8. Daire 1997/775 E. , 1999/4181 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 1997/775
Karar No: 1999/4181
Davacı : Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı
Vekili : …
Davalı : Maliye Bakanlığı
Davanın Özeti : 1997 Mali Yılı Bütçe Kanunun 45. maddesi uyarınca, öğretim üyeleri dışında kalan öğretim elemanları kadrolarına yapılacak atamaları Maliye Bakanlığının iznine tabi kılan, 16.2.1997 gün ve 22907 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Maliye Bakanlığının “1997 Mali Yılı Bütçe Uygulama Talimatı (Kadro, Pozisyon ve İstihdam Esasları)” na ilişkin 6 Seri Nolu Tebliğinin, “4. Öğretim Elemanları Kadroları” başlıklı kısmının “4. 1-Atama Prosedürü” bölümünün ve ilgili diğer maddelerinin iptali ile Bütçe Kanunun 45. maddesinin Anayasaya aykırılığı nedeniyle Anayasa Mahkemesine başvurulması istemidir.
Savunmanın Özeti : 1997 Mali Yılı Bütçe Kanunun 3. maddesinde harcamalarda tasarrufu sağlamak, tutarlı dengeli ve etkili bir bütçe politikası yürütmek amacıyla kamu istihdam politikası ve giderlerle ilgili ödeneklerin dağıtım ve kullanımı, gelir ve giderlere ilişkin kanun, yönetmelik ve kararnamelerin uygulamalarını düzenlemek üzere, standartları tesbit etmeye ve sınırlamalar koymaya, bu hususlarda tüm kamu kurum ve kuruşları için uyulması zorunlu düzenlemeleri yapmaya ve tedbirleri almaya Maliye Bakanının yetkili olduğunun belirtildiği, bu yetki ve sorumluluğun gereği olarak da, Bütçe Kanunu ile Maliye Bakanlığına bir takım yetkiler verildiği, konsolide bütçe içindeki payı önemli bir gider unsuru olan personel giderlerinin kontrol yetkisinin de bütçeden sorumlu olan bu makamda olduğu, bu nedenle açıktan atamalarda Maliye Bakanlığının izninin aranmasının, bütçe kanununun doğrudan uygulanmasına yönelik olduğu, konunun bütçe kanunu ile düzenlenmesinin Anayasaya aykırılık taşımadığı gibi, konuyla ilgili olarak Yükseköğretim Kurulunun yetkisine sınır getirilmediği, sadece harcamalar konusunda Maliye Bakanlığının izninin şart koşulduğu öne sürülerek, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır. Danıştay Tetkik Hakimi … ‘ın Düşüncesi : Dava konusu edilen 6 Seri Nolu Tebliğin dayanağı olan, 1997 Mali Yılı Bütçe Kanununun 45. maddesi hükmü, Anayasaya Mahkemesince iptal edildiğinden, anılan tebliğin açıkca hukuka aykırı olduğu sonucuna varıldığından, tebliğin 4.1. maddesinin iptali gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı … ‘ün Düşüncesi : Dava, 1997 yılı Bütçe Kanununun 45 inci maddesi uyarınca öğretim üyeleri dışında kalan öğretim elemanları kadrolarına yapılacak atamaları Maliye Bakanlığının iznine tabi kılan 6 seri nolu 1997 Mali Yılı Bütçe Uygulama Talimatının 4.1 maddesi ile bu maddenin iptali durumunda hükümsüz kalacak olan 4.2.1, 4.2.2.,4.2.3 ve 4.2.4 üncü maddelerinin iptali istemiyle açılmıştır.
1997 Mali Yılı Bütçe Kanununun 45 inci maddesinde; Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelere ….. tahsis edilmiş bulunan serbest memur kadroları ile sürekli işçi kadrolarından boş olanların açıktan atama amacıyla kullanılması…. Maliye Bakanlığının iznine tabi olduğu hükme bağlanmış, ancak hakimlik ve savcılık mesleğinde bulunanlar ile bu meslekten sayılan görevlerde olanlar, yükseköğretim kurumları öğretim üyeleri ve 2828 sayılı yasanın Ek 1 ile 657 sayılı yasanın 59 uncu maddesi uyarınca atanacaklarda izin koşulunun aranmayacağı kuralına yer verilmiştir. Anılan maddeye uygun olarak düzenlenen dava konusu 6 seri nolu 1997 Mali Yılı Bütçe Uygulama Talimatının 4.1 inci maddesinde öğretim elemanları kadrolarına yapılacak atama prosedürü belirlenmiş ve Bütçe Kanunundaki kural tekrarlanarak öğretim üyeleri dışında kalan öğretim elemanları kadrolarına yapılacak atamalarda Maliye Bakanlığı izni aranmış, 4.2 maddelerinde de genel izin verilen atamalar yeralmıştır.
Davacı idare tarafından ileri sürülen 1997 Mali Yılı Bütçe Kanununun 45 inci maddesinin Anayasaya aykırı bulunduğu yolundaki iddia Danıştay 8.Dairesince ciddi bulunarak konu itirazen Anayasa Mahkemesine gönderilmiş ve Anayasa Mahkemesinin 13.5.1998 günlü, E:1997/44, K:1998/16 sayılı kararıyla, sözü edilen maddenin (a) paragrafının birinci fıkrasının “yükseköğretim kurumlarında, öğretim üyeleri dışında kalan öğretim elemanları kadrolarına yapılacak açıktan atamalar” yönünden Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline hükmedilmiş olduğundan davalı idarece yayımlanan genelgenin hukuki dayanağı kalmamıştır.
Açıklanan nedenlerle, davalı idarece yayımlanan 1997 Mali Yılı Bütçe Uygulama Talimatının dava konusu edilen hükümlerinin iptali gerekeceği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü :
Dava; Yükseköğretim Kurumlarında öğretim üyeleri dışında kalan öğretim elemanları kadrolarına yapılacak atamaları Maliye Bakanlığının iznine tabi kılan, 16.2.1997 gün ve 22907 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren, Maliye Bakanlığının 6 Seri Nolu Tebliğinin “4. Öğretim Elemanları Kadroları” başlıklı maddesinin “4.1. Atama Prosedürü” bölümünün iptali ve ile, bu bölümün iptali halinde hükümsüz kalacak olan 4.2.1, 4.2.2., 4.2.3. 4.2.4. bölümlerinin de iptali istemiyle açılmıştır.
Anayasamızda, Yükseköğretim Üst Kuruluşları ve Yükseköğretim Kurumları kendilerine verilen görev ve yetkiler çerçevesinde özerkliğe sahip kamu tüzel kişileri olarak düzenlenmiş olup, öğretim elemanlarının görevleri, unvanları, atama, yükselme, emeklilik ve diğer özlük haklarının kanunla düzenleneceği öngörülmüş ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ile bu konudaki ana ilke ve kurallar tesbit edilerek,öğretim elemanlarının nasıl ve hangi makamlar tarafından atanacağı belirlenmiştir.
Üniversitelere, yüksek düzeyde bilimsel çalışma ve araştırma yapmak, bilgi ve teknoloji üretmek, bilim verilerini yaymak, ulusal alanda gelişme ve kalkınmaya destek olmak, yurt içi ve yurt dışı kurumlarla işbirliği yapmak suretiyle bilim dünyasının seçkin bir üyesi haline gelmek, evrensel ve çağdaş gelişmeye katkıda bulunmak amacıyla tanınan bilimsel özerkliğin gerçekleşebilmesi için bu kurumların mali ve idari özerkliğinin de sağlanması gerektiği kuşkusuzdur.
Yükseköğretim Kurumlarına tahsis edilen ve aktarılan akademik kadrolar, saklı olan kadroların kullanım şekli, kadroların dağılımının ve serbest kadroların kullanımının usul ve esasları, 17.6.1982 gün ve 2680 sayılı Kanunun verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılan 2.9.1993 gün ve 78 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile düzenlenmiştir.
78 sayılı Yükseköğretim Kurumları Öğretim Elemanlarının Kadroları Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 5. maddesinde, “Bu Kanun Hükmünde Kararname ile ihdas edilen kadrolara bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yayımından önce yükseköğretim kurumlarına atanmış öğretim elemanlarının yerleştirilmesinden sonra, artan serbest bırakılmış kadrolar ile herhangi bir şekilde boşalacak kadrolara Yükseköğretim Kurulu’nun izni olmadıkça atama yapılamaz” kuralı getirilmiştir.
Böylece, bu konudaki özel düzenleme niteliğinde olan bu KHK ile, hiç bir ayırım yapılmadan Yükseköğretim Kurumlarındaki tüm öğretim elemanları kadrolarına yapılacak atamalarda Yükseköretim Kurulunun izni aranmış, başkaca bir şart getirilmemiştir.
Anayasanın 161. maddesinde; bütçe kanununa bütçe ile ilgili hükümler dışında hiç bir hüküm konulamayacağı belirtilmiştir.
Yükseköğretim Kurumlarının öğretim elemanları kadrolarına yapılacak atamalarda, konuyla ilgili özel düzenleme olan 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ve 78 sayılı KHK ile Yükseköğretim Kurulunun izni gerekli ve yeterli koşul olarak getirilmiş iken, bütçe kanunu ile Maliye Bakanlığına da bu konuda yetki verilmesi, Anayasa ile Yükseköğretim Kurumlarına tanınan bilimsel özerkliğin gerçekleşmesi için zorunlu olan idari ve mali özerkliğe aykırı olduğu gibi yukarıda sözü edilen 78 sayılı KHK ve 2547 sayılı kanunnun hükümlerini değiştirici nitelikte de olduğundan, yasa konusu olabilecek bir kuralın bütçe Kanunu ile düzenlenmesi nedeniyle Anayasanın 161. maddesine de aykırılık oluşturmuştur.
Anayasa hükmü uyarınca Yükseköğretim Kurumlarına tanınan özerkliği ihlal edici nitelikteki bu düzenleme Anayasanın 130. ve 131. maddelerine de aykırılık taşımaktadır.
Bu nedenlerle, 1997 yılı Bütçe Kanunun 45. maddesi Anayasaya aykırı görüldüğünden Dairemizin 15.5.1997 günlü kararı ile Anayasa Mahkemesine başvurulmuş olup, Anayasa Mahkemesinin 13.5.1998 gün ve E:97/44, K:98/16 sayılı kararı ile; 1997 Mali Yılı Bütçe Kanununun 45. maddesinin (a) paragrafının birinci fıkrasının “Yükseköğretim Kurumlarında, öğretim üyeleri dışında kalan öğretim elemanları kadrolarına yapılacak açıktan atamalar” yönünden Anayasa’ya aykırı olduğundan iptaline karar verilmiştir.
Bu durumda, dava konusu edilen, 6 seri nolu 1997 Mali Yılı Bütçe Uygulama Talimatı (Kadro-Pozisyon ve İstihdam Esasları)’nın “4.1.Öğretim Elemanları Kadroları” başlıklı bölümünün dayanağı kalmamıştır.
Açıklanan nedenlerle söz konusu tebliğin 4. bölümünün ve alt başlıklarında yer alan kısımların (4.1, 4.2, 4.2.1, 4.2.2, 4.2.3, 4.2.4) iptaline ve … Tl. yargılama giderleri ile davanın açıldığı tarihte yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … Avukatlık ücretinin davalı Maliye Bakanlığından alınarak davacı Yükseköğretim Kurulu Başkanlığına verilmesine 22.6.1999 gününde oybirliği ile karar verildi.