8. Daire 1988/1207 E. , 1989/817 K.
Daire : SEKİZİNCİ DAİRE
Karar Yılı : 1989
Karar No : 817
Esas Yılı : 1988
Esas No : 1207
Karar Tarihi : 31/10/989
BELEDİYE GEREKSİNİMLERİNDE KULLANILMAK ÜZERE YASA İLE AYRILAN BİR PAYIN BELEDİYELERCE KULLANILMASININ BORÇLANILMA KOŞULUNA BAĞLANMASI, BU KONUDA HERHANGİ BİR KURAL İÇERMEYEN YASANIN AMACINA VE DÜZENLENİŞ BİÇİMİNE AYKIRILIK OLUŞTURDUĞU HK.
2380 sayılı Belediyelere ve İl Özel İdarelerine Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden pay verilmesi hakkındaki yasanın 3004 sayılı yasa ile değişik 1.maddesi uyarınca oluşturulan Belediyeler Fonundan belde içme suyu işi için faizsiz borç olarak verilen paranın hibeye dönüştürülmesi isteminin reddine ilişkin İller Bankası Genel Müdürlüğü işlemi ile
dayanağı olan Belediyeler Fon Yönetmeliğinin bu fondan belediyelere borç olarak para verilmesine ilişkin kurallarının iptali istenilmektedir.
2380 sayılı Belediyelere ve İl Özel İdarelerine Genel Bütçe Vergi gelirlerinden pay verilmesine ilikin yasanın 3004 sayılı Yasa ile değişik 1.maddesinde; genel bütçe vergi gelirlerinden % 6 oranında ayrılacak payın son nüfus sayımı sonuçlarına göre dağıtılacağı ayrıca bu gelirlerden % 3 oranında ayrılan payında Bayındırlık ve İskan Bakanlığı
emrinde Belediyeler fonu olarak İller Bankasındaki bir hesapta toplanacağı ve bu fondan nüfusuna bakılmaksızın Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikteki esaslara göre bütün belediyelere ödenek verileceği ve fonun kullanılamayan bölümünün İller Bankası sermayesine aktarılacağı belirtilmektedir.
Fondan belediyelere sağlanacak bu kaynağın sadece belediyelerin İller Bankasının Yıllık Yatırım proğramına giren haritalarına, imar planlarına, tesislerine ve bunlara ait projelerine kullanılabileceği öngörülmüş, maddede bu kaynağın kullanımı ile ilgili başka bir kural yer almamıştır.
Yukarıda belirtildiği üzere herhangi bir belediyeye İller Bankasınca sağlanan bu kaynak 2380 sayılı Yasa uyarınca genel bütçe gelirlerinden ayrılan % 3 oranındaki fondan verilmektedir. Bu durumda İller Bankasınca Belediyelere ait olmayan herhangi bir kaynak değil anılan yasa uyarınca vergi gelirlerinden % 3 oranında belediyelere ayrılan bir kaynak kullanılmaktadır.
Belediye giderlerinde kullanılmak üzere aktarılan bu payın belediyelerce borçlanılması söz konusu olamaz. Başka bir anlatımla belediye gereksinimlerinde kullanılmak üzere yasa ile ayrılan bir payın belediyelerce kullanılmasının borçlanılma koşuluna bağlanması, bu konuda herhangi bir kural içermiyen yasanın amacına ve düzenleniş biçimine aykırılık oluşturmaktadır.
Öte yandan anılan yasanın 1.maddesinde bu fonun kullanılmayan kısmının İller Bankası sermayesine aktarılacağı öngörülmüştür. Fonun dönüşümlü olması halinde ise tamamının İller Bankası sermayesine her yıl artan bir oranda katılması ve yasada belirtilen desteklemelerin tümünün İller Bankası sermayesinden yapılması gibi Yasanın, fonun sadece kullanılmayan kısmının İller Bankası sermayesine katılacağını belirten 1.maddesine aykırı bir sonuç ortaya çıkacaktır. Çünkü dönüşümlü bir fonun, sürekli büyüyeceği ve İller Bankasının yasada öngörülmiyen bir sermayesi niteliğini alacağı kuşkusuzdur.
Belirtilen nedenlerle 20.1.1985 gün ve 18041 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Belediyeler Fonu Yönetmeliğinin, değişik 11.maddesi ile 8.maddesinin 2 ve 3 fıkralarının ve 2.maddesinde yer alan bu fondan belediyelere dağıtılan paraların dönüşümlü olduğunu belirten kelimelerin ve uyuşmazlığa konu İller Bankası Genel Müdürlüğü işleminin iptaline karar verildi.
AZLIK OYU:
2380 sayılı Yasanın değişik 1.maddesinde Genel Bütçe Vergi Gelirleri tahsilat toplamı üzerinden belediyelere ayrılan pay % 9.25 olarak saptanmıştır. Genel bütçe vergi gelirleri toplamının % 6 sını oluşturan bölümünün İller Bankası tarafından İçişleri Bakanlığınca bildirilecek son nüfus sayımı sonuçlarına göre büyük kent belediyeleri dışındaki belediyelere dağıtımının planlanacağı açık biçimde düzenlenmiştir.
İller Bankasında toplanan belediyeler payının genelbütçe vergi gelirleri tahsilat toplamının % 3 ünü oluşturan bölümünün ise Bayındırlık ve İskan Bakanlığı emrinde “Belediyeler fonu” olarak İller Bankasındaki bir hesapta toplanması öngörülmüştür. Ayrıca maddede fonun kullanımına ilişkin olarak Belediyelerin İller Bankasının yıllık yatırım programına giren, haritadan imar planları, bütün tesisleri ve bunlara ait projeleri için bu fondan İmar ve İskan Bakanlığınca yayınlanacak yönetmelikteki esaslara göre tahsiste bulunulacağı hükmüne yer verilmiştir.
Yasa % 6 lık bölüm için büyük kent belediyeleri dışındaki belediyelere gelir oluşturacak bir dağıtım biçimi öngörülmüşken, fondan yapılacak dağıtımlar için özellikle tahsis sözcüğünün kullanılmasındaki amacın, bu fonun tüm belediyeler için mahalli ihtiyaçların karşılanmasında İller Bankasının yatırım programında yer alan işleri için başvurulacak bir kaynak oluşturmaktan ibaret bulunduğu açıktır. Tahsis sözcüğünden fonda toplanan paralardan yalnızca hibe biçiminde fona dönüşü olmadan belediyelerin isteklerinin karşılanacağı anlamının çıkarılması mümkün
bulunmadığından ve yasa, bu paraların tahsisinin yönetmelikte belirtilecek esaslara göre yapılmasını öngördüğünden, yönetmelikte bir kısım işler için borç olarak tahsisin öngörülmesine yasaya aykırılık bulunmamaktadır.
Yasanın 1.maddesinin, “İller Bankası kendisine borçlu belediye ve İl Özel İdarelerinin vadesi gelmiş borç taksitlerini genel bütçeden bu idarelere ayrılan paylardan kesmeye yetkilidir.” biçimindeki 7.fıkrası hükmüne maddenin değişmeden önceki halinde fon hükmünden önce yer verilmişken yapılan değişiklikle bu fıkraya fona ilişkin beşinci fıkradan sonra yer verilmiş olması da fondan yapılacak tahsislerin de borçlanma şeklinde olabileceği görüşünü doğrulamaktadır.
Bu nedenlerle iptali istenen yönetmelik hükmünde ve bu yönetmeliğe dayalı olarak tesis edilen işlemde yasaya aykırılık bulunmadığından davanın reddi gerektiği görüşü ile karara karşıyım.