Danıştay 7. Daire Başkanlığı 2018/5308 E. , 2020/4889 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
YEDİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/5308
Karar No : 2020/4889
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Gıda ve Pazarlama Ticaret Limited Şirketi
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : …Bakanlığı adına
…Gümrük Müdürlüğü …
VEKİLİ : Av….
İSTEMİN KONUSU : … Vergi Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava Konusu İstem: Davacı adına tescilli 12/03/2010 tarih ve 18804 sayılı serbest dolaşıma giriş beyannamesi ile EUR.1 dolaşım belgesi kapsamında ithal edilen “ceviz içi” cinsi eşyaya ilişkin olarak, EUR.1 dolaşım belgesinin sonradan kontrole tabi tutulması üzerine, anılan eşyanın … menşeli olmadığının saptandığından bahisle ek olarak tahakkuk ettirilen gümrük ve katma değer vergilerine vaki itirazın reddine dair işlemin iptali istemiyle dava açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti: Bozma kararı üzerine, uyuşmazlık konusu beyanname muhteviyatı eşyanın EUR.1 belgesi eklenerek ithalatın gerçekleştirildiği, … resmi makamlarından elde edilen yazıda; beyannameye ekli EUR.1 sertifikalarının … gümrük idaresi tarafından düzenlendiği, ancak sertifikalarda kayıtlı eşyaların … ile Türkiye Cumhuriyeti arasında imzalanan Serbest Ticaret Anlaşması Protokolüne göre … menşeli eşya statüsü kazanmamış olduğunun tespit edildiği ve bu doğrultuda beyannameye konu eşyanın iki ülke arasındaki Serbest Ticaret Anlaşmasında öngörülen menşe şartlarını taşımadığından ve daha yüksek oranda gümrük vergisine tabi olduğundan ortaya çıkan vergi farkına ilişkin olarak ek tahakkuk işleminin tesis edildiği, 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 198. maddesinin 4. fıkrası uyarınca, gümrük yükümlüsünün gerçekleştirdiği işlemlerde tüm dikkat ve özeni gösterdiğini ispat etmek zorunluluğunun bulunması karşısında, davacı tarafından sunulan belgelerin bu zorunluluğu ispat edebilecek nitelikte olmadığı sonucuna ulaşılmak suretiyle tesis edilen işlemde hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Uyuşmazlık konusu eşyanın … menşeli olduğunu gösterir EUR.1 dolaşım belgesinin sahte veya usulüne uygun olmadığı yolunda yapılmış herhangi bir tespitin bulunmadığı, bu belge geçerli olduğu sürece ek tahakkukun yapılamayacağı, ithalat işlemlerinin tekemmül ettirilmesi sürecinde gümrük mevzuatının gerektiği tüm yükümlülüklerin yerine getirildiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı adına tescilli serbest dolaşıma giriş beyannamesine ekli EUR.1 belgesine istinaden %0 gümrük vergisine ve %1 katma değer vergisine tabi tutulmuş olan eşyanın, … gümrük idaresinden alınan yazıya istinaden, söz konusu EUR.1 belgesinin … yetkili makamlarınca düzenlendiği fakat sertifikada kayıtlı eşyaların … ile Türkiye arasında imzalanan Serbest Ticaret Antlaşması Protokolü uyarınca … menşeli eşya statüsü kazanmamış olduğunun tespit edildiği, bunun sonucu olarak % 0 yerine %43,2 oranında gümrük vergisine tabi tutulduğu ve ortaya çıkan fark nedeniyle yapılan işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Dava konusu ek tahakkuka vaki itirazın reddi işleminin sebep unsurunu oluşturan … gümrük idaresinden alınan yazıda; … menşeli eşya statüsü kazanmamış olduğunun tespit edildiği, ancak belgenin ihracatçı tarafından sunulan yanlış verilere dayanılarak onaylanması durumuna ilişkin bir bilginin olmadığı, ayrıca uyuşmazlık konusu serbest dolaşıma giriş beyannamesinin ve beyanname muhteviyatı eşyanın ithali için gerekli olan belgelerinin gümrük idaresine ibraz edilerek ithalat işleminin gerçekleştiği, davalı idare tarafından davacının söz konusu ithalat işlemi kapsamında gümrük mevzuatının gerektirdiği yükümlülükleri yerine getirmediğine ilişkin bir iddiasının da bulunmadığı, ithal edilen eşyaya ait dolaşım belgesinin karşı ülke idaresince yanlışlıkla onaylandığının tespit edilmesi durumunda, davacının herhangi bir ihmalinin bulunmadığı ve gümrük mevzuatının bahse konu ithalat işlemi nedeniyle gerektirdiği yükümlülükleri yerine getirdiği anlaşıldığından davanın reddi yolunda verilen temyize konu kararın bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Yedinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacı adına tescilli 12/03/2010 tarih ve 18804 sayılı serbest dolaşıma giriş beyannamesi ile EUR.1 dolaşım belgesi kapsamında ithal edilen “ceviz içi” cinsi eşyaya ilişkin olarak, EUR.1 dolaşım belgesinin sonradan kontrole tabi tutulması üzerine, … resmi makamlarından elde edilen yazıda; beyannameye ekli EUR.1 sertifikalarının … gümrük idaresi tarafından düzenlendiği, ancak sertifikalarda kayıtlı eşyaların … ile Türkiye Cumhuriyeti arasında imzalanan Serbest Ticaret Anlaşması Protokolü’ne göre … menşeli eşya statüsü kazanmamış olduğunun belirtilmesi üzerine, iki ülke arasındaki Serbest Ticaret Anlaşması’nda öngörülen menşe şartlarını taşımayan eşyanın daha yüksek oranda gümrük vergisine tabi olduğundan bahisle karara bağlanan ek tahakkuka vaki itirazın reddi işleminin iptali istemiyle dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 6. maddesinde; gümrük idarelerinin gümrük mevzuatının uygulanmasına ilişkin bir karar vermesini talep eden her kişinin, kararın verilebilmesi için gerekli bütün bilgi ve belgeleri söz konusu idarelere ibraz etmek zorunda olduğu, 181. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde; ithalatta gümrük yükümlülüğünün, ithalat vergilerine tabi eşyanın serbest dolaşıma girişi için verilecek gümrük beyannamesinin tescil tarihinde başlayacağı belirtilmiş; 195. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde; geçici bir anti-damping vergisi veya fark giderici vergi uygulandığı, (b) bendinde; kanunen alınması gereken vergi tutarının, bir bağlayıcı tarife ve menşe bilgisine istinaden belirlenen tutarlardan yüksek olduğu, (c) bendinde; vergi tutarının Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen seviyenin altında kaldığı hallerde, hesaplanan vergilerin Gümrük Vergileri Tahakkukunu İzleme Defterine kaydedilip özel durumunun defterde belirtileceği öngörülmüş; 198. maddesinin 5911 sayılı Kanunl’a eklenen 4. fıkrasında ise, 195. maddenin 1. fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen durumlar hariç olmak üzere; eşyanın tercihli tarifesinin karşı ülke idareleri ile idari işbirliği çerçevesinde oluşturulduğu durumlarda, dolaşım belgesinin karşı ülke idaresince yanlışlıkla onaylandığı tespit edildiğinde, yükümlü, gümrük mevzuatının gerektirdiği yükümlülüklerin yerine getirilmesinde tüm özeni gösterdiğini ispat edebildiği takdirde, tercihli tarife uygulanması nedeniyle tahakkuk ettirilmeyen vergilerin sonradan istenmeyeceği; ancak, belgeyi onaylayan idarenin eşyanın tercihli tarife için tayin edilen şartları yerine getirmediğini bildiği veya bilmesi gerektiği durumlar hariç olmak üzere, doğru olmadığı tespit edilen belgenin ihracatçı tarafından sunulan yanlış verilere dayanılarak onaylanması veya tercihli düzenlemenin, yararlanan ülke tarafından doğru olarak uygulandığına dair şüphe bulunduğu yönünde Resmi Gazete’de bir duyuru yayımlanmış olması halinde vergilerin yükümlüden tahsil edileceği hükme bağlanmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
4458 sayılı Kanun’un 198. maddesinin yukarıda yer alan 4. fıkrası ile menşe ispat belgelerini yanlışlıkla onaylayan ihracatçı ülke gümrük idaresinin belgeyi yanlışlıkla onayladığını kabul etmiş olması durumunda tüm özeni gösterdiğini ispat edebilen yükümlünün sorumluluktan kurtulması mümkün kılınmıştır.
Kanun koyucu, bunun gerçekleşebilmesini, dolaşım belgelerini yanlışlıkla onaylayan ihracatçı ülke gümrük idaresinin, belgeyi yanlışlıkla onayladığını açık veya örtülü bir şekilde kabul etmiş olması, bir başka ifadeyle, belgelerin yanlış olarak onaylanmasına ihracatçı tarafından sunulan yanlış verilerin neden olmadığını, belgenin yanlışlıkla onaylanmasının kendi kusurundan kaynaklandığını açık veya örtülü bir şekilde beyan etmiş olması şartına bağlamıştır. Ayrıca, ihracatçı ülke gümrük idaresinin yanlış onaylamanın kendi kusurundan kaynaklandığını açık veya örtülü bir şekilde beyan etmiş olmasını yeterli görmeyerek, tüm özeni gösterdiğine ilişkin ispat yükünü de yükümlüye yüklemiştir. Dolayısıyla, Türkiye ile idari iş birliği anlaşması bulunan bir ülkeden tercihli tarife kapsamında ithal edilen eşyaya ait dolaşım belgesinin karşı ülke idaresince yanlışlıkla onaylandığının tespit edilmesi durumunda, yükümlünün, herhangi bir ihmalinin bulunmadığını ve gümrük mevzuatının gerektirdiği yükümlülüklerin yerine getirilmesinde tüm özeni gösterdiğini ispat edebilmesi şartıyla, tercihli tarife uygulanması nedeniyle alınmayan veya tahakkuk ettirilmeyen vergiler sonradan istenemez.
Dosyanın incelenmesinden, uyuşmazlık konusu ek tahakkuk kararına vaki itirazın reddi işleminin sebep unsuru olan … resmi makamlarından elde edilen yazıda; beyannameye ekli EUR.1 sertifikalarının … gümrük idaresi tarafından düzenlendiğinin, ancak sertifikalarda kayıtlı eşyaların … ile Türkiye Cumhuriyeti arasında imzalanan Serbest Ticaret Anlaşması Protokolü’ne göre … menşeli eşya statüsü kazanmamış olduğunun, ithal edilen eşyaya ait bahsi geçen dolaşım belgesinin yanlışlıkla onaylandığının belirtildiği ve anılan yazıda belgenin ihracatçı tarafından sunulan yanlış verilere dayanılarak onaylanması durumuna ilişkin bir verinin bulunmadığının görüldüğü, öte yandan uyuşmazlık konusu beyannamenin ve beyanname muhteviyatı eşyanın ithali için gerekli olan beyannamenin 44 no’lu hanesinde bildirilen navlun makbuzunun, sigorta poliçesinin, kıymet bildirim formunun, kontrol ve uygunluk belgelerinin gümrük idaresine ibraz edilerek ithalat işleminin gerçekleştirildiği, davalı idare tarafından ise davacının söz konusu ithalat işlemi kapsamında gümrük mevzuatının gerektirdiği yükümlülükleri yerine getirmediğine ilişkin bir iddiada da bulunulmadığı anlaşılmış olup; davacının, herhangi bir ihmalinin bulunmadığı ve bahse konu ithalat işlemi nedeniyle gümrük mevzuatının gerektirdiği yükümlülükleri yerine getirdiği sonucuna ulaşıldığından, davacının tüm dikkat ve özeni gösterdiğine ilişkin belgelerin idarece kabul edilmemesi dayanak gösterilerek uyuşmazlık konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddi yolunda verilen kararda hukuki isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Temyiz isteminin kabulüne,
2. … Vergi Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. Yargılama giderlerinin yeniden verilecek kararda karşılanması gerektiğine,
5. 2577 sayılı Kanun’un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 25/11/2020 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.
(X) KARŞI OY :
Davacının ithalat yaptığı ülke olan … ile Türkiye arasında yapılan uluslararası sözleşme hükümleri uyarınca EUR 1 dolaşım belgesi kapsamında tercihli tarife uygulaması ile eşyanın gümrük vergisi ödenmeden serbest dolaşıma sokulduğu, yine anlaşma şartları kapsamında menşeiinden şüphelenilmesi üzerine sözleşmenin uygulanmasına dair yönetmelikte belirlenen usulde menşe sorgulamasının yapılacağı düzenlemesi üzerine ilgili … makamlarından anlaşma hükümleri usulünce yapılan başvuru neticesinde verilen cevapta Türkiye Cumhuriyeti ile … arasında yapılan Serbest Ticaret Anlaşması protokolunün 4. maddesinin hükümleri çerçevesinde “… menşeli eşya satüsünü” kazanmamış olduğunun tespitinin yapılarak eşyanın menşeiinin … olmadığı yetkili makamlar tarafından bildirilmiştir. Bu bilgi üzerine davaya konu ek tahakkuk işlemin tesis edildiği anlaşılmaktadır. Mahkemece verilen ret kararının dairemizin uyuşmazlığın 4458 sayılı Gümrük Kanunu’un 198. maddesinin 4. fıkrası kapsamında değerlendirilerek karar verilmesi gerektiği gerekçesi ile bouzulması üzerine mahkemece bozmaya uyularak 198. maddenin 4. fıkrasındaki; “eşyanın tercihli tarifesinin karşı ülke idareleri ile idari işbirliği çerçevesinde oluşturulduğu durumlarda, dolaşım belgesinin karşı ülke idaresince yanlışlıkla onaylandığı tespit edildiğinde, yükümlünün, gümrük mevzuatının gerektirdiği yükümlülüklerin yerine getirilmesinde tüm özeni gösterdiğini ispat edebildiği takdirde, tercihli tarife uygulanması nedeniyle tahakkuk ettirilmeyen vergiler sonradan istenemeyeceği” düzenlemesi gereği ve bozma kararında da belirtildiği üzere ithalatçının gümrük yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde tüm özeni gösterdiğine ilişkin ispat yükünü de ithalatçıya yüklemiştir. Uyuşmazlıkta değerlendirilmesi gereken husus, yükümlünün yükümlülüklerini yerine getirip getirmediği olmayıp, bu yükümlülükleri yerine getirirken tüm özeni göstermiş olmasıdır. Zira tüm özen gösterilmiş olmasına rağmen aynı neticenin husule gelmesinden yükümlü artık sorumlu olmayacaktır. Tüm özenin gösterilmesinin ölçüsü veya ispat vasıtasının ne olduğu hususunun aydınlatılması ile sorumluluk değerlendirilecektir. Bu bağlamda 6102 sayılı Ticaret Kanunu’na göre tacir sayılan kişilerin basiretli davranma sorumluluğu söz konusu olup, bu basiretin hukuki veya fiili muamelelerinde göstermesi gereken dikkat ve olası ortaya çıkacak ihtimalleri düşünerek işlem yapması ölçü olarak öğretide yer almaktadır. Somut olayda basiretli bir tacirden tercihli tarifeden yararlanarak ithal edeceği eşyanın menşe belgeleri ile eşyanın uyuşuyor olmasını tespit etmesi gerektiği beklenecek bir durum olmakla, Mahkeme kararının onanması gerektiği oyuyla bozma kararına katılmıyorum.