8. Daire 1987/414 E. , 1987/370 K.
Daire : SEKİZİNCİ DAİRE
Karar Yılı : 1987
Karar No : 370
Esas Yılı : 1987
Esas No : 414
Karar Tarihi : 23/09/987
HAKLARINDA SORUŞTURMA VEYA KOVUŞTURMA AÇILAN BELEDİYE BAŞKANLARININ GEÇİCİ BİR ÖNLEM OLARAK GÖREVDEN UZAKLAŞTIRILMALARINA İLİŞKİN KISTASLARIN, GÖREVDEN UZAKLAŞTIRILMALARINA İLİŞKİN KISTASLARDAN FARKLI OLDUĞU, BU NEDENLE BELEDİYE BAŞKANI HAKKINDAKİ SAVLARIN ÖNEMİ, CİDDİYETİ VE AĞIRLIĞI İLE SORUŞTURMA VEYA KOVUŞTURMANIN SAĞLIKLI BİR ŞEKİLDE İNCELENİP SONUÇLANDIRILABİLMESİ İÇİN GÖREVDE KALMALARININ SAKINCALI OLMASI HALİNDE İLGİLİLER HAKKINDA BU TÜRLÜ ÖNLEM KARARININ ALINMASININ YERİNDE OLDUĞU HK.
Davacının 283 sayılı KHK.’nin Anayasaya aykırı olduğu, Başbakanlığın da husumete ilişkin olarak ve iki işleme karşı tek dilekçe ile dava açılamayacağı yolundaki savları yerinde görülmeyerek işin esasına geçildi.
Dava, Belediye Başkanı olan davacının Anayasanın 127.maddesi uyarınca geçici önlem olarak kesin hükme kadar görevinden alınmasına ilişkin İçişleri Bakanlığı işlemi ile, 283 sayılı KHK ile değişik 1580 sayılı Belediye Yasasının 93.maddesi gereğince İçişleri Bakanının önerisi ve Başbakanının onayı ile bir Belediye Meclisi Üyesinin belediye başkanı olarak görevlendirilmesi işlemlerinin iptali istemiyle açılmıştır. T.C.Anayasasının 127.maddesi 4.fıkrasında “görevleriyle ilgili bir suç nedeni ile hakkında soruşturma veya kovuşturma açılan yerel idare organları veya bu organların üyelerini İçişleri Bakanının geçici bir önlem olarak kesin hükme kadar uzaklaştırabileceği” 27.5.1987 günü yayın lanan 283 sayılı KHK.de ise “Belediyelerin seçilmiş organları hakkında görevleri ile ilgili bir suç nedeni ile soruşturma veya kovuşturma açılması durumunda, İçişleri Bakanının geçici bir önlem olarak kesin hükme kadar bu organları görevden uzaklaştırabileceği, bu durumda, Bakanın önerisi Başbakanın onayı ile kesin hükme kadar meclis üyeleri arasından geçici olarak bir başkan’ın görevlendirilebileceği” kuralı bulunmaktadır.
Dava dosyasının incelenmesinden, Belediye Başkanı olan davacı hakkında, belediyede işleri bulunan vatandaşları belediyece açtırılan “güzelleştirme fonu” hesabına bağışta bulunmaya zorladığı, fon hesabı dışında vatandaştan zorla bağış toplayarak usulsüz harcamada bulunduğu ve Devlet İhale Yasasına aykırı işler yaptığı konularında soruşturma açıldığı, düzenlenen fazleke üzerine İl İdare Kurulunca suçlama konularının bir bölümü için yargılamanın gerekliliği kararı verildiği ve incelenmek üzere Danıştay Başkanlığına sunulduğu, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yasası ve İmar Yasasına aykırı olarak çeşitli parseller üzerinde yapı izni vererek, yasalara aykırı biçimde yapılaşmalara yol açtığı ve İhale Yasasına aykırı satın almalar yaptığı konusundaki savlar üzerine soruşturma açıldığı, basında yer alan iddia konularının soruşturulması için de soruşturma açıldığı, usulsüz memur ve işçi çalıştırdığı belirlendiği gerekçei ile Anayasanın 127.maddesi uyarınca İçişleri Bakanının onayı ile görevden uzaklaştırıldığı ayrıca, İçişleri Bakanının önerisi ve Başbakanın onayı ile 283 sayılı KHK. ile değişik 1580 sayılı Belediye Yasasının 93.maddesi uyarınca bir Belediye Meclis Üyesinin Belediye Başkanı olarak görevlendirildiği ve adı geçenin görevine başladığı, Davacı ve arkadaşlarının yargılanmalarının gerekliliğine ilişkin İl İdare Kurulu kararını inceleyen Danıştay İkinci Dairesince, soruşturma emri Bakan tarafından verilmesi gerekirken, müsteşar tarafından verildiği gerekçesiyle, 3.7.1987 günlü E:1987-1833 K:1987-2658 sayılı kararla bozularak gönderildiği ve bakandan alınan soruşturma emri ile işlemlerin tamamlanmakta olduğu, ayrıca başlatılmış olan soruşturma sonunda düzenlenen fezlekenin İl İdare Kurulunda görüşüldüğü ve suçlama konularından (9)u nedeniyle belediye başkanı hakkında yargılamanın gerekliliği yolunda karar verildiği anlaşımıştır.
Belediye başkanları hakkında açılan soruşturma ve kovuşturma sonucuna göre adli yargı yerlerince verilen hükümlülük kararları uyarınca belediye başkanlarının 1580 sayılı Belediye Kanununun 91.maddesi uyarınca görevlerinden çıkarılmaları doğaldır. Ancak, haklarında soruşturma veya kovuşturma açılan bu kişilerin geçici bir önlem olarak görevden uzaklaştırılmalarına ilişkin kıstasların, görevden çıkarmaya ilişkin kıstaslardan farklı olduğunu kabul etmek zorunludur.
Asıl olan halkın oyuyla, seçimle gelen bu kişilerin, belirli dönem içinde görevlerini yerine getirebilmeleridir. Haklarında açılan her soruşturma veya kovuşturma nedeniyle geçici olarak görevden uzaklaştırılmaları halinde kamu hizmetinin sağlıklı biçimde yerine getirilmesi mümkün olamaz. Diğer taraftan, geçici olarak görevden uzaklaştırılan bu kişiler, soruşturma, kovuşturma ve yargılamadaki gecikmeler nedeniyle asli olan bu görevlerinden sürekli olarak uzaklaştırılmış olurlar.
Belediye başkanı hakkındaki savların önemi, ciddiyeti ve ağırlığı ile soruşturma ve kovuşturmanın sağlıklı bir şekilde incelenip sonuçlandırılabilmesi için görevde kalmalarının sakıncalı olması halinde ilgililer hakkında bu türlü önlem kararı alınması mümkündür.
Davacı hakkında öne sürülen savlar nitelik ve kanıtlanma açısından ilgilinin görevden alınmasını gerektirmediği gibi soruşturmanın ulaştığı aşama bakımından da böyle bir önlem kararına gereksinim bulunmadığı açıktır.
Davacı belediye başkanının geçici olarak görevden alınmasına ilişkin dava konusu bakanlık işleminde bu nedenle yasanın amacına uyarlık bulunmadığı gibi buna bağlı olarak bir meclis üyesinin belediye başkanı olarak görevlendirilmesine ilişkin işlemin de dayanağı kalmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, Belediye Başkanının geçici olarak görevden alınmasına ilişkin dava konusu İçişleri Bakanlığı işleminin iptaline, bu işlemin iptali ile dayanağı kalmayan meclis üyesinin belediye başkanı olarak görevlendirilmesine ilişkin işlemin de iptaline karar verildi.
AZLIK OYU: Davacı belediye başkanı hakkında idarece yaptırılan soruşturma sonucunda, düzenlenen rapor uyarınca İl İdare Kurulunca bazı konularda görevini savsakladığından dolayı yargılanmasının gerekliliğine karar verilmiştir. Dosyanın incelenmesinden soruşturma konuları arasında yer alan belediyede işi olanların belirli bir fon’a para yatırmaya zorlanması, sitalanı içinde yapılan kaçak yapılara engel olunması konusunda gerekli duyarlığın gösterilmemesi gibi bazıları ciddi nitelikte görülmüştür.
Görevini kötüye kullandığı veya görevini savsakladığı yolunda ciddi kanıtlar bulunan bir belediye başkanının görevde kalmasının yapılacak soruşturma, kovuşturma veya gerektiğinde yapılacak yargılama yönünden sakıncalı olacağı açıktır.
Bu nedenle, belediye başkanının geçici olarak görevden alınarak, yerine bir başkasının atanmasının yasaya uygun olduğu oyu ile karara karşıyım.