7. Daire 2006/2178 E. , 2007/2547 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
YEDİNCİ DAİRE
Esas No : 2006/2178
Karar No : 2007/2547
Davacı : … İnşaat Taahhüt Yaş Sebze Meyve Nakliye ve Turizm Ticaret Sanayi İthalat İhracat Limited Şirketi
Karşı Taraf: Başbakanlık
Davanın Özeti : 31.12.2005 gün ve 26040 (2’nci mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 19.12.2005 gün ve 2005/9825 sayılı İthalat Rejimi Kararına Ek Karara ekli (I) sayılı listede, 0810.50.00.00.00 tarife ve istatistik pozisyonunda yer alan kivi için “MIN 500.-EURO/Ton” ibaresinin; 4458 sayılı Gümrük Kanununda, gümrük vergilerinin miktarının belirlenmesi hususunda Bakanlar Kuruluna yetki veren bir hükmün bulunmadığı; ton başına vergi alınmasının Anayasanın 73’üncü maddesine aykırı olduğu ileri sürülerek iptali istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Dünya Ticaret Örgütü üyesi olmayan İran’dan yapılan ithalatın, toplam ithalattaki payının sürekli artması ve 2004 yılında %94 oranına erişmesi; adı geçen ülkede ihraç fiyatının da, devlet müdahalesi ile belirlenmesi nedeniyle, serbest piyasa koşullarında oluşan fiyatların çok altında olduğu ve yerli üretimi olumsuz etkilediği; Dünya Ticaret Örgütü üyelerinden en düşük ihraç fiyatına sahip Şili’nin ortalama 703. Amerikan doları/ton birim fiyatı esas alındığında, Dünya Ticaret Örgütü üyesi olmayan ülkelerden yapılacak ithalatlar için öngörülen 500. avro/ton maktu tutarın, %86,5 oranında nispi vergiye tekabül ettiği; dolayısıyla, Bakanlar Kurulunun, %62 olan kanuni vergi haddini %93′ kadar artırma yetkisi bulunduğu dikkate alındığında, dava konusu düzenlemenin, 474 sayılı Kanuna uygun olduğu; bu nedenlerle davanın reddi gerektiği savunulmuştur.
Tetkik Hakimi …’inDüşüncesi : 2005/9825 sayılı İthalat Rejimi Kararına Ek Karara ekli (I) sayılı listede 0810.50.00.00.00 tarife ve istatistik pozisyonunda yer alan kivi için diğer ülkelerden yapılacak ithalatta alınacak gümrük vergisinin ton başına 50 avrodan az olmayacağının öngörülmesi, 474 sayılı Kanunun eki Gümrük Giriş Tarife Cetvelinde nispi vergiye tabi tutulan eşya için, en az maktu vergi tutarı kadar vergi alınması sonucunu doğurmaktadır. 474 sayılı Kanunun 2’nci maddesinde, Bakanlar Kuruluna, kanunda belirlenen oranın sıfıra kadar indirilmesi veya cetveldeki had ve nispetlerin % 50 sine kadar artırılması yetkisi verildiğinden, asgari vergi yükü getiren söz konusu düzenlemenin, “verginin yasallığı” ilkesine aykırılık olduğu sonucuna varılmakla, davanın kabulü ile, dava konusu düzenlemenin iptali gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı …’inDüşüncesi : 31.12.2005 gün ve 26040 (2nci Mükerrer) sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 19.12.2005 gün ve 2005/9825 sayılı İthalat Rejimi Kararına Ek Karara ekli (I) sayılı listede yer alan, 0810.50.00.00.00 tarife ve istatistik pozisyonunda kivi için “MİN 500-Euro/Ton” ibaresinin iptali istenilmektedir.
Anayasanın 73 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında,vergi,resim,harç ve benzeri mali yükümlülüklerin kanunla konulacağı,değiştirileceği ve kaldırılacağı,dördüncü fıkrasında da; vergi,resim,harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık,istisnalar,indirimler ve oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisinin Bakanlar Kuruluna verilebileceği kural altına alınmıştır.
474 sayılı Gümrük Giriş Tarife Cetveli Hakkında Kanunun 2 nci maddesinde de,bu Kanunun eki Gümrük Giriş Tarife Cetvelinde yer alan eşyaların gümrük vergisi had ve nispetlerinin,Bakanlar Kurulunca sıfıra kadar indirilebileceği veya bu cetveldeki had ve nispetlerin % 50 sine kadar artırabileceği hükme bağlanmış olup, Kanunun eki cetvele göre 0810.50.00.00.00 tarife ve istatistik pozisyonundaki kivinin % 62 oranında vergiye tabi tutulduğu anlaşılmıştır.
Açılan davada, 0810.50.00.00.00 tarife ve istatistik pozisyonunda yer alan kivi için diğer ülkelerden yapılacak ithalatta alınacak gümrük vergisinin ton başına 50 avrodan az olmayacağına dair 2005/9825 sayılı İthalat Rejimi Kararı ile mükelleflerin en az maktu vergi tutarı kadar vergi ödemek zorunda bırakıldığı anlaşılmaktadır.
Ancak,Bakanlar Kuruluna, kanunda belirlenen oranın sıfıra kadar indirilmesi veya cetveldeki had ve nispetlerin % 50 sine kadar artırılması yetkisi verildiği gözönünde bulundurulduğunda, mükellefleri en az maktu vergi tutarı kadar vergi ödemek zorunda bırakan Bakanlar Kurulu Kararının bu anlamda asgari vergi yükü getirdiği ve bu durumun da vergideki yasallık ilkesine aykırılık teşkil ettiği dikkate alındığında,dava konusu düzenlemede hukuka uygunluk görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle,davanın kabulüyle dava konusu düzenlemenin iptali gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Yedinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava; 19.12.2005 gün ve 2005/9825 sayılı İthalat Rejimi Kararına Ek Karara ekli (I) sayılı listede, kanuni vergi haddi %62 olan kivi için, AB ve EFTA ülkeleri ile Romanya ve Makedonya’dan yapılacak ithalatlarda %55,8; Bosna Hersek Cumhuriyeti’nden yapılacak ithalatta “0” ve diğer ülkelerden yapılacak ithalatlarda %65 (Dünya Ticaret Örgütü üyesi ülkeler için %55,8) oranında gümrük vergisi alınacağına; ancak, diğer ülkelerden yapılacak ithalatta alınacak gümrük vergisinin, ton başına 500.- avrodan az olamayacağına ilişkin düzenlemenin, diğer ülkelerden yapılacak ithalatta alınacak gümrük vergisine ilişkin “MIN 500.-EURO/Ton” ibaresinin iptali istemiyle açılmıştır.
Anayasanın “Vergi Ödevi” başlıklı 73’üncü maddesinin son fıkrasında; vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisinin Bakanlar Kuruluna verilebileceği; 474 sayılı Gümrük Giriş Tarife Cetveli Hakkında Kanunun 2’nci maddesinde de; bu Kanunun eki Gümrük Giriş Tarife Cetvelinde yer alan eşyaların gümrük vergisi had ve nispetlerinin, Bakanlar Kurulunca sıfıra kadar indirilebileceği veya bu cetveldeki had ve nispetlerin %50’sine kadar artırabileceği hükme bağlanmış; Kanunun eki Cetvelde de 0810.50.00.00.00 tarife ve istatistik pozisyonunda yer alan kivi için vergi oranı, %62 olarak belirlenmiştir. Bakanlar Kurulu’nun, yukarıda anılan ibaresi dava konusu edilen Kararı, bu maddeye; bu madde de, Anayasanın 73’üncü maddesinin son fıkrası hükmüne dayalıdır.
Anayasanın anılan maddesinin üçüncü fıkrasında, vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin kanunla konulacağı, değiştirileceği ve kaldırılacağı öngörüldükten sonra; dördüncü fıkrasında da, vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde, kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisinin Bakanlar Kuruluna verilebileceği hükme bağlanmıştır.
Bu anayasal düzenlemelere göre; verginin konulmasında, değiştirilmesinde ve kaldırılmasında, “Yasallık İlkesi” geçerlidir. Yasallık İlkesi, “Hukuk Devleti”nin en önemli gereği ve özelliğidir. Bu nedenle, anılan ilkeden tümüyle vazgeçilmesi veya bu konudaki yetkinin, bu ilkeden vazgeçildiği anlamına gelecek biçim ve ölçülerde devri olanaklı değildir. Anayasa Mahkemesinin 16.1.2003 gün ve E:2001/36; K:2003/3 sayılı kararında yer alan, “…..Ancak Bakanlar Kurulu’na tanınan yetkinin çok geniş olması, verginin yasallığı ilkesinin zedelenmesine yol açarak yasama yetkisinin yürütme organına devri sonucunu doğurabileceğinden kabul edilemez.” cümlesiyle anlatılmak istenilen de, budur. Esasen; salt bu nedenledir ki, Anayasa koyucu, 73’üncü maddenin son fıkrasında, vergileme ile ilgili üç yetkiden yalnızca ikincisi; yani, “değişiklik yapma” yetkisi ile sınırlı olarak yasallık ilkesine istisna getirmiştir. Verginin, Yasama Organı tarafından Bakanlar Kuruluna verilecek değişiklik yapma yetkisini sınırlandıran, bu dört unsuru; muaflık, istisna ve indirimlerle oranlardır. Dahası, Bakanlar Kuruluna verilecek yetki, bu dört unsuru her yönüyle değiştirebilmeyi de içermemektedir. Yasa koyucu’nun, verginin bu dört unsurunda Bakanlar Kurulunca yapılabilecek değişikliğin aşağı ve yukarı sınırlarını da bizzat göstermiş olması, verilen yetkinin Anayasaya uygun olabilmesi için zorunlu olduğu gibi, Vergi Hukukunun genel ilkelerinden olan “verginin belirliliği ilkesi”nin de doğal sonucudur. Zira, bu ilkeye göre; bir hukuksal işleme girişmeden önce, bu işlem dolayısıyla ödeyeceği vergi miktarını bilmek, her vergi mükellefinin doğal hakkıdır. Aynı zamanda bir hukuksal güvenlik ilkesi olan söz konusu ilke olmaksızın, yasallık ilkesinin tam olarak gerçekleşebileceğini söyleme olanağı da yoktur. Bu nedenle de, ilke, Hukuk Devleti olmanın vazgeçilmez koşullarından biridir.
İşbu davada “MIN 500.-EURO/Ton” ibaresi iptal istemine konu 2005/9825 sayılı İthalat Rejimi Kararı uyarınca, 0810.50.00.00.00 tarife ve istatistik pozisyonunda yer alan kivi için diğer ülkelerden yapılacak ithalatlarda, oransal yöntemle hesaplanan vergi miktarının, ton başına 500.- avrodan az olamayacak olması, mükelleflerin en az maktu vergi tutarı kadar vergi ödemek zorunda oldukları anlamına gelir. Bu da, oransal yöntemle hesaplanan vergi yönünden mükelleflere getirilen asgari vergi yükünden başka bir şey değildir. Oysa; 474 sayılı Kanuna ekli listenin cetvelleri incelendiğinde görüleceği gibi; Kanun koyucu’nun yapmış olduğu belirleme, gümrük tarife ve istatistik pozisyonu gösterilen malın, listenin “Madde İsmi” sütununda yapılan tanımı karşısında yer alan, “Gümrük Vergisi Oranı” sütununda, gümrük vergisinin oranının gösterilmesi şeklindedir. Bakanlar Kuruluna tanınan da, bu oranları sıfıra kadar indirme veya bu cetveldeki had ve nispetleri %50’sine kadar artırma yetkisidir. Tarifede belirlenen oran “nispi vergi” dışında, asgari vergi belirleme yetkisi ise, yasallık ilkesinin kapsamındadır ve Anayasanın 73’üncü maddesinin son fıkrasında yer alan düzenlemeye dayanılarak Bakanlar Kuruluna devri olanaklı değildir. Esasen; dava konusu Kararın dayanağı olan yasa hükmünde, Bakanlar Kuruluna verilmiş böyle bir yetki de yoktur. Bu bakımdan; anılan İthalat Rejimi Kararına Ek Karara ekli listede yer alan dava konusu düzenleme açıkça hukuka aykırıdır.
Açıklanan nedenlerle, 19.12.2005 gün ve 2005/9825 sayılı İthalat Rejimi Kararına Ek Karara ekli (I) sayılı listede, 0810.50.00.00.00 tarife ve istatistik pozisyonunda yer alan kivi için “MIN 500.-EURO/Ton” ibaresinde hukuka uyarlık bulunmadığından iptaline, aşağıda dökümü gösterilen yargılama giderlerinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine ve artan … Yeni Türk lirası posta ücretinin, istemi halinde davacıya iadesine, 29.5.2007 gününde oybirliği ile karar verildi.