8. Daire         2000/1384 E.  ,  2000/5427 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No: 2000/1384
Karar No: 2000/5427

Temyiz İsteminde Bulunan : …
Karşı Taraf : … Üniversitesi Rektörlüğü
Vekili : ….
İstemin Özeti : … Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji bölümünde araştırma görevlisi olan ve doktora eğitimini yapmak üzere yurtdışına gönderilen davacının, mecburi hizmet süresinin 13 yıl 5 ay 10 gün olarak belirlenmesine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada; 2547 sayılı Yükseköğretim Yasasının 33. maddesi uyarınca yurt dışında doktora öğrenimini görmek üzere gönderilen davacının, imzalamış olduğu taahhütnamede, dış ülkelerde ödenek alarak öğrenimde bulunduğu sürenin iki katı kadar mecburi hizmet yapmak üzere görev almayı kabul ettiği, bu nedenle ödenek aldığı süreden bu yönüyle sorumlu olacağı, aynı yasanın 39. maddesi uyarınca maaşsız izinli sayıldığı süreler için ise, bu maddenin atıfta bulunduğu 657 sayılı Yasanın 224/2 maddesi uyarınca izinsiz ücretli sayılarak geçirdiği sürelerin iki katı kadar mecburi hizmetle yükümlü olacağı gerekçesiyle davayı reddeden … İdare Mahkemesinin 24.12.1999 gün ve … sayılı kararının; yurtdışında kendi olanakları ile kaldığı süreler için mecburi hizmetle yükümlü tutulamayacağı öne sürülerek 2577 sayılı Yasanın 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istemidir. Savunmanın Özeti : Temyiz isteminin reddi ile kararın onanması gerektiği savunulmaktadır. Danıştay Tetkik Hakimi … ‘in Düşüncesi: Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir. Danıştay Savcısı … ‘nın Düşüncesi: Davacının maaşsız izinli sayılarak yurt dışında doktora hizmeti yapmış olduğu sürenin, imzalamış olduğu taahhütname gereği iki katının mecburi hizmet süresine eklenilmesinde, hak ve hakkaniyet ilkelerine uyarlık bulunmadığından, mecburi hizmet süresini belirleyen işleme karşı açılan davayı aksi görüş reddeden mahkeme kararının bozulmasının uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü :
Uyuşmazlık, doktora öğrenimi için yurt dışına gönderilen davacının mecburi hizmet süresinin hesaplanmasına ilişkin işlemden doğmuştur.
2547 sayılı Yükseköğretim Yasasının 33. maddesinin (a) fıkrasının 2. bendinde, lisansüstü eğitim-öğretim için yurt dışına gönderilecek araştırma görevlileri ile ilk defa bu amaçla bu göreve atayacaklarda aranacak nitelikler ve diğer hususlar Yükseköğretim Kurulunca tespit edilir denildikten sonra 3. bendinde ise, lisansüstü eğitim-öğretim için yurtdışına gönderilecek araştırma görevlileri hakkında üç yıllık atama süresi ile ilgili hükmün uygulanmayacağı, bu gibilerin öğrenim ücretleri ve yollukları her çeşit sosyal ve diğer giderlerinin bağlı oldukları üniversitelerin personel giderleri içerisinde açılacak özel tertipten ödeneceği ve kadrolarında bırakılacakları hüküm altına alınmış, aynı yasanın 39/2. maddesinde de, öğretim elemanlarının, birinci fıkrada ve bu kanunun 33. maddesinde sayılan yurt dışına gönderilme halleri dışında mesleklerine ait hizmetlerde yetiştirilmek, eğitilmek, bilgilerini artırmak ve staj yapmak için Yükseköğretim Kurulu’nun teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca üniversiteler itibarıyle bir yılı geçmeyecek şekilde her yıl belirlenecek kontenjan ve süreler dahilinde yurt dışına gönderilebilecekleri gibi aynı amaçlarla dış burslara dayandırılarak da gönderilirler denildikten sonra, bunların hak ve yükümlükleri bakımından 657 sayılı Yasaya göre aynı amaçla yurt dışına gönderilenlerin tabi oldukları hükümlere tabi olacakları hükme bağlanmıştır.
657 sayılı Devlet Memurları Yasasının 224/2. maddesinde de, yetiştirilmek, eğitilmek, bilgilerini artırmak veya staj yapmak üzere 3 ay ve daha fazla süre ile dış memleketlere gönderilen memurlara gönderilme şekillerine bakılmaksızın yurtdışında kaldıkları sürenin iki katı kadar mecburi hizmet yükleneceği kuralı yer almaktadır.
Dosyanının incelenmesinden, araştırma görevlisi olan ve doktora eğitimi için 27.6.1991 tarihinden itibaren 4 yıllık süre için yurt dışına gönderilen davacının, normal süresi bittiği halde müracaatı üzerine 2547 sayılı Yasanın 33. maddesi uyarınca görev süresinin 1.12.1995 tarihine kadar uzatıldığı, daha sonra ise tez çalışmalarını tamamlayabilmesi için görev süresinin 2547 sayılı Yasanın 39. maddesi uyarınca maaşsız izinli olarak en son 16.4.1997 tarihine kadar uzatıldığı, bilahare 3.4.1997 tarihli başvurusu ile eşinin yurt dışında doktora öğrenimi yapması nedeniyle 657 sayılı Kanunun ilgili maddesi gereğince 6 ay süre ile maaşsız izinli sayılması talebinde bulunduğu ve istemin reddedildiği, 17.4.1997 tarihinde görevine başlamadığı gerekçesiyle müstafi sayıldığı ücretsiz izinli sayılması talebinin reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle açtığı dava sonucunda … İdare Mahkemesinin … günlü ve … sayılı kararıyla işlemin iptaline karar verildiği ve 23.12.1998 tarihinde görevine başladığı, mecburi hizmet süresinin tarafına bildirilmesi istemiyle yaptığı başvuru üzerine davalı idarece 13 yıl 5 ay 10 gün mecburi hizmetle yükümlü olduğunun bildirilmesi üzerine bu davayı açtığı, idare mahkemesince de, 2547 sayılı Yasanın 33. ve 39.maddeleri uyarınca yurt dışında kalınan sürenin iki katı kadar mecburi hizmetle yükümlü olunacağı gerekçesiyle davanın reddedildiği anlaşılmaktadır.
Ancak 657 sayılı Yasanın yukarıda anılan 224/2. maddesinde yeralan “gönderilme şekillerine bakılmaksızın” ibaresi, “maaşlı-maaşsız” gönderilme şeklini değil, yurt dışına gönderilen memurların gönderiliş amacını (yetiştirilmek, eğitilmek, bilgilerini artırmak veya staj yapmak) belirtmektedir.
Bu durumda 2547 sayılı Yasanın 33.maddesi uyarınca doktora eğitimi yapmak üzere yurt dışına gönderilen davacının, yurt dışında kaldığı sürenin iki katı kadar mecburi hizmetle yükümlü olacağı tartışmasız ise de, gerek aynı yasanın 39. maddesi gerekse, eşinin yurt dışında bulunması sebebiyle 657 sayılı Yasanın ilgili maddesi gereğince maaşsız izinli sayılarak yurt dışında bulunduğu sürenin iki katı kadar mecburi hizmetle yükümlü tutulmasında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, … İdare Mahkemesi kararının bozulmasına ve dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere anılan mahkemeye gönderilmesine 21.9.2000 gününde oybirliği ile karar verildi.