8. Daire         1999/2506 E.  ,  2000/4503 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No: 1999/2506
Karar No: 2000/4503

Davacı : …
Davalılar : 1- Maliye Bakanlığı
2- Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı
Vekili : …
… Üniversitesi Rektörlüğü
Vekilleri : …
Davanın Özeti : Dava, … Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi (İngilizce) İstatistik Bölüm Başkanı olarak görev yaparken 2547 sayılı Yasanın 39/1. maddesi uyarınca bilimsel araştırma yapmak üzere TÜBİTAK-NATO/B2 bursu ile Amerika Birleşik Devletlerine gönderilen davacının, yurtdışında bulunduğu sürenin iki katı kadar mecburi hizmetle yükümlü tutulmasına ilişkin Maliye Bakanlığının 12.5.1999 gün ve 75…27 sayılı, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının 25.5.1999 gün ve … sayılı, … Üniversitesi Rektörlüğünün 10.6.1999 gün ve … sayılı işlemlerinin, hukuka ve mevzuata aykırı olduğu öne sürülerek iptali istemiyle açılmıştır.
Savunmaların Özeti : 2547 sayılı Yasanın 39/2. maddesinin göndermede bulunduğu 657 sayılı Yasanın Ek-34. maddesi uyarınca kendi mevzuatları gereği öğrenim yapmak, yetiştirilmek, eğitilmek, bilgilerini artırmak, staj yapmak veya benzeri bir nedenle yurt dışına geçici süreli gönderilecek tüm personelin mecburi hizmetle yükümlü tutulacağı, davacının da 2547 sayılı Yasanın 39/2. maddesi uyarınca değil, genel nitelikli düzenleme olan 657 sayılı Yasanın anılan Ek 34. maddesi uyarınca mecburi hizmetle yükümlü olduğu savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi … ‘nin Düşüncesi : Davacının durumu 2547 sayılı Yasanın 39. maddesinin 1. fıkrası kapsamında olduğundan ve aynı maddenin 2. fıkrasıyla, 1. fıkra istisna tutulduğundan, 657 sayılı Yasanın Ek 34. maddesi uyarınca davacının mecburi hizmetle yükümlü tutulmasına ilişkin işlemlerin iptali gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı … ‘ün Düşüncesi : … Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi İstatistik Bölüm Başkanı olan davacı, 2547 sayılı Yasanın 39.maddesi uyarınca araştırma yapmak üzere Tübitak-Nato/B-2 bursu ile gönderildiği ABD’de bulunduğu sürenin iki katı kadar mecburi hizmetle yükümlü tutulmasına ilişkin işlemlerin iptalini istemektedir
. 2547 sayılı Yüskeöğretim Kanununun 39/2 maddesi ile bu maddenin atıfta bulunduğu 657 sayılı Yasanın Ek 34.maddesi öğrenim yapmak,yetiştirilmek, eğitilmek, bilgilerini artırmak,staj yapmak veya benzeri nedenlerle yurt dışına geçici görevlendirmeyi düzenlemiş 2547 sayılı Yasanın 39/1 maddesi ise bu sayılanlardan farklı olarak konferans, seminer ve benzeri toplantılar ile araştırma ve inceleme gezileriyle ilgili geçici görevlendirmeyi kurala bağlamıştır. 2547 sayılı Yasanın 39 uncu maddesinin anılan 1 ve 2 nci fıkraları ile güdülen amaç farklı olup birincisinde eğitim ve yetiştirilme, ikincisinde ise bilginin aktarılması ağırlık taşımaktadır. Bir diğer fark ise, 2 nci fıkrada mecburi hizmet yükümlülüğü getirilmiş iken 1 inci fıkrada bu koşula yer verilmemiş olmasıdır.
Olayda, davacının Tübitak-Nato/B-2 bursunu kazandığı ve bilimsel araştırma yapmak üzere yolluksuz-yevmiyesiz-maaşlı olarak 1 yıl süreyle ABD’de görevlendirildiği, daha sonra maaşsız olarak görevlendirmenin 1 yıl süreyle uzatıldığı, görevlendirmeden önce 657 sayılı Yasanın Ek 34 üncü maddesinde öngörülen yüklenme ve kefalet senedi düzenlenmediğinden, bu işlemin 2547 sayılı Yasanın 39 uncu maddesinin 1 inci fıkrasına ilişkin bulunduğu anlaşıldığından, ilgilinin anılan yasanın 2 nci fıkrasına uyarınca görevlendirildiğinden mecburi hizmetle yükümlü tutulmasına ilişkin işlemde mevzuata uyarlık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu işlemlerin iptali gerekeceği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava, … Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi (İngilizce) İstatistik Bölüm Başkanı olarak görev yaparken Nato-B2 bursu ile “Bilgisayar Yazılım Güvenilirliği İstatistikleri ve Tahminleri” konulu bilimsel araştırma yapmak üzere Amerika Birleşik Devletlerine gönderilen davacının, yurtdışında geçirdiği sürenin iki katı kadar mecburi hizmetle yükümlü tutulmasına ilişkin işlemlerin iptali istemiyle açılmıştır.
2547 sayılı Yükseköğretim Yasasının 39. maddesinin 1. fıkrasında, öğretim elemanlarının kurumlarından yolluk almaksızın yurt içinde ve dışında kongre, konferans, seminer ve benzeri bilimsel toplantılarla, bilim ve meslekleri ile ilgili diğer toplantılara katılmalarına, araştırma ve inceleme gezileri yapmalarına, araştırma ve incelemenin gerektirdiği yerde bulunmalarına , bir haftaya kadar dekan, enstitü ve yüksekokul müdürlerinin, onbeş güne kadar rektörlerin izin verebileceği belirtilmiş, bu şekilde onbeş günü aşan veya yolluk verilmesini gerektiren veya araştırma ve incelemenin gerektirdiği masrafların üniversite ile buna bağlı birimlerin bütçesinden veya döner sermaye gelirlerinden ödenmesi icabeden durumlarda ise, ilgili yönetim kurulunun kararı ve rektörün onayı gerekli görülmüştür.
Aynı Yasa maddesinin 2. fıkrasında ise, öğretim elemanlarının 1. fıkrada ve bu yasanın 33. maddesinde sayılan yurtdışına gönderilme halleri dışarıda tutularak, mesleklerine ait hizmetlerde yetiştirilmek, eğitilmek, bilgilerini artırmak veya staj yapmak için aynı fıkrada belirlenen usulle yurtdışına gönderileceklerin, hak ve yükümlülükleri bakımından 657 sayılı Yasaya göre aynı amaçla yurt dışına gönderilenlerin tabi oldukları hükümlere tabi olacakları kurala bağlanmıştır.
Anılan fıkranın göndermede bulunduğu 657 sayılı Devlet Memurları Yasasının 1.8.1996 gün ve 4160 sayılı Yasa ile eklenen Ek 34. maddesinde, ilgili yasalarına göre, öğrenim yapmak, yetiştirilmek, eğitilmek, bilgilerini arttırmak, staj yapmak veya benzeri bir nedenle gecici süreli görevlendirilmek suretiyle, üç ay veya daha fazla süre ile yurtdışına gönderilen kamu personeli yurtdışında bulundukları sürenin iki katı kadar mecburi hizmetle yükümlü tutulmuş ve bunlardan “Yüklenme Senedi ile Muteber İmzalı Müteselsil Kefalet Senedi” alınması öngörülmüştür.
Öte yandan, 2547 sayılı Yasanın 39. maddesinin uygulama esaslarını düzenleyen Yurt İçinde ve Dışında Görevlendirmelerde Uyulacak Esaslara İlişkin Yönetmeliğin uzun süreli görevlendirme koşullarını belirten 5. maddesinin (a) fıkrasında, yurtdışı kuruluşlardan burs veya ücret alınması durumunda öğretim elemanlarının bu sürede aylıklı veya aylıksız izinli sayılabilecekleri, üniversite yönetim kurullarının bu konuda karar verirken burs veya ücretin geçimini sağlayıp sağlamayacağı esasını değerlendirecekleri, aylıklı görevlendirmenin bir yılı aşamayacağı, bir yılın sonunda istek üzerine bu sürenin bir yıla kadar aylıksız olarak uzatılabileceği belirtilmiş, ancak 2547 sayılı Yasanın 39. maddesinin 1. fıkrasına paralel olarak, mecburi hizmet yükümlülüğüne doğrudan ya da dolaylı biçimde yer verilmemiştir.
2547 sayılı Yasanın 39. maddesinin 2.fıkrasında ve fıkranın göndermede bulunduğu 657 sayılı Yasanın Ek.34. maddesinde ortak olarak sayılan öğrenim ve staj yapmak, bilgilerini artırmak, eğitilmek, yetiştirilmek gibi durumlar, kamu personelinin niteliğini geliştirmek suretiyle kamu hizmetlerinin daha nitelikli, etkin ve verimli kılınmasına yönelik, bir anlamda insan kaynağına yatırım niteliğindeki durumlardır ve mecburi hizmet yükümlülüğüne tabi tutulmuştur. 2547 sayılı Yasanın 1. fıkrasında ise yukarda belirtilenlerden farklı olarak kongre, konferans, seminer ve benzeri toplantılar ile araştırma ve inceleme gezileri gibi bilimsel bilgi üretimine ve aktarılmasına yönelik etkinlikler sayılmış ve ikinci fıkranın hemen başında, birinci fıkraya göre yurtdışında görevlendirilenler istisna olarak belirtilmek suretiyle mecburi hizmet yükümlülüğüne tabi tutulmamıştır.
Dava dosyasının incelenmesinden, … Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi (İngilizce) İstatistik Bölüm Başkanlığı görevini yürütürken TÜBİTAK-NATO/B2 bursunu kazanarak Purdue Üniversitesinde (ABD) “Bilgisayar Yazılımı Güvenilirliği İstatistikleri ve Tahminleri” konusunda bilimsel çalışma yapmak üzere 1.9.1997-31.8.1998 tarihleri arasında yolluksuz-yevmiyesiz-maaşlı olarak görevlendirilen davacının görev süresinin uzatılarak 31.8.1998-31.8.1999 tarileri arasında yolluksuz-yevmiyesiz maaşsız olarak görevlendirildiği, bu görevlendirmeler yapılırken 2547 sayılı Yasanın 39/1.maddesi ile yukarıda anılan Yönetmeliğin 5/a maddesindeki esasların uygulandığı anlaşılmıştır.
Öte yandan, davacının yurtdışına gönderilme nedeni olan “bilimsel araştırma” amacı, 657 sayılı Yasanın anılan Ek.34. maddesinde açıkça yer almadığı gibi aynı maddede yer alan “…benzeri bir neden…” ibaresi kapsamında düşünme olanağı da yoktur. Aynı konuda özel nitelikli 2547 sayılı Yasada kural varken, genel nitelikli olan 657 sayılı Yasanın uygulanamayacağı hukukun genel ilkeleri gereğidir.
Bu durumda, 657 sayılı Yasadan kaynaklanan mecburi hizmet yükümlülüğü, 2547 sayılı Yasanın 39. maddesinin 2. fıkrası kapsamındaki görevlendirmeler için söz konusuyken, birinci fıkra uyarınca yurtdışında görevlendirilen davacının mecburi hizmetle yükümlü tutulmasında hukuka uyarlık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, hukuka aykırı dava konusu işlemlerin iptaline, …TL. yargılama giderinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine 8.6.2000 gününde oybirliği ile karar verildi.