8. Daire         1996/652 E.  ,  1997/4182 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 1996/652
Karar No: 1997/4182

Davacılar : 1- …
Vekili : …
2- …
Vekilleri : …
Davalı : İçişleri Bakanlığı
Davanın Özeti : … İli … İlçesi … Belediyesine bağlı … Mahallesinin, … Belediyesinden ayrılarak … ismiyle ayrı bir belediye kurulmasına ilişkin … gün ve … sayılı üçlü kararnamenin; mevzuatta yer alan, kayıtlı seçmenlerden yarıdan fazlasının olumlu oy kullanmış olması kuralına aykırı olarak belediye kurulduğu, işlemde kamu yararının bulunmadığı, kurulan belediyenin gelirlerinin belediye hizmetlerinin ifasına yetmeyeceği öne sürülerek iptali istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Danıştay Birinci Dairesinin 19.12.1995 gün ve 256 sayılı kararı ile belediye kurulması yönünde olumlu görüş verildiği, bunun üzerine dava konusu üçlü kararnameyle belediye kurulduğu, işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı öne sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmuştur.
Danıştay Tetkik Hakimi Yücel Bulmuş’un Düşüncesi: Davanın reddi gerektiği düşünülmüştür.
Danıştay Savcısı … ‘nın Düşüncesi: Dava, … ili … ilçesi … Belediyesine bağlı … Mahallesinin buradan ayrılarak 1580 sayılı Yasanın 7.maddesi uyarınca “…” ismiyle ayrı bir belediye kurulmasına ilişkin ortak kararnamenin 1580 sayılı Yasanın 7.maddesindeki kurala aykırı biçimde kayıtlı seçmenlerin yarıdan fazlasının olumlu oy kullanmadığını belediyeden bölünerek oluşurken dar bir alana sıkışmış durumu nedeniyle gelişme planlamasının bulunmadığını, gelirlerinin kamu hizmetlerini yerine getirme giderlerini karşılamaz durumda olduğunu ileri sürerek iptal isteği ile açılmıştır.
Beldeden, belde kısımlarının ayrılması, ayrılan kısım veya kısımlarının birleştirilerek yeni belde oluşturulmasına ilişkin esaslar 1580 sayılı yasanın 7/B maddesinde yer almaktadır.
Maddeye göre beldeden ayrılma isteyen kısımlardan son seçmen listelerindeki seçmen sayısının yarısından bir fazlasının başvurusu veya Valinin resen lüzum görmesi halinde, halk oylaması yapılıp, İl Genel Meclisinin ve Valinin görüşü alınıp, Danıştay I. Dairesinden bu konuda karar alındıktan sonra müşterek kararname ile belde kısımları beldeden ayrılarak yeni belde kuruluşu gerçekleştirilir.
Anılan maddede halk oylamasında kayıtlı seçmenlerin yazıdan fazlasının oyunun alınacağı yolunda kural bulunmadığı gibi, halk oylamasının belediye meclisi üyelerinin seçimlerinde izlenen hal ve koşullara tabi olacağı belirtilmektedir. Belediye meclisi üyeleri seçiminde ise katılanların geçerli oy çoğunluğu aranmaktadır.
Esasen Dairenin bu konuda son kararları ile istikrarlı hale gelen görüşüde bu yoldadır.
… İlçesi Belediyesine bağlı … Mahallesi halkından, son yerel seçimlerinde seçmen listesinde kayıtlı seçmen sayısının yarısından fazlası, son seçimlerde kullanılan oy listelerindeki isimlerinin karşısını imzalıyarak bu listeler ekinde … Belediyesinden ayrılarak müstakil bedeliye kurmak için … Mahallesinden bazı kişilerde, … Mahallesinin … Belediyesinden ayrılarak müstakil belediye oluşturulması için mulki amire başvurmuşlardır. … Valisi … belediyesine bağlı … mahallesi ile bu mahallenin birlikte bu beldeyi oluşturabilecekleri görüşü ile bu mahalleler de plebisit yapılması yolunda işlem tesis etmiştir.
Yapılan halk oylamasında son seçimde … seçmen listelerinde kayıtlı 1586 seçmenden 1307 si oy kullanmış bunlardan 16 sı geçerli sayılmamış 721 i evet, 570 kişinin de hayır oyu kullanmıştır. Son seçimde … mahallesi seçmen listesinde kayıtlı 153 seçmenden 65 i oy kullanmış 1 geçersiz 11 i evet 53 üde hayır oyu kullanmıştır.
Bu nedenle … mahallesinin beldeden ayrılıp, … belde kurulması isteği doğrultusundaki, isteği,il genel meclisine iletilmiştir. İl Genel Meclisince talebin reddi yolunda karar verilmesinden sonra vali olumlu görüş belirtmiştir. Danıştay I. Dairesi anılan belde bağlısının beldeden ayrılarak bağımsız belde kurulması yolunda karar vermiştir.
Konu ile ilgili Daire kararının gerekçesinde olumsuz olan İl Genel Meclis kararı hatalı biçimde olumlu gibi yer almakta ise de, bu hata Daire kararının sonucuna etkili değildir.
Dosyadaki bilge ve belgelerden … bağlısının beldeden ayrılıp müstakil belde haline gelmesinde belde halkı isteği doğrultusunda kamu yararının bulunduğu ve kurulacak beldenin nufusunun son nufus sayımına göre 2000 üzerinde olduğu anlaşıldığından, işlemde anılan yasa kurallarına aykırılık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle davacının reddi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince duruşma için önceden belirlenen 24.12.1997 günü yapılan duruşmaya davacı … Belediye Başkanlığı vekilinin gelmediği, diğer davacıların vekilinin ve davalı İdare temsilcisinin geldikleri görüldükten, tarafların sav ve savunmaları ile Danıştay Savcısının düşüncesi dinlendikten sonra işin gereği görüşüldü:
Dava, … İli … İlçesi … Belediyesine bağlı … Mahallesinin … Belediyesinden ayrılarak … ismiyle ayrı bir belediye kurulmasına ilişkin … gün ve … sayılı üçlü kararnamenin iptali istemiyle açılmıştır. 1580 Sayılı Belediye Yasasının 7469 sayılı Yasa ile değişik 7. maddesinin A bendinin 1. fıkrasında, bir köy veya birkaç köyü veya köylerle köy kısımlarının veyahut köy kısımlarının birleşerek belediye kurabilmesi için son nüfus sayımına göre nüfuslarının 2000’den fazla olması, köy ihtiyar meclisinin bir mazbata ile veya seçmenlerinin en az yarısından fazlasının yazılı olarak mahallin en büyük mülkiye memuruna müracaat etmesi veya valinin re’sen bu işe lüzum görmesi gerektiği belirtilmiş, aynı bendin 2. fıkrasında ise, ilgili seçmenlerin belediye meclisi üye seçimindeki usul ve şartlar dairesinde, köy veya kısımlarının ayrı ayrı oylarının alınacağı kurala bağlanmış, 3. fıkrasında da valilikçe konunun il genel meclisine intikal ettirilip, il genel meclisi kararıyla birlikte vali görüşünün İçişleri Bakanlığına gönderileceği, Danıştay’ın kararı ve Cumhurbaşkanın onayı ile belediyenin kurulacağı kuralı yer almıştır.
Yine 1580 sayılı Yasanın 7. maddesinin B ve D bentlerinde de, bir beldenin bazı kısımlarının ayrılarak bir belde haline gelmesinde yukarıda anılan şekil ve şartlara riayet edilmekle beraber esas belde nüfusunun 2000 den aşağı düşmemesinin şart olduğu belirtilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, … Belediyesi … Mahallesi halkının … Kaymakamlığına 28.6.1995 günlü dilekçeyle başvurarak sınır komşuları olan … Beldesi sınırları içindeki … Mahallesi ile birlikte … ismiyle ayrı bir belediye olmak isteminde bulundukları, dilekçe ekinde seçmen listesinde kayıtlı seçmen sayısının yarıdan fazlasının imzaları bulunan bir listeninde sunulduğu, aynı talebi içeren … Mahallesi halkının dilekçesinin de aynı tarihte kaymakamlığa sunulduğu, bu talepler üzerine işlemlere başlandığı, 5.11.1995 tarihinde yapılan halk oylamasında … Mahallesinin kayıtlı 1586 seçmeninden 1307 sinin oylamaya katılarak 721 inin evet, 570 inin hayır 16 sının geçersiz oy kullandığı, … Mahallesinin ise kayıtlı 153 seçmeninden 65 inin oylamaya katılarak 11 evet 53 hayır, 1 geçersiz oy kullandığı, bundan sonra … Mahallesi ile ilgili dosya oluşturularak İl Genel Meclisine sunulduğu, 30.11.1995 tarihli İl Genel Meclisi kararıyla gerekçesiz olarak olumsuz görüş verildiği, ancak Vali tarafından 13.12.1995 tarihinde verilen görüşte ise, … Mahallesinin 64.500 nüfuslu … Belediyesinin 2500 metre uzağında ve dağınık yapılaşma halinde bulunması nedeniyle belediye hizmetlerinin götürülmesinde sorun olduğu, burada 1990 nüfus sayımına göre 2592 nüfus olduğu, yasal gelirlerinin tahmini bütçedeki giderleri karşılamaya yeteceği gerekçesiyle olumlu görüş verildiği, konunun Danıştay’a intikali üzerine Danıştay 1. Dairesinin 19.12.1995 günlü ve 256 sayılı kararıyla da belediye kurulması yönünde karar verilmesi üzerine iptali istenen üçlü kararname ile belediyenin kurulduğu anlaşılmıştır. Yukarıda anılan yasa kurallarında belediye kurulması talebinde bulunulurken seçmenlerin en az yarısından bir fazlasının müracaatı aranmışken yapılacak halk oylaması sonucu ile ilgili açık bir hükme yer verilmemiştir. Ancak kanun metninde, yapılacak halk oylamasının belediye meclisi üye seçimindeki usul ve şarlar dairesinde yapılması öngörülerek konuya bu yönden açıklık getirilmiştir. Belediye meclisi üyelerinin seçiminde ise katılanların geçerli oy çoğunluğu aranmaktadır.
Bu güne kadar belediye kurulması ile ilgili Danıştay 1. Daire kararlarında da halk oylamasında oylamaya katılanların geçerli oylarının yarısından bir fazlasının olumlu olması yeterli görülmüştür. Öte yandan, 1982 Anayasasının halk oylamasıyla ilgili 175. maddesinde de halk oyuna sunulan Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların yürürlüğe girmesi için halk oylamasında kullanılan geçerli oyların yarısından çoğunun kabul oyu olması yeterli görülmüştür. Anayasada dahi katılanların geçerli oyları esas alınarak halk oylamasının sonuçlandırılması öngörülmüş iken belediye kurulmasında, kayıtlı seçmen sayısına göre sonuca ulaşmanın haklı bir yasal dayanağı bulunmamaktadır.
Yasal düzenlemelerde seçmen sayısının yarıdan bir fazlasının katılmasıyla karar alınması durumları özel olarak düzenlenmekte olduğundan, açık bir kural bulunmayan bu olayda yaygın biçimde uygulandığı gibi katılanların oylarına göre işlem yapılması gerekir.
Olayda seçime katılanların geçerli oylarının yarısından fazlası belediye kurulması yolunda olduğuna göre bu oylamanın sonucu geçerli sayılmak suretiyle belediye kurulmasında yasanın hükmüne ve amacına aykırılık yoktur.
Ayrıca dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte işleme baz alınan 1990 yılı genel nüfus sayımında … Mahallesi nüfusunun 2592 olarak tesbit edildiği, dosyadaki Devlet İstatistik Enstitüsünce gönderilen yazıdan anlaşılmakta olup, dolayısıyla belediye olmak için gerekli ön koşul olan nüfusun 2000 in üzerinde olması koşulu sağlandığından ve … halkının isteği doğrultusunda kamu yararı gözetilerek tesis edildiği sonucuna varılan işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir. Açıklanan nedenlerle dayanaktan yoksun bulunan davanın reddine ve yargılama giderlerinin davacılar üzerinde bırakılmasına 24.12.1997 gününde oybirliği ile karar verildi.