunun en az ücret tanımlarına uygunluğu, hizmet sözleşmesinin taraflarca imzalanmış aslı, SMM değilse hizmet ürettiği kurum veya kuruluşla olan bağlantısı incelenir. Ancak bu, mesleki denetim yapılan EMH’yi onaylama anlamını taşımaz.
2) Mesleki denetim bedeline ait Oda gelir makbuzu düzenlenerek mühendise verilir. Makbuz tarihi, numarası ve mesleki denetim bedeli ile projeye veya hizmete ait bilgiler mesleki denetim kayıt defterine veya elektronik ortamdaki sisteme kaydedilir. Mesleki denetim koşullarını sağlayan SMM’ye sicil durum belgesi veya hizmete ait tescil belgesi düzenlenir.
3) Üretilen hizmetin Oda tarafından denetlenmesi sonucunda bulunan eksikler kontrol formuna yazılarak bir sureti proje üzerinde mühendisine verilecek, ikinci sureti ise SMM dosyasına konulacaktır. Tespit edilen eksikliklerin giderilmesinden sonra proje, kontrol formu ile birlikte tekrar Odaya denetim için sunulacak ve mesleki denetimi sonuçlandırılacaktır.
4) Mesleki denetimi yapılan doküman ve Oda tarafından istenmiş olan evraklar, mühendisine iade edilir.
5) Mesleki denetim işlemi SMM’nin kayıtlı olduğu yer dışındaki Oda birimi tarafından yapılmış ise, SMM’nin açılan dosyasının bir sureti Oda birimi tarafından SMM’nin kayıtlı olduğu Oda birimine gönderilir. SMM’nin kayıtlı olduğu Oda birimine farklı bir Oda biriminde bulunan yapı-tesise ait EMH’yi sunması durumunda SMM’nin bu hizmet için açılan dosyasının bir sureti tesisin bulunduğu Oda birimine gönderilir.
6) Mesleki denetim yapılan hizmetlere ait serbest meslek makbuzu veya faturalar her yıl en geç Aralık ayı içinde ilgili Oda birimleri tarafından bu Yönetmelik çerçevesinde kontrol edilecektir.
ğ) Oda tarafından mesleki denetimi yapılacak hizmetin, bir mühendis tarafından yapıldığı göz önünde bulundurularak hizmetin içeriğine müdahale edilmez. Ancak, hizmetin mevcut mevzuata ve standartlara, ülke ekonomisine ve şartlarına uygun olarak yapılıp yapılmadığına bakılıp gerektiğinde Oda tarafından projenin düzeltilmesi istenebilir.
h) Herhangi bir kamu kurumunun birim fiyatları üzerinden keşif çıkarılarak ya da teklif alma usulü ile yapılan resmi ihaleli işlerde, sözleşmenin aslı veya noterce onaylı örneği SMM tarafından Oda birimine verilir. Bu EMH’nin bedeli ihale bedeli üzerinden değerlendirilir. Sözleşmede EMH’ye ait bedel ayrı olarak belirtilmişse EMH bedeli bu bedel üzerinden, ihale bedeli diğer mimarlık mühendislik hizmetlerini de kapsaması halinde ise EMH bedeli 6 ncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan formüle göre hesaplanır.
ı) Kurum ve kuruluşlarda ücretli olarak tam gün çalışan EM’ler bu durumlarını belgelendirmek koşuluyla çalıştığı kurum veya kuruluşa ait yapı veya tesislerin EMH’yi sözleşmesiz olarak yapabilecek ve Oda birimi tarafından sözleşme ve ücretlerin ödenmesine ilişkin koşullar aranmaksızın ürettikleri EMH’yi mesleki denetime tabi tutulacaktır.
i) EM aynı zamanda işin sahibi ise, bunu belgelendirmesi durumunda sözleşme ve ücretlerin ödenmesine ilişkin koşullar aranmaksızın EMH’i mesleki denetim uygulama esaslarına göre değerlendirilecektir. EM, tip sözleşmedeki mali hükümler dışındaki bütün hükümlere aynen uyacaktır.
j) Bir hizmetin, sözleşmesini imza etmiş mühendis tarafından yapılıp bitirilmemesi halinde, bu sözleşmeye imza koyan mühendisin yazılı izni olmaksızın aynı iş başka bir mühendis tarafından yapılamaz. Ancak, bu durumun, mühendisin kendi kusurundan kaynaklandığına ilgili Oda birimi tarafından yapılacak inceleme sonucunda ilk mühendisin izninin aranması konusunda Oda birimi yetkilidir.
k) Yapı projelerinde değişiklik projeleri kesin projeyi hazırlayanlar tarafından yapılır ve kesin proje sorumlusunun yazılı izni olmadan başka bir SMM tarafından değişiklik projesi hazırlanamaz. Kesin proje sorumlusunun SMM hizmeti yürütmemesi, vefat etmesi veya Oda kayıtlarındaki tebligat adresine ulaşılamaması durumunda değişiklik projesi başka bir SMM tarafından hazırlanabilir. Ancak anlaşmazlıklar durumunda Oda yetkilidir.” düzenlemesi,
11. maddesinde; “Mesleki denetim işlemlerinde ve en az ücretlerin belirlenmesinde karşılaşılabilecek diğer hususlar ve sorunlar, Oda Sürekli SMM Komisyonu’nun önerisi ve Oda Yönetim Kurulu kararı ile çözümlenir.” düzenlemesi yer almaktadır.
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası Serbest Müşavir Mühendislik Hizmetleri Yönetmeliği, 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu hükümleri ile Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliği hükümleri uyarınca serbest çalışan ve odaya kayıtlı tüm mühendislik dallarına ait meslek alanlarında … kişi ve kuruluşların mesleki etkinliklerinin ve bu mühendislik dallarına ait meslek alanlarının Elektrik Mühendisleri Odası tarafından denetlenmesi, … ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla çıkarılmıştır.
Yönetmeliğin, iptali istenilen 8. maddesinin (m) ve (n) fıkraları;
m) Tescile esas bilgi ve belgelerin EMO’ya verilmesinde, gerçeğe aykırı beyanda bulundukları saptanan, Tescil Belgesi üzerinde her hangi bir değişiklik yapan, tescile esas koşullarda meydana gelen değişiklikleri bir ay içerisinde EMO’ya bildirmeyen, SMM hizmetlerini yürütürken bu Yönetmelik hükümlerine, en az ücret tanımlarına ve mesleki denetim esaslarına uymadıkları belirlenen kişi ve kuruluşlar hakkında TMMOB Disiplin Yönetmeliği uygulanır.
n) Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliği ve yönetmeliklerine uyacağına dair verdiği taahhütnameye aykırı davranan SMM’ler hakkında yapılacak idari soruşturma sonucuna göre SMM-BT belgelerinin iptaline EMO Yönetim Kurulu tarafından karar verilir.
9. maddesinin (e) fıkrası;
e) Başvuru formunu doğru ve eksiksiz doldurarak, imzalaması, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası Ana Yönetmelik ve yönetmeliklerine uyacağına dair taahhütname vermesi,
12. maddesinin (b), (c) ve (d) fıkraları;
b-SMM ve Tescilli Büro: bu Yönetmelik kapsamına giren tüm işlerinde ve yapacağı hizmet sözleşmelerinde mesleki esaslar, ülke ve meslektaş yararları doğrultusunda, geçerli kanunlar ve borçlar hukuku çerçevesinde, iyi niyet kurallarına uygun davranarak, ilgili konularda yürürlüğe konulmuş EMO şartnamelerine, tip projelerine ve EMO tarafından belirlenmiş en az ücret tanımlarına uyacaktır.
c-SMM ve Tescilli Büro; bu Yönetmelik kapsamına giren tüm işlerinde ve yapacağı mühendislik hizmetlerinde bu Yönetmeliğin 1 inci maddesindeki hüküm gereği, ilgili kişi, idare ve onay makamınca istensin istenmesin mesleki esaslar ile ülke meslektaş yararlarının gözetilmesi, üretilen hizmetlerin EMO standartları, Ana Yönetmelik ve Yönetmelikleri ile ülkemizde geçerli diğer standartlar, Yönetmelikler ve esaslara uygunluğunun sağlanması, EMO tarafından belirlenen mühendislik hizmetleri en az ücretlerinin uygulanması ve meslektaşlar arasındaki haksız rekabetin önlenmesi amaçlarına uyacaktır.
d-SMM ve Tescilli Bürolar, SMM Hizmetlerini denetim için bağlı bulundukları EMO birimlerine sunarken, hizmetin türünü gözönüne alacak ve EMO Yönetim Kurulu tarafından istenilmesi kararlaştırılan diğer belgeler ile,
1-SMM hizmetini belirten ya da hizmet ürünü proje, sözleşme ve benzeri dökümanları,
2-İşveren ve SMM-Tescilli Büro arasında imzalanmış, varsa Oda tarafından hazırlanmış örneğine uygun sözleşmeyi,
3-… serbest meslek makbuzu ya da faturayı,
ilgili EMO birimine vermekle yükümlü olacaklardır.
düzenlemesi yer almaktadır.
Dava konusu Türk Mühendis Ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası En Az Ücret Ve Mesleki Denetim Uygulama Esasları Yönetmeliği’nin 6. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinin, 7. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinin, 10. maddesinin 1. fıkrasının (a), (d) bendleri ve (g) bendinin 1., 2., 3., 4., 5., 6. alt bentleri ile ”… Ülke ekonomisine ve şartlarına uygun olarak …” ibaresi hariç (ğ) bendinin ve 11. maddesinin iptali istemi hakkında:
Anayasa ve yasa kuralları uyarınca meslek odalarının; gerek üyelerinin gerekse de soyut olarak mesleğin onurunu ve mesleki disiplini korumak, mesleğin gelişimini sağlamak, mesleğin icrasında uyulacak ilke ve kuralları saptamak hususlarında görev ve yetki sahibi olduğu tartışmasızdır.
6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu’nun 2. maddesinin (b) fıkrası uyarınca, meslek odaları, meslek mensuplarının, müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin yerel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak üzere meslek disiplinini ve ahlakını korumak için gerekli gördüğü bir takım kurallar koyabilir. Bu bağlamda, meslek odasınca meslek mensuplarına yönelik mesleki denetim yetkisinin sınırlarının belirlenmesi gerekmektedir. Bu denetimin meslek mensubunun sunduğu hizmetin içeriğinin denetlenmesi yahut meslek mensubunun yeterliliğinin denetlenmesi niteliğinde olmaması, meslek mensubunca bulundurulması gerekli bazı belge ve bilgilerin bulundurulup bulundurulmadığı, meslek mensubunun Oda üyelik kaydının bulunup bulunmadığı, kısıtlılığının olup olmadığı, bürosunun tescilini yaptırıp yaptırmadığı gibi mesleki disiplini sağlamaya yönelik şekli bir denetim niteliğinde olması gerektiği sonucuna varılmaktadır.
Anılan Yönetmelik maddeleri ile getirilen denetimin bir içerik denetimi olmayıp, şekli nitelikte bir denetim olduğu; meslek odası tarafından belirlenen ücretlerin miktarına yönelik hukuka aykırılık iddialarının ise, bu dava kapsamında değil bu ücretlerin belirlendiği diğer düzenleyici işlemlere karşı açılacak davalarda ileri sürülmesi gerektiği hususu dikkate alındığında, elektrik mühendisliği hizmetinin gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının haklarını korumak, haksız rekabeti önlemek, mühendis ile işveren arasındaki ilişkilerin düzenlemek amacı ile çıkarılan dava konusu, Yönetmelik maddelerinde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
Öte yandan, Davacı, 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 8/ı maddesinde, harita, plan, etüt ve projelerin; idare ve ilgili kanunlarında açıkca belirtilen yetkili kuruluşlar dışında meslek odaları dahil başka bir kurum veya kuruluşun vize veya onayına tabi tutulamayacağının hükme bağlandığını ileri sürmekte ise de; İmar Kanunu’nun belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve dışında kalan yerlerde yapılacak planlar ile inşa edilecek resmi ve özel bütün yapıları kapsaması, özel kanun niteliğinde olan 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanununda bu yönde bir hüküm bulunmaması karşısında bu iddiası yerinde görülmemiştir.
Dava konusu Yönetmeliğin 10. Maddesinin 1. fıkrasının (ğ) bendinin ”… ülke ekonomisine ve şartlarına uygun olarak …” ibaresi bakımından iptali istemi hakkında:
Oda tarafından mesleki denetimi yapılacak hizmetin içeriğine müdahale edilemeyeceği kurala bağlanmıştır. Bu denetim sırasında odanın hizmetin mevcut mevzuat ve standartlara uygunluğu yönünden bir denetleme yapılabileceğinde kuşku bulunmamaktadır. Ancak, meslek odasının projenin ülke ekonomisine ve şartlarına uygun olarak yapılıp yapılmadığı yönünden yapacağı bir değerlendirme hizmetin içeriğinin denetlenmesi niteliğine bürünebilecektir. Meslek örgütü olan bir kurum, mesleki unvanını almış mensubunun yeterliliğini ve meslek mensubunun sunduğu hizmetin içeriğini denetleyemeyecek olup, dava konusu Yönetmeliğin 10. maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendindeki “… ülke ekonomisine ve şartlarına …” ibaresi ile yalnızca şekli nitelikte bir denetim olması gereken mesleki denetimin sınırları aşılarak meslek odasınca, meslek mensubunun oda denetimine sunduğu hizmetin içeriğinin denetlenmesini öngördüğünden, mesleki denetimin niteliği ile bağdaşmamakta ve hukuka aykırılık teşkil etmektedir.
Bu nedenle anılan bendin, ”… ülke ekonomisine ve şartlarına uygun olarak …” ibaresinin iptali gerektiği düşünülmektedir.
Dava konusu EMO Serbest Müşavir Mühendislik Hizmetleri Yönetmeliği’nin 8. maddesinin (m) fıkrasının, 9. maddesinin (e) fıkrası ile 12. maddesinin (b), (c) ve (d) fıkralarının iptali istemi hakkında:
10/03/2003 tarihinde 25044 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Elektrik Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliği’nin “Oda Yönetim Kurulunun Görev ve Yetkileri” başlıklı 34. maddesinin (ı) bendinde “Üyelerinin kamu kuruluşları, özel kuruluşlar ve kişilerle olan tüm mesleki ilişkilerinde ortaklaşa uyulacak hukuki ilkeleri hazırlamak, bunlara uymayı sağlayacak önlemleri almak, uygulamaları denetlemek, mesleki hizmetlerin karşılığı olan asgari ücretleri saptamak ve uygulanmasını sağlamak,” düzenlemesine yer verilmiştir.
TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası En Az Ücret ve Mesleki Denetim Uygulama Esasları Yönetmeliği’nin 4. maddesinin (ı) bendinde ise en az ücret, her türlü mühendislik hizmetinin, yürürlükteki mevzuat uyarınca yapılabilmesi için Oda tarafından tespit ve ilan edilen en az ücretleri ifade eder denilmektedir.
Yukarıda aktarılan mevzuat hükümleri ve açıklamalar uyarınca, TMMOB Elektrik Mühendisleri Odasının üyelerinin hak ve menfaatlerini korumak, üyeler arasında rekabet yaratılarak mühendislik hizmeti sunumunda niteliğin düşmesinin önüne geçilmesini sağlamak amacıyla üyelerinin sunduğu hizmetin karşılığı olan ücretin asgari sınırlarını tespit edebileceği hususunda kuşku bulunmamaktadır. Meslek odasının asgari ücreti düzenleme ve denetleme yetkisi hizmetin gereği gibi ifa edilebilmesi ve kamu yararı açısından da bir zorunluluktur. Ayrıca, asgari ücret belirlenmesi, mühendisler ile hizmet sunduğu kişiler arasında, asgari ücretin altında olmamak şartıyla, serbestçe ücret belirlenmesine engel oluşturmamaktadır.
Bu durumda, üyelerinin hak ve menfaatlerini korumakla yükümlü bir kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşu olan Elekrik Mühendisleri Odasınca elektrik mühendisleri arasında rekabet yaratılarak elektrik mühendisliği hizmetinin sunumunda niteliğin düşmesinin önüne geçilmesi ve üyelerinin hak ve menfaatlerinin korunması amacıyla getirilen en az ücret düzenleme ve denetleme yetkisi veren dava konusu düzenlemelerde, üst hukuk normlarına ve kamu yararına aykırılık bulunmamaktadır.
Dava konusu EMO Serbest Müşavir Mühendislik Hizmetleri Yönetmeliği’nin 8. maddesinin (n) fıkrasının iptali istemi hakkında:
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliği ve yönetmeliklerine uyacağına dair verdiği taahhütnameye aykırı davranan Serbest Müşavir Mühendisler hakkında yapılacak idari soruşturmalar sonucunda SMM-BT belgelerinin iptaline Oda tarafından karar verileceği yolundaki düzenlemenin, hangi eylemlerin, taahhütnameye aykırı davranış olarak kabul edileceği hususunun öngörülebilir, açık ve anlaşılır olmadığı sonucuna varıldığından, düzenlemenin iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Davacıya 6 ay “meslekten men” cezası verilmesine ilişkin işlemin iptali istemi hakkında:
6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu’nun 26/ç maddesinde, odalara kayıtlı meslek mensuplarından bu kanuna aykırı hareketleri görülenlerle, meslekle alakalı işlerde gerek kasten ve gerekse ihmal göstermek suretiyle zarara sebebiyet veren veya … olunanlara, 15 günden 6 aya kadar serbest sanat icrasından men’i cezası verileceği hükme bağlanmıştır.
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Disiplin Yönetmeliği’nin “Para Cezaları” başlıklı 8. maddesinin (c) fıkrasında, mesleki denetim uygulamasına aykırı davranmak, para cezası uygulanacak durumlar arasında sayılmıştır.
Aynı Yönetmeliğin “Meslek Uygulamasının Yasaklanması Cezası” başlıklı 9/a maddesinde, para cezasıyla cezalandırılmış bir suçu bilinçli olarak yinelemek, meslek uygulamasından yasaklama cezası verilmesini gerektirecek durumlar arasında belirtilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden; davacının projelerini mesleki denetime sunmadığından bahisle para cezası ile cezalandırıldığı, daha önce aynı suçtan cezasının bulunması, bu fiilinde ısrar etmesi üzerine dava konusu edilen işlem ile 6 ay meslek uygulamalarından men cezası ile cezalandırıldığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, Yönetmelikle getirilen mesleki denetim kurallarının yasalara uygun olduğunun saptanması karşısında, bu yükümlülüğe uymadığı sabit olan davacıya verilen disiplin cezasında hukuka aykırılık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası En Az Ücret ve Mesleki Denetim Uygulama Esasları Yönetmeliği’nin 10. Maddesinin, 1. fıkrasının (ğ) bendinde yer alan ”… ülke ekonomisine ve şartlarına uygun olarak …” ibaresi ile EMO Serbest Müşavir Mühendislik Hizmetleri Yönetmeliği’nin 8. maddesinin (n) fıkrasının iptaline; Yönetmeliklerin dava konusu edilen diğer maddeleri ile disiplin cezası verilmesine ilişkin işleme yönelik olarak, davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince duruşma için taraflara önceden bildirilen 30/09/2020 tarihinde, davalı Türk Mühendis Ve Mimar Odaları Birliği vekili Av. …’ın geldiği, davacıyı ve davalı Elektrik Mühendisleri Odası’nı temsilen gelen olmadığı, Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Gelen tarafa usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra gelen tarafa son kez söz verilip, duruşma tamamlandı.
Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dava konusu Yönetmelik maddelerinin, davacı hakkında tesis edilen bireysel işlem ile ilgili ve irtibatlı olduğu görüldüğünden, 2577 sayılı Kanun’un 7. maddesinin 4. fıkrası kapsamında davanın süresinde olduğu sonucuna ulaşılarak gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Kütahya ilinde serbest elektrik elektronik mühendisi olarak çalışan davacı hakkında, … tarih ve … Karar No.lu Elektrik Mühendisleri Odası Onur Kurulu Kararı uyarınca, davacının üretmiş olduğu mühendislik hizmetlerini mesleki denetime sunmadığı, Elektrik Mühendisleri Odası Serbest Müşavir Mühendislik Hizmetleri Yönetmeliği’nin 12. maddesi ile Elektrik Mühendisleri Odası En Az Ücret ve Mesleki Denetim Esasları Yönetmeliği hükümlerine aykırı davrandığı, daha önce aynı suçtan cezasının bulunduğu, fiilde ısrar ve fiilin yoğunluğu gerekçesiyle 6 ay meslek uygulamalarından men cezası ile cezalandırılması kararının, … tarih ve … Karar No.lu Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Yüksek Onur Kurulu Kararı ile onanması üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
İlgili Mevzuat:
Anayasanın, ‘Yönetmelikler’ başlıklı 124. maddesinde; Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzelkişilerinin, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabileceği hususu düzenlenmiş; ‘Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları’ başlıklı 135. maddesinde ise; “Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları; belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzelkişilikleridir…” hükmüne yer verilmiştir.
6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu’nun 2. maddesinde; bütün mühendis ve mimarları ihtisas kollarına ayırmak ve her kol için bir oda kurulmasına karar vermek; bu suretle aynı ihtisasa mensup meslek mensuplarını bir Odanın bünyesinde toplamak; merkezde idare heyeti, haysiyet divanı ve murakıplar gibi görevlilere yetecek kadar üyesi bulunmayan Odanın merkezini, Umumi Heyetin belirleyeceği yerde açmak; mühendislik ve mimarlık mesleği mensuplarının, müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleriyle ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplinini ve ahlakını korumak için gerekli gördüğü bütün teşebbüs ve faaliyetlerde bulunmak; meslek ve menfaatleriyle ilgili işlerde resmi makamlarla işbirliği yaparak gerekli yardımlarda ve tekliflerde bulunmak, meslekle ilgili bütün mevzuatı, normları, fenni şartnameleri incelemek ve bunlar hakkındaki görüş ve düşünceleri ilgililere bildirmek Birliğin kuruluş amaçları arasında sayılmış; 26. maddesinde, “Odalara kayıtlı meslek mensuplarından bu kanuna aykırı hareketleri görülenlerle, meslekle alakalı işlerde gerek kasten ve gerekse ihmal göstermek suretiyle zarara sebebiyet veren veya akdettiği mukavalelere riayet etmiyen veyahut meslek şeref ve haysiyetini muhil durumları tesbit olunanlara kayıtlı bulundukları oda haysiyet divanınca aşağıda yazılı inzibati cezalar verilir: a) Yazılı ihtar; b) (25) liradan (100) liraya kadar para cezası; c) (100) liradan (1 000) liraya kadar para cezası; ç) 15 günden 6 aya kadar serbest sanat icrasından men’i; d) Odadan ihraç. Bu cezaların verilmesinde sıra gözetilmez. Ancak sebep teşkil eden hadisenin mahiyet ve neticelerine göre bu cezalardan biri tatbik olunur.” hükmü, 33. maddesinde; “Türkiye’de mühendislik ve mimarlık meslekleri mensupları mesleklerinin icrasını iktiza ettiren işlerle meşgul olabilmeleri ve mesleki tedrisat yapabilmeleri için ihdisasına uygun bir odaya kaydolmak ve azalık vasfını muhafaza etmek mecburiyetindedirler. Kamu Kurumu ve Kuruluşları ile İktisadi Devlet Teşekkülleri ve Kamu İktisadi Kuruluşlarında asli ve sürekli olarak çalışan mühendislik ve mimarlık meslekleri mensuplarının meslek ve ihtisaslarıyla ilgili odaya girmeleri isteklerine bağlıdır. Ancak bunlar görevlerinin gereği olan işleri yaparken, mesleki bakımdan, Odaya kayıtlı meslekdaşlarının yetkileriyle haklarına sahip ve onların ödevleriyle yükümlüdürler. Bu konuda Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları ile ilgili hükümler saklıdır.” hükmü yer almıştır.
Aynı Kanunun 39. maddesinde yer alan; müteşebbis heyetlerce ihzar ve Birlik Umumi Heyetince tasvip edilecek bir talimatname ile bu kanun hükümlerinin tatbik olunacağına ilişkin hüküm uyarınca yürürlüğe konulan 10/03/2003 tarih ve 25044 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliği’nin ‘Odanın Amaçları’ başlıklı 7. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde; günün gereklerine, koşullarına ve olanaklarına uygun olarak üyelerinin sorunlarını çözmek için çalışmak, mesleğin üye toplum ve ülke yararlarına göre uygulanması ve geliştirilmesi için gerekli çabaları göstermek, diğer meslek Odaları, üyeleri ve halkla ilişkilerinde dürüstlüğü ve ahlakı korumak, uzmanlık alanında ülke çıkarlarına uygun politikalar üreterek bunları savunmak, kamuoyu oluşturmak, ilgilileri uyarmak, (d) bendinde; üyelerin hak ve yetkilerini korumak, üyeler arası dayanışmayı sağlamak, haksız rekabeti önlemek için gerekli gördüğü tüm girişim ve etkinliklerde bulunmak, (e) bendinde; meslekle ilgili standartları, normları, yönetmelik ve teknik şartnameleri, sözleşme tiplerini ve benzeri tüm bilimsel evrakı incelemek, bunların değiştirilmesi, geliştirilmesi ve yenilerinin oluşturulması yolunda çalışmalar yapmak, (f) bendinde; oda etkinliklerini ilgilendiren kanun, tüzük, ana yönetmelik ve yönetmeliklerin hazırlanması, değiştirilmesi konusunda Birliğe ve resmi makamlara önerilerde bulunmak, Elektrik Mühendisleri Odası’nın amaçları arasında sayılmış; ‘Oda Yönetim Kurulunun Görev ve Yetkileri’ başlıklı 34. maddesinin 1. fıkrasının (ı) bendinde; üyelerinin kamu kuruluşları, özel kuruluşlar ve kişilerle olan tüm mesleki ilişkilerinde ortaklaşa uyulacak hukuki ilkeleri hazırlamak, bunlara uymayı sağlayacak önemleri almak, uygulamaları denetlemek, mesleki hizmetlerin karşılığı olan asgari ücretleri saptamak ve uygulanmasını sağlamak, Oda Yönetim Kurulunun görev ve yetkileri arasında sayılmıştır.
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası En Az Ücret ve Mesleki Denetim Uygulama Esasları Yönetmeliği’nin ‘En az ücretlerin belirlenmesi ve uygulama esasları’ başlıklı 6. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde; “En az ücret tanımları her yıl Oda Sürekli SMM Komisyonu tarafından belirlenir ve Oda Yönetim Kurulu kararı ile son şekli verilerek yayımlanır. En az ücret tanımlarında belirtilmeyen hizmetlerin bedellerinin belirlenmesinde Oda Yönetim Kurulu yetkilidir. Bu hizmetler bu tarifedeki ücretlerin altında yapılamaz. En az ücretlere Katma Değer Vergisi (KDV) dâhil değildir. KDV tutarı fatura veya serbest meslek makbuzunda belirtilerek ayrıca tahsil edilir.” düzenlemesi, ‘Oda üyesinin görev, yetki ve sorumlulukları’ başlıklı 7. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde; “Mesleğinin uygulanmasında Oda üyesi, toplum içinde meslek topluluğunun temsilcisi durumundadır ve yürürlükteki mühendislik ile ilgili tüm mevzuat, şartname ve standartlar ile mesleğinin uygulanmasına ilişkin Oda Yönetim Kurulu kararlarına uymak ve mühendislik hizmetini Odanın mesleki denetimine sunmak zorundadır.” düzenlemesi, ‘Uygulama esasları’ başlıklı 10. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde; “Odanın mesleki denetim yapmaya yetkili birimleri, mesleki denetimi kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu olan Elektrik Mühendisleri Odasının tüzel kişiliği adına yaparlar.”, (d) bendinde; “Oda Yönetim Kurulu’nun belirlediği tanımlama üzerinden, mesleki denetim hizmetinin karşılığı olarak önceden belirlenmiş maktu bir mesleki denetim bedeli alınır.”, (g) bendinde; “İlgili Oda biriminde hizmete ait bilgiler, mesleki denetim kayıt defterine veya elektronik ortamdaki sisteme kaydedilir. SMM dosyası açılarak aşağıdaki işlemler yapılır; 1) Mesleki denetimde EM’nin Oda üyelik kaydının devam edip etmediği ve kısıtlılığının olup olmadığı, imzasının doğruluğu, EM; SMM ise yıl içinde bürosunun tescilini yapıp yapmadığı, kesilen faturanın veya serbest meslek makbuzunun en az ücret tanımlarına uygunluğu, hizmet sözleşmesinin taraflarca imzalanmış aslı, SMM değilse hizmet ürettiği kurum veya kuruluşla olan bağlantısı incelenir. Ancak bu, mesleki denetim yapılan EMH’yi onaylama anlamını taşımaz. 2) Mesleki denetim bedeline ait Oda gelir makbuzu düzenlenerek mühendise verilir. Makbuz tarihi, numarası ve mesleki denetim bedeli ile projeye veya hizmete ait bilgiler mesleki denetim kayıt defterine veya elektronik ortamdaki sisteme kaydedilir. Mesleki denetim koşullarını sağlayan SMM’ye sicil durum belgesi veya hizmete ait tescil belgesi düzenlenir. 3) Üretilen hizmetin Oda tarafından denetlenmesi sonucunda bulunan eksikler kontrol formuna yazılarak bir sureti proje üzerinde mühendisine verilecek, ikinci sureti ise SMM dosyasına konulacaktır. Tespit edilen eksikliklerin giderilmesinden sonra proje, kontrol formu ile birlikte tekrar Odaya denetim için sunulacak ve mesleki denetimi sonuçlandırılacaktır. 4) Mesleki denetimi yapılan doküman ve Oda tarafından istenmiş olan evraklar, mühendisine iade edilir. 5) Mesleki denetim işlemi SMM’nin kayıtlı olduğu yer dışındaki Oda birimi tarafından yapılmış ise, SMM’nin açılan dosyasının bir sureti Oda birimi tarafından SMM’nin kayıtlı olduğu Oda birimine gönderilir. SMM’nin kayıtlı olduğu Oda birimine farklı bir Oda biriminde bulunan yapı-tesise ait EMH’yi sunması durumunda SMM’nin bu hizmet için açılan dosyasının bir sureti tesisin bulunduğu Oda birimine gönderilir. 6) Mesleki denetim yapılan hizmetlere ait serbest meslek makbuzu veya faturalar her yıl en geç Aralık ayı içinde ilgili Oda birimleri tarafından bu Yönetmelik çerçevesinde kontrol edilecektir.”, (ğ) bendinde; “Oda tarafından mesleki denetimi yapılacak hizmetin, bir mühendis tarafından yapıldığı göz önünde bulundurularak hizmetin içeriğine müdahale edilmez. Ancak, hizmetin mevcut mevzuata ve standartlara, ülke ekonomisine ve şartlarına uygun olarak yapılıp yapılmadığına bakılıp gerektiğinde Oda tarafından projenin düzeltilmesi istenebilir.” düzenlemesi, ‘Özellik taşıyan sorunların çözümü’ başlıklı 11. maddesinde ise; “Mesleki denetim işlemlerinde ve en az ücretlerin belirlenmesinde karşılaşılabilecek diğer hususlar ve sorunlar, Oda Sürekli SMM Komisyonu’nun önerisi ve Oda Yönetim Kurulu kararı ile çözümlenir.” düzenlemesi yer almıştır.
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası Serbest Müşavir Mühendislik Hizmetleri Yönetmeliği’nin ‘Belge Verilmesi, Yenilenmesi ve Geçersiz Kılınması’ başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasının (m) bendinde; “Tescile esas bilgi ve belgelerin EMO’ya verilmesinde, gerçeğe aykırı beyanda bulundukları saptanan, Tescil Belgesi üzerinde her hangi bir değişiklik yapan, tescile esas koşullarda meydana gelen değişiklikleri bir ay içerisinde EMO’ya bildirmeyen, SMM hizmetlerini yürütürken bu Yönetmelik hükümlerine, en az ücret tanımlarına ve mesleki denetim esaslarına uymadıkları belirlenen kişi ve kuruluşlar hakkında TMMOB Disiplin Yönetmeliği uygulanır.” düzenlemesi, (n) bendinde; “Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliği ve yönetmeliklerine uyacağına dair verdiği taahhütnameye aykırı davranan SMM’ler hakkında yapılacak idari soruşturma sonucuna göre SMM-BT belgelerinin iptaline EMO Yönetim Kurulu tarafından karar verilir.” düzenlemesi, ‘SMM Belgesi ve SMMH Belgesi Verilmesi’ başlıklı 9. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde; “Başvuru formunu doğru ve eksiksiz doldurarak, imzalaması, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası Ana Yönetmelik ve yönetmeliklerine uyacağına dair taahhütname vermesi,” düzenlemesi, ‘SMM Hizmetlerinin Denetimi’ başlıklı 12. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde; “SMM ve Tescilli Büro; bu Yönetmelik kapsamına giren tüm işlerinde ve yapacağı hizmet sözleşmelerinde mesleki esaslar, ülke ve meslektaş yararları doğrultusunda, geçerli kanunlar ve borçlar hukuku çerçevesinde, iyi niyet kurallarına uygun davranarak, ilgili konularda yürürlüğe konulmuş EMO şartnamelerine, tip projelerine ve EMO tarafından belirlenmiş en az ücret tanımlarına uyacaktır.” düzenlemesi, (c) bendinde; “SMM ve Tescilli Büro; bu Yönetmelik kapsamına giren tüm işlerinde ve yapacağı mühendislik hizmetlerinde bu Yönetmeliğin 1 inci maddesindeki hüküm gereği, ilgili kişi, idare ve onay makamınca istensin istenmesin mesleki esaslar ile ülke ve meslektaş yararlarının gözetilmesi, üretilen hizmetlerin EMO standartları, Ana Yönetmelik ve Yönetmelikleri ile ülkemizde geçerli diğer standartlar, Yönetmelikler ve esaslara uygunluğunun sağlanması, EMO tarafından belirlenen mühendislik hizmetleri en az ücretlerinin uygulanması ve meslektaşlar arasındaki haksız rekabetin önlenmesi amaçlarına uyacaktır. Proje sorumlularının EMO’ya kayıtlı olup olmadıklarının EMO tarafından araştırılıp belgelenebilmesi, EMO’nun gerekli denetimi yapabilmesi ile üretilen hizmetlerin bu esaslara uygunluğunu belgeleyebilmesine yardımcı olacaktır.” düzenlemesi, (d) bendinde ise; “SMM ve Tescilli Bürolar, SMM Hizmetlerini denetim için bağlı bulundukları EMO birimlerine sunarken, hizmetin türünü gözönüne alacak ve EMO Yönetim Kurulu tarafından istenilmesi kararlaştırılan diğer belgeler ile, 1- SMM hizmetini belirten ya da hizmet ürünü proje, sözleşme ve benzeri dokümanları, 2- İşveren ve SMM-Tescilli Büro arasında imzalanmış, varsa Oda tarafından hazırlanmış örneğine uygun sözleşmeyi, 3- Verilen SMM hizmetlerine ilişkin olarak, Oda tarafından belirlenen en az ücret tanımlamaları üzerinden düzenlenmiş, varsa Oda tarafından hazırlanmış örneğine uygun, SMM üyenin kaşesi, imzası, SMM ve Tescilli Büro numaraları, üye sicil numarası, vergi dairesi adı ve vergi numarası, büro adresi ile işverenin adı ve adresinin belirtildiği serbest meslek makbuzu ya da faturayı,ilgili EMO birimine vermekle yükümlü olacaklardır.” düzenlemesine yer verilmiştir.

Dava konusu; Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası En Az Ücret ve Mesleki Denetim Uygulama Esasları Yönetmeliği’nin 6. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi, 7. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi, 10. maddesinin 1. fıkrasının (a) ve (d) bentleri ile (g) bendinin 1, 2, 3, 4, 5, 6 numaralı alt bentleri ile “…ülke ekonomisine ve şartlarına uygun olarak…” ibaresi hariç (ğ) bendi ve 11. maddesinin iptal isteminin incelenmesi:
Anayasa ve Kanunlar uyarınca meslek odalarının; gerek üyelerinin gerekse de soyut olarak mesleğin onurunu ve mesleki disiplini korumak, mesleğin gelişimini sağlamak, mesleğin icrasında uyulacak ilke ve kuralları saptamak hususlarında görev ve yetki sahibi olduğu tartışmasızdır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca, meslek odaları, meslek mensuplarının, müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin yerel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak üzere meslek disiplinini ve ahlakını korumak için gerekli gördüğü bir takım kurallar koyabilir. Bu bağlamda, meslek odasınca meslek mensuplarına yönelik mesleki denetim yetkisinin sınırlarının belirlenmesi gerekmektedir. Bu denetimin meslek mensubunun sunduğu hizmetin içeriğinin denetlenmesi yahut meslek mensubunun yeterliliğinin denetlenmesi niteliğinde olmaması, meslek mensubunca bulundurulması gerekli bazı belge ve bilgilerin bulundurulup bulundurulmadığı, meslek mensubunun oda üyelik kaydının bulunup bulunmadığı, kısıtlılığının olup olmadığı gibi mesleki disiplini sağlamaya yönelik şekli bir denetim niteliğinde olması gerekmektedir. Yine, Elektrik Mühendisleri Odası tarafından belirlenen asgari ücretin hukuka, kamu yararına ve hizmet gereklerine aykırı olduğu ileri sürülerek dava konusu edilebileceği ve yargı organlarınca bunun denetiminin yapılabileceği de kuşkusuz olup meslek odası tarafından belirlenecek ücretin miktarına yönelik iddialar, ancak bu ücretin belirlendiği düzenleyici işlemlere karşı açılacak davalarda ileri sürülmesi halinde yargı yerince değerlendirilebilecektir.
Bu durumda; dava konusu Yönetmelik maddeleri ile getirilen denetimin içerik denetimi olmayıp, şekli nitelikte bir denetim olduğu anlaşılmakla birlikte, üyelerinin hak ve menfaatlerini korumakla yükümlü bir kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşu olan Elekrik Mühendisleri Odasınca elektrik mühendisleri arasında rekabet sağlanarak elektrik mühendisliği hizmetinin sunumunda niteliğin düşmesinin önüne geçilmesi ve üyelerinin hak ve menfaatlerinin korunması amacıyla getirilen en az ücret düzenleme ve denetleme yetkisi veren dava konusu düzenlemelerde de, üst hukuk normlarına ve kamu yararına aykırılık bulunmamaktadır.

Dava konusu; Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası En Az Ücret ve Mesleki Denetim Uygulama Esasları Yönetmeliği’nin 10. maddesinin 1. fıkrasının (ğ) bendinde yer alan “…ülke ekonomisine ve şartlarına uygun olarak…” ibaresinin iptali isteminin incelenmesi;
Dava konusu düzenlemenin iptali istemiyle açılan bir başka davada, Dairemizin 01/06/2017 tarih ve E:2011/880, K:2017/4567 sayılı kararıyla ve “Oda tarafından mesleki denetimi yapılacak hizmetin içeriğine müdahale edilemeyeceği kurala bağlanmıştır. Bu denetim sırasında odanın hizmetin mevcut mevzuat ve standartlara uygunluğu yönünden bir denetleme yapılabileceğinde kuşku bulunmamaktadır. Ancak, meslek odasının projenin ülke ekonomisine ve şartlarına uygun olarak yapılıp yapılmadığı yönünden yapacağı bir değerlendirme hizmetin içeriğinin denetlenmesi niteliğine bürünebilecektir. Meslek örgütü olan bir kurum, mesleki unvanını almış mensubunun yeterliliğini ve meslek mensubunun sunduğu hizmetin içeriğini denetleyemeyecek olup, dava konusu Yönetmeliğin 10. maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendindeki “…ülke ekonomisine ve şartlarına…” ibaresi ile yalnızca şekli nitelikte bir denetim olması gereken mesleki denetimin sınırları aşılarak meslek odasınca, meslek mensubunun oda denetimine sunduğu hizmetin içeriğinin denetlenmesini öngördüğünden, mesleki denetimin niteliği ile bağdaşmamakta ve hukuka aykırılık teşkil etmektedir.” gerekçesiyle ”…ülke ekonomisine ve şartlarına uygun olarak…” ibaresinin iptaline karar verildiği, bu kararın Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 07/10/2019 tarih ve E:2017/4058, K:2019/4095 sayılı kararıyla onanarak kesinleştiği görülmüştür.
Bu nedenle; dava konusu ibare yönünden karar verilmesine yer olmadığı sonucuna varılmıştır.
Dava konusu; Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası Serbest Müşavir Mühendislik Hizmetleri Yönetmeliği’nin 8. maddesinin 1. fıkrasının (m) bendi, 9. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendi, 12. maddesinin 1. fıkrasının (b), (c) ve (d) bentlerinin iptal isteminin incelenmesi:
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve açıklamalar uyarınca, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odasının üyelerinin hak ve menfaatlerini korumak, üyeler arasında rekabet oluşturularak mühendislik hizmeti sunumunda niteliğin düşmesinin önüne geçilmesini teminen yeterli dikkat ve özen yükümlülüğünü sağlamak amacıyla üyelerin sunduğu hizmetin karşılığı olan ücretin asgari sınırlarını tespit edebileceği, en az ücret tanımlarına ve mesleki denetim esaslarına uymayanlar için disiplin hükümlerinin uygulanması ve SMM, SMMH belgesinin verilmesi için taahhütname alınması gerekmekle birlikte; kamu yararı açısından da bir zorunluluktur.
Bu durumda, dava konusu düzenlemelerde, üst hukuk normlarına ve kamu yararına aykırılık bulunmamaktadır.
Dava konusu; Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası Serbest Müşavir Mühendislik Hizmetleri Yönetmeliği’nin 8. maddesinin 1. fıkrasının (n) bendinin iptal isteminin incelenmesi:
Anayasa’nın 2. maddesinde yer alan “hukuk devleti”nin temel ilkelerinden biri “belirlilik”tir. Bu ilkeye göre, yasal düzenlemelerin hem kişiler hem de idare yönünden herhangi bir duraksamaya ve kuşkuya yer vermeyecek şekilde açık, net, anlaşılır ve uygulanabilir olması, ayrıca kamu otoritelerinin keyfi uygulamalarına karşı koruyucu bir takım güvenceler içermesi gereklidir. Belirlilik ilkesi, hukuksal güvenlikle bağlantılı olup belirli bir kesinlik içinde, hangi somut eylem ve olguya hangi hukuksal yaptırımın veya sonucun bağlandığını, bunların idareye hangi müdahale yetkisini doğurduğunu, kanundan öğrenebilme imkânına sahip olmalıdır. Kişiler ancak bu durumda kendisine düşen yükümlülükleri öngörüp davranışlarını düzenleyebilir. Hukuk güvenliği, kuralların öngörülebilir olmasını, bireylerin tüm eylem ve işlemlerinde Devlete güven duyabilmesini, Devletin de kanuni düzenlemelerde bu güven duygusunu zedeleyici yöntemlerden kaçınmasını gerekli kılar.
Bu kapsamda; Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası Serbest Müşavir Mühendislik Hizmetleri Yönetmeliği’nin 8. maddesinin 1. fıkrasının (n) bendi değerlendirildiğinde; taahhütnameye aykırı davranan SMM’ler hakkında yapılacak idari soruşturma sonucunda SMM-BT belgelerinin iptaline EMO Yönetim Kurulu tarafından karar verileceği düzenlemesi, belirlilik ilkesine uygun olmayıp düzenleme bu haliyle, hangi eylemlerin taahhütnameye aykırı davranış olarak öngörülebilmesi imkanını vermediğinden, anılan düzenlemede hukuka uyarlık bulunmadığından iptali gerekmektedir.
Dava konusu; 6 ay meslekten men cezası ile cezalandırılmasına ilişkin işlemin iptal isteminin incelenmesi:
10/07/2002 tarih ve 24811 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Disiplin Yönetmeliği’nin ‘Meslek Uygulamasının Yasaklanması Cezası’ başlıklı 9. maddesinde; “Meslek uygulamasının yasaklanması cezası ilgilinin geçici bir süre için mühendislik ya da mimarlıkla ilgili bir işte çalışma yapmasının yasaklanması ve üyelik haklarının bu süre içinde kullandırılmamasıdır. Yasaklama süresi 15 (onbeş) günden az 6 (altı) aydan çok olamaz. Sürenin verilmesinde asgari süre gözönünde bulundurulur, ancak aynı olaydaki birden fazla etkenin bulunması durumunda ceza ağırlaştırılır. Aynı suçun tekrarı durumunda ceza bu kez iki katı olarak uygulanır. Meslek uygulamasından yasaklama cezaları aşağıdaki durumlarda verilir: a) Para cezasıyla cezalandırılmış bir suçu bilinçli olarak yinelemek. b) Mesleğini ve görevini kişisel ya da bir grup adına çıkar sağlamak için TMMOB mevzuatına, bilime ve meslek tekniğine aykırı biçimde uygulamak ya da mesleğini ve görevini TMMOB mevzuatına, bilime ve meslek tekniğine aykırı biçimde uygulayarak kamuya, halka, üçüncü şahıslara zarar vermek. c) Temelsiz suçlamalarla mesleği, meslek mensuplarını ya da Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, Odalar ya da bunların alt birimlerini kamuoyunda küçük düşürmek ya da etkinliklerini engellemek. ç) Mühendislik mimarlık ve şehir planlama disiplinini ilgilendiren plan, proje veya hizmetlerde, bir mühendis mimar ya da şehir plancısı tarafından ya da sorumluluğunda yapılması gereken, ancak yetkisiz kişilerce üretilen plan, proje ve hizmetlerden birine imza atmak ya da attırmak, imzacılık yapmak.” düzenlemesine yer verilmiştir.
Uyuşmazlıkta, mühendis olan davacının üretmiş olduğu mühendislik hizmetlerini mesleki denetime sunmadığının tespit edilerek daha önce aynı suçtan cezasının bulunması ve fiilde ısrar nedeniyle dava konusu işlemin tesis edildiği, davacının maddi olayla ilgili bir itirazının da bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda; davacının üretmiş olduğu mühendislik hizmetlerini mesleki denetime sunmadığı sabit olduğundan, anılan mevzuat hükmüne uygun olarak tesis edilen dava konusu disiplin cezasında hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası En Az Ücret ve Mesleki Denetim Uygulama Esasları Yönetmeliğinin 6. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi ile 10. maddesinin 1. fıkrasının (g) bendinin 1 numaralı alt bendi yönünden oyçokluğuyla REDDİNE,
2. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası En Az Ücret ve Mesleki Denetim Uygulama Esasları Yönetmeliğinin 7. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi, 10. maddesinin 1. fıkrasının (a) ve (d) bentleri ile (g) bendinin 2, 3, 4, 5, 6 numaralı alt bentleri ve “…ülke ekonomisine ve şartlarına uygun olarak…” ibaresi hariç (ğ) bendi ile 11. maddesi yönünden oybirliğiyle REDDİNE,
3. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası En Az Ücret ve Mesleki Denetim Uygulama Esasları Yönetmeliğinin 10. maddesinin (ğ) bendinin “…ülke ekonomisine ve şartlarına uygun olarak…” ibaresi yönünden oybirliğiyle KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA,
4. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası En Az Ücret ve Mesleki Denetim Uygulama Esasları Yönetmeliğinin 10. maddesinin (ğ) bendinin “…mevcut mevzuata ve standartlara…” ibaresi yönünden oyçokluğuyla REDDİNE,
5. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası Serbest Müşavir Mühendislik Hizmetleri Yönetmeliği’nin 8. maddesinin 1. fıkrasının (m) bendi, 9. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendi, 12. maddesinin 1. fıkrasının (d) bentlerinin 1 ve 2 numaralı alt bentlerinin oybirliğiyle REDDİNE,
6. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası Serbest Müşavir Mühendislik Hizmetleri Yönetmeliği’nin 12. maddesinin 1. fıkrasının (b) ve (c) bentleri ile (d) bendinin 3 numaralı alt bendinin oyçokluğuyla REDDİNE,
7. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası Serbest Müşavir Mühendislik Hizmetleri Yönetmeliği’nin 8. maddesinin 1. fıkrasının (n) bendinin oybirliğiyle İPTALİNE,
8. Davacının 6 ay meslekten men cezası ile cezalandırılmasına ilişkin işlem yönünden oyçokluğuyla REDDİNE,
9. Ayrıntısı aşağıda gösterilen …TL yargılama giderinin dava kısmen iptal, kısmen ret, kısmen karar verilmesine yer olmadığı ile sonuçlandığından; haklılık oranına göre …-TL’nın davacı üzerinde bırakılmasına; kalan …-TL’nın davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine,
10. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca davacı vekili duruşmaya katılmadığından …-TL vekâlet ücretinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine,
11. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idarelere verilmesine,
12. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
13. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere,
30/09/2020 tarihinde karar verildi.

KARŞI OY :
(X-) Dava; davacı tarafından, 6 ay “meslekten men” cezası ile cezalandırılmasına ilişkin işlem ve bu cezanın dayanağı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası En Az Ücret ve Mesleki Denetim Uygulama Esasları Yönetmeliği’nin 6. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi, 7. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi, 10. maddesinin 1. fıkrasının (a) ve (d) bentleri ile (g) bendinin 1, 2, 3, 4, 5, 6 numaralı alt bentleri, (ğ) bendi ve 11. maddesi ile Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası Serbest Müşavir Mühendislik Hizmetleri Yönetmeliği’nin 8. maddesinin 1. fıkrasının (m), (n) bentleri ile 9. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendi, (dava dilekçesinde 8. maddenin 1. fıkrasının (e) bendinin iptali istenilmişse de, iptali istenilen düzenlemenin 9. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendi olduğu anlaşıldığından uyuşmazlık anılan madde çerçevesinde incelenmiştir.) 12. maddesinin 1. fıkrasının (b), (c) ve (d) bentlerinin iptali istemiyle açılmıştır.
Anayasanın 124. maddesinde, Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve kanuna aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkarabilecekleri hükme bağlanmıştır.
6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Yasasının 39. maddesinde, bu kanun hükümlerinin müteşebbis heyetlerce ihzar ve Birlik umumi heyetince tasvip edilecek bir talimatname ile tatbik olunacağı hükmü yer almakta olup 02/12/2002 tarih ve 24954 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Ana Yönetmeliğinin 50. maddesinde; “Odalar kendi meslek alanına ve meslek mensubuna ilişkin mesleki denetim uygulamasında bulunabilirler.” düzenlemesine yer verilmiştir.
Dava konusu Yönetmeliklerden; Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası En Az Ücret ve Mesleki Denetim Uygulama Esasları Yönetmeliği’nin asgari ücret tarifesi altında iş kabul edilemeyeceğinin düzenlendiği 6. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi, 10. maddesinin 1. fıkrasının (g) bendinin 1 numaralı alt bendi ile Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası Serbest Müşavir Mühendislik Hizmetleri Yönetmeliği’nin 12. maddesinin 1. fıkrasının (b), (c) bentleri ve (d) bendinin 3 numaralı alt bendinde yer alan düzenlemeler en az ücrete ilişkin olduğundan, en az ücrete ilişkin düzenlemelerin irdelenmesi gerekmektedir.
10/03/2003 tarih ve 25044 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Elektrik Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliği’nin ‘Oda Yönetim Kurulunun Görev ve Yetkileri’ başlıklı 34. maddesinin (ı) bendinde “Üyelerinin kamu kuruluşları, özel kuruluşlar ve kişilerle olan tüm mesleki ilişkilerinde ortaklaşa uyulacak hukuki ilkeleri hazırlamak, bunlara uymayı sağlayacak önemleri almak, uygulamaları denetlemek, mesleki hizmetlerin karşılığı olan asgari ücretleri saptamak ve uygulanmasını sağlamak,” düzenlemesine yer verilmiştir.
Kanun koyucu; düzenlediği konularda genel prensipleri belirler ve bunun uygulanmasını yürütmeye, başka bir ifadeyle idarelere bırakır. Bu asli düzenleme yetkisinin Yasama organına ait olmasının doğal bir sonucudur. Ancak, idarelerin düzenleme yetkisi yasama organının çizdiği sınırlar içinde ve üst hukuk normlarına aykırı olmamak kayıt ve şartına bağlı olarak gerçekleşebilir.
Her ne kadar Ülkemizde, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının çoğunun asgari ücret belirleme yönünde faaliyetlerinin bulunduğu görülmekte ise de, ilgili kanunlarında (Ör: Avukatlık Kanunu, Türk Diş Hekimleri Birliği Kanunu, Türk Tabipleri Birliği Kanunu, Sigortacılık Kanunu, Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun, Noterlik Kanunu, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu gibi) bu kuruluşların asgari ücret tarifelerini hazırlamak veya belirlemek konularında açıkça yetkilendirilmiş oldukları görülmektedir.
Yukarıda anılan mevzuat hükümlerine göre, bir kamu tüzel kişisi olan Elektrik Mühendisleri Odası’nın, 6235 sayılı Kanun ile belirlenen görev alanı içinde kanunun uygulanmasını teminen yönetmelik çıkarma yetkisine sahip olduğu açıktır. Ancak, mühendislik hizmetlerine ilişkin en az ücretlerinin belirlenmesi konusunda 6235 sayılı Kanun’da ve ilgili diğer kanunlarda herhangi bir düzenleme bulunmamasına rağmen, dava konusu yönetmelik maddeleri ile üst hukuk normlarında bulunmayan düzenlemeler getirildiği görülmekle birlikte; kanuni dayanağı bulunmaksızın, Elektrik Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliği ile verilen yetkiye dayanılarak mühendislerin sunduğu mesleki hizmetlerin karşılığında alacağı en az ücret ile ilgili kural öngören; Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası En Az Ücret ve Mesleki Denetim Uygulama Esasları Yönetmeliği’nin asgari ücret tarifesi altında iş kabul edilemeyeceğinin düzenlendiği 6. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi, 10. maddesinin 1. fıkrasının (g) bendinin 1 numaralı alt bendi ile Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası Serbest Müşavir Mühendislik Hizmetleri Yönetmeliği’nin 12. maddesinin 1. fıkrasının (b), (c) bentleri ve (d) bendinin 3 numaralı alt bendinin hukuka aykırı olduğu anlaşılmaktadır.
Öte yandan, meslek odalarının oda üyesi meslek mensuplarına yönelik mesleki denetim yetkisi bulunmakla birlikte, bu denetim yetkisinin sınırlarının belirlenmesi gerekmektedir. Bu bakımdan, denetimin meslek mensubunun sunduğu hizmetin içeriğinin denetlenmesi yahut meslek mensubunun yeterliliğinin denetlenmesi niteliğinde olmaması gerektiği açıktır.
Bu bağlamda, meslek odasının, hizmetin mevcut mevzuata ve standartlara uygun olarak yapılıp yapılmadığı yönünden yapacağı bir değerlendirme hizmetin içeriğinin denetlenmesi niteliğine dönüşebilecektir. Dolayısıyla, meslek örgütü olan bir kurum, mesleki unvanını almış mensubunun yeterliliğini ve meslek mensubunun sunduğu hizmetin içeriğini denetleyemeyecek olup, dava konusu Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası En Az Ücret ve Mesleki Denetim Uygulama Esasları Yönetmeliği’nin 10. maddesinin 1. fıkrasının (ğ) bendinde yer alan “…mevcut mevzuata ve standartlara…” ibaresi ile getirilen denetimin şekli denetim olmayıp, içerik denetimi niteliğinde olduğu anlaşılmakla, anılan ibarenin hukuka aykırı olduğu sonucuna varılmıştır.
3194 sayılı İmar Kanunu’nun ‘Planların hazırlanması ve yürürlüğe konulması’ başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasının (ı) bendinde; “Harita, plan, etüt ve projeler; idare ve ilgili kanunlarında açıkça belirtilen yetkili kuruluşlar dışında meslek odaları dahil başka bir kurum veya kuruluşun vize veya onayına tabi tutulamaz, tutulması istenemez. Vize veya onay yaptırılmaması ve benzeri nedenlerle müellifler veya bunlara ait kuruluşların büro tescilleri iptal edilemez veya yenilenmesi hiçbir şekilde geciktirilemez. Müelliflerden bu hükmü ortadan kaldıracak şekilde taahhütname talep edilemez.” hükmüne; 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun’un ‘Yapı denetim kuruluşları ve görevleri’ başlıklı 2. maddesinin 4. fıkrasının (a) bendinde; “Yapı denetim kuruluşları aşağıda belirtilen görevleri yerine getirmekle yükümlüdür: a) Proje müelliflerince hazırlanan, yapının inşa edileceği arsa veya arazinin zemin ve temel raporları ile uygulama projelerini ilgili mevzuata göre incelemek, proje müelliflerince hazırlanarak doğrudan kendilerine teslim edilen uygulama projesi ve hesaplarını kontrol ederek, ilgili idareler dışında başka bir kurum veya kuruluşun vize veya onayına tabi tutulmadan, ilgili idareye uygunluk görüşünü bildirmek.” hükmüne yer verilmiştir.
Normlar hiyerarşisinde aynı düzeyde yer alan ve farklı düzenlemeler ihtiva eden normlar arasında, yürürlüğe giriş tarihi itibarıyla öncelik sonralık ilişkisi varsa, bunlardan sonraki tarihli olanın öncelikli olacağının (lex posterior) kabulü gerekmektedir. Buradan hareketle, dava konusu bireysel işlemin tesis edildiği tarih itibarıyla, 04/02/1954 tarih ve 8625 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu ile 13/07/2001 tarih ve 24461 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun ve 02/08/2013 tarih ve 28726 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 73. maddesiyle 3194 sayılı Kanun’un 8. maddesine eklenen (ı) bendinde yer alan düzenlemelerden hangisinin öncelikli olarak uygulanacağının tespiti gerekmektedir.
Bu bağlamda, 4708 sayılı Kanun ile 3194 sayılı Kanun’un (8. maddesine eklenen (ı) bendi özelinde) yürürlük tarihi itibarıyla sonraki tarihli olduğu ve dava konusu bireysel işlemin değerlendirilmesi açısından öncelikli olduğu görülmektedir.
Bu bakımdan, davacının 6 ay “meslekten men” cezası ile cezalandırılmasına ilişkin işlem yönünden; yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca, odaya kayıtlı mimar, mühendis ve bürolar tarafından üretilen harita, plan, etüt ve projelerin ilgili kurumlara sunulmadan önce oda onayına sunulması gerektiği belirtilmekte ise de, 3194 sayılı İmar Kanunu ve 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun’da, yapı denetim kuruluşlarının ilgili idareler dışında başka bir kurum veya kuruluşun vize veya onayına tabi tutulmadan, ilgili idareye uygunluk görüşünü bildirme yükümlülüğü getirildiği, dolayısıyla anılan Kanun hükümlerine aykırı olarak oda üyelerine ürettiği hizmetleri mesleki denetime sunma yükümlülüğü getirilmesinde hukuka uygunluk bulunmadığından, tesis edilen bireysel işlemin de hukuka aykırı olduğu anlaşılmaktadır.
Bu durumda; Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası En Az Ücret ve Mesleki Denetim Uygulama Esasları Yönetmeliği’nin 6. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi, 10. maddesinin 1. fıkrasının (g) bendinin 1 numaralı alt bendi, 10. maddesinin 1. fıkrasının (ğ) bendinde yer alan “…mevcut mevzuata ve standartlara…” ibaresi ile Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Elektrik Mühendisleri Odası Serbest Müşavir Mühendislik Hizmetleri Yönetmeliği’nin 12. maddesinin 1. fıkrasının (b), (c) bentleri ve (d) bendinin 3 numaralı alt bendi ile davacı hakkında tesis edilen 6 ay “meslekten men” cezası ile cezalandırılmasına ilişkin işlem yönünden hukuka uyarlık bulunmadığından, istemin kabulü gerektiği düşüncesi ile aksi yöndeki çoğunluk kararına katılmıyoruz.