8. Daire         2006/2129 E.  ,  2007/214 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No: 2006/2129
Karar No: 2007/214
Davacı : …
Vekili : …
Davalı : …
Vekili : …
Davanın Özeti : … Genel Müdürlüğünde Jeoloji Mühendisi olarak görev yapan davacının, üyelik için başvurduğu tarihten itibaren üye aidat ödemesinin başlatılması isteminin reddine ilişkin Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanlığının 17.4.2006 gün ve … sayılı işlemi ile dayanağı TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Kayıt ve Kayıt Yenileme Yönetmeliğinin 6/2. maddesinde yer alan “Mezuniyet tarihinden itibaren” ibaresinin iptali istemidir.
Savunmanın Özeti : Odaya yeni kayıt olacaklardan ilk ödenti ücreti olarak bir bedel alındığı bunun bir üyelik harcı olduğu, yasal dayanaktan yoksun bulunan davanın reddi gerektiği savunulmuştur.
Danıştay Tetkik Hakimi … ‘ın Düşüncesi : Dava konusu yönetmeliğin ve bu yönetmelik uyarınca tesis olunan işlemin odaya üye olmanın hak ve yükümlülüklerinde başlangıcı olacağından geriye yönelik borç çıkarmanın, dayanağı kurallara bu hali ile uygun bulunmadığından iptali gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı … ‘in Düşüncesi : Dava, Jeoloji mühendisi olarak kamu kurumunda görev yapan ve jeoloji Mühendisleri Odasına kayıt yaptırmak isteyen davacıdan mezuniyet tarihinden itibaren toplam ödenti istenilmesine ilişkin 17.04.2006 günlü ve … sayılı işlem ile işleme dayanak olan jeoloji Mühendisleri Odası Kayıt ve Yenileme yönetmeliğinin 6. maddesinin 2. fıkrasında yer alan “mezuniyet tarihinden itibaren” ibaresinin iptali istemiyle açılmıştır.
Anayasanın 135. maddesinde kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşlarının; belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlerine uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbiriyle ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplinini ve ahlakını korumak amacıyla kurulan kamu tüzel kişilikleri olduğu ifade edilmiş, kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüslerinde asli ve sürekli görevlerde çalışanların meslek kuruluşlarına girme mecburiyetinin aranmayacağı belirtilmiştir.
6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanununun 33. maddesinde meslek mensuplarının mesleklerini yürütebilmesi için zorunlu olarak getirilen odaya kayıt mecburiyeti 19.4.1983 günlü ve 66. sayılı KHK nin 10. maddesi ile kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan mühendis ve mimarlar için meslek mensubunun isteğine bırakılmıştır.
Jeoloji Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliğinin 116. maddesinde yıllık üye ödentilerinin her takvim yılı içinde peşin veya Oda Yönetim Kurulunca saptanan eşit taksitlerle tahsil edileceği belirtilmiş 7 bent halinde aidat alınmayacak haller sayılmıştır.
İptali istenilen TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Kayıt ve Kayıt Yenileme Yönetmeliğinin 6. maddesinin 2. fıkrasında, “asıl üyelik işlemlerinde mezuniyet tarihinden itibaren 02.08.2002 tarih ve 24834 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Jeoloji Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliğinin 116 ıncı maddesindeki hükümler çerçevesinde cari yıl ödenti miktarı esas alınarak yapılacak hesaplama sonucu bulunacak toplam ödenti bedeli, geçici üyelikte ise, çalışma izni süresince yabancı üye ödenti miktarı üzerinden hesaplanan ödenti bedeli alınır.” kuralları getirilmiş olup, ödentinin yollama yapılan Ana Yönetmeliğinin 116. maddesinde sayılan aidat alınmayacak haller dışında dahi mezuniyet tarihinden itibaren asıl üyelik işleminin yapıldığı tarihe kadar alınmasının Anayasa’nın 135. ve 6235 sayılı Yasanın değişik 33. maddeleri ile kamu kurumlarında çalışan meslek mensupları için öngörülen isteğe bağlı üyelik ayrık tutulmaksızın ,bu düzenlemelere aykırı biçimde mezuniyet tarihinden itibaren üye olunmadan geçen süreyi de ödenti yönünden üyelik dönemi kapsamı içine aldığı görülmektedir.
Bu hale göre iptali istenilen “mezuniyet tarihinden itibaren” ibaresinde üst hukuk normlarına uyarlık bulunmamaktadır.
Davacı hakkında sözü edilen yönetmelik kuralı uygulanarak mezuniyet tarihinden itibaren oda ödentisi istenilmesi yönündeki işlemde ise, dayanağı kuralın hukuka aykırı olması nedeniyle hukuka uyarlık görülmemektedir.
Açıklanan nedenlerle, davaya konu Yönetmeliğin 6. maddesinin 2. fıkrasında yer alan “mezuniyet tarihinden itibaren” ibaresi ile davacı hakkında uygulanan bireysel işlemin iptali gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü :
Dava; … Genel Müdürlüğünde Jeoloji Mühendisi olarak görev yapan davacının, üyelik için başvurduğu tarihten itibaren üye aidat ödemesinin başlatılması isteminin reddine ilişkin Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanlığının 17.4.2006 gün ve … sayılı işlemi ile dayanağı TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Kayıt ve Kayıt Yenileme Yönetmeliğinin 6/2. maddesinde yer alan “Mezuniyet tarihinden itibaren” ibaresinin iptali istemiyle açılmıştır.
Anayasanın 135.maddesinde, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının, bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlerine uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kurulacağı, kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüslerinde asli ve sürekli görevlerde çalışanların meslek kuruluşlarına girme mecburiyetinin aranmayacağı kurala bağlanmıştır.
6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanununun 33. maddesinde de Anayasada yer alan bu kurala parelel bir düzenlemeye yer verilerek, Türkiyede mühendislik ve mimarlık meslekleri mensuplarının mesleklerinin icrasını iktiza eden işlerle meşgul olabilmeleri ve mesleki tedrisat yapabilmeleri için ihtisasına uygun bir odaya kaydolmak ve azalık vasfını muhafaza etmek mecburiyetinde oldukları, kamu kurumu ve kuruluşları ile iktisadi devlet teşekkülleri ve kamu iktisadi kuruluşlarında asli ve sürekli olarak çalışan mühendislik ve mimarlık meslekleri mensuplarının meslek ve ihtisaslarıyla ilgili odaya girmelerinin isteklerine bağlı olduğu kuralına yer verilmiştir.
Yine aynı Yasanın 32. maddesinde; üye kayıt ücretleri ile üye yıllık aidatları odaların gelirleri arasında sayılmıştır.
TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliğinin 6. maddesinde, Türkiye Cumhuriyeti uyruğunda olup, Türkiye sınırları içinde jeoloji mühendisliği veya yüksek mühendisliği mesleğini yürütmeye yasal olarak yetkili bulunanlardan odaya başvuranların odaların asıl üyeleri olduğu, 116. maddesinde; yıllık üye ödentilerinin her takvim yılı içinde peşin veya Oda Yönetim Kurulunca saptanan eşit taksitlerle tahsil edileceği belirlenmiştir.
İptali istenilen TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Kayıt ve Kayıt Yenileme Yönetmeliğinin 6. maddesinin 2. bendinde; asıl üyelik işlemlerinde mezuniyet tarihinden itibaren 02.08.2002 gün ve 24834 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Jeoloji Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliğinin 116. maddesindeki hükümler çerçevesinde cari yıl ödenti miktarı esas alınarak yapılacak hesaplama sonucu bulunacak toplam ödenti bedeli alınacağı öngörülmüştür.
Aktarılan bu düzenlemelerin bir arada değerlendirilmesinden anlaşılacağı üzere; aslolan kural, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının faaliyet alanı ile ilgili bir mesleği icra etmek isteyenlerin bu kuruluşlara üye olmak zorunda bulunmalarıdır. Bu kuralın istisnası kamu görevlileri açısından öngörülmüş, kamu görevlisi olanlara mesleği ile ilgili meslek kuruluşlarına üye olmak konusunda bir serbesti tanınmıştır.
Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına üye olmak kamu görevlilerinin tercihine bırakılmışken; diğerleri açısından mesleki faaliyette bulunmanın hem ön koşulu hem sonucu olarak belirlenmiştir. Bir başka anlatımla; üye olmak için yapılan bu belirlemeler genel olarak mesleki faaliyette bulunma kabulüne dayanmıştır. Meslek unvanı almış olmakla birlikte mesleki faaliyette bulunulmaması halinde bir meslek kuruluşuna üye olma gereği ya da zorunluluğundan da söz edilemez.
Böylece kamuda ya da serbest çalışan meslek mensuplarının üye olabilmek için belirlenen koşulların oluşumu üyelik ilişkisinin başlaması ve kurulmasında belirleyici kabul edilmiştir. Bu nedenle. üyeliğin gerektirdiği hak ve yükümlülüklerde üye statüsüne geçişle başlayacaktır. Aksine bir kabul, üyeliğin başlangıcı için belirlenen bu kuralların bertaraf edilmesi sonucunu doğuracaktır.
Yönetmeliğin asıl üye olacaklardan alınması öngörülen ödenti bedelini belirleyen maddesinde iptali istenilen “Mezuniyet tarihinden” ibaresinin de bu açıklamaların ışığı altında değerlendirilmesi gerekmektedir.
Bu açıklamalar karşısında, mezuniyet tarihi esas alınarak üye statüsü kurulmadan geçen sürenin de ödenti yönünden üyelik kapsamı içine alınması ve geriye doğru borç çıkarılmasına yönelik düzenlemede Anayasa ve Yasanın amacı ve öngörüsüne uyarlık bulunmamaktadır.
Bu Yönetmelik kuralı uyarınca davacı hakkında tesis olunan işlemde de, dayanağı maddenin üst hukuk kurallarına aykırı olması nedeniyle hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle dava konusu Yönetmeliğin 6. maddesinin 2. fıkrasında yer alan “Mezuniyet tarihinden itibaren” ibaresi ile davacı hakkında bu madde uyarınca tesis olunan işlemin iptaline, ….-YTL yargılama gideri ile karar verildiği tarihte yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca takdir olunan …-YTL vekalet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, artan posta giderinin isteği halinde davacıya iadesine 24.1.2007 gününde oybirliği ile karar verildi.