8. Daire 2003/614 E. , 2004/1921 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No: 2003/614
Karar No: 2004/1921
Davacı : …
Vekilleri : …
Davalı : …
Vekili : …
Davanın Özeti : Davacının çocuğunun, 21 yaşını doldurduğu için Özel … Zihinsel Özürlüler Rehabilitasyon Merkezine kabul edilmemesine ilişkin işlem ile özel eğitime muhtaç bireylere verilen eğitime yönelik yaş sınırlamaları getiren, Zihinsel Özürlüler Özel Eğitim Merkezleri Yönetmeliğinin 2. maddesinin, hukuka aykırı olduğu, anılan yaş sınırlanmasının özürlü şahısların rehabilitasyonuna zarar verici nitelikte bulunduğu, özürlülerin eğitiminin sürekliliğinin esas olduğu, anılan düzenlemelerin sosyal devlet ilkesine de uygun olmadığı ileri sürülerek iptalleri istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Dava konusu işlemin idari davaya konu olmayacağı, dava konusu Yönetmeliğin ise değiştirilme aşamasında bulunduğu ileri sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi … ‘ın Düşüncesi : Dava konusu işlemlerin iptalinin gerekeceği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı …’in Düşüncesi : Vesayet altında bulunan davacının 21 yaşını doldurduğu için Özel Zihinsel Özürlüler Rehabilitasyon Merkezine kabul edilmemesine ilişin işlem ile Zihinsel Özürlüler Özel Eğitim Merkezleri Yönetmeliğinin özel eğitime muhtaç kişilere verilen eğitime yönelik yaş sınırlaması getiren 2.maddesinin iptali istenilmektedir.
2709 sayılı T.C.Anayasasının 42.maddesinde kimsenin eğitim ve öğretim hakkından yoksun bırakılamayacağı, öğrenim hakkının kapsamının kanunla tesbit edilip, düzenleneceği, Devletin durumları sebebiyle özel öğretime ihtiyacı olanları topluma yararlı kılacak tedbireri alacağı kurala bağlanmış olup, 124.maddesinde de; başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkarabilecekleri öngörülmüştür.
2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanununun 1. maddesinde, yasanın amacı açıklanmış, Tanımlar başlıklı 3. maddesinde de kurumun hizmet ve hizmet alanına giren kişi ve kurumlar tanımlanarak, hizmet alacak kişilerle ilgili bir yaş sınırlamasına yer verilmemiştir.
Dayanağı Kanunda yaş sınırlaması getirilmemesine karşın, Zihinsel Özürlüler Özel Rehabilitasyon Merkezleri Yönetmeliğinin dava konusu edilen 2. maddesinde”, bu yönetmeliğin 3-21 yaş arası zihinsel özürlülülerin rehabilitasyonunu sağlamak için … zihinsel özürlüler rehabilitasyon merkezlerini kapsadığı” yolunda yaş sınırlaması getiren kurala yer verilmiştir.
Bu hale göre, davaya kısmen konu edilen yaş sınırlaması getiren yönetmelik hükmünde dayanağı üst hukuk normlarına uyarlık bulunmadığı gibi buna dayalı davacının Özel Zihinsel özürlüler Rehabilitasyon Merkezine kaydedilmemesi yolundaki işlemde de hukuka uyarlık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, davanın kabulü ile, dava konusu genel düzenleyici işlem ile öznel işlemin iptali gerektiği düşünülmüştür.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince davalı idarenin dava konusu işlemin “idari davaya konu olmayacağı “yolundaki usul itirazı kabul edilmeyerek işin gereği görüşüldü:
Dava; davacının çocuğunun, 21 yaşını doldurduğu için Özel … Zihinsel Özürlüler Rehabilitasyon Merkezine kabul edilmemesine ilişkin işlem ile Zihinsel Özürlüler Özel Eğitim Merkezleri Yönetmeliğinin 2. maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
2709 sayılı T.C. Anayasasının 61. maddesinde; Devletin, sakatların korunmalarını ve toplum hayatına intibaklarını sağlayıcı tedbirler alacağı, korunmaya muhtaç çocukların topluma kazandırılması için her türlü tedbiri alacağı hükme bağlanmıştır. Anayasanın “Eğitim ve Öğrenim Hakkı ve Ödevi” başlıklı 42. maddesinde; kimsenin eğitim ve öğretim hakkından yoksun bırakılamayacağı, öğrenim hakkının kapsamının Kanunla tespit edilip düzenleneceği, Devletin durumları sebebiyle özel öğretime ihtiyacı olanları topluma yararlı kılacak tedbirleri alacağı kurala bağlanmış, 124. maddesinde de; başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkarabilecekleri düzenlenmiştir.
2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Yasasının 1. maddesinde, bu yasanın amacının, korunmaya, bakıma veya yardıma muhtaç aile, çocuk, özürlü, yaşlı ve diğer kişilere götürülen sosyal hizmetler ve bu hizmetleri yürütmek üzere kurulan teşkilatın kuruluş, görev, yetki ve sorumlulukları ile faaliyet ve gelirlerine ait esas ve usulleri düzenlemek olduğu vurgulanmış, “Tanımlar” başlıklı 3. maddesinin a fıkrasında, sosyal hizmetler; kişi ve ailelerin kendi bünye ve çevre şartlarından doğan veya kontrolleri dışında oluşan maddi, manevi ve sosyal yoksunlukların giderilmesine, ihtiyaçlarının karşılanmasına, sosyal sorunların önlenmesine ve çözümlenmesine yardımcı olunmasını, hayat standartlarının iyileştirilmesini ve yükseltilmesini amaçlayan sistemli ve programlı hizmetler bütünü olarak tanımlanmıştır.
Aynı maddenin 30.5.1997 gün ve 572 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 5.maddesiyle değişik c fıkrasında da, “özürlü” tanımı, doğuştan veya sonradan herhangi bir hastalık veya kaza sonucu bedensel, zihinsel, ruhsal, duygusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle normal yaşamın gereklerine uymama durumunda olup; korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyacı olan kişi olarak belirlenmiştir. Yine aynı maddenin e fıkrasının 5. bendinde, ” Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri”; bedensel, zihinsel ve ruhsal özürleri olan kişilerin, fonksiyon kayıplarını gidermek ve toplum içinde kendi kendilerine yeterli olmasını sağlayan becerileri kazandırmak veya bu becerileri kazanamayanlara devamlı bakmak üzere kurulan sosyal hizmet kuruluşları, 30.5.1997 gün ve 572 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 5. maddesi ile değişik 9. bendinde ise, “Aile Danışma ve Rehabilitasyon Merkezleri”, özürlü çocukları kendi kendine yeterli düzeye getirmek, okul eğitimine hazırlamak ve aile içi uyumu sağlamak amacıyla özürlü çocuklara ve ailelerine hizmet sunan gündüzlü sosyal hizmet kuruluşları olarak sayılmıştır.
13.2.1988 gün ve 19724 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Zihinsel Özürlüler Özel Rehabilitasyon Merkezleri Yönetmeliğinin dava konusu edilen, “Kapsam” başlıklı 2. maddesinde ise bu yönetmeliğin, 3-21 yaş arası zihinsel özürlülerin rehabilitasyonunu sağlamak için gerçek kişiler ve özel hukuk tüzel kişileri tarafından açılan gündüzlü, yatılı, gündüzlü ve yatılı veya seanslı zihinsel özürlüler rehabilitasyon merkezlerini kapsadığı kuralına yer verilmiştir.
Dava konusu edilen yönetmelik maddesinde rehabilitasyon merkezlerinden yararlanacak zihinsel özürlü bireyler için bir yaş sınırlaması öngörülmüş olmasına karşın, anılan yönetmeliğin dayanağı yasanın, gerek zihinsel özürlü tanımını gerekse bu türden bir özel duruma sahip bireylerin yararlanacağı sosyal hizmet kuruluşlarının işlevini ve amaçlarını belirleyen hükümlerinde ise bu şekilde bir yaş sınırlaması getirilmemiştir.
Yasanın yukarıda alıntısı yapılan maddelerinde herhangi bir yaş sınırının esas alınmamış olması, zihinsel özüre sahip bireylerin hangi yaşta olursa olsun bilinçli, sistematik bir eğitim ve bakıma ihtiyaçlarının bulunduğu gerçeğinin doğal bir sonucudur. Aksine bir kabul, bu bireylerin toplum dışına itilerek aileleri ve toplum için bir külfet haline dönüşmelerine neden olacağı gibi hem yasanın amacına hem de Anayasada yer alan sosyal güvenlik eğitim ve öğrenim hakkına ilişkin düzenlemelere de aykırı olacaktır. Başka bir anlatımla, böyle bir düzenleme ve uygulama Anayasada güvence altına alınan hakların ihlali sonucunu doğuracaktır.
Bu durumda, dava konusu edilen yönetmelik maddesi ve bu maddeye dayalı olarak tesis edilen işlemde hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davaya konu Yönetmeliğin 2. maddesinin ve Özel … Özürlüler Rehabilitasyon Merkezinin 15.04.2002 günlü işleminin iptaline, toplam ….-lira yargılama giderleri ile davanın karara bağlandığı tarihte yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen ….-lira avukatlık ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, artan ….-lira posta ücretinin istemi halinde davacıya iadesine 22.04.2004 gününde oybirliği ile karar verildi.