8. Daire         1997/2359 E.  ,  1998/3478 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No: 1997/2359
Karar No: 1998/3478

Davacılar : 1. …, 2. …, 3. … 4. …
Davalılar : 1. Başbakanlık
2. Maliye Bakanlığı
3. Turizm Bakanlığı
İstemin Özeti : Dava, 4 Nisan 1997 gün ve 22954 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 97/9238 sayılı Bakanlar Kurulu kararının II sayılı Cetvelin Özel Hizmet Tazminatı (A) Üst Yönetim ve Genel İdare Hizmetleri Bölümünün 5. grubun 10. sırası ve 6. grubun 8. sırasında yer alan Hukuk Müşavirlerine ilişkin hükümlerinin Anayasanın eşitlik ilkesine ve hukuka aykırı olduğu öne sürülerek iptali ile eksik ödenen özel hizmet tazminatı farklarının yasal faiziyle birlikte ödenmesi istemidir.
Savunmaların Özeti: Özel hizmet tazminatı oranlarının, görevin önemi, sorumluluk ve niteliği, görev yerinin özelliği gibi hususlar göz önüne alınarak belirlendiği, işlemin yasal olduğu, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi … ‘in Düşüncesi: Davanın reddinin gerekeceği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı … ‘ın Düşüncesi : Turizm Bakanlığında hukuk müşaviri olarak görev yapan davacılar, 4.4.1997 gün ve 22954 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 97/9238 sayılı Bakanlar Kurulu kararnamesine ekli II. sayılı cetvelin, “A-Üst Yönetim ve Genel İdare Hizmetleri” bölümünün, 5.grubun 10.sırası ile, 6.gurubun 8.sırasında yer alan, hukuk müşavirlerinin özel hizmet tazminatını düzenleyen hükümlerinin; Bütün bakanlıkların ve bu Bakanlıkların hukuk müşavirlerinin eşit düzeyde ve aynı nitelikte görevler yaptıklarını, buna karşın 1.derece kadrolu hukuk müşavirleri arasında ayrım yapılarak, 5.gurupta sayılmayan “diğer 1.hukuk müşavirlerinin” bir alt guruba indirilip farklı tazminat ödenmesinde eşitlik ve adalet ilkelerine uyarlık bulunmadığını, nitekim 1996 yılına ait ödemeleri düzenleyen 96/7822 sayılı kararnamede, bütün hukuk müşavirlerinin, Bakanlık ve Genel Müdürlük ayrımı yapılmaksızın aynı gurupta yer aldığı, özel hizmet tazminatını belirleyen ölçü ve esaslarda hiçbir değişiklik olmadığı halde, dava konusu kararname ile ayrım yapılmasının haklı dayanağı bulunmadığını öne sürerek iptalini ve eksik ödenen farkların yasal faizi ile ödenmesine karar verilmesini istemektedirler.
657 sayılı Yasanın (Mülga 213.maddesinden sonra gelen) zam ve tazminatlarla ilgili ek maddesinde, bu zam ve tazminatların hangi görevlerde bulunanlara ve ne miktarda ödeneceği, ödeme usul ve esaslarının, her yıl Bakanlar Kurulu kararı ile tesbit edileceği belirtilmiştir.
Bu hükme göre, 15.4.1997 tarihinden itibaren ödenecek zam ve tazminatları düzenleyen 3.4.1997 gün ve 97/9238 sayılı kararnameye ekli özel hizmet tazminatı ile ilgili II sayılı cetvelin (A) Üst Yönetim ve Genel İdare Hizmetleri bölümünün 5 nci gurup 10.sırasında, Başbakanlık, Bakanlık, Müsteşarlık, kurum başkanlığı ve bağımsız genel müdürlüklerin 1.Hukuk Müşavirleri ile (birer kişi) Maliye Bakanlığı hukuk müşavirleri (6 kişi) için % 210 oranında özel hizmet tazminatı ödeneceği belirtilmiş iken aynı bölümün 6 ncı gurubunun (8) sırasında, Diğer 1. hukuk müşavirleri ile, hukuk müşavirlerinin tazminat oranı % 200 olarak tesbit edilmiştir.
Ek maddenin II Tazminatlar kısmının (A) özel hizmet tazminatı bölümünde, tazminat oranının üst sınırı tesbit edilerek, her görev için belirlenecek oranların belirlenmesi konusunda takdir yetkisi tanınmıştır.
Bu yetkinin kullanılmasında esas alınacak ölçü ve kıstaslar da madde metninde belirtilmiştir. Yasa hükmüne göre, oranların tesbitinde “görevin önemi, görevin sorumluluk ve niteliği, görev yerinin özelliği, hizmet süresi, kadro ünvan ve derecesi ve eğitim düzeyi” gibi ölçütler esas alınacaktır. Kararnamenin 5 grubunun 8. sırasında yer alan 1. hukuk müşavirleri ile davacıların görev, sorumluluk ve yetkilerinin aynı olmadığı açıktır.
Maliye Bakanlığı hukuk müşavirlerinden 6 kişiye daha yüksek oranda tazminat verilmesi konusuna gelince; Bilindiği üzere Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında 178 sayılı K.H.K. nin 9. maddesinde, bakanlığın Başhukuk müşavirliği ve muhakemat Genel Müdürlüğünün görev ve yetkileri düzenlenmiş, hukuk müşavirlerine, Devletin hukuk danışmanlığı, genel bütçeye dahil kamu kurumlarını her derecede yargı ve icra mercilerinde temsil etmek, hazineye ilişkin diğer alacakları takip etmek gibi, diğer bakanlık hukuk müşavirlerinde bulunmayan ek görevler verilmiştir. Görüldüğü üzere;
Devlet yapısı içinde bütün Bakanlık ve kurumların hukuk müşavirlerinin iş yoğunluğu, yapılan işin önemi ve kapsamı aynı olmadığından, yukarıda sayılan ölçütlerin gözardı edilerek eşit tazminat almaları düşünülemez.
Tazminatın tesbit ve takdirinde yukarıda açıklanan esas ve ölçüler dikkate alınarak çeşitli kurumların hukuk müşavirleri arasında farklı oranlar belirlenmesinde, hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava, davacılar tarafından 4 Nisan 1997 gün ve 22954 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 97/9238 sayılı Bakanlar Kurulu kararının II sayılı Cetvelin Özel Hizmet Tazminatı (A) Üst Yönetim ve Genel İdare Hizmetleri Bölümünün 5. grubun 10. sırası ve 6. grubun 8. sırasında yer alan Hukuk Müşavirlerine ilişkin hükümlerinin, Anayasanın eşitlik ilkesine ve hukuka aykırı olduğu öne sürülerek iptali ile eksik ödenen özel hizmet tazminatı farklarının yasal faiziyle birlikte ödenmesi istemiyle açılmıştır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 213. maddesinden sonra gelen 570 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile değişik “Zam ve Tazminatlar” başlıklı ek maddesinde; görevin önemi, görevlinin sorumluluk ve niteliği, görev yerinin özelliği, hizmet süresi ve eğitim seviyesi gibi hususlar gözönüne alınarak, bu kanunda belirtilen en yüksek Devlet memuru aylığının maddede yer alan sınıflar ve dereceler itibariyle ayrı ayrı üst sınırları belirlenen oranlarına kadar Bakanlar Kurulunca belirlenecek esas ölçü ve oranlar çerçevesinde özel hizmet tazminatı ödeneceği hükmü yer almakta, bu hüküm uyarınca da, 1997 yılında ödenecek zam ve tazminatların tesbiti 3.4.1997 tarih ve 97/9238 saylı Bakanlar Kurulu kararıyla yapılarak 4.4.1997 gün ve 22954 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış bulunmaktadır.
Söz konusu Bakanlar Kurulu kararının özel hizmet tazminatlarını düzenleyen II sayılı cetvelin (A) Üst Yönetim ve Genel İdare Hizmetleri bölümünün 5 nci gurup 10. sırasında, Başbakanlık, Bakanlık, Müşteşarlık, Kurum Başkanlığı ve Bağımsız Genel Müdürlüklerin 1. Hukuk Müşavirleri ile (birerkişi) Maliye Bakanlığı Hukuk Müşavirleri, (6 kişi) için % 210 oranında özel hizmet tazminatı ödeneceği belirtilmiş iken aynı bölümün 6 ncı gurubunun (8) sırasında, Diğer 1. Hukuk Müşavirleri ile, Hukuk Müşavirlerinin tazminat oranı % 200 olarak tesbit edilmiştir.
657 sayılı Yasanın yukarda anılan ek maddesinin mezkur hükümleri uyarınca Bakanlar Kurulunun, Kanunda öngörülen takdir yetkisi kullanılarak, belirtilen ilke ve ölçüler dikkate alınmak suretiyle yürürlüğe koyduğu kararı ile, Başbakanlık, Kurum Başkanlığı ve Müstakil Genel Müdürlüklerde görevli I. Hukuk Müşavirlerinden birer kişi, Maliye Bakanlığında görevli 6 kişinin, diğer I. Hukuk Müşavirlerinden ayrılmasında hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Öte yandan, Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında 178 sayılı KHK’nin 9. maddesinde, Bakanlığın Başhukuk müşavirliği ve Muhakemat Genel Müdürlüğünün görev ve yetkileri düzenlenmiş hukuk müşavirlerine, Devletin hukuk danışmanlığı, genel bütçeye dahil kamu kurumlarını her derecede yargı ve icra mercilerinde temsil etmek, hazineye ilişkin diğer alacakları takip etmek gibi, diğer bakanlık hukuk müşavirlerinde bulunmayan ek görevlerle verildiğinden davacıların, Maliye Bakanlığı Hukuk Müşavirlerine, Özel Hizmet Tazminatı Cetvelinin (A) bölümünün 5. grubunda yer verilmesinin; diğer bakanlıkların 1. derece kadrolu Hukuk Müşavirlerinin aynı bölümünün 5. grubundan 6. grubuna indirilmesi yolundaki işlemin, Anayasanın eşitlik ilkesine aykırı olduğu yolundaki iddiaları da yerinde görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, hukuki dayanaktan yoksun olan davanın reddine, yargılama giderlerinin davacılar üzerinde bırakılmasına, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … lira avukatlık ücretinin davacılardan alınarak Orman Genel Müdürlüğüne verilmesine 27.10.1998 gününde oyçokluğu ile karar verildi.

Azlık Oyu (X) : Dava, davacılar tarafından 4 Nisan 1997 gün ve 22954 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 97/9238 sayılı Bakanlar Kurulu kararının II sayılı Cetvelin Özel Hizmet Tazminatı (A) Üst Yönetim ve Genel İdare Hizmetleri Bölümünün 5. grubun 10. sırası ve 6. grubun 8. sırasında yer alan Hukuk müşavirlerine ilişkin hükümlerinin Anayasanın eşitlik ilkesine ve hukuka aykırı olduğu öne sürülerek iptali ile eksik ödenen özel hizmet tazminatı farklarının yasal faiziyle birlikte ödenmesi istemiyle açılmıştır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 213. maddesinden sonra gelen 570 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile değişik “Zam ve Tazminatlar” başlıklı ek maddesinde; görevin önemi görevlinin sorumluluk ve niteliği, görev yerinin özelliği, hizmet süresi ve eğitim seviyesi gibi hususlar gözönüne alınarak, bu kanunda belirtilen en yüksek Devlet memuru aylığının maddede yer alan sınıflar ve dereceler itibariyle ayrı ayrı üst sınırları belirlenen oranlarına kadar Bakanlar Kurulunca belirlenecek esas ölçü ve oranlar çerçevesinde özel hizmet tazminatı ödeneceği hükmü yeralmaktadır.
Bu kanun hükmünün verdiği yetkiye dayanarak yürürlüğe konulan Bakanlar Kurulunun 9.1.1996 gün ve 96/7822 sayılı kararı eki II sayılı Özel Hizmet Tazminatı Cetvelinin (A) bölümünde, Üst Yönetim ve Genel İdare Hizmetleri sınıfındaki Devlet memurlarına 1996 yılında hangi görevler için ne oranda özel hizmet tazminatı ödeneceği belirtilmiş olup, birinci derece kadrolu Hukuk Müşavirlerinde Bakanlık ayırımı yapılmaksızın, bu bölümdeki 5. grubun 10. sırasında “10 Hukuk Müşaviri” şeklinde yer almış iken, 1977 yılında hangi görevler için ne oranda özel hizmet tazminatı ödeneceğine ilişkin 97/9238 sayılı Bakanlar Kurulu kararında; birinci derece kadrolu Hukuk Müşavirleri arasında Bakanlıklara göre ayırım yapılarak, 5. grubun 10. sırasında “10-Başbakanlık, Bakanlık, Müşteşarlık, Kurum Başkanlığı, Müstakil Genel Müdürlüklerin Birinci Hukuk Müşavirleri (6 kişi) denilmek suretiyle, bu bölümdeki Hukuk Müşavirleri özel hizmet tazminatı oranı % 210 olarak belirlenmişken, 6. grubun 8. sırasında “Diğer 1. Hukuk Müşavirleri, Hukuk Müşaviri” denilmek suretiyle,diğer birinci hukuk müşavirliği ile Maliye Bakanlığı dışındaki Başbakanlık ve Bakanlıkların 1. derece kadrolu hukuk müşavirleri özel hizmet tazmınatı oranı da % 200 olarak belirlenmiştir.
657 sayılı Yasanın yukarıda sözü edilen ek maddesinde de açıkca belirtildiği üzere, özel hizmet tazminatı oranlarının belirlenmesinde, “görevin önemi, görevin sorumluluk ve niteliği, görev yerinin özelliği, hizmet süresi, kadro ünvanı ve derecesi ve eğitim seviyesi” gibi hususların gözönüne alınması gerekirken, dava konusu işlemde ise bu hususlar gözardı edilerek, eşit seviyede olmalarına rağmen “birinci derece kadrolu hukuk müşavirleri arasında adaletsiz ve eşitlik ilkesine aykırı bir şekilde ayırım yapılmış, dolayısıyle idare takdir yetkisini hukuka aykırı olarak kullanmıştır.
Öte yandan, Bakanlıklar birbirine eşit seviyede bulunan kamu kuruluşları olmasına rağmen, Maliye Bakanlığı Hukuk Müşavirlerine özel hizmet tazminatı cetvelinin (A) bölümünün 5. grubunda yer verilirken, diğer Bakanlıkların, Maliye Bakanlığı Hukuk Müşavirleri ile aynı seviyede olan birinci derece kadrolu Hukuk Müşavirlerinin aynı bölümün 5. grubundan 6. gruba indirilmesi Anayasanın eşitlik ilkesine de aykırıdır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu düzenleyici işlemin iptali ile bu işlemden dolayı eksik ödenen özel hizmet tazminatı farklarının davacılara ödenmesi gerekeceği oyu ile çoğunluk kararına katılmıyorum.