8. Daire         1998/1055 E.  ,  1999/5108 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No: 1998/1055
Karar No: 1999/5108

Davacılar : …
Vekilleri : …
Davalı : Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
İstemin Özeti : 28.12.1997 gün ve 23214 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Toptancı Hallerin Yönetim ve İşleyişi Hakkında Yönetmeliğin 25.maddesinde düzenlenen “hal tahsislerinde ücret alınmasına” ilişkin hükmün; 80 sayılı Haller Yasasına aykırı olduğu, tahsislerde para alınmayacağına ilişkin mahkeme kararları bulunduğu öne sürülerek iptali istemidir.
Savunmanın Özeti : 552 sayılı KHK’nin 21. maddesinin ikinci fıkrasında hallerde işyeri tahsisinin ilgili belediyece yapılacağı ve 1580 sayılı Kanunun 70. maddesi uyarınca ücret tahsil edileceği hükmünün yer aldığı, 552 sayılı KHK’nin 19. maddesine dayanılarak çıkarılan yönetmelikte hukuka aykırılık bulunmadığı, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi … ‘in Düşüncesi: Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı … ‘ın Düşüncesi : 28.12.1997 gün ve 23215 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Toptancı Halleri Yönetim ve İşleyişi Hakkında Yönetmeliğin 25.maddesinin hukuka aykırılığı ileri sürülerek iptali istemidir.
İptali istenen yönetmelik kuralında “Belediyecelerce tahsisi yapılan işyeri tahsis ücretlerinin her yıl Belediye Meclisince tesbit edileceği,daha sonra yapılacak artışların ise en fazla toptan eşya fiat endeksi artış oranında yapılacağı,tahsis teminat miktarlarının oniki aylık tahsis ücretinden yukarı olmamak üzere her yıl belediye Meclisi Karariyle belirleneceği öngörülmüştür.
Davacılar bu kuralın 80 sayılı Haller Yasasına ve kesinleşmiş Mahkeme kararlarına aykırı olduğunu ileri sürerek iptalini talep etmektedirler.
1580 sayılı Belediye Kanununun 15.maddesinin 58.bendinin dayanak olduğu 80 sayılı Toptancı Hallerin Sureti İdaresi Hakkındaki Kanunun 1.maddesinde toptancı hallerin amme emlakından sayılıp kiraya verilemiyeceği 3.maddesinde haldeki yerlerin ikinci maddedeki öncelik sırasına göre kimlere ve ne şekilde verileceğinin Belediye Meclisince kabul edilecek yönetmelikle tespit edileceği aynı Yasanın 6.maddesinde ise Belediyece halde kendilerine muayyen yer tahsis edilenlerin işgal ettikleri yerler için 1580 sayılı Kanunun 70.maddesinin 8.bendine göre belediyeye ücret ödiyecekleri kurala bağlanmıştır.
Yasanın yukarıda belirtilen konulardaki düzenlemelerine paralel düzenlemelere 27.6.1995 gün ve 22326 sayılı Resmi Gazetede uygulamaya konulan 552 sayılı Yaş Sebze ve Meyve Ticaretinin Düzenlenmesi ve Toptancı Halleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede de yer verilmiştir.Adı geçen kararnamenin 21. maddesinde toptancı hallerde işyeri tahsisinin üretici birliklerine öncelik verilerek yapılacağı kamu emlakından sayılan toptancı hallerde işyeri tahsisinin ilgili Belediyece yapılacağı ve 1580 sayılı Belediye Kanununun 70.maddesinin 8 nolu bendine göre ücret tahsil edileceği,bu yerlerin kiraya verilemiyeceği Belediyelerin yapacağı işyeri tahsisinin usul ve esaslarının Bakanlıkça belirlenecek ilkeler çerçevesinde belediye Meclislerince çıkartılacak yönetmeliklerle aynı KHK.nin 19. Maddesinin son bendinde ise hallerin yönetim ve işleyişine ilişkin usul ve esasların İçişleri Bakanlığının görüşü alınarak Bakanlıkça Çıkartılacak bir yönetmelikle düzenleneceği öngörülmüştür.
Gerek 80 sayılı Hal yasası gerekse 552 sayılı K.H.K. nin yukarıda belirtilen kurullarından anlaşılacağı üzere Belediye Meclislerinin toptancı hallerde işyeri tahsislerindeki usul ve esaslara ve alınacak ücrete ilişkin yönetmelik çıkarma yetkisi bulunduğu gibi Bakanlığında Belediyelerin yapacağı işyeri tahsisinin usul ve esaslarına ilişkin ilkeleri belirleme yetkisi bulunmaktadır. Bu yetkiye dayanarak Bakanlıkça uygulamaya konulan dava konusu yönetmelik kuralıyla da bu ilkeler belirlenmiştir.
Bu durumda dava konusu edilen Yönetmeliğin 25.maddesinde yer alan ve toptancı halde tahsise konu olan işyerlerinden alınan tahsis ve teminat ücretlerinin ilkelerinin belirlenmesine ilişkin kuralında ne şu anda yaş sebze ve meyve ticareti ve toplantı haller konusunda geçerli mevzuat olan 552 sayılı KHK nin kurallarına nede 80 sayılı Hal Kanunu Kurallarına aykırılık bulunmamaktadır.
Kaldıki Yönetmeliğin 25.maddesinin bir an için 80 sayılı Yasa kuralına aykırı olduğu kabul edilse bile adı geçen Kanundan daha sonra yürürlüğe giren 552 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 29.maddesinde 80 sayılı Yasanın 4.5 ve 8.maddeleri hariç diğer hükümlerinin bu KHK ye aykırı hükümlerinin yaş sebze ve Meyveler Konusunda uygulanmıyacağı kurala bağlanmış olup,bu yönüyle de yasaya aykırılığı söz konusu olamaz.
Açıklanan bu nedenlerle hukuka aykırılığı söz konusu olmayan Yönetmelik kuralına karşı açılan davanın reddine karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince duruşma için önceden belirlenen 13.10.1999 günü davacı vekilinin gelmediği davalı idare temsilcinin geldiği görüldükten, davalı idare savunması ile Danıştay Savcısının düşüncesi dinlendikten sonra işin gereği görüşüldü :
Dava, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından çıkarılan Toptancı Hallerin Yönetim ve İşleyişi Hakkında Yönetmeliğin “hal tahsislerinde ücret alınmasına” ilişkin 25. maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
1580 sayılı Belediye Kanununun 15 inci maddesinin 58 inci bendine tevfikan Belediyelerce Kurulan Toptancı Hal’lerinin Sureti İdaresi Hakkında Kanun’un 6. maddesinde, “Belediyece Hal’de kendilerine muayyen yer tahsis edilenler işgal ettikleri yerler için, 1580 sayılı Kanunun 70 inci maddesinin 8. bendine göre Belediyeye ücret öderler. Bundan başka Hal’de satılan malların satış bedelinin %3’ünü tecavüz etmemek kayıt ve şartıyla Belediye meclislerince düzenlenecek tarifeye göre resim alınır. Malların Hal’e giriş ve çıkış, Belediye Müstahdemleri tarafından temin edildiği takdirde Belediyeler, ayrıca gördükleri hizmete mukabil tarifesine göre taşıma ücreti almaya selahiyetlidir.” hükmüne yer verilmiş, yine benzer konularda paralel düzenlemelerde bulunan 552 sayılı Yaş Sebze ve Meyve Ticaretinin Düzenlenmesi ve Toptancı Halleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 19. maddesinde, hallerin yönetim ve işleyişine ilişkin usul ve esaslar ile hallerde tutulacak defter, belge ve kayıtların İçişleri Bakanlığının görüşü alınarak Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca çıkarılacak yönetmelikle düzenleneceği, yine aynı K.H.K’nin 21. maddesinde de toptancı hallerde işyeri tahsisinin ilgili belediyece yapılacağı ve 1580 sayılı Belediye Yasasının 70. maddesinin (8) numaralı bendine göre ücret tahsil edileceği belirtildikten sonra, 29. maddesinde 80 sayılı Yasanın bu Kanun Hükmünde Kararnameye aykırı hükümlerinin yaş sebze ve meyveler konusunda uygulanamayacağı kurala bağlanmıştır.
Bütün bu yasal düzenlemeler sonucunda, toptancı hallerinin yönetim ve işleyişine ilişkin usul ve esasların belirlenmesine yönelik olarak Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca çıkartılan 28.12.l997 gün ve 23214 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Toptancı Hallerin Yönetim ve İşleyişi Hakkında Yönetmeliğin iptali istenilen 25. maddesinde, Belediyelerce tahsisi yapılan işyeri tahsis ücretleri her yıl belediye meclisince tespit edilir. Daha sonra yapılacak artışlar ise en fazla toptan eşya fiyat endeks artışı oranında yapılır, hükmüne yer verilmiştir.
Bu durumda, gerek 80 sayılı Hal Yasasında gerekse 552 sayılı Yaş Sebze ve Meyve Ticaretinin Düzenlenmesi ve Toptancı Halleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede toptancı hallerde yapılacak işyeri tahsisinde ücret alınacağı açık olduğundan, dava konusu edilen Yönetmeliğin 25. maddesinde anılan mevzuat hükümlerine aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle yasal dayanaktan yoksun bulunan davanın reddine, yargılama giderlerinin davacılar üzerinde bırakılmasına 13.10.1999 gününde oybirliği ile karar verildi.