8. Daire         1996/3847 E.  ,  1997/2153 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 1996/3847
Karar No: 1997/2153

Davacı : …
Vekili : …
Davalı : 1-Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı
Vekili : …
2-…
İstemin Özeti : Doktora programı öğrencisi olan davacı, 1.7.1996 gün ve 22683 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Lisansüstü Öğretim Yönetmeliğinin 32. maddesindeki, “bu yönetmeliğin yürürlüğe girmesi ile 6.10.1982 gün ve 17830 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, Lisansüstü Öğretim Yönetmeliği ve değişiklikleri yürürlükten kaldırılmıştır. Lisansüstü programlarına 1996-1997 öğretim yılından önce başlamış öğrencilerin doktora yeterlik ve sanatta yeterlik için bu Yönetmelikle getirilen yabancı dil şartı hariç diğer hakları saklıdır” şeklindeki düzenlemede yer alan “yabancı dil şartı hariç” ibaresi ile aynı yönetmeliğin Geçici 2. Maddesinin ve davalı üniversitenin 25.7.1996 gün ve … sayılı işleminin; doktoraya başvurduğu sırada yürürlükte olan yönetmelik hükümleri uyarınca yabancı dil sınavına girip başarılı olduğu, yeni yönetmelikte düzenlenen doktora yeterlik sınavı öncesi Kamu Personeli Yabancı Dil Sınavında başarılı olma koşulunun kendisine de uygulanmasının kazanılmış hak ve idari istikrar ilkesi ile bağdaşmadığını öne sürerek iptalini istemektedir.
Savunmanın Özeti : Düzenleyici bir işlemin yürürlüğe girmesinden önce kurulup süregelen hukuki durumların yeni düzenleyici işleme tabi olacakları, genel hukuki durumlarda kazanılmış haktan söz edilemeyeceği, doktora öğrenciliği statüsü devam edenlerin bu statünün devamı sırasında olabilecek düzenleme değişikliklerine uymak zorunda oldukları, yürürlükten kaldırılan yönetmelikte öngörülen yabancı dil sınavının bilim alanı ile sınırlı olduğu, yeni yönetmelikteki KPYDS ile yabancı dil bilgisinde genel bir seviye oluşturulmasının amaçlandığı öne sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi … ‘ın Düşüncesi : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı … ‘ün Düşüncesi : 1.7.1996 günlü, 22683 sayılı Resmi Gazetede yaylımlanan Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliğinin 32. maddesi ve geçici 2. maddesinin iptali istenilmektedir.
Davaya konu yönetmelikle 6.10.1982 günlü, 17830 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Lisansüstü Öğretim Yönetmeliği ek ve değişiklikleri ile yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlükten kaldırılan Yönetmelikte yüksek lisans öğrenimi sonunda doktora giriş sınavına girilmekte, bu sınavın ilk aşamasını da yabancı dil sınavı oluşturmakta ve anılan yabancı dil sınavı adayın bilim alanı ile ilgili 200 kelimelik bir çeviri yaptırılmak suretiyle yapılmakta, daha sonra girilen bilim sınavında da başarılı olunması halinde doktora öğrenciliği başlamakta, derslerin başarılması halinde de yabancı dili içermeyen yeterlik sınavı yapılıp, bundan da başarılı olduğu takdirde aday tez hazırlığı ve savunması sonunda doktora diploması almaya hak kazanmakta idi.
Yeni Yönetmelikle sistem değişikliğine gidildiği, doktoranın verilmesinde başka ülkelerde uygulanan sistemin getirildiği ve bu bağlamda yüksek lisans eğitiminin tezli ve tezsiz olarak ikiye ayrıldığı, bundan sonra başlayan doktora programının yeterlik sınavı aşamasında bu sınava girebilmek için (Md.21) Kamu Personeli Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tesbit Sınavında yüz üzerinden en az altmış puan almak koşulu getirildiği ve iptali istenilen 32. ve Geçici 2. madde ile de bu koşulun Lisansüstü programlarına 1996/1997 Öğretim yılından önce başlamış öğrencilere de teşmil edildiği anlaşılmaktadır.
Yukarıdan beri yapılan açıklamalar çerçevesinde, yeni yönetmelikle eski yönetmeliğin getirdiği sistemden çok farklı olarak lisansüstü öğrenim, doktoraya başlama, yeterlik sınavı, tezin hazırlanması ve savunulması aşamalarında yeni bir sistem getirildiği gözönüne alındığında, sadece doktora yeterlik sınavı için yeni sistemde öngörülen KPDS yabancı dil sınavında başarılı olmak koşulu aranması kazanılmış hak ilkesine aykırılık oluşturmaktadır.
Zira eski Yönetmeliğe göre lisansüstü öğretime başlayan bir aday yukarıda da değinildiği gibi yeni sistemde öngörülen hiçbir aşamadan geçmeksizin eğitimi tamamlamaktadır.
Yeni yönetmelikle getirilen sistemin eğitim kalitesini artırmak amacına yönelik olduğu savunulabilirse de, bu durumun yeni öğrenime başlayanlar için söz konusu olacağı açıktır.
Açıklanan nedenlerle kazanılmış hak ilkesine ve dolayısıyla hukuka aykırılık oluşturan yönetmelik maddelerinin iptali gerektiği düşünülmüştür.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava, 1.7.1996 gün ve 22683 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Lisans Üstü Öğretim Yönetmeliğinin 32. maddesi ile Geçici 2. maddesinin ve bu yönetmelik hükümleri uyarınca tesis edilen … Üniversitesi Senatosunun 25.7.1996 günlü … sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
Dava konusu edilen yönetmelikle yürürlükten kaldırılan eski Lisans Üstü Öğretim Yönetmeliğinde, doktora programı 11-22. maddelerinde düzenlenmiş olup bu maddelerde yüksek lisans öğreniminin sonunda iki aşamadan oluşan doktora programına giriş sınavlarının ilk aşamasını yabancı dil sınavının oluşturacağı ve bu sınavda yabancı bir dilde yazılmış ve adayın bilim alanı ile ilgili olan 200 kelimelik ( %10 eksik veya fazlasıyla ) bir metnin Türkçeye 2 saat zarfında anlamına sadık şekilde tercüme edilmesinin istenileceği, başarılı olunması halinde bilim sınavına alınacağı ve burada da başarılı olunması durumunda doktora programına başlanacağı ve derslerin verilmesinden sonra Doktora yeterlilik sınavına girileceği ve ardından tez savunması sonunda programın tamamlanacağı düzenlenmişti.
1.7.1996 tarihli ve 22683 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve eskisini yürürlükten kaldıran ” Lisans Üstü Öğretim Yönetmeliği’nde” Lisans Üstü Eğitimde yeni bir sistem getirilerek, Yükseklisans tezli ve tezsiz olarak ikiye ayrılmış, sonraki doktora programına başvurabilmek için adayların bir yüksek lisans derecesine (veya uzmanlık yetkisine) sahip olması gerektiği, doktora programlarına, lisans ve yüksek lisans başarı düzeyleri değerlendirilerek öğrenci kabul edileceği, kabul için yapılacak bilim sınavı sonuçları ile lisans ve yüksek lisans öğrenimi sırasında alınan notların ne şekilde değerlendirileceği ve ayrıca yabancı dil sınavı yapılıp yapılmayacağı, yapılması halinde hangi düzeyde yabancı dil bilgisi aranacağının ilgili senato tarafından belirleneceği, tezsiz yüksek lisans programından mezun olanların doktora programlarına kabulüne ilişkin esasların yine ilgili Üniversite Senatosunca düzenleneceği, doktora programının toplam 21 krediden az olmamak koşuluyla en az yedi adet ders, yeterlik sınavı, tez önerisi ve tez çalışmasından oluşacağı, ” Yeterlik Sınavı” başlıklı 21. maddesinin (d) bendinde ise, doktora yeterlik sınavına girebilmek için Kamu Personeli Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tesbit Sınavından yüz üzerinden en az altmış puan almış olmak gerektiği belirtilmiştir.
Aynı yönetmeliğin 32. maddesinde, ” Bu yönetmeliğin yürürlüğe girmesi ile 6.10.1982 tarih ve 17830 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Lisansüstü Öğretim Yönetmeliği ve değişiklikleri yürürlükten kaldırılmıştır. Lisans Üstü programlarına 1996-1997 Eğitim öğretim yılından önce başlamış öğrencilerin, doktora yeterlik ve sanatta yeterlik için bu yönetmelikte getirilen yabancı dil şartı hariç hakları saklıdır, ” Geçici 2. maddesinde ise, ” Bu yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihte bir doktora programına kayıtlı olupta yeterlik sınavına girmemiş veya giripte başaramamış olan öğrenciler ile sanatta yeterlik programlarına kayıtlı olan öğrenciler, yabancı dil ile ilgili olarak bu yönetmelikte getirilen hükümlere tabidirler” kuralı getirilmiştir.
Eski yönetmelikte, bir yabancı dil sınavı ile bilim sınavını başaranların doktora programına kaydının yapılabileceği ve yeterlik sırasında yabancı dil sınavı yapılmayacağı düzenlenmişken, yeni yönetmelikle, doktora programına kayıt için bilim sınavı yanında yabancı dil sınavı yapılıp yapılmayacağı ilgili senatolara bırakılmış, ancak Doktora Yeterlik sınavına girebilmek için merkezi olarak yapılan Kamu Personeli Yabancı Dil Sınavı’ında 100 üzerinden 60 almış olmak şartı getirilmiştir.
Kamu idareleri, kendi görev alanlarını ilgilendiren konularda yönetmelikler çıkarma yetkisine sahip oldukları gibi bunları günün koşullarına, mevzuata ve kamu hizmetinin özelliklerine göre yeniden düzenleme ve değiştirme yetkisine de sahiptirler. Genel ve soyut nitelikteki düzenleyici işlemler (kural tasarruflar) yine genel düzenleyici işlemlerle değiştirilebilir veya kaldırılabilir. Objektif hukuk dünyasında meydana gelecek bu değişikliğin, daha önceki kural tasarrufların doğurmuş olduğu objektif ve genel hukuki durumlara da tesir edeceği ve mevcut durumlara da uygulanacağı açıktır. Soyut ve genel hukuki durumların (hukuki statülerin) en önemli özelliği bunların daima değişebilmesi ve bu değişikliğinde herkese karşı geçerli olmasıdır. Objektif hukuk dünyasında meydana gelen ve hukuki statüde değişiklik yapan bu düzenlemelerin eski düzenleme uyarınca statü kazanmış ve statüsü devam eden bireyleri de kapsayacağı açıktır.
2547 sayılı Yükseköğretim Kanunun 65. ve Üniversitelerarası Kurulun görevlerini düzenleyen 11. maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak yürürlüğe konulan genel düzenleyici işlem niteliğindeki dava konusu yönetmelikte Lisans Üstü Öğretimin Esasları belirlenmiş ve yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce Lisans Üstü Programlarına başlamış olan öğrencilerin doktora yeterlik ve sanatta yeterlik için bu yönetmelikte getirilen yabancı dil şartı hariç haklarının saklı olduğu, yine yönetmeliğin yayımı tarihinde doktora programına kayıtlı olupta henüz yeterlik sınavını vermemiş olanların da, yönetmelikle getirilen yabancı dil ile ilgili (KPYDS) hükümlere tabi olacakları düzenlenmiştir.
Dava konusu olayda; eski yönetmelik hükümleri uyarınca doktora programına kayıt yaptırmış ve henüz doktora yeterlik sınavını vermemiş öğrencilerin devam eden öğrencilik stütasü nedeniyle bu statüde meydana gelen değişikliğe, yani getirilen yabancı dil sınav şartına (KPYDS) tabi olacakları açıktır.
Yeni düzenleme ile KPYDS’da başarılı olunması halinde doktora yeterlilik sınavına girilebileceği koşulu getirilmiş olduğundan eski yönetmelik uyarınca kayıt yaptıran ve öğrenciliği devam eden doktora yeterlilik sınavını vermemiş öğrencilerin kazanılmış haklarından da söz edilemez.
Kaldı ki, eski yönetmelik hükümleri uyarınca da, doktora programına kayıt yaptırabilmek için yabancı dil sınavından başarılı olma şartı arandığından yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce doktora programına kayıtlı öğrencilerinde bir yabancı dil sınavını başarmak zorunda oldukları tartışmasızdır.
Dolayısıyla yönetmelik hükümleri uyarınca tesis edilen dava konusu işlemde de hukuka aykırılık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, yasal dayanaktan yoksun davanın reddine, yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına, davanın açıldığı tarihte yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … lira Avukatlık ücretinin davacıdan alınarak davalı idarelere verilmesine 17.6.1997 gününde oybirliği ile karar verildi.