8. Daire 1996/866 E. , 1998/3623 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 1996/866
Karar No: 1998/3623
Davacı : …
Davalı : İçişleri Bakanlığı
Davanın Özeti : … Kaymakamı olarak görev yapan davacının, Vali tarafından verilen uyarma cezasına karşı İçişleri Bakanlığı Merkez Disiplin Kuruluna yaptığı itirazın, bu tür itirazların İl Disiplin Kuruluna yapılacağı gerekçesiyle incelenmeksizin iade edilmesine ilişkin 8.1.1996 gün ve … sayılı İçişleri Bakanlığı işlemi ile işlemin dayanağını oluşturan İçişleri Bakanlığı Disiplin Kurulları ve Disiplin Amirleri Yönetmeliğinin 11/b maddesinin ve eki listenin; il disiplin kurulunun ortak kararname ile atanan kaymakam hakkında karar alamayacağı, il disiplin kuruluna vali ya da görevlendireceği vali yardımcısının başkanlık ettiği ve kurul kararlarının valinin imzasıyla yürürlüğe girdiği, böylelikle memurun üst disiplin amirine itiraz hakkı gibi temel bir hakkın fiilen olanaksız duruma getirildiği öne sürülerek iptali istemidir.
Savunmanın Özeti : Anılan Yönetmeliğin 11/b maddesi uyarınca, vali tarafından re’sen verilen uyarma, kınama cezalarına karşı yapılan itirazları inceleyip kesin olarak, verilen cezayı aynen kabule, hafifletmeye veya tamamen ortadan kaldırmaya il disiplin kurulunun yetkili bulunduğu, işlemin yasal olduğu, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi … ‘in Düşüncesi: Davanın kabulünün gerekeceği düşünülmektedir. Danıştay Savcısı … ‘ın Düşüncesi : … ili, … ilçesi kaymakamı olarak görev yapan davacı, valilikçe verilen uyarma cezasının kaldırılması kararına karşı İçişleri Bakanlığı Merkez Disiplin Kuruluna itiraz etmiş, bu istemi, 657 sayılı yasanın 135. ve “İçişleri Bakanlığı Disiplin Kurulları ve Disiplin Amirleri Yönetmeliğinin” 11.maddesi uyarınca, itirazı incelemeye il disiplin kurullarının yetkili olduğu gerekçesiyle incelenmeden geri çevrilmiştir.
Davacı, hem yukarda sözü geçen yönetmelik ve ekini oluşturan listenin, hemde bu yönetmeliğe göre tesis edilen Bakanlık işleminin iptalini istemektedir.
T.C. Anayasasının 124.maddesine göre, hangi yönetmeliklerin Resmi Gazetede yayınlanacağı kanunla belirlenir.
Bu konuya ilişkin 3011 sayılı Yasanın 1/c.maddesine göre, kamu personeline ait genel hükümleri kapsayan yönetmeliklerin Resmi Gazetede yayınlanması gerekmektedir.
Tüm ülkeye yayılan İçişleri Bakanlığı personelini ilgilendiren disiplin kurulları ve disiplin amirleri yönetmeliğinin hukuken geçerlik kazanması için Resmi Gazetede yayınlanması zorunlu olduğu halde yayınlanmadığı anlaşılmıştır.
Resmi Gazetede yayınlanmadığı için hukuken geçerli sayılmayan ve uygulanması bu nedenle sözkonusu olmayan İçişleri Bakanlığı Disiplin Kurulları ve Disiplin Amirleri Yönetmeliğinin iptali düşünülemiyeceğinden, davanın bu konuya ilişkin bölümünün incelenmeksizin reddi gerekir.
Ancak dava konusu bakanlık işlemi, hem 657 sayılı yasanın 135 nci maddesine hem de yukarıda sözü geçen yönetmelik hükmüne dayalıdır.
Diğer yandan İçişleri Bakanlığı Disiplin Kurulları Yönetmeliği geçersiz sayılsa bile, dava konusu işlemin 657 sayılı yasa hükümleri ve “Disiplin Kurulları ve Disiplin Amirleri Hakkında Yönetmelik” hükümleri açısından irdelenmesi zorunludur. 657 sayılı Yasanın 135.maddesinde, Disiplin amirleri tarafından verilen uyarma ve kınama cezalarına karşı varsa bir üst disiplin amirine, yoksa “disiplin kurullarına” itiraz edilebileceği hükme bağlanmıştır. Valilerin kaymakamın disiplin amiri olarak verdikleri uyarma ve kınama cezalarına karşı, yasada “disiplin kurulu” itiraz mercii olarak gösterilmekte, bu kurulun il disiplin kurulu olacağı yolunda açıklık bulunmamaktadır.
Genel Disiplin Yönetmeliğinin 8.maddesinin 4.fıkrasında, en üst disiplin amirlerince doğrudan verilen uyarma ve kınama cezalarına karşı yapılan itirazların, cezayı veren amirin (burada valinin) esas görev yerindeki disiplin kurulunca karara bağlanacağı belirtilerek itiraz mercii konusuna biraz daha açıklık getirilmektedir.
Ancak valinin veya görevlendireceği vali yardımcısının başkanlığında, valinin emrinde ve denetiminde bulunan kişilerden oluşan il disiplin kurullarının, valinin verdiği cezayı kaldırmasını beklemek fiilen imkansız değilse de çok küçük ve zor bir ihtimaldir.
Uyarma ve kınama cezalarına karşı yargı yoluna gidilemediğinden, bu itiraz çok önemli sonuçlar doğurmaktadır.
İtirazın amacı, herhalde yasada gösterilen formalitenin tamamlanması değil, konunun yansız, bağımsız, etkiden uzak kalan kişi veya kurullarca incelenmesini sağlamaktır.
Bu nedenle yasada itirazı düzenleyen 135.maddede “il disiplin kurulundan” söz edilmemesi de dikkate alınarak, kaymakamlara verilen uyarma ve kınama cezasına karşı itiraz yerinin, valinin etki ve denetiminde olmayan merkez disiplin kurulu olarak düşünülmesi hukuka ve adalete uygun düşer.
Açıklanan nedenlerle davanın yönetmeliğe ilişkin bölümünün incelenmeksizin reddine, itirazın il disiplin kurulunda incelenmesi gerektiği yolundaki işlemin ise iptaline karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü :
Dava, davacıya verilen uyarma cezasına karşı İçişleri Bakanlığına yaptığı itirazın incelenmeksizin reddine ilişkin işlem ile işlemin dayanağını oluşturan İçişleri Bakanlığı Disiplin Kurulları ve Disiplin Amirleri Yönetmeliğinin ve Eki listenin iptali istemidir.
T.C.Anayasasıın Yönetmelikler başlıklı 124. maddesinde, Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilecekleri, hangi yönetmeliklerin Resmi Gazetede yayımlanacağının kanunla belirleneceği, 3011 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanacak Olan Yönetmelikler Hakkında Kanunun 1. maddesinde ise, Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin, işbirliğine, yetki ve görev alanlarına ait hükümleri düzenleyen, kamu personeline ait genel hükümleri kapsayan… yönetmeliklerin Resmi Gazetede yayımlanacağı, 657 sayılı Devlet Memurları Yasasının Disiplin Amiri ve Disiplin Cezaları başlıklı 124. maddesinde, disiplin amirlerinin, kurumların kuruluş ve görev özellikleri dikkate alınarak Devlet Personel Başkanlığının görüşüne dayanılarak özel yönetmeliklerinde tayin ve tespit edilecek amirler oldukları, Disiplin Cezası Vermeye Yetkili Amir ve Kurullar başlıklı 126. maddesinde, uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezalarının disiplin amirleri tarafından, kademe ilerlemesinin durdurulması cezasının, memurun bağlı olduğu kurumdaki disiplin kurulunun kararı alındıktan sonra, atamaya yetkili amirler, il disiplin kurullarının kararına dayanan hallerde Valiler tarafından verileceği, Disiplin Kurulları ve Disiplin Amirleri başlıklı 134. maddesinde, disiplin ve soruşturma işlerinde kanunlarla verilen görevleri yapmak üzere Kurum merkezinde bir Yüksek Disiplin Kurulu ile her ilde, bölge esasına göre çalışan kuruluşlarda bölge merkezinde ayrıca Milli Eğitim müdürlüklerinde birer Disiplin Kurulu bulunacağı, bu kurulların kuruluş, üyelerinin görev süresi, görüşme ve karar usulü, hangi memurlar hakkında karar verebilecekleri ve disiplin amirlerinin tayin ve tespitinde uygulanacak esaslar ile bunların yetki ve sorumlulukları gibi hususların Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikle düzeleneceği, İtiraz başlıklı 135. maddesinde ise, disiplin amirleri tarafından verilen uyarma ve kınama cezalarına karşı itirazın, disiplin amirine, yoksa disiplin kurullarına yapılabileceği, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması ve Devlet memurluğundan çıkarma cezalarına karşı idari yargı yoluna başvurulabileceği öngörülmüştür.
Yukarıda anılan yasal düzenlemeler uyarınca, ülke geneline yayılmış olan İçişleri Bakanlığı Personelini ilgilendiren, İçişleri Bakanlığı Disiplin Kurulları ve Disiplin Amirleri Yönetmeliğinin Resmi Gazetede yayımlanmamış olması nedeniyle hukuken geçerli olmadığı anlaşıldığından, hukuken geçerli sayılmayan, uygulanamayacak olan bu Yönetmeliğin iptaline ilişkin istemin incelenmeksizin reddi gerekmektedir.
Dava konusu Bakanlık işlemine gelince, yukarıda anılan 657 sayılı Yasanın 135. maddesinde, uyarma ve kınama cezalarına karşı varsa bir üst disiplin amirine, yoksa disiplin kurullarına itiraz edilebileceği öngörüldüğünden; davacıya verilen uyarma cezasına karşı yargı yolunun kapalı olması karşısında … Kaymakamı olan davacıya … Valisi tarafından verilen uyarma cezasına karşı davacının yaptığı itirazın, bir üst amir olarak İçişleri Bakanlığı Müşteşarınca incelenmesi gerekirken, Vali tarafından re’sen verilen uyarma, kınama cezalarına karşı itirazın il disiplin kuruluna yapılacağı gerekçesiyle yapılan itirazın reddedilmesi yönündeki dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davanın İçişleri Bakanlığı Disiplin Kurulları ve Disiplin Amirleri Yönetmeliğinin iptaline ilişkin kısmının incelenmeksizin reddine, itirazın il disiplin kuruluna yapılması gerektiği yönündeki işleme ait kısmının ise iptaline, … lira yargılama giderinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine 10.11.1998 gününde oybirliği ile karar verildi.